1. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha tshi fanela u huliswa, nahone ri ḓo haseledza mini zwino?

U HULISA muthu zwi amba u vha na dzangalelo ḽo khetheaho khae u katela na u mu ṱhonifha. Zwi a pfala u lavhelela uri muthu o raloho u fanela u vha o ri itela zwiṅwe zwithu kana u fanela u vha a tshi shuma mushumo wo khetheaho. Nga zwenezwo, ri nga ḓivhudzisa uri, ndi nnyi ane ra fanela u mu hulisa nahone ndi ngani zwenezwo zwi tshi ṱoḓea?

2, 3. (a) Ndi ngani Yehova o fanelwa nga u huliswa? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi nnyi Ngwana kha Nzumbululo 5:13, nahone ndi ngani yo fanelwa nga u huliswa?

² Samusi Nzumbululo 5:13 i tshi sumbedza, “o dzulaho kha khuluṋoni na . . . Ngwana” u fanela u huliswa. Kha Nzumbululo ndima 4, ri ṱhogomela uri Yehova u ri ṋea tshiitisi tsha uri ndi ngani a tshi fanela u huliswa. Zwivhumbwa zwi re ṱaḓulu zwi hulisa Yehova ngauri ndi ene “Ane a tshila lini na lini.” Zwi ri: “Iwe Yehova Mudzimu, ndi iwe wo fanelwaho nga vhugala na u huliswa na maanḓa, ngauri wo sika zwithu zwoṱhe, huno zwo vha hone na u sikwa nge wa zwi funa.”—Nzumb. 4:9-11.

³ Ngwana ndi Yesu Kristo ane a vha “Ngwana ya Mudzimu i  hwalaho zwivhi zwa shango.” (Yoh. 1:29) Bivhili i ri vhudza uri ndi muhulwane u fhira vhathu vhoṱhe vhane vha vha mahosi kana vhe vha vhuya vha vha mahosi. I ri: “[Ndi] Khosi ya vhane vha vhusa sa mahosi na u vha Murena wa vhane vha vhusa sa marena, ene e eṱhe ane a si fe, ane a dzula tshedzani tshi sa swikelelei, a sa athu vhonwa nga muthu kana hu si vhe [na] ane a nga mu vhona.” (1 Tim. 6:14-16) Vhukuma, naa hu na iṅwe khosi ye nga u ḓifunela ya ḓiṋekedzela sa tshiṱhavhelo u itela u fela zwivhi zwashu? Khamusi zwi a ni ṱuṱuwedza u amba khathihi na zwivhumbiwa zwi re ṱaḓulu uri: “Ngwana ye ya ṱhavhiwa yo fanelwa nga u ṋewa maanḓa na lupfumo na vhuṱali na nungo na u huliswa na vhugala na phaṱhutshedzo.”—Nzumb. 5:12.

4. Ndi ngani ri tshi fanela u hulisa Yehova na Kristo?

⁴ Ri fanela u hulisa Yehova na Kristo. U wana vhutshilo vhu sa fheli zwi ḓitika nga u ita nga u ralo. Maipfi a Yesu o ṅwalwaho kha Yohane 5:22, 23 a ri thusa u vhona zwenezwi nga nḓila yavhuḓi: “Khotsi ha haṱuli muthu na muthihi, fhedzi o kumedza u haṱula hoṱhe kha Murwa, uri vhoṱhe vha hulise Murwa samusi vha tshi hulisa Khotsi. Ane a si hulise Murwa u nyadza Khotsi we a mu ruma.”—Vhalani Psalme ya 2:11, 12.

5. Ndi ngani vhathu vha tshi fanela u huliswa na u ṱhonifhiwa?

⁵ Vhathu vho sikwa nga ‘tshifanyiso tsha Mudzimu.’ (Gen. 1:27) Zwenezwi zwi amba uri vhathu vha na vhukoni ha u sumbedza pfaneleo dzi fanaho na dza Mudzimu nga nḓila dzi sa fani. Vhathu vha na vhukoni ha u funa, u vha na vhuthu na u pfela vhuṱungu. Samusi ro sikwa ri na luvalo—naho nga zwiṅwe zwifhinga lu tshi ri xedza—ri a kona u ḓivha zwo lugaho kana zwi songo lugaho, u fulufhedzea kana u sa fulufhedzea, zwo teaho kana zwi songo teaho. (Vharoma 2:14, 15) Vhathu vhanzhi vha kungwa nga zwithu zwo kunaho na zwo nakaho. Kanzhi vha ṱoḓa u tshila na vhaṅwe nga mulalo. Hu sa londwi uri vha a zwi ṱhogomela kana a vha zwi ṱhogomeli, vhathu vho sikwa vhe na vhukoni ha u edzisa Yehova nahone nga nṱhani ha tshenetsho tshiitisi, vha fanela u huliswa na u ṱhonifhiwa.—Ps. 8:5.

