Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Khozganani

Khozganani

Khozganani

“Ŵeneaŵa ŵandiŵira cisangulusko [“ŵanikhozga,” NW].”—ŴAKOLOSE 4:11.

1, 2. Nangauli cikaŵa cinthu cakofya, cifukwa wuli ŵabwezi Paulosi ŵakamwenderanga ku jere?

 CINGAŴA cinthu cakofya comene kuŵa paubwezi na munthu uyo wakugwira jere, nangauli wangakakika kwambura cifukwa ceneko. Awo ŵakulaŵilira jere ŵangakukayikira, na kukuŵendelera mwakuti ŵawoneseske kuti nawe uleke kunanga. Ntheura, ukwenera kuŵa na cikanga kuti ulutilire kucezga na mubwezi wako kweniso kukamuwona ku jere.

2 Kweni ivi ndivyo ŵabwezi ŵa mpositole Paulosi ŵakacita vilimika 1,900 ivyo vyajumpha. Ŵakalekapo yayi kumwendera Paulosi ku jere mwakuti ŵamusanguluske na kumukhuŵirizga kweniso kumukhozga mwauzimu. Kasi ŵabwezi ŵakugomezgeka aŵa ŵakaŵa ŵanjani? Ndipo tingasambirapo vici pa cikanga cawo, kugomezgeka, na ubwezi wawo?—Zintharika 17:17.

Awo ‘Ŵakamukhozga’

3, 4. (a) Kasi ŵabwezi ŵankhondi ŵa Paulosi mbanjani, ndipo ŵakazgoka vici kwa iyo? (b) Kasi lizgu lakuti ‘kukhozga’ likung’anamuraci?

3 Tiyeni tiwelere kumanyuma mu cilimika ca 60 C.E. Mpositole Paulosi wali mu jere ku Roma pa milandu yautesi yakwambiska ucigaruka. (Milimo 24:5; 25:11, 12) Paulosi wakuzunura Ŵakhristu ŵankhondi awo wakuti ŵakamovwira: Tuhiko, thenga lake lakufuma ku Asiya kweniso ‘muzga munyake mu Fumu’; Onesimo, “mbali wa magomezgeko na wakutemweka” wakufuma ku Kolose; Aristarko, wa ku Makedoniya mu msumba wa Tesalonika ndipo pa nyengo yinyake wakaŵa ‘wa vikondo munyake’ na Paulosi; Marko, muphwa wa Barnaba uyo wakendanga na Paulosi paulendo wa umishonale kweniso uyo wakazakalemba buku la Makani Ghawemi lakumanyikwa na zina lake; na Yusto, yumoza wa ŵalimi ŵanyake na Paulosi “ku Ufumu wa Ciuta.” Pakuyowoya za ŵanthu ŵankhondi aŵa Paulosi wakuti: “Ŵeneaŵa ŵandiŵira cisangulusko [“ŵanikhozga,” NW].”—Ŵakolose 4:7-11.

4 Paulosi wakayowoya fundo yikuru comene kuyana na umo ŵabwezi ŵake ŵakugomezgeka ŵakamovwilira. Wakayowoya lizgu la Cigiriki (pa·re·go·ría) ilo likung’anamurika kuti “kukhozga,” mu Baibolo. Kweni lizgu ili likung’anamura vinandi ndipo likazunulikanga comene pakukhwaskana na minkhwara. a Kweniso lingang’anamura ‘kupembuzga, kutuniska, kusanguluska, panji kupozga.’ Ivi ndivyo Paulosi wakakhumbikwiranga kuti wakhore, nakuti ndivyo ŵanthu ŵankhondi aŵa ŵakamucitira.

Cifukwa Ico Paulosi Wakakhumbikwira ‘Kukhozgeka’

5. Nangauli wakaŵa mpositole, kasi Paulosi wakakhumbikwiranga vici, ndipo tose tikukhumbikwira vici nyengo na nyengo?

5 Ŵanyake ŵangaghanaghana kuti Paulosi wakakhumbikwira kukhozgeka yayi cifukwa wakaŵa mpositole. Ndipouli, wakakhumbikwiranga nadi kukhozgeka. Mbunenesko kuti Paulosi wakaŵa na cipulikano cakukhora, ndipo wakapona mu vinandi comene, “mu malukwepo [maluswazu] kulutilira nkhanira,” “mu zinyifwa panandi,” ndiposo vyakuŵinya vinyake. (2 Ŵakorinte 11:23-27) Kweni nayo wakaŵa munthu, ndipo ŵanthu wose nyengo zinyake ŵakukhumbikwira kukhozgeka kweniso kuti ŵanyawo ŵaŵawovwire mwakuti cipulikano cawo ciŵe cakukhora. Ndimo vikaŵiraso nanga nkhwa Yesu. Mu usiku wakuti namacero wafwenge, mungelo wakiza kwa iyo ku Getsemane ndipo ‘wakamukhomeska.’—Luka 22:43.

