1-3. Kasi mulwani uyo wakutichimbizga ni njani? Chifukwa wuli ntchakupembuzga kumanya ivyo Baibolo likusambizga?

TIYELEZGERE kuti mukuchimbira mulwani wakofya chomene. Mulwani uyu ngwankhongono ndiposo wakuchimbira chomene kuluska imwe. Mukumanya kuti ngwambura lusungu chifukwa muli kumuwonapo wakukoma ŵabwezi ŵinu ŵanyake. Nangauli mukuchimbira chomene, kweni mukuwona kuti mulwani winu wakusendelera nipera. Ndipo mukuwona kuti palije icho mungachita. Mwamabuchi, munthu munyake wakukhumba kumuthaskani. Munthu uyu ngwankhongono chomene kuluska mulwani winu, ndipo wakumuphalirani kuti wamovwiraninge. Mtima winu ungakhazikika pasi.

² Tingayowoya kuti namwe mulwani wanthena uyu wakumuchimbizgani. Tose wakutichimbizga. Nga umo tikasambilira mu Mutu 6, Baibolo likuti mulwani uyu ni nyifwa. Palije uyo wangayigwentha. Taŵanandi tili kumuwonapo mulwani uyu wakukoma ŵabwezi ŵithu. Kweni Yehova ngwankhongono chomene kuluska nyifwa. Yehova ni Muthaski panji kuti Muwomboli wachitemwa ndipo walongora kale kuti wangathereska mulwani uyu. Kweniso walayizga kuti wazamumukoma mulwani uyu, ndipo wazamuŵakoso yayi. Baibolo likusambizga kuti: “Mulwani waumaliro, nyifwa yizamuparanyika.” (1 Ŵakorinte 15:26) Iyi ni nkhani yakukondweska chomene.

 ³ Chakwamba, tiyeni tiwone umo tikujipulikira para wakutemweka withu wafwa. Para tadumbiskana fundo iyi, timanyengeso fundo yinyake iyo yingatovwira kuŵa ŵakukondwa. Yehova walayizga kuti ŵakufwa ŵazamuwuka. (Yesaya 26:19) Ŵazamuŵaso ŵamoyo. Tili na chigomezgo chakuti ŵakufwa ŵazamuwuka.

4. (a) Kasi Yesu wakutovwira kumanya vichi? (b) Kasi Yesu wakaŵa paubwezi na njani?

⁴ Kasi walipo mubwezi panji mubali winu uyo wali kufwa? Para wakutemweka withu wafwa tikuŵa na chitima chomene, ndipo tikuwona kuti palije icho tingachita. Pa nyengo ya nthena iyi, tikwenera kuŵerenga Baibolo chifukwa ndilo lingatipembuzga. (Ŵerengani 2 Ŵakorinte 1:3, 4.) Baibolo likutovwira kumanya umo Yehova na Yesu ŵakuwonera nyifwa. Yesu wakalongora makora umo Adada ŵake ŵaliri. Wakumanya chitima icho tikuŵa nacho para mubwezi panji mubali withu wafwa. (Yohane 14:9) Nyengo zose para Yesu waluta ku Yerusalemu, wakatemwanga kukachezga ku nyumba kwa Lazaro na ŵadumbu ŵake, Mariya na Marita, awo ŵakakhalanga mu tawuni ya Betaniya. Ŵakaŵa ŵabwezi ŵake ŵapamtima. Baibolo likuti: “Yesu wakatemwanga Marita na munung’una wake, na Lazaro.” (Yohane 11:5) Kweni nga umo tikasambilira mu Mutu 6, Lazaro wakafwa.

5, 6. (a) Kasi Yesu wakachita wuli apo wakawona ŵabali na ŵabwezi ŵa Lazaro ŵakulira? (b) Chifukwa wuli chitima icho Yesu wakalongora chikutikhozga?

⁵ Kasi Yesu wakajipulika wuli apo mubwezi wake wakafwa? Baibolo likutiphalira kuti Yesu wakaluta ku ŵabali na ŵabwezi ŵa Lazaro apo ŵakaliranga nyifwa ya mubali wawo. Wakati waŵawona, Yesu wakakhwaskika chomene. “Wakatampha mu mtima wake na kukweŵeka.” Baibolo likuti, “Yesu wakalira.” (Yohane 11:33, 35) Apo Yesu wakalira, kasi wakalongora kuti wakaŵavya chigomezgo chakuti ŵakufwa ŵazamuwuka? Yayi. Yesu wakamanya kuti chinthu chinyake chakuzizwiswa chichitikenge. (Yohane 11:3, 4) Ndipouli, wakaŵa na chitima chifukwa cha nyifwa.