6, 7. Musi zwi tshi ḓa kha u hulisa vhathu, Ṱhanzi dza Yehova dzo fhambana hani na vhathu vhanzhi?

⁶ Ri a zwi ḓivha uri vhaṅwe vhathu vha fanela u huliswa, fhedzi ri fanela u linganyisela nḓila ine ra vha hulisa ngayo nahone zwi fanela u vha na mikano. Vhathu vhanzhi vha ṱuṱuwedzwa nga muya wa Sathane wa ḽino shango. Ndi ngazwo vhathu vha tshi dzhia vhaṅwe vhanna kana vhafumakadzi sa midzimu yavho nṱhani ha u vha hulisa na u vha ṱhonifha nga nḓila yo teaho. Vha dzhia vharangaphanḓa vha vhurereli na vha politiki, vhatambi vha zwa mitambo, vhatambi vha thelevishini na vhaṅwe vhathu vha re na bvumo sa vhathu vha ndeme vhukuma. Nga zwenezwo, vhaswa na vhahulwane vha ṱoḓa u fana na vhenevho vhathu, khamusi nga u edzisa nḓila ine vha ita ngayo zwithu, nḓila ine vha ambara ngayo kana nḓila ine vha ḓifara ngayo.

⁷ Vhakriste vha ngoho vha a zwi ḓivha uri zwo khakhea u hulisa vhenevho vhathu nga nḓila yo kalulaho. Kha vhathu vhoṱhe vhe vha vhuya vha tshila, ndi Kristo fhedzi we a ri vhetshela tsumbo yo fhelelaho ine ra nga i edzisa. (1 Pet. 2:21) Mudzimu a nga si takale arali ri tshi hulisa vhathu nga nḓila yo kalulaho. Ri fanela u dzula ri tshi humbula ngoho i tevhelaho: “Vhoṱhe vho tshinya nahone vha kundwa u wana vhugala ha Mudzimu.” (Vharoma 3:23) A huna muthu o fanelwaho nga u gwadamelwa nahone zwi sinyusa Yehova musi ri tshi hulisa vhathu nga ho kalulaho.

8, 9. (a) Ṱhanzi dza Yehova dzi dzhia hani vhashumi vha muvhuso? (b) Ri tikedza vhashumi vha muvhuso u swika kha vhuimo vhufhio?

 ⁸ Hu na vhathu vho fanelwaho nga u huliswa na u ṱhonifhiwa nga nṱhani ha vhuimo havho. Sa tsumbo, vhashumi vha muvhuso vha lavhelelwa uri vha tevhedze mulayo na vhulivhisi nahone vha fanela u ṱhogomela zwishaiwa zwa vhadzulapo vhavho. Zwenezwi zwi vhuyedza vhathu vhoṱhe. Nga zwenezwo, muapostola Paulo o eletshedza Vhakriste uri vha ‘ḓiṱukufhadze’ na u ṱhonifha vhenevho vhashumi vha muvhuso. O vha vhudza uri: “Vhoṱhe ni vha ṋee zwo vha fanelaho, ane a ṱoḓa muthelo, ni mu ṋee muthelo; . . . ane a ṱoḓa u huliswa, ni mu hulise.”—Vharoma 13:1, 7.

⁹ Sa Ṱhanzi dza Yehova, ri ita zwoṱhe zwine ra nga kona u hulisa vhenevho vhashumi vha muvhuso, naho shango ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi na mikhuvha yaḽo nahone zwine vha zwi lavhelela kha riṋe zwi nga fhambana na zwine zwa lavhelelwa kha ḽiṅwe shango. Ri shumisana navho musi vha tshi ita mishumo yavho. Vhukuma, u vha hulisa hashu na u vha tikedza zwi na mikano. Ri nga si litshe u thetshelesa Mudzimu kana u litsha u sa dzhia hashu sia ha Vhukriste.—Vhalani 1 Petro 2:13-17.

