Tekelela Ripfumelo Ra Vona

U Tiyiserile Hambiloko A Pfa A Hetiwa Matimba

LESWI a swi endleka emutini wa Xilo a swi n’wi twisa ku vava Samuwele. Swi nga ha endleka leswaku vanhu vo tala emutini wolowo a va ri eku rileni. I vavasati vangani swin’we ni vana lava a va ri eku rileni hileswi va tweke leswaku vatata wa vona, vanuna va vona, vana va vona ni vabuti wa vona a va nge he vuyi ekaya? Vafilista a va ha ku dlaya masocha ya Vaisrayele ya kwalomu ka 30 000 naswona emahlweni ka sweswo, a ka ha ku dlayiwa man’wana ya 4 000 enyimpini.—1 Samuwele 4:1, 2, 10.

Leswi a ku ri ku sungula ka maxangu. Muprista Lonkulu Eli a a ri ni vana vambirhi va majaha lava a va hombolokile, ku nga Hofini na Finiyasi, lava tekeke areka yo kwetsima ya ntwanano eXilo. A yi endliwe ku fana ni tende naswona a yi tala ku tshama endzeni ka kamara ro kwetsima ra tabernakela. A yi kombisa vukona bya Xikwembu. Vanhu va yi teke va famba na yona enyimpini hi ku ehleketa leswaku yi ta va pfuna leswaku va hlula. Kambe Vafilista va teke Areka, kutani va dlaya Hofini na Finiyasi.—1 Samuwele 4:3-11.

Tabernakela leyi a yi ri eXilo ku hele malembe yi xiximiwa hikwalaho ka leswi Areka a yi ri kwalaho. Kambe sweswi a yi nga ha ri kona. Loko a twa hi mhaka leyi, Eli loyi se a a ri ni malembe ya 98 u we hi xikosi kutani a fa. Hi siku rero, n’wingi wakwe loyi a a ri noni u file loko a veleka n’wana. Loko a nga si fa u te: “Ku vangama ku fambile eIsrayele ku ye evukhumbini.” Hakunene swilo se a swi cincile eXilo.—1 Samuwele 4:12-22.

Xana Samuwele a a ta langutana njhani ni xiyimo lexi? Xana a a ta swi kota ku pfuna vanhu lava Yehovha a a nga ha ri na mhaka na vona? Na hina namuntlha hi nga ha langutana ni swiphiqo leswi nga hi tsanisaka ripfumelo, kutani a hi voneni leswi hi nga swi dyondzaka eka Samuwele.

A “Endla Ku Lulama”

Eka rungula leri landzelaka, Bibele a ya ha vulavuli hi Samuwele kambe yi vulavula hi Areka yo kwetsima, yi kombisa ndlela leyi Vafilista va xanisekeke ha yona hikwalaho ko yi teka naswona va boheke ku yi tlherisa. Bibele yi tlhele yi ya emahlweni yi vulavula hi Samuwele endzhaku ka malembe ya 20. (1 Samuwele 7:2) Xana a a endla yini exikarhi ka malembe wolawo? Bibele ya hi byela.

Loko malembe lawa ma nga si sungula, “rito ra Samuwele ri ya emahlweni ri fika etikweni hinkwaro ra Israyele.” (1 Samuwele 4:1) Loko se ma herile, rungula ri kombisa leswaku exikarhi ka wona Samuwele a a tolovele ku endzela miti yinharhu ya le Israyele kan’we hi lembe naswona a a lulamisa timholovo ni ku hlamula swivutiso leswi a va ri na swona. Endzhaku ka sweswo, a a tlhelela eka rikwavo eRhama. (1 Samuwele 7:15-17) Swi le rivaleni leswaku Samuwele a a tshama a khomekile naswona exikarhi ka malembe wolawo ya 20 a a ri ni swo tala swo swi endla.

