Swi Vula Yini Ku Va eVuswetini Lebyikulu?

VUSWETI lebyikulu byi xungeta vutomi bya vanhu. Vusweti lebyikulu i ku kayivela ka swakudya, mati, petirolo, ndhawu yo tshama, vutshunguri ni dyondzo. Leswi swi khumba vanhu lava endlaka gidi ra timiliyoni, lava hi xiringaniso va ringanaka ni vaaki hinkwavo va le Amerika. Hambiswiritano, vanhu vo tala lava tshamaka eYuropa Vupela-dyambu ni le Amerika N’walungu a va si tshama va vona munhu la nga evuswetini lebyikulu. Sweswi a hi tweni leswi vuriweke hi van’wana lava nga evuswetini.

Mbarushimana u tshama eRwanda, le Afrika, ni nsati wakwe ni vana vakwe va ntlhanu. N’wana wa vona wa vutsevu u dlaye hi dari. Mbarushimana u ri: “Tatana u boheke ku avanyisela hina vana vakwe va tsevu nsimu yakwe yi va swiphemu swa tsevu. Xiphemu xa mina xa nsimu a xi ri xitsongo naswona ndzi boheke ku rhurha ni ndyangu wa mina hi ya tshama edorobeni. Mina ni nghamu ya mina hi tirha ku rhwala masaka ya maribye ni sava. Yindlu ya hina yi hava mafasitere. Hi ka mati exihlobyeni lexi nga exitichini xa maphorisa. Hakanyingi hi dya kan’we hi siku kambe loko hi nga wu kumanga ntirho ra pela hi nga hoxanga nchumu enon’wini. Loko ku nga ri na swakudya, ndzi suka ndzi famba hikuva a ndzi nge swi koti ku yingisela vana loko va rilela swakudya.”

Victor na Carmen va tihanyisa hi ku rhunga tintangu. Va tshama edorobeni leri nga roxe eBolivia ni vana va vona va ntlhanu. Va hirhe kamara eka yindlu leyi hlakaleke leyi nga akiwa hi switina swa misava leyi lwangu ra yona ri pfutaka naswona a ku na gezi. Xikolo xa kona xi tele hi vana lerova Victor u boheke ku endlela n’wana wakwe wa nhwanyana desika leswaku a ta kota ku ya exikolweni. Mpatswa lowu wu boheka ku famba tikhilomitara ta khume leswaku wu ya rhotela tihunyi to sweka ni ku virisa mati. Carmen u ri: “A hi na xihambukelo. Kutani hi boheka ku ya enambyeni lowu hi tlhelaka hi hlambela eka wona ni ku cukumeta thyaka. Vana va tala ku khomiwa hi mavabyi.”

Francisco na Ilídia va tshama etiko-xikaya ra le Mozambhiki. Va sale ni vana va mune; kasi un’wana u dlaye hi dari endzhaku ka loko va nga n’wi amukelanga exibedlhele leswaku a ta tshunguriwa. Mpatswa lowu wu byala rhayisi leyi eneleke ni mihlata ensin’wini leyitsongo leswaku wu kuma swakudya swo ringana tinh’weti tinharhu. Francisco u ri: “Minkarhi yin’wana loko mpfula yi nga ni kumbe makhamba ma  yiva ntshovelo wa hina, ndzi boheka ku endla swimalana hi ku tsema misengele yo aka ha yona ndzi yi xavisa. Nakambe hi rhotela tihunyi enhoveni laha hi fambaka tiawara timbirhi. Mina ni nkatanga hi vuya ni tinyandza timbirhi ivi yin’we hi sweka ha yona leyin’wana hi yi xavisa.”

Vanhu vo tala va vona onge ku ni leswi hoxeke kumbe leswi hombolokeke hi misava, leyi eka yona munhu un’we eka va nkombo a hanyaka ku fana na Mbarushimana, Victor na Francisco, loko vanhu van’wana va gidi ra timiliyoni va tiphina hi ku hanya bya ka byandlana. Van’wana va ringete ku endla swo karhi hi mhaka leyi. Xihloko lexi landzelaka xi vulavula hi matshalatshala ni ntshembo lowu va nga na wona.

 [Xifaniso lexi nga eka matluka 2, 3]

Carmen ni vana vakwe vambirhi va ri karhi va ka mati enambyeni