10. Vhashumeli vha Yehova vha tshifhingani tsho fhiraho vho ri vhetshela hani tsumbo nga nḓila ye vha shumisana ngayo na mivhuso na vhashumi vhayo?

¹⁰ Vhashumeli vha Yehova vha tshifhingani tsho fhiraho vho ri vhetshela tsumbo nga nḓila ye vha shumisana ngayo na mivhuso na vhashumi vhayo. Musi Muvhuso wa Roma u tshi amba uri vhathu vha fanela u ḓiṅwalisa, Yosefa na Maria vho thetshelesa. Vho ya Betlehema hu sa londwi uri Maria o vha e tsini na u beba ṅwana wawe wa tanzhe. (Luka 2:1-5) Musi Paulo o pomokwa uri o ita vhukhakhi, nga ṱhonifho o ḓiimelela nahone a hulisa nga nḓila yo teaho Khosi Herode Agripa na Festo we a vha e muvhusi wa vunḓu ḽa Vharoma ngei Yudea.—Mish. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Ndi ngani nḓila ine ra hulisa ngayo vhashumi vha muvhuso na vharangaphanḓa vha vhurereli i sa fani? (b) Ho vha na mvelelo dzifhio musi Ṱhanzi ya ngei Austria i tshi hulisa ra-politiki?

¹¹ Naho zwo ralo, Ṱhanzi dza Yehova dzi iledza u hulisa vharangaphanḓa vha vhurereli nga nḓila yo kalulaho, naho vhenevho vharangaphanḓa vha tshi ṱoḓa u huliswa. Vhurereli ha mazwifhi vhu amba mazwifhi nga ha Mudzimu nahone vhu shandula pfunzo i re Bivhilini. Nga zwenezwo, ri ṱhonifha vharangaphanḓa vha vhurereli u fana na muthu muṅwe na muṅwe, fhedzi a ri vha hulisi nga nḓila yo khetheaho. Yesu o vhidza vhenevho vhathu vha misini yawe sa vhadzia-muhoyo na vha xedzaho vhathu. (Mat. 23:23, 24) Zwo fhambanaho na zwenezwo, musi ri tshi ṱhonifha vhashumi vha muvhuso na u vha hulisa, nga zwiṅwe zwifhinga zwi nga ita uri hu vhe na mvelelo dzavhuḓi na dzi songo lavhelelwaho.

¹² Leopold Engleitner o vha e Ṱhanzi i fhiseaho ya ngei Austria, Vhanazi vho mu valela dzhele nahone vha mu isa Gammbani ya tshengedzo nga tshidimela ngei Buchenwald. O vha e kha tshidimela tshithihi na Dokotela Heinrich Gleissner we a vha e tshivhotshwa. O vha e ra-politiki wa ngei Austria. Naho zwo ralo, o vha a si tsha takalelwa nga Vhanazi. Musi vhe nḓilani, Wahashu Engleitner o ṱalutshedza Gleissner nga ha lutendo lwawe nahone Gleissner o mu thetshelesa nga vhuronwane. Nga murahu ha nndwa ya shango ya vhuvhili, Gleissner o shumisa vhuimo hawe lunzhi-lunzhi u itela u thusa Ṱhanzi dza ngei Austria. Ni nga humbula nga ha dziṅwe tsumbo dzavhuḓi dza musi Ṱhanzi dzi tshi sumbedza u ṱhonifha vhashumi vha muvhuso nga nḓila yo teaho na u vha hulisa nga nḓila ine Bivhili ya ṱuṱuwedza Vhakriste uri vha zwi ite ngayo.

