Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 1

Unenesko Wakuyowoya za Chiuta

Unenesko Wakuyowoya za Chiuta
  • Kasi Chiuta wakumupwelelerani?

  • Kasi Chiuta wali na mikhaliro wuli? Kasi wali na zina?

  • Kasi tingaŵa paubwezi na Chiuta?

1, 2. Chifukwa wuli tikufumba mafumbo?

KASI muli kupulikapo umo ŵana ŵakufumbira mafumbo? Ŵanandi ŵakwamba kufumba para ŵamanya waka kuyowoya. Ŵakukulaŵiska na kufumba kuti: Kasi nausiku zuŵa likuya nkhu? Kasi nyenyezi zikufuma nkhu? Chifukwa wuli tuyuni tukuduka? Nyengo zinyake ntchipusu yayi kuzgora mafumbo ghanthena agha, nanga mungayezga wuli. Nyengo zinyakeso para mwazgora makora, ŵakufumbaso fumbo linyake lakuti: Chifukwa?

2 Mbana pera yayi ŵakufumba mafumbo. Para tikukura, tikufumba mafumbo ghanandi. Tikufumba kuti timanye nthowa, kumanya vinthu ivyo tingagega, ndiposo kuti tipulikiske vinthu. Kweni vikuwoneka kuti ŵanthu ŵanandi ŵaleka kufumba mafumbo ghakuzirwa. Ŵalekerathu kupenja mazgoro.

3. Chifukwa wuli ŵanthu ŵanyake ŵakufumba yayi mafumbo ghakuzirwa?

3 Ghanaghaniranipo fumbo ilo lili pa chikopi cha buku ili, mafumbo agho ghali pa peji 3 na 6 mu buku lino, ndiposo agho ghali pakwambilira pa mutu uno. Agha nganyake mwa mafumbo ghakuzirwa agho mungafumba. Nangauli ngakuzirwa, kweni ŵanthu ŵanandi ŵakufumba yayi kuti ŵamanye mazgoro. Chifukwa? Kasi mazgoro ghangasangika mu Baibolo? Ŵanthu ŵanyake ŵakughanaghana kuti munthu wangapulikiska yayi mazgoro gha mafumbo agha chifukwa nganonono chomene. Ŵanyake ŵakufumba yayi chifukwa cha soni. Ndipo ŵanyake ŵakuti ŵaliska ŵa matchalitchi na ŵasambizgi ndiwo ŵekha ŵangazgora mafumbo agha. Imwe mukuti wuli?

4, 5. Ni mafumbo wuli ghakuzirwa agho tingafumba, ndipo chifukwa wuli tikwenera kumanya mazgoro ghake?

4 Mukwenera kuti namwe mukukhumba kumanya mazgoro gha mafumbo ghakuzirwa agha. Panji nyengo zinyake mukujifumba kuti: ‘Chifukwa wuli tili na umoyo? Kasi tikalengeka waka kuti tibabikenge, kuchekura, na kufwa? Kasi Chiuta wali na mikhaliro wuli?’ Ntchiwemi kufumba mafumbo gha nthena agha. Ndipo mungalekanga yayi kupenja mazgoro ghaunenesko gha mafumbo agha. Yesu Khristu, uyo wakaŵa msambizgi waluso, wakati: “Lutilirani kulomba, ndipo mupikenge. Lutilirani kupenja, ndipo musangenge. Lutilirani kukhung’uska, ndipo kumujulikiraninge.”Mateyu 7:7.

5 Para ‘mulutilirenge kupenja’ mazgoro gha mafumbo ghakuzirwa agha, mumanyenge vinandi. (Zintharika 2:1-5) Kwali ŵanthu ŵali kumuphalirani vichi, kweni manyani kuti, mazgoro ghalipo, ndipo mungaghasanga mu Baibolo. Nakuti nganonono yayi. Munthu wakuŵa wakukondwa para wamanya mazgoro gha mafumbo agha ndipo wakulindizga viwemi kunthazi. Kweniso, sono nthena mazgoro agha ghangamovwirani kuti mukhorwenge na umoyo. Sono tiyeni tidumbiskane dankha fumbo ilo lahangayiska ŵanthu ŵanandi.

KASI CHIUTA WAKUMUPWELELERANI?

6. Chifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵakughanaghana kuti Chiuta wakutipwelelera yayi?

6 Ŵanthu ŵanandi ŵakuzgora kuti wakutipwelelera yayi. Iwo ŵakuti, ‘Para Chiuta wakutipwelelera, chifukwa wuli vinthu viheni vikuchitika mu charu?’ Mu charu muli nkhondo, ŵanthu ŵakutinkhana, ndiposo pali vinthu vinandi ivyo vikutipa chitima. Tikulwara, tikusuzgika, ndiposo nyifwa yikutipoka ŵanthu awo tikuŵatemwa. Chifukwa cha masuzgo agha, ŵanthu ŵanandi ŵakuti, ‘Para Chiuta wakutipwelelera, chifukwa wuli wakukanizga yayi vinthu ivi kuti vichitikenge?’

7. (a) Kasi ŵaliska ŵa matchalitchi ŵakupangiska wuli ŵanthu kughanaghana kuti Chiuta ngwambura lusungu? (b) Kasi Baibolo likuti wuli pa nkhani ya masuzgo agho tikukumana nagho?

7 Paliso chinthu chinyake icho chikutimbanizga ŵanthu. Nyengo zinyake ŵaliska ŵa matchalitchi ŵakuyowoya kuti Chiuta ngwambura lusungu. Kasi ŵakuyowoya wuli nthena? Para vinthu viheni vyachitika, ŵakuyowoya kuti ni khumbo la Chiuta. Apa ndikuti ŵakunena Chiuta kuti ndiyo wakupangiska vinthu viheni. Kweni kasi ni Chiuta nadi uyo wakupangiska viheni? Kasi Baibolo likuti wuli pa nkhani iyi? Lemba la Yakobe 1:13 likuzgora kuti: “Para munthu wakuyezgeka, waleke kuyowoya kuti: ‘Nkhuyezgeka na Chiuta.’ Pakuti Chiuta wangayezgeka na vinthu viheni yayi, ndipo iyo wakuyezga munthu na vinthu viheni yayi.” Ni Chiuta yayi wakupangiska vinthu viheni. (Ŵerengani Yobu 34:10-12.) Unenesko ngwakuti, Chiuta wakuviwona waka vinthu viheni ivyo vikuchitika. Pali mphambano yikuru chomene pakati pa kuwona waka ivyo vikuchitika na kupangiska.

8, 9. (a) Yowoyani chiyelezgero chakulongora mphambano pakati pa kuviwona waka viheni para vikuchitika na kupangiska. (b) Chifukwa wuli ntchambura mahara kunena Chiuta pakuti wakuleka waka ŵanthu para ŵakuchita viheni?

8 Tiyelezgere kuti dada wakukhala na mwana wake munyamata pa nyumba. Para mwana uyu wagaluka ndipo wakukhumba kuwukapo pa nyumba, awiske ŵakumuleka waka kuti wachite ivyo wakhumba. Pamanyuma mwana uyu wakwamba kuchita vinthu viheni chomene na kunjira mu masuzgo. Sono fumbo ndakuti, kasi adada ndiwo ŵapangiska masuzgo gha mwana wawo? Yayi. (Luka 15:11-13) Vikuyana waka na umo Chiuta wakuchitira. Para ŵanthu ŵakukhumba kuchita vinthu viheni wakuŵachichizga yayi kuti ŵaleke. Kweni ndiyo yayi wakupangiska masuzgo agho ghangaŵapo. Chingaŵa chambura mahara kunena Chiuta kuti ndiyo wakupangiska masuzgo gha taŵanthu.

9 Chiuta wali na vifukwa vyakupulikikwa ivyo walekera ŵanthu kuti ŵachitenge vinthu viheni. Pakuti iyo ni Mlengi wavinjeru ndiposo wankhongono, ntchakukhumbikwa yayi kuti watiphalire vifukwa vyose ivyo wakuchitira nthena. Kweni chifukwa chakuti wakutitemwa, Chiuta wakutiphalira. Mu mutu 11 wa buku lino ndimo muzamusambira vifukwa ivi. Kweni tileke kughanaghana kuti Chiuta ndiyo wakupangiska masuzgo ghithu. Nakuti Chiuta wakutilayizga kuti wazamumazga masuzgo agha.Yesaya 33:2.

10. Chifukwa wuli tikugomezga kuti Chiuta wazamuwuskapo viheni vyose?

10 Kweniso Chiuta ni mutuŵa. (Yesaya 6:3) Pakuti ni mutuŵa, wangachita uheni wuli wose yayi. Ndicho chifukwa tikumugomezga chomene. Ŵanthu tingaŵagomezga chomene nga umo tikugomezgera Chiuta yayi, chifukwa nyengo zinyake ŵanthu ŵakunanga. Palije munthu uyo wali na nkhongono zakumazgira viheni ivyo ŵanthu ŵaheni ŵakuchita, nanga wangaŵa na mazaza. Kweni Chiuta ngwankhongono zose. Wazamumazga viheni vyose ivyo ŵanthu ŵakusuzgika navyo. Chiuta wazamumazga viheni ivi ndipo vizamuŵakoso yayi.Ŵerengani Masalimo 37:9-11.