 ⁶ Kweni chitima icho Yesu wakalongora chikutikhozga. Ichi chikalongora kuti iyo na Adada ŵake, Yehova, ŵakutinkha chomene nyifwa. Kweni Yehova Chiuta wali na nkhongono zakuthereskera mulwani uyu. Tiyeni tiwone ivyo Yesu wakachita chifukwa cha nkhongono zakufuma kwa Chiuta.

7, 8. Chifukwa wuli ŵanthu ŵakagomezganga yayi kuti Lazaro wangawuka? Kweni kasi Yesu wakachita vichi?

⁷ Lazaro wakaŵikika mu dindi ilo likaŵa nga ni mphanji, ndipo Yesu wakapempha kuti ŵawuskepo libwe ilo ŵakajara pa mulyango wa dindi. Marita wakakana kuti ŵawuskepo libwe chifukwa pakaŵa kuti pajumpha mazuŵa ghanayi, ndipo thupi la Lazaro likaŵa kuti lambapo kale kuvunda. (Yohane 11:39) Kasi mukughanaghana kuti pa nyengo iyi ŵanthu ŵakaŵa na chigomezgo chilichose?

⁸ Ŵakati ŵawuskapo libwe, Yesu wakachemerezga kuti: “Lazaro, fuma!” Kasi ntchivichi chikachitika? “Munthu uyo wakaŵa wakufwa wakafuma.” (Yohane 11:43, 44) Kasi mukughanaghana kuti ŵanthu ŵakakondwa wuli? Kwali Lazaro wakaŵa munung’una wawo, mbali wawo, mubwezi, panji mzengezgani wawo, wose ŵakamanya kuti wakafwa. Kweni pa nyengo iyi, munthu uyo ŵakamutemwanga wakaŵa wamoyo ndipo ŵakaŵaso nayo lumoza. Ŵanthu ŵakwenera kuti ŵakagomezganga yayi kuti ivi vingachitika. Ndipo ŵanandi ŵakwenera kuti ŵakamuvumbatira mwakukondwa. Apa Yehova wakayitonda nadi nyifwa.

9, 10. (a) Kasi nkhongono izo Yesu wakawuskira Lazaro zikafuma kwa njani? (b) Chifukwa wuli ntchakukondweska kuŵerenga nkhani za chiwuka?

⁹ Yesu wakayowoyapo yayi kuti wakawuska Lazaro na nkhongono zake. Pambere wandachemerezge kuti Lazaro wafume, Yesu wakapemphera dankha kwa Yehova. Wakalongora kuti nkhongono izo wakawuskira Lazaro zikafuma kwa Yehova. (Ŵerengani Yohane 11:41, 42.) Ni Yesu pera yayi uyo Yehova wakamupa nkhongono zakuwuskira ŵakufwa. Mu Baibolo muliso nkhani zinyake za ŵanthu 8 awo ŵakawuskika ku ŵakufwa. *  Ntchakukondweska kuŵerenga nkhani izi. Zikutisambizga kuti Chiuta wakutemwera yayi, chifukwa ŵanthu awo ŵakawukanga ku ŵakufwa ŵakaŵa ŵana, ŵalara, ŵanalume, ŵanakazi, Ŵaisrayeli na ŵanthu ŵa mitundu yinyake. Nkhani izi ni zakukondweska chomene. Mwachiyelezgero, apo Yesu wakawuska msungwana, ŵapapi ŵake “ŵakakondwa chomene.” (Mariko 5:42) Ŵakakondwa chomene chifukwa cha ivyo Yehova wakaŵachitira, ndipo ichi chikaŵa chambura kuluwika.

¹⁰ Kweni nyengo yikati yajumphapo, ŵanthu awo Yesu wakaŵawuska, ŵakafwaso. Kasi ichi chikung’anamura kuti ivyo Yesu wakachita vikaŵa vyambura phindu? Yayi. Nkhani izi zikutisimikizgira kuti ŵakufwa ŵazamuwuka.