13. Ndi vhafhio vhane vha fanela u ṱhonifhiwa na u huliswa, nahone ndi ngani?

¹³ Vhahashu vha fanela u huliswa na u ṱhonifhiwa. Ri fanela u ita zwenezwo na kha vhahulwane vhane vha ranga phanḓa. (Vhalani 1 Timotheo 5:17.) Ri hulisa vhenevho vhahashu hu sa londwi hune vha bva hone, pfunzo yavho, vhuimo vhune vha vha naho kana vhuimo havho ha zwa masheleni. Bivhili i vha vhidza “zwifhiwa zwine zwa vha vhathu” nahone vha ṱhogomela ṱhoḓea dza vhathu vha Mudzimu. (Vhaef. 4:8) Humbulani nga ha vhahulwane vha tshivhidzo, vhalavhelesi vha ḽiisela, miraḓo ya Komiti ya Davhi na miraḓo ya Tshigwada tshi Langaho. Vhahashu vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho vha vha tshi ṱhonifha vhanna vhane vha ranga phanḓa nahone na riṋe ri ita nga u ralo misini yashu. A ri dzhii vhahashu vha ḓivheaho vhukuma tshivhidzoni tsha Vhukriste sa midzimu yashu kana u vha dzhia sa vharuṅwa. Naho zwo ralo, ri ṱhonifha na u hulisa vhenevho vhahashu nga nṱhani ha mushumo wavho na u ḓiṱukufhadza havho.—Vhalani 2 Vhakorinta 1:24; Nzumbululo 19:10.

14, 15. Ndi ifhio phambano vhukati ha vhalisa vha Vhakriste vha ngoho na vharangaphanḓa vha vhurereli?

¹⁴ Vhenevho vhahulwane vha dzhiiwa sa vhalisa vha muya vha ḓiṱukufhadzaho. Samusi vha tshi ḓiṱukufhadza, a vha tendi u farwa sa vhathu vhane vha vha na bvumo. Vho fhambana na vharangaphanḓa vha vhurereli vha musalauno na vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vhe Yesu a amba nga havho a ri: “Vha funa u dzula zwiduloni zwa phanḓa zwimimani na dzisinagogoni na u lumeliswa mimakete.”—Mat. 23:6, 7.

¹⁵ Vhalisa vha Vhakriste vha ngoho vha ḓiṱukufhadzaho, vha thetshelesa maipfi a Yesu ane a ri: “Ni songo tenda u vhidzwa Rabi, ngauri Mufunzi waṋu ndi muthihi, inwi noṱhe ni vharathu na vhakomana. Zwiṅwe hafhu, ni songo vhidza naho e nnyi kha ḽifhasi na ri ndi khotsi, Khotsi aṋu ndi muthihi fhedzi, ndi Wa ṱaḓulu. Ni songo tenda u vhidzwa vharangaphanḓa ngauri Murangaphanḓa waṋu ndi muthihi, ndi Kristo. Fhedzi ane a vha muhulwanesa kha inwi u fanela u vha mushumeli waṋu. Naho e nnyi ane a ḓihudza u ḓo ṱukufhadzwa, naho e nnyi ane a ḓiṱukufhadza u ḓo hudzwa.” (Mat. 23:8-12) Nga zwenezwo, ni nga kona u pfesesa uri ndi ngani vhahulwane vha zwivhidzo zwoṱhe u mona na shango vha tshi ṱhonifhiwa, u funwa na u huliswa nga vhatendi ngavho.

16. Ndi ngani ri tshi fanela u bvela phanḓa ri tshi pfesesa na u ita zwine Bivhili ya ri vhudza zwone nga ha u hulisa vhaṅwe?

¹⁶ Ndi ngoho uri zwi nga ri dzhiela tshifhinga u ḓivha nḓila yo linganyiselwaho ine ra fanela u hulisa ngayo na vhane ra fanela  u vha hulisa. Zwo vha zwo tou ralo na kha Vhakriste vha ngoho vha tshifhingani tsho fhiraho. (Mish. 10:22-26; 3 Yoh. 9, 10) Fhedzi zwi ṱoḓa vhuḓidini u ita zwine Bivhili ya zwi amba nga ha u hulisa. U ita vhuḓidini zwi ḓisa phaṱhutshedzo nnzhi.