KASI CHIUTA WAKUJIPULIKA WULI PARA VINTHU VIHENI VIKUTICHITIKIRA?

11. (a) Kasi Chiuta wakujipulika wuli para wakuwona vinthu viheni ivyo vikuchitika? (b) Kasi Chiuta wakujipulika wuli para mukusuzgika?

11 Kasi Chiuta wakujipulika wuli para wakuwona vinthu viheni ivyo vikuchitika mu charu na ivyo vikumuchitikirani? Baibolo likutiphalira kuti Chiuta “wakutemwa urunji.” (Salimo 37:28) Ntheura Chiuta wakukhumba kuti vinthu vyendenge makora. Wakutinkha viheni vyose. Baibolo likutiphalira kuti Chiuta “wakakwenyelera mu mtima wake” chifukwa cha viheni ivyo vikachitika mu nyengo yakale. (Genizesi 6:5, 6) Chiuta wandasinthe, wachali kutinkha viheni. (Malaki 3:6) Vikumukondweska yayi kuwona ŵanthu ŵakusuzgika pa charu. Wakukwenyelera para ŵanthu ŵakusuzgika. Baibolo likutiphalira kuti Chiuta “wakumupwelelerani.”Ŵerengani 1 Petrosi 5:7.

Baibolo likusambizga kuti Yehova ni Mlengi wachitemwa

12, 13. (a) Chifukwa wuli tili na chitemwa? Chifukwa cha chitemwa, tikujipulika wuli para tikuwona viheni ivyo vikuchitika mu charu? (b) Chifukwa wuli tikugomezga kuti Chiuta wazamumazga nadi masuzgo gha mu charu?

12 Kasi ni fundo wuli iyo yingatovwira kugomezga kuti Chiuta wakukondwa yayi para tikusuzgika? Tiyeni tiwone ukaboni unyake. Baibolo likutiphalira kuti munthu wali kulengeka mu chikozgo cha Chiuta. (Genizesi 1:26) Ntheura tili na mikhaliro yiwemi chifukwa tili kutolera kwa Chiuta uyo wali na mikhaliro yiwemi. Kasi mukujipulika wuli para ŵanthu ŵambura mulandu ŵakusuzgika? Para imwe mukukwenyelera, manyani kuti Chiuta ndiyo wakukwenyelera chomene.

13 Umoza mwa mikhaliro yakukondweska iyo taŵanthu tili nayo ntchitemwa. Chiuta nayo ndimo waliri. Baibolo likutiphalira kuti “Chiuta ntchitemwa.” (1 Yohane 4:8) Tili na chitemwa chifukwa Chiuta ntchitemwa. Chifukwa chakuti tili na chitemwa, tikudokera nga tingamazga masuzgo na viheni ivyo vili mu charu. Imwe muŵenge kuti muli na nkhongono zakumazgira masuzgo agha, kasi mphanyi mwamazga? Enya. Ipo mungagomezga nadi kuti Chiuta wazamumazga masuzgo na viheni ivyo vikuchitika. Ivyo Chiuta walayizga pa peji 4 na 5 la buku lino ni vyaunenesko. Ndipo ivyo Chiuta wali kulayizga vizamuchitika nadi. Kweni kuti mugomezge kuti Chiuta wazamuchita nadi ivyo wali kulayizga, mukwenera kumumanya makora.

CHIUTA WAKUKHUMBA KUTI MUMUMANYE

Para mukukhumba kuti munthu wamumanyani, asi mukumuphalira zina panji chiwongo chinu? Yehova nayo wakutiphalira zina lake mu Baibolo