11. Kasi nkhani ya kuwuka kwa Lazaro yikulongora wuli kuti fundo ya pa Mupharazgi 9:5 njaunenesko?

¹¹ Baibolo likusambizga kuti “ŵakufwa ŵakumanya kalikose chara.” (Mupharazgi 9:5) Ŵakumanya kanthu yayi ndipo ŵakuŵa na umoyo kunyake yayi. Nkhani ya Lazaro ndiyo yikulongora. Lazaro wakati wawuka, kasi wakayowoyapo chilichose pa nkhani ya umo kuchanya kuliri? Panji kasi wakaŵawofyapo ŵanthu kuti kuchanya kuli moto? Wakayowoyapo yayi ivi, lekani vindalembeke mu Baibolo. Mazuŵa ghanayi agho Lazaro wakaŵira mu dindi, wakamanyanga “kalikose chara.” Lazaro wakaŵa mu tulo twa nyifwa.—Yohane 11:11.

12. Chifukwa wuli tingagomezga kuti Lazaro wakawuka nadi ku ŵakufwa?

¹² Nkhani ya Lazaro yikutisambizgaso kuti ŵakufwa ŵazamuwuka nadi, Baibolo likuyowoyapo waka yayi. Apo Yesu wakawuskanga Lazaro, ŵanthu ŵanandi ŵakawonanga. Ŵalongozgi ŵa matchalitchi, awo ŵakatinkhanga Yesu, nawo ŵakawona kuti mbunenesko. Lekani ŵakayowoya kuti: “Kasi tichitechi, pakuti munthu uyu [Yesu] wakuchita vimanyikwiro vinandi?” (Yohane  11:47) Ŵanthu ŵanandi ŵakalutanga kukamuwona Lazaro wati wawuka. Ichi chikawovwira kuti ŵanthu ŵanandi ŵagomezge mwa Yesu. Ŵakati ŵawona kuti Lazaro ngwamoyo, ŵakagomezga kuti Yesu wakatumika nadi na Chiuta. Uwu ukaŵa ukaboni wankhongono chomene. Lekani ŵalongozgi ŵa chisopa cha Chiyuda ŵakakhumbanga kukoma Yesu na Lazaro wuwo.—Yohane 11:53; 12:9-11.

13. Ntchivichi chingatovwira kugomezga kuti Yehova wangawuska nadi ŵakufwa?

¹³ Kasi para tikugomezga kuti ŵakufwa ŵazamuwuka, ndikuti tilije mahara? Yayi. Chifukwa Yesu wakasambizga kuti nyengo yikwiza apo “wose awo ŵali mu madindi” ŵazamuwuskika. (Yohane 5:28) Yehova ndiyo wakalenga vyamoyo vyose. Ntheura, kasi chingaŵa chakusuzga kugomezga kuti Chiuta wangawuska ŵakufwa? Kweni nkhani yagona pa ivyo Yehova wangakumbuka. Kasi wangakumbuka ŵakutemweka ŵithu awo ŵali kufwa? Enya. Kuchanya kuli nyenyezi zambura mapendeko, kweni yiliyose Chiuta wakuyichema zina. (Yesaya 40:26) Ntheura Yehova Chiuta wangakumbuka chinthu chilichose chakukhwaskana na ŵakutemweka ŵithu awo ŵali kufwa. Ndipo ngwakunozgeka kuzakaŵawuska kuti ŵaweso ŵamoyo.

14, 15. Kuyana na ivyo Yobu wakayowoya, kasi Yehova ngwakukhumbisiska kuchita vichi?

¹⁴ Kasi ntchivichi chikulongora kuti Yehova wazamuwuska nadi ŵakufwa? Baibolo likusambizga kuti iyo ngwakunozgeka kuwuska ŵakufwa. Yobu, munthu wakugomezgeka wakafumba kuti: “Usange munthu wafwa, kasi wangaŵaso wamoyo?” Yobu wakakhumbanga kuti walindilire mu dindi m’paka nyengo yakuti Chiuta wamukumbukire yikwane. Wakati kwa Yehova: “Muchemenge, ndipo ine nimuzgoraninge. Munwekerenge mulimo wa mawoko ghinu.”—Yobu 14:13-15.

¹⁵ Yehova ngwakukhumbisiska kuwuska ŵakufwa, ndipo wakulindilira nyengo iyo wazamuchitira nthena. Ntchakukondweska kumanya fundo iyi. Kasi chiwuka icho chizamuchitika munthazi chizamuŵa wuli? Mbanjani awo ŵazamuwuskika, ndipo ŵazamuwuskika kufuma nkhu?