17. Ndi dzifhio dziṅwe mbuyelo dza u ṱhonifha vhane vha vha na vhuimo ha nṱha?

¹⁷ Samusi ri tshi ṱhonifha na u hulisa vhashumeli vha muvhuso, zwenezwi zwi nga ita uri vha ri ṋee ndugelo ya u huwelela hu si na zwithithisi. Kanzhi vha nga vha na mavhonele avhuḓi nga ha mushumo washu. Miṅwahani i si gathi yo fhiraho, Birgit wa ngei Dzheremane ane a vha muvulanḓila, o vha o ya tshikoloni tsha ṅwananyana wawe musi a tshi ṱhaphudza pfunzo dzawe. Vhadededzi vho vhudza Birgit uri zwo vha zwavhuḓi vhukuma u funza vhana vha Dziṱhanzi lwa miṅwaha minzhi. Vho amba uri u vha na vhana vha Dziṱhanzi zwi ita uri tshikoloni hu vhe fhethu ha khwine. Birgit o ri: “Vhana vhashu vho gudiswa uri vha tevhele zwilinganyo zwa Mudzimu zwa vhuḓifari nahone zwenezwi zwi katela u ṱhonifha na u hulisa vhadededzi.” Muṅwe mudededzi o ri: “Arali vhana vhoṱhe vho vha vha tshi fana na vhana vha vhoiwe, u funza zwo vha zwi tshi ḓo tou nga paradiso.” Nga murahu ha vhege dzi si gathi, muṅwe wa vhadededzi o ya buthanoni ngei Leipzig.

18, 19. Ndi ngani zwi zwa ndeme u hulisa vhahulwane nga nḓila yo teaho?

¹⁸ U livhiswa nga Ipfi ḽa Mudzimu zwi ḓo ri thusa u pfesesa nḓila ine ra fanela u hulisa ngayo vhahulwane vha tshivhidzo. (Vhalani Vhaheberu 13:7, 17.) Ri fanela u vha khoḓa nga nṱhani ha u vha havho vhashumi vha biko nahone ri fanela u ita vhuḓidini ha u tshimbidzana na vhulivhisi vhune vha ri ṋea hone. Musi ri tshi ita nga u ralo, zwi ḓo vha thusa uri vha bvele phanḓa vha tshi ita mushumo wavho vho takala. Zwenezwi a zwi ambi uri ri fanela u edzisa kokotolo nḓila ine muhulwane a ḓivheaho a ambara ngayo na nḓila ine a ḓifara ngayo, nḓila ine a vhea ngayo nyambo kana nḓila ine a fara ngayo nyambedzano. Arali ra ita nga u ralo, zwi ḓo tou nga onoyo muthu ndi mudzimu washu. A ro ngo fanela u hangwa uri onoyo muthu na ene ho ngo fhelela. Muthu ane ra fanela u mu edzisa ndi Kristo.

¹⁹ Musi ri sa dzhii vhahulwane sa vhathu vhane vha vha na bvumo, fhedzi ri tshi vha hulisa na u vha ṱhonifha nga nḓila yo teaho, ri vha ri tshi khou vha thusa. Ri ita uri zwi vha lelutshele u iledza u ḓikukumusa, u ḓidzhiela nṱha kana u ḓiita vho lugaho.

20. U hulisa vhaṅwe zwi ri thusa hani?

²⁰ U hulisa vhaṅwe zwi ri thusa uri ri iledze u ḓihudza. Zwi ri thusa uri ri dzule ri tshi ḓiṱukufhadza musi vhaṅwe vha tshi ri hulisa. Zwi dovha zwa ri thusa uri ri tshimbidzane na ndangulo ya Yehova ine ya ita uri ri iledze u hulisa vhaṅwe nga nḓila yo kalulaho, hu sa londwi uri ndi vhatendi kana a si vha tendi. Zwiṅwe hafhu, zwi ita uri ri ṱalifhe nahone zwi ri thusa uri ri si khukhulisee arali muthu we ra vha ri tshi mu hulisa na u mu ṱhonifha a tshi ri pfisa vhuṱungu.

21. Ndi ifhio mbuyelo ine ya vha hone musi ri tshi hulisa vhaṅwe nga nḓila yo teaho?

²¹ Zwi takadza Mudzimu musi ri tshi hulisa vhaṅwe nahone zwenezwo ndi mbuyelo ya ndeme vhukuma. Ri ita zwithu nga nḓila ine a ṱoḓa ri tshi zwi ita ngayo nahone ri dzula ri tshi fulufhedzea khae. Zwenezwo zwi ita uri a kone u fhindula ane a lingedza u mu nyadza. (Mir. 27:11) Vhathu vhanzhi a vha pfesesi nḓila yo teaho ine vha fanela u hulisa ngayo vhaṅwe. Ri a livhuha vhukuma u ḓivha nḓila ine ra fanela u hulisa ngayo vhaṅwe nga nḓila ine Yehova a ṱoḓa ri tshi vha hulisa ngayo.