6, 7. (a) Kasi mbanjani awo ŵakamukwenyerezga Paulosi ku Roma, ndipo mbanjani awo ŵakamukhuŵirizga? (b) Ni uteŵeti wuli uwo ŵabali ŵa Paulosi Ŵacikhristu ŵakamucitira ku Roma, ico cikalongora kuti ‘ŵakamukhozga’ nadi?

6 Paulosi nayo wakakhumbikwiranga kukhozgeka. Apo wakafika ku jere ku Roma, ŵanthu ŵa fuko lake ŵakamupokelera makora yayi. Cifukwa cikuru nchakuti Ŵayuda aŵa ŵakakhumbanga yayi kupulika uthenga wa Ufumu. Pamanyuma pakuti ŵanalume ŵalara Ŵaciyuda ŵiza ku jere kwa Paulosi, nkhani ya mu buku la Milimo yikuti: “Ŵanyake ŵakapulikana na vinthu ivyo vikayowoyekanga, ndipo ŵanyake kuti ŵakapulikana cara. Ndipo iwo pakuwura kuzomerezgana, ŵakaruta.” (Milimo 28:17, 24, 25) Cikwenera kuti cikamuŵinya comene Paulosi kuwona umo ŵanthu aŵa ŵakatondekera kuwonga ucizi wa Yehova! Citima cake pa nkhani iyi cikawoneka mu kalata iyo wakalembera mpingo wa ku Roma kuti: “Ndili na citima cikuru na vyakuŵinya vyambura kuleka mu mtima wane. Cifukwa ndingakhumba kuti ine ndamwene ndiŵenge wakutembeka kwa Khristu cifukwa ca ŵabali ŵane [Ŵayuda], awo tili mphapu yimoza ku thupi.” (Ŵaroma 9:2, 3) Ndipouli, kwenekuko ku Roma wakasangako ŵanyake ŵakugomezgeka, awo cikanga cawo na citemwa cawo vikatuniska mtima wake. Ŵakaŵa ŵabali ŵake ŵanadi ŵakuuzimu.

7 Kasi ŵabali ŵankhondi aŵa ŵakalongora wuli kuti mbakukhozga? Ŵakakhumba cara kumugwentha Paulosi cifukwa cakuti wali mu jere. M’malo mwake, na mtima wose kweniso mwacitemwa ŵakamuteŵetera Paulosi, kumucitira nchito izo mweneco wakatondekanga kucita cifukwa wakajalirika. Mwaciyelezgero, ŵakatumikanga na Paulosi kukapeleka makalata na ulongozgi wa pa mlomo ku mipingo yakupambanapambana; ŵakizanga na malipoti ghakukhuŵirizga kwa Paulosi gha umo ŵabali ŵakucitira mu Roma na vigaŵa vinyake. Ŵakwenera kuti ŵakamupenjeraso Paulosi vinthu vyakukhumbikwa, nga ni munjilira wa mphepo, mabuku, na vyakulembera. (Ŵaefeso 6:21, 22; 2 Timote 4:11-13) Nchito zose izi zikamukhozga na kumuciska Paulosi mpositole wakukakika, mwakuti nayoso waŵe ‘wakukhozga’ ŵanyake, kusazgapo mipingo yose.—Ŵaroma 1:11, 12.