14. Kasi Chiuta zina lake ni njani, ndipo chifukwa wuli tikwenera kulizunura?

14 Nthowa yimoza iyo Chiuta watovwira kuti timumanye njakuti watiphalira zina lake. Watiphaliraso icho zina lake likung’anamura. Matchalitchi ghanandi ghakuyowoya kuti zina lake ni “Chiuta” panji “Fumu.” Kweni agha ni mazina ghake ghenecho yayi. Ni mazina waka ghantchindi panji udindo, nga ni umo tikuyowoyera kuti “fumu” na “pulezidenti.” Baibolo likutiphalira kuti Chiuta wali na mazina ghantchindi ghanandi chomene. Ghanyake mwa mazina agha ni “Chiuta” na “Fumu.” Padera pa mazina ghantchindi, Baibolo likutiphaliraso kuti Chiuta wali na zina lake ladininini. Zina lake ni Yehova. Lemba la Salimo 83:18 likuti: “Ŵanthu ŵamanye kuti imwe, mwaŵeneimwe zina linu ni Yehova, ndimwe mwekha Wapachanya Nkhanira pa charu chose chapasi.” Para mu Baibolo linu mulije zina ili, wonani Vyakusazgirapo pa mutu wakuti Zina la Chiuta na Ng’anamuro Lake mu buku lino. Muwonenge chifukwa icho zina ili likusangikira yayi mu Baibolo linu. Mu mipukutu yakale ya Baibolo, zina la Chiuta likaŵa mu malo ghanandi chomene. Ntheura Yehova wakukhumba kuti mulimanyenge zina lake na kulizunura. Chiuta wakujivumbura kwizira mu Baibolo.

15. Kasi zina lakuti Yehova likung’anamurachi?

15 Zina la Chiuta lili na ng’anamuro. Zina lakuti Yehova, likung’anamura kuti Chiuta wangafiska layizgo lake lililose ilo wayowoya ndipo wangachita chilichose icho wakukhumba. * Zina la Chiuta ndapadera chomene. Ndakwenelera iyo pera. Yehova ngwapadera munthowa zinandi. Kasi ngwapadera wuli?

16, 17. Kasi mazina ghantchindi agha ghakutisambizga vichi za Yehova: (a) “Wankhongonozose”? (b) “Themba lamuyirayira”? (c) “Mlengi”?

16 Tanguwona pa lemba la Salimo 83:18 kuti Yehova yekha ndiyo “Wapachanya Nkhanira.” Kweniso Yehova pera ndiyo wakuchemekaso kuti “Wankhongonozose.” Lemba la Chivumbuzi 15:3 likuti: “Yikuru na yakuzizwiska ni milimo yinu, Yehova Chiuta, Wankhongonozose. Imwe Themba lamuyirayira, nthowa zinu ni zaurunji na zaunenesko.” Zina lantchindi lakuti “Wankhongonozose” likutimanyiska kuti Yehova ngwankhongono chomene. Nkhongono zake ni zikuru chomene, tingaziyaniska na chinthu chilichose yayi. Ndipo zina lakuti “Themba lamuyirayira” likutikumbuska kuti Yehova ngwapaderaso munthowa yinyake. Iyo wakaŵako, waliko, ndipo wazamuŵako. Lemba la Salimo 90:2 likuti: “Ndimwe Chiuta kufuma muyirayira m’paka muyirayira.” Yehova ngwapadera nadi, asi nthena?

17 Yehova ngwapaderaso chifukwa iyo yekha ndiyo Mlengi. Lemba la Chivumbuzi 4:11 likuti: “Ndimwe ŵakwenelera Yehova Chiuta withu, kupokera uchindami, ntchindi na nkhongono, chifukwa mukalenga vinthu vyose, ndipo chifukwa cha khumbo linu vikaŵako ndipo vikalengeka.” Chilichose icho mungaghanaghanira, kwali mbangelo awo tikuleka kuŵawona, kwali ni nyenyezi, kwali ni vipambi, kwali ni somba izo zili mu milonga na nyanja, vyose ivi ni Yehova wali kuvilenga.

KASI MUNGAŴA PAUBWEZI NA CHIUTA?

18. Chifukwa wuli ŵanthu ŵanyake ŵakughanaghana kuti ŵangaŵa yayi paubwezi na Chiuta, kweni Baibolo likusambizga vichi?

18 Ŵanthu ŵanyake para ŵasambira za mikhaliro ya Yehova, ŵakumopa. Ŵakughanaghana kuti Chiuta ngwapachanya chomene, ntheura ŵakuwona kuti wangaŵa mubwezi wawo yayi. Kweni kasi mbunenesko? Kaghanaghaniro aka kakupambana na ivyo Baibolo likusambizga. Pakuyowoya za Yehova, Baibolo likuti: “Wali kutali yayi na waliyose wa ise.” (Milimo 17:27) Baibolo likutiphalira kuti: “Sendelerani kwa Chiuta, ndipo iyo wasendelerenge kwa imwe.”Yakobe 4:8.

19. (a) Kasi tingachita wuli kuti tiŵe paubwezi na Chiuta, ndipo tisangenge phindu wuli? (b) Zunurani mikhaliro ya Chiuta iyo yikumukondweskani chomene.