16. Kasi para ŵakufwa ŵazakawuka ŵazamusanga kuti vinthu vili wuli pa charu chapasi?

¹⁶ Nkhani za chiwuka izo zili mu Baibolo zikutisambizga waka umo vinthu vizamuŵira kunthazi apo ŵakufwa ŵazamuwuka. Ŵanthu awo ŵakawuka ku ŵakufwa ŵakakumanaso na ŵabali ŵawo. Umu ndimo vizamuŵiraso kunthazi, kweni vizamuŵa makora chomene kuluska apa. Tikasambira mu Mutu 3 kuti Chiuta wakukhumba kuti charu chose chapasi chiŵe paradiso. Ntheura, awo ŵali kufwa para ŵazakawuka ŵazamusanga kuti vinthu vili umo viliri pasono yayi. Kuzamuŵavya nkhondo, matenda, na kuswa malango. Ŵazamukhala kwamuyirayira pa charu chapasi mwamtende kweniso mwakukondwa.

17. Kasi mbanjani awo ŵazamuwuka?

¹⁷ Kasi mbanjani awo ŵazamuwuka? Yesu wakayowoya kuti “wose awo ŵali mu madindi ŵazamupulika mazgu ghake na kufumira kuwaro.” (Yohane 5:28, 29) Lemba la Chivumbuzi 20:13 nalo likuyowoya kuti: “Nyanja yikapeleka ŵakufwa awo ŵakaŵa mwenemumo, ndipo nyifwa na Dindi vikapeleka ŵakufwa awo ŵakaŵa mwenemumo.” (Wonani Vyakusazgirapo, pa peji Kasi Sheole na Hadesi ni Vichi?.) Mu malaro muzamuŵavya kanthu. Ŵanthu wose awo ŵali mu malaro ŵazamuŵaso ŵamoyo. Mpositole Paulosi wakati: “Kuzamuŵa chiwuka cha ŵarunji na ŵambura urunji.” (Milimo 24:15) Kasi fundo iyi yikung’anamura vichi?

18. Mbanjani awo ŵali mu gulu la “ŵarunji” awo ŵazamuwuskika? Kasi chigomezgo ichi chikumovwirani wuli?

¹⁸ Ŵanandi mwa ŵanthu awo ŵali mu gulu la “ŵarunji” ni awo ŵakuzunulika mu Baibolo, awo ŵakaŵapo pambere Yesu wandize pa charu chapasi. Ŵanyake mwa ŵanthu aŵa ni Nowa, Abrahamu, Sara, Mozesi, Rute, Esitere, na ŵanyake ŵanandi. Ŵanyake ŵakuzunulika mu buku la Ŵahebere chaputara 11. Ŵanthu aŵa ŵakaŵa na chipulikano chakukhora. Ŵateŵeti ŵa Yehova awo ŵali kufwa mu nyengo yithu, nawo ŵali mu gulu la “ŵarunji.” Chifukwa chakuti tikugomezga kuti ŵakufwa ŵazamuwuka, tikuwopa yayi nyifwa.—Ŵahebere 2:15.

19. Kasi mbanjani awo ŵali mu gulu la ŵanthu “ŵambura urunji”? Ndipo Yehova ŵazamuŵapa mwaŵi wuli?

¹⁹ Kweni kasi ŵanthu awo ŵakamupulikira yayi Yehova na  kumuteŵetera chifukwa chakuti ŵakamumanyanga yayi vizamuŵamalira wuli? Ŵanthu aŵa ŵali mu gulu la “ŵambura urunji” ndipo Chiuta wazamuŵaruwa yayi. Chiuta wazamuŵawuska na kuŵapa nyengo kuti ŵasambire za iyo na kumuteŵetera. Mu nyengo ya vyaka 1000, ŵanthu awo ŵali kufwa ŵazamuwuka na kupika mwaŵi wa kuteŵetera Yehova lumoza na ŵanthu ŵakugomezgeka pa charu chapasi. Iyi yizamuŵa nyengo yakukondweska chomene. Nyengo ya vyaka 1000 iyi Baibolo likuyichema kuti Zuŵa la Cheruzgo. *