Umo ‘Tingakhozgera’ Ŵanyithu

8. Kasi tikusambirako vici kwa Paulosi umo wakazomelezgera mwakujiyuyura kuti wakukhumbikwira ‘kukhozgeka’?

8 Kasi tingasambirapo vici pa nkhani ya Paulosi na ŵalimi ŵanyake ŵankhondi? Tiyeni tiwonepo sambiro limoza: Tikwenera kuŵa ŵacikanga na kujipeleka para tikukhumba kovwira ŵanyithu usange ŵali mu suzgo. Kweniso, tikwenera kujiyuyura kuti tipokere wovwiri para vinthu vyatisuzga. Padera pa kupokera wovwiri, Paulosi na cimwemwe cose wakaŵawonga awo wakamovwira. Wakaŵavya maghanoghano ghakuti para wangapokera wovwiri ku ŵanyake cingalongora kuti ngwakulopwa panji ngwakuyuyuka, nase ndimo tikwenera kucitira. Para tingati tikukhumbikwira wovwiri yayi ipo tikung’anamura kuti ndise ŵapadera. Kumbukani kuti ciyelezgero ca Yesu cikulongora kuti nanga ni munthu wakufikapo nyengo zinyake wangakhumba wovwiri.—Ŵahebere 5:7.

9, 10. Kasi ni uwemi wuli uwo ungaŵapo usange munthu wakumanya kuti wakukhumbikwira wovwiri, ndipo cingawovwira wuli ŵanyake mu mbumba kweniso mu mpingo?

9 Vinthu vingenda makora usange awo ŵali na maudindo ŵakumanya kuti nawo mbakutondeka nakuti ŵakuthemba wovwiri wa ŵanyawo. (Yakobe 3:2) Kaghanaghaniro aka kangakhozga wene na wene pakati pa awo ŵali na maudindo na awo ŵakujilambika kwa iwo, antheura ŵakuyowoyeskana makora kweniso mwakufwatuka. Awo ŵakupokera wovwiri mwakujiyuyura ŵakupeleka sambiro liwemi comene kwa awo ŵali mu ukhaliro wakuyana waka. Ici cikulongora kuti awo ŵakulongozga nawo mbanthu ndipo tingayowoya nawo mwakufwatuka.—Mupharazgi 7:20.

10 Mwaciyelezgero, para ŵana ŵakusangana na masuzgo panji viyezgo, cingaŵa cipusu kuti ŵapokelere wovwiri wa ŵapapi usange ŵamanya kuti ŵapapi nawo ŵakasangana na masuzgo ghakuyana waka apo ŵakaŵa ŵacoko. (Ŵakolose 3:21) Antheura mupapi na mwana ŵakuyowoyeskana makora. Ŵangadumbiskana makora nthowa za mu Malemba ndipo cingaŵa cipusu kugwilirapo nchito mwaluŵiro. (Ŵaefeso 6:4) Mwakuyana waka, ŵanthu ŵa mu mpingo ŵaŵenge ŵakunozgeka kupokera wovwiri kufuma ku ŵalara usange ŵamanya kuti ŵalara nawo ŵakulimbana na masuzgo, wofi, na kwenjerwa. (Ŵaroma 12:3; 1 Petros 5:3) Kweniso pangaŵa kuyowoyeskana kuwemi, kudumbiskana ulongozgi wa mu Malemba, ndiposo pangaŵa kukhozgana cipulikano. Kumbukani kuti, kuluska kumanyuma kose, sono ndipo ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakukhumbikwira kukhozgeka comene.—2 Timote 3:1.

11. Cifukwa wuli ŵanandi lero ŵakwenera ‘kukhozgeka’?

11 Tose nyengo yinyake tisuzgikenge, kwali tikukhala nkhu, ndise ŵanjani, panji ŵamsinkhu wuli. Ndimo caru ciliri mazuŵa ghano. (Civumbuzi 12:12) Cipulikano cithu cikuyezgeka para vinthu vyakukaka mutu ivi vikuticitikira. Tingayezgeka pa nchito, ku sukulu, mu mbumba, panji mu mpingo. Ulwari wa manyimanyi panji suzgo iyo tikaŵa nayo kumanyuma vingapangiska kuti tiŵe ŵakwenjerwa. Usange mfumu panji muwoli withu, mulara, panji mubwezi watikhuŵirizga na mazgu ghawemi kweniso watovwira—kungaŵa kupembuzga kwa maseŵera ngati! Inya, ghangaŵa ngati mafuta ghakuphaka pa cilonda! Ntheura usange mwawona mbali winu wakusuzgika, mumukhozge. Panyake usange pali suzgo iyo yikumunyekezgani, pemphani ŵanthu ŵakukhwima mwauzimu kuti ŵamovwirani.—Yakobe 5:14, 15.