19 Kasi mungachita wuli kuti muŵe paubwezi na Chiuta? Chakwamba, lutilirani kusambira za Chiuta nga umo mukuchitira apa. Yesu wakati: “Kuti ŵaŵe na umoyo wamuyirayira, ŵakwenera kumumanyani imwe Chiuta waunenesko yekha, ndiposo Yesu Khristu, uyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Baibolo likusambizga kuti tizamusanga “umoyo wamuyirayira” para tikusambira za Yehova na Yesu. Tasambira kale kuti “Chiuta ntchitemwa.” (1 Yohane 4:16) Yehova waliso na mikhaliro yinyake yiwemi chomene. Mwachiyelezgero, Baibolo likuyowoya kuti Yehova ni “Chiuta walusungu na wachiwuravi, wakukalipa luŵiro chara na wakuzara na chitemwa, na unenesko.” (Ekisodo 34:6) Yehova ‘ni muwemi, ndipo ngwakunozgeka kugowokera.’ (Salimo 86:5) Chiuta wakuzikira. (2 Petrosi 3:9) Chiuta ngwakugomezgeka. (Chivumbuzi 15:4) Para mulutilirenge kusambira Baibolo, muwonenge umo Yehova wakulongolera mikhaliro yiwemi iyi. Mumanyengeso kuti wali na mikhaliro yinyake yiwemi chomene.

20-22. (a) Pakuti Chiuta tikumuwona yayi, kasi wangaŵa mubwezi withu? Longosorani. (b) Kasi ŵanthu ŵanyake ŵangamukanizgani kuchita vichi? Kweni mukwenera kuchita vichi?

20 Chiuta mungamuwona yayi chifukwa ni mzimu. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Nangauli mungaleka kumuwona, kweni para musambirenge za iyo mu Baibolo, mumumanyenge makora chomene. Munthu munyake uyo wakalembako buku la Masalimo wakati, ‘mungadodoliska uwemi wa Yehova.’ (Salimo 27:4; Ŵaroma 1:20) Para mulutilirenge kusambira za Yehova, waŵenge wanadi kwa imwe, mumutemwenge ndiposo muŵenge nayo paubwezi.

Chitemwa icho dada wakulongora ŵana ŵake chikulongora chitemwa chikuru icho Dada withu wakuchanya wali nacho pa ise

21 Mumanyenge chifukwa icho Baibolo likuti tiwonenge Yehova nga ni Dada withu. (Mateyu 6:9) Wali kutipa umoyo ndipo wakukhumba kuti tikondwenge nawo, nga ni umo dada waliyose wakukhumbira kuti ŵana ŵake ŵakondwenge. (Salimo 36:9) Kweniso Baibolo likusambizga kuti ŵanthu ŵangaŵa ŵabwezi ŵa Yehova. (Yakobe 2:23) Mungaŵa paubwezi na Mlengi wa vyose. Uwu ni mwaŵi ukuru chomene.

22 Para mulutilirenge kusambira Baibolo, ŵanthu ŵanyake ŵamukanizganinge kusambira. Ŵanthu aŵa ŵangaŵa na vifukwa viwemi. Panji ŵangawopa kuti musinthenge vigomezgo vinu. Kweni lekani kuzomerezga munthu waliyose kumutondeskani kuti muŵe paubwezi na Chiuta.

23, 24. (a) Chifukwa wuli mukwenera kulutilira kufumba mafumbo pa ivyo mukusambira? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo lizgorekenge mu mutu 2?

23 Nyengo zinyake kukwambilira mupulikiskenge yayi ivyo mukusambira. Ntheura jiyuyurani ndipo fumbani ŵanyinu kuti ŵamovwirani. Mungawopanga yayi kuti para mwafumba muwonekenge nga mulije zeru. Yesu wakayowoya kuti ntchiwemi kuŵa wakujiyuyura nga ni mwana muchoko. (Mateyu 18:2-4) Namwe mukumanya umo ŵana ŵakutemwera kufumba mafumbo. Chiuta wakukhumba kuti mumanye mazgoro. Baibolo likulumba ŵanthu ŵanyake awo ŵakakhumbanga nadi kumanya Chiuta. Ŵakapenja mwakupwelelera mu Malemba kuti ŵasimikizge kuti ivyo ŵakasambiranga vikaŵa vyaunenesko.Ŵerengani Milimo 17:11.

24 Nthowa yiwemi chomene yakuti timumanyire Yehova nkhusambira Baibolo. Buku ili likupambana na mabuku ghose. Kasi Baibolo likupambana wuli na mabuku ghanyake? Zgoro la fumbo ili lili mu mutu 2.

^ ndime 15 Wonani ng’anamuro ndiposo umo tingazunulira zina la Chiuta pa Vyakusazgirapo pa mutu wakuti Zina la Chiuta na Ng’anamuro Lake.