20. Kasi Gehena ni vichi, ndipo mbanthu ŵa mtundu wuli awo Chiuta wazamuŵawuska yayi?

²⁰ Kasi fundo iyi yikung’anamura kuti munthu waliyose uyo wali kufwa wazamuwuka? Yayi. Baibolo likuyowoya kuti ŵanthu ŵanyake awo ŵali kufwa ŵali mu “Gehena.” (Luka 12:5) Zina lakuti Gehena likiza chifukwa cha malo agho ghakaŵa kuwaro kwa msumba wa Yerusalemu. Ku malo agha ŵakatayangako vitanda, viswaswa, na vinthu vinyake viheni vyakufuma mu msumba na kuviwotcha. Vitanda vya ŵanthu awo ŵakaŵa vigeŵenga ŵakavitayanga ku malo agha chifukwa Ŵayuda ŵakawonanga kuti vingasungika mu malaro yayi kweniso ŵanthu aŵa ŵangazamuwuka yayi. Ndicho chifukwa Gehena wakwimira nyifwa yamuyirayira. Nangauli Yesu wazamuŵa na udindo wa kweruzga ŵamoyo na ŵakufwa, kweni Yehova ndiyo Mweruzgi mulara. (Milimo 10:42) Wazamuŵawuska yayi awo iyo weruzga kuti mbakwananga ndipo ŵakakhumbanga yayi kulapa.

21, 22. (a) Kasi ŵanthu ŵanyake ŵazamuwuka na kuluta nkhu? (b) Kasi ni njani wakaŵa wakwamba kuwuka na kuluta kuchanya?

²¹ Baibolo likuyowoyaso kuti ŵanthu ŵanyake ŵakuwuka na kuluta kuchanya na thupi lauzimu. Baibolo likuzunurapo waka munthu yumoza uyo wakawuka na kuluta kuchanya. Munthu uyu ni Yesu Khristu.

²² Yesu wakati wakomeka, Yehova wakakhumba yayi kuti Mwana Wake wakugomezgeka walekeke mu Dindi. (Salimo  16:10; Milimo 13:34, 35) Chiuta wakawuska Yesu ku ŵakufwa. Kweni wakati wawuka, wakaŵa na thupi lakuyana na la ŵanthu yayi. Mpositole Petrosi wakalongosora kuti Khristu “wakakomeka mu thupi, kweni wakazgoka wamoyo mu mzimu.” (1 Petrosi 3:18) Ichi chikaŵa chakuzizwiska chikuru chomene. Yesu wakaŵaso wamoyo ndipo wakaŵaso mungelo wankhongono chomene. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 15:3-6.) Yesu wakaŵa wakwamba kuwuskika ku ŵakufwa mu nthowa iyi, kweni paliso ŵanyake ŵanandi.—Yohane 3:13.

23, 24. Kasi mbanjani awo ŵali mu gulu la “kamskambo kachoko”? Ndipo ŵalipo ŵalinga?

²³ Apo Yesu wakaŵa pafupi kukomeka, wakaphalira ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka kuti wawelerenge kuchanya, ndipo ‘wamuŵanozgera malo.’ (Yohane 14:2) Awo ŵazamuluta kuchanya, Yesu wakaŵachema kuti “kamskambo [kake] kachoko.” (Luka 12:32) Kasi Ŵakhristu aŵa ŵalipo ŵalinga? Pa lemba la Chivumbuzi 14:1, mpositole Yohane wakati: “Nkhalaŵiska na kuwona Mwana wa mberere wimilira pa Phiri la Ziyoni, ndipo wakaŵa pamoza na ŵanthu 144,000 awo ŵali na zina lake na zina la Awiske lakulembeka pa visko vyawo.”

²⁴ Ŵakhristu 144,000 aŵa, awo ŵakusazgapo ŵapositole ŵa Yesu ŵakugomezgeka, ŵakuwuskika na kuluta kuchanya chifukwa ndiko ŵamukhala. Kasi ŵanthu aŵa ŵakuwuskika pawuli? Mpositole Paulosi wakalemba kuti ŵakwenera kuwuskika mu nyengo ya kuŵapo kwa Khristu. (1 Ŵakorinte 15:23) Mu Mutu 9, tizamusambira kuti tili kale mu nyengo ya kuŵapo kwa Khristu. Ntheura, Ŵakhristu awo ŵali mu gulu la 144,000, awo ŵachali pano pasi, para ŵafwa waka, nyengo yeneyiyo ŵakuwuka na kuluta kuchanya. (1 Ŵakorinte 15:51-55) Kweni ŵanthu ŵanyake wose ŵazamukhala pa charu chapasi mu Paradiso.

25. Kasi mu mutu 8 tisambirenge vichi?

²⁵ Yehova wazamuwuskapo nadi nyifwa iyo ni mulwani withu, ndipo yizamuŵakoso yayi muyirayira. (Ŵerengani Yesaya 25:8.) Kweni mungafumba kuti, ‘Kasi awo ŵazamuluta kuchanya ŵamuchita vichi?’ Ŵamulamulira mu Ufumu panji kuti boma lakuchanya. Mu mutu 8, tisambirenge vinandi vya boma la kuchanya ili.