Umo Mpingo Ungawovwilira

12. Kasi waliyose mu mpingo wangacita vici kuti wakhozge ŵabali ŵake?

12 Ŵanthu wose mu mpingo, na ŵana wuwo, ŵangacitapo kanthu kuti ŵakhozge ŵanyawo. Mwaciyelezgero, cipulikano ca ŵanyinu cikukhozgeka para ŵakuwona kuti mukufika pa maungano nyengo na nyengo kweniso mukuluta mu uteŵeti wa m’munda. (Ŵahebere 10:24, 25) Kulimbikira kwinu mu uteŵeti wakupatulika mbukaboni wakuti ndimwe ŵakugomezgeka kwa Yehova ndiposo kukulongora kuti muli maso mwauzimu nangauli mukusuzgika. (Ŵaefeso 6:18) Ŵanyinu ŵangakhozgeka comene cifukwa ca kulimbikira kwinu.—Yakobe 2:18.

13. Cifukwa wuli ŵanji ŵangawelera nyuma, ndipo tingacita wuli kuti tiŵawovwire?

13 Nyengo zinyake, visuzgo panji vinthu vinyake vingapangiska ŵanthu ŵanji kulopwa panji kuwelera nyuma mu uteŵeti wa m’munda. (Marko 4:18, 19) Ŵanthu ŵakuwelera nyuma ŵangizako yayi ku maungano gha mpingo. Kweni mu mitima yawo ŵacali kumutemwa Ciuta. Kasi tingacita wuli kuti tikhozge cipulikano cawo? Ŵalara ŵangawovwira mwa kuŵendera ŵanthu aŵa. (Milimo 20:35) Ŵanthu ŵanyake mu mpingo nawo ŵangapempheka kuti ŵawovwirepo. Maulendo gha citemwa agha ghangaŵa nga ni munkhwara wakwenelera, wakucizgira awo mbakulopwa mu cipulikano.

14, 15. Kasi Paulosi wakupeleka ulongozgi wuli kuyana na kukhozga ŵanyithu? Pelekani ciyelezgero ca mpingo umoza uwo ukacitapo kanthu pa ulongozgi uwu.

14 Baibolo likuticiska kuti ‘tikhwimiske ŵakudonda mtima, na kucilikizga ŵateciteci.’ (1 Ŵatesalonika 5:14) Mutepanji awo ‘mbakudonda mtima’ ŵakuwona kuti cikanga cawo cikucepa ndiposo ŵangakwaniska yayi kulimbana na masuzgo pa ŵekha kwambura munthu wakuŵawovwira. Kasi imwe mungawovwira? Lizgu lakuti “cilikizgani ŵateciteci” lang’anamurika kuti “kufighilira” panji “kudemelera” kwa uyo ngwakulopwa. Yehova wakupwelelera na kutemwa mberere zake zose. Zose wakuziwona kuŵa zakuzirwa, ndipo wakukhumba yayi kuti yimoza yipuluke. Kasi mungawovwira mpingo kuti “ufighilire” awo mbakulopwa mwauzimu mupaka apo ŵazamuŵira ŵankhongono?—Ŵahebere 2:1.

15 Mulara munyake wakendera ŵanthu ŵakutorana awo ŵakaŵa ŵakulopwa vilimika vinkhondi na cimoza. Mulara uyu wakalemba kuti: “Lusungu na kutemwa ivyo mpingo wose ukalongora kwa iwo vikaŵawovwira comene mwakuti ŵakakhuŵirizgika ndipo ŵakawelera ku mskambo.” Kasi mudumbu uyo pakwamba wakaŵa wakulopwa wakutipo wuli pa maulendo gha ŵabali ŵa mu mpingo? Iyo wakuti: “Ico cikatovwira kuti tambeso kulimbikira nchakuti ŵabali awo ŵakaticezgeranga kweniso ŵadumbu awo ŵakizanga, pakaŵavya uyo wakalongorapo mzimu wakuteruzga panji kutisuska. M’malo mwake, ŵakaŵa ŵakupulikiska ndipo ŵakatikhuŵirizganga na Malemba.”

16. Kasi ni njani uyo ngwakunozgeka nyengo zose kovwira awo ŵakukhumba kukhozgeka?

16 Nadi pano, Mkhristu wanadi wakukondwa kuŵa wakukhozga ŵanyake. Ndipo apo vinthu vikusintha mu umoyo, naseso ŵabali ŵithu ŵangazakaticitira vinthu vyakukhozga. Kweni vingacitika kuti para tili mu suzgo, pangaŵavya mbali wakuti watovwire. Nangauli vingaŵa nthena, pali munthu yumoza Uyo wakupeleka nkhongono mweneuyo nyengo zose walipo, ndipo ngwakunozgeka kutovwira—Yehova Ciuta.—Salmo 27:10.

