Loko u twa marito lama nge: “Makumu ma le kusuhi” u anakanya yini? Xana u anakanya hi mufundhisi loyi a chumayelaka a khome Bibele ekerekeni? Kumbe, xana u anakanya hi xikhalabyana lexi nga ni malepfu yo leha xi yime exitarateni, xi ambale phuraphura leyi bohiweke exisutini, xi khome mfungho lowu tivisaka ku herisiwa ka misava? Van’wana swa va khumba loko va anakanya hi swiendlakalo swo tano, kasi van’wana swi endla leswaku va kanakana kumbe va hleka.

Bibele yi ri: ‘Makumu ma ta fika.’ (Matewu 24:14) Xiendlakalo lexi xi tlhela xi vitaniwa leswaku i “siku lerikulu ra Xikwembu” ni “Har–Magedoni.” (Nhlavutelo 16:14, 16) I ntiyiso leswaku vanhu vo tala va vukhongeri a va yi twisisi mhaka leyi naswona mavonelo lama nga tolovelekangiki ni lama nga twisisekiki hi mhaka leyi ma andza. Hambiswiritano, Bibele yi hlamusela makumu hi ndlela leyi twisisekaka naswona yi hi byela leswi ma vulaka swona ni leswi ma nga vuliki swona. Rito ra Xikwembu ri tlhela ri hi pfuna ku twisisa leswaku makumu ma le kusuhi. Xa nkoka swinene, ri hi dyondzisa ni leswaku hi nga endla yini leswaku hi pona. A hi sunguleni hi hlamusela leswi nga twisisiwiki hi makumu kutani hi hlamusela leswaku ma vula yini. Hi ku ya hi Bibele, kahlekahle “makumu” ma vula yini?

1. MAKUMU A HI KU LOVISIWA KA MISAVA HI NDZILO.

   Bibele yi ri: “[Xikwembu xi] simeke misava etindhawini leti [xi] ti endleleke tona; a yi nge tsekatsekisiwi hilaha ku nga riki na makumu, kumbe hi masiku.” (Pisalema 104:5) Tsalwa leri ni man’wana ma hi tiyisekisa leswaku Xikwembu a xi nge lovisi misava kumbe ku tshika van’wana va yi lovisa.—Eklesiasta 1:4; Esaya 45:18.

2. MAKUMU A MA NGE ENDLEKI HI XIWELO.

   Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi veke nkarhi lowu xi nga ta tisa makumu ha wona. Ha hlaya: “Malunghana ni siku ra kona ni nkarhi wa kona a ku na munhu la swi tivaka, hambi ku ri tintsumi etilweni hambi ku ri N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana. Tshamani mi langutile, tshamani mi hitekile, hikuva a mi swi tivi leswaku nkarhi lowu vekiweke wu fika rini.” (Marka 13:32, 33) Swi le rivaleni leswaku Xikwembu (“Tatana”) xi ‘veke nkarhi’ lowu xi nga ta tisa makumu ha wona.

3. MAKUMU A MA NGE VANGIWI HI VANHU KUMBE SWILO LESWI NGA NI KHOMBO SWA LE XIBAKABAKENI.

   I mani loyi a nga ta tisa makumu? Nhlavutelo 19:11 yi ri: “Kavaloko ndzi vona matilo ma pfuleka, kutani waswivo, ku humelela hanci yo basa. Loyi a tshameke ehenhla ka yona u vuriwa wo Tshembeka ni wa Ntiyiso.” Ndzimana 19 yi ya emahlweni yi ku: “Kutani ndzi vona xivandzana ni tihosi ta misava ni mavuthu ya tona va hlengeletanile leswaku va lwa nyimpi ni loyi a gadeke hanci swin’we ni vuthu ra yena” (Nhlavutelo 19:11-21) Hambileswi laha ku tirhisiweke ririmi ro fanekisela, hi nga anakanyisisa swinene hi mhaka leyi: Xikwembu xi ta rhumela vuthu ra tintsumi leswaku ri ta herisa valala va xona.