Yehova—Mweneko wa Nkhongono

17, 18. Kasi Yehova wakamukhozga wuli Mwana wake, Yesu Khristu?

17 Uku wakhomeka pa khuni, Yesu wakabangula kuti: “Ŵadada, nkhukorezga mzimu wane mu mawoko ghinu.” (Luka 23:46) Ndipo wakafwa. Maora ghacoko waka pambere ivi vindacitike, ŵakamukaka ndipo ŵabwezi ŵake wose ŵakamuleka na kucimbira. (Mateyu 26:56) Yesu wakakhala yekha na munthu yumoza wakumukhozga—Ŵawiske ŵa kucanya. Ndipouli, kugomezga Yehova kukaŵa pawaka yayi. Yesu wakatumbikika cifukwa cakuti wakagomezga Ŵawiske, Yehova.—Salmo 18:25; Ŵahebere 7:26.

18 Mu uteŵeti wake wose pa caru capasi, Yehova wakamupa Mwana wake ivyo wakakhumbikwiranga kuti walutilire kuŵa wakugomezgeka mupaka nyifwa. Mwaciyelezgero, nyengo yicoko waka Yesu wakati wabapatizika, ico cikaŵa cilongolero ca kwamba kwa uteŵeti wake, wakapulika lizgu kufuma ku Ŵawiske lakulongora kuti ŵamuzomerezga na kumupanikizgira kuti ŵakumutemwa. Apo Yesu wakakhumbikwiranga wovwiri, Yehova wakamutumiranga ŵangelo ndipo ŵakamukhozganga. Apo Yesu wakayezgekanga paumaliro wa umoyo wake pa caru, Yehova wakapulika malurombo na maŵeyelero ghake. Nadi pano, vyose ivi vikamukhozga Yesu.—Marko 1:11, 13; Luka 22:43.

19, 20. Kasi tingapanikizga wuli kuti Yehova watikhozgenge pa nyengo iyo tasuzgika?

19 Yehova wakukhumba kuti nase watipe nkhongono. (2 Midauko 16:9) Pa nyengo iyo tasuzgika, Yehova Uyo wakupeleka nkhongono wangatisanguluska. (Yesaya 40:26) Nkhondo, ukavu, ulwari, nyifwa, panji kutondeka kwa ise taŵene vingatifipiska mtima comene. Para viyezgo vyaŵa vyakofya nga ni “mulwani wa nkhongono,” Yehova wangatipa nkhongono. (Salmo 18:17; Exodus 15:2) Wakutipa wovwiri wa nkhongono comene—mzimu wake utuŵa. Na mzimu wake, Yehova wangapeleka ‘nkhongono ku wakulopwa’ mwakuti ‘wangawuluka na mapapindo nga ni nombo.’—Yesaya 40:29, 31.

20 Mzimu wa Ciuta ngwankhongono kwakuluska mu cilengiwa cose. Paulosi wakati: “Ndingamanya kucita vyose mwa mweneuyo wakundikhomeska.” Inya, Dada withu wakucanya wangatipa ‘nkhongono zakuluska’ mwakuti tikhomezge vyakuŵinya vyose mupaka iyo wazakazgore ‘vinthu vyose kuŵa viphya’ mu Paradiso wakulayizgika uyo sono wakhala pacoko kwiza.—Ŵafilipi 4:13; 2 Ŵakorinte 4:7; Civumbuzi 21:4, 5.

[Mazgu ghamusi]

a Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words, by W. E. Vine, likuti: Verebu la lizgu lakuti [pa·re·go·ría] likung’anamura munkhwara uwo ukutuniska ulwilwi pa cilonda.

Kasi Mukukumbuka?

• Kasi ŵabali ŵa ku Roma ‘ŵakamukhozga’ wuli Paulosi?

• Kasi ‘tingakhozga’ wuli ŵanyithu mu mpingo?

• Kasi Yehova wakutikhozga wuli kwambura kutondeka?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 28]

Ŵabali ‘ŵakamukhozga’ Paulosi mwakumovwira mwakugomezgeka, kumukhuŵirizga, na kumuteŵetera

[Cithuzithuzi pa peji 31]

Ŵalara ŵakudangilira pa kukhozga mskambo