1. KU HERISIWA KA MIMFUMO LEYI TSANDZEKAKA KU PFUNA VANHU.

   Bibele yi ri: “Xikwembu xa le tilweni xi ta veka mfumo lowu wu nga ta ka wu nga lovisiwi. Mfumo lowu wu nga ka wu nga hundziseriwi eka vanhu  van’wana. Wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo, kambe wona wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.” (Daniyele 2:44) Tanihi laha swi vuriweke hakona laha henhla eka yinhla ya vunharhu, ku ta herisiwa “tihosi ta misava ni mavuthu ya tona” lama nga ta va ma “hlengeletanile leswaku ma lwa nyimpi ni loyi a gadeke hanci swin’we ni vuthu ra yena.”—Nhlavutelo 19:19.

2. KU HERISIWA KA NYIMPI, MADZOLONGA NI KU KALA VULULAMI.

   “[Xikwembu] xi herisa tinyimpi ku ya fika emakumu ya misava.” (Pisalema 46:9) “Lavo lulama hi vona lava nga ta tshama emisaveni, naswona lava va pfumalaka xisandzu hi vona lava nga ta sala eka yona. Loko ku ri lavo homboloka, va ta dlayiwa emisaveni; kasi loko ku ri vaxengi, va ta tsuvuriwa eka yona.” (Swivuriso 2:21, 22) “Waswivo, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.”—Nhlavutelo 21:4, 5.

3. KU HERISIWA KA VUKHONGERI LEBYI HEMBELAKA XIKWEMBU NI VANHU.

   “Vaprofeta va profeta mavunwa; kasi loko ku ri vaprista, va fuma hi ku ya hi matimba ya vona. . . . Xana n’wina mi ta endla yini emakun’wini ya swona?” (Yeremiya 5:31) “Vo tala va ta ku eka mina hi siku rero, ‘Hosi, Hosi, xana a hi profetanga hi vito ra wena, hi hlongola madimona hi vito ra wena ni ku endla mintirho yo tala ya matimba hi vito ra wena ke?’ Kutani hi nkarhi wolowo ndzi ta va byela ndzi ku: ‘A ndzi kalanga ndzi mi tiva! Sukani eka mina, n’wina vaendli va leswo kala nawu.’”—Matewu 7:21-23.

4. KU HERISIWA KA VANHU LAVA VANGAKA NI KU SEKETELA XIYIMO XA SWESWI XA MISAVA.

   Yesu Kreste u te: “Kutani xisekelo xa vuavanyisi i xa leswaku, ku vonakala ku tile emisaveni kambe vanhu va rhandze munyama ku ri ni ku vonakala, hikuva mintirho ya vona a yi hombolokile.” (Yohane 3:19) Bibele yi hlamusela ndzoviso lowu tshameke wu va kona emisaveni hinkwayo hi nkarhi wa Nowa. “Misava ya nkarhi wolowo yi lovisiwile ha wona loko mati ma yi khubumeta. Kambe ha rona rito rero, matilo ni misava leyi nga kona sweswi swi hlayiseriwe ndzilo naswona swa ha vekiwile ku fikela siku ra vuavanyisi ni ra ndzoviso wa vanhu lava va nga xi xiximiki Xikwembu.”—2 Petro 3:5-7.

Xiya leswaku “siku ra vuavanyisi ni ra ndzoviso” ri fanisiwa ni ku lovisiwa ka “misava” ya le nkarhini wa Nowa. I misava yihi leyi lovisiweke? Pulanete ya hina yi ponile; ku ‘lovisiwe’ vanhu “lava va nga xi xiximiki Xikwembu,” valala va xona. Hi “siku ra vuavanyisi” lebyi taka bya Xikwembu, lava hlawulaka ku va valala va xona na vona va ta lovisiwa. Kambe vanghana va Xikwembu va ta pona ku fana na Nowa ni ndyangu wakwe.—Matewu 24:37-42.

Anakanya ndlela leyi misava yi nga ta va yi ri yinene ha yona endzhaku ka loko Xikwembu xi ta va xi herise vubihi hinkwabyo! Hakunene, rungula ra Bibele leri vulavulaka hi makumu i mahungu lamanene ku nga ri yo biha. Hambiswiritano, u nga ha tivutisa u ku: ‘Xana Bibele ya hi byela leswaku makumu ma ta fika rini? Kumbe xana ma le kusuhi? Ndzi nga endla yini leswaku ndzi pona?’