Mahanyelo yo biha ni vukanganyisi lebyi a byi endliwa hi vana va majaha va Eli swi tsanise ripfumelo ra vanhu vo tala. Sweswo swi endle leswaku vo tala va sungula ku gandzela swifaniso swa hava. Endzhaku ka malembe ya 20, Samuwele u byele vanhu a ku: “Loko mi vuyela eka Yehovha hi mbilu ya n’wina hinkwayo, susani swikwembu  swa n’wina swimbe exikarhi ka n’wina ni swifaniso swa Axitoreti, mi kongomisa mbilu ya n’wina eka Yehovha hi ku kongoma, mi tirhela yena a ri yexe, kutani u ta mi kutsula evokweni ra Vafilista.”—1 Samuwele 7:3.

‘Voko ra Vafilista’ ri sungule ku tikisela Vaisrayele endzhaku ka loko va va hlurile enyimpini. Kambe Samuwele u va tiyisekise leswaku sweswo a swi ta cinca ntsena loko vo tlhelela eka Yehovha. Xana a va tiyimiserile ku endla tano? Samuwele u hlamarile loko a xiya leswaku va tshike ku gandzela swifaniso swa hava kutani “va sungula ku tirhela Yehovha a ri yexe.” U hlengelete vanhu eMizpa, emutini lowu nga etintshaveni ta le n’walungwini wa Yerusalema. Vanhu va hlengeletanile, va titsona swakudya kutani va tshika ku gandzela swikwembu swa hava.—1 Samuwele 7:4-6.

Hambiswiritano, Vafilista va swi twile leswaku Vaisrayele va hlengeletane eMizpa hiloko va va landza. Va rhumele vuthu ra vona eMizpa leswaku ri ya herisa vagandzeri va Yehovha. Vaisrayele va swi twile leswaku va le khombyeni. Hikwalaho ko chuha, va kombele Samuwele leswaku a va khongelela. U endle tano a tlhela a nyikela xitlhavelo. Vuthu ra Vafilista ri fike hi nkarhi lowu a va ha endla xitlhavelo. Kutani Yehovha u hlamule xikhongelo xa Samuwele. U endle leswaku ku va ni ku dzindza ka tilo. A “endla leswaku ku va ni ku dzindza loku nga ni huwa leyikulu esikwini rero, ku lwa ni Vafilista.”—1 Samuwele 7:7-10.

Xana Vafilista a va chuhe ku fana ni vana lavatsongo loko va twa ku dzindza ka tilo kutani va tsutsumela eka vamana wa vona? Doo, lawa a ku ri masocha lama nga ni matimba naswona a ma tlanyarile. Kambe ku dzindza koloko ka tilo a va nga ku tolovelanga. Xana swi nga ha endleka leswaku ‘huwa ya kona a yi ri yikulu’ lerova a yi nga tiyiseleleki? Xana a yi huma etilweni naswona ku tlhela ku twala mpfumawulo lowu fanaka etintshaveni? Ku dzindza koloko ku pfilunganye Vafilista ku tlhela ku va khomisa rhumbyana. Va tshike ku chavisa vanhu kutani ku va vona lava xanisiwaka. Vavanuna vo tala va Israyele va suke eMizpa, kutani va hlula Vafilista va tlhela va va hlongorisa ku ringana tikhilomitara to karhi, va kongoma edzonga-vupela-dyambu bya Yerusalema.—1 Samuwele 7:11.

Nyimpi yoleyo yi endle leswaku vanhu va Xikwembu va cinca. Vafilista a va ha tlhelanga va ringeta ku hlasela Vaisrayele loko Samuwele a ha ri muavanyisi. Matiko lawa Vafilista a va ma tekile ma tlhele ma va ehansi ka vanhu va Xikwembu.—1 Samuwele 7:13, 14.

Endzhaku ka malembe-xidzana yo tala, muapostola Pawulo u katse vito ra Samuwele loko a vulavula hi vaavanyisi ni vaprofeta vo tshembeka lava a “va endla ku lulama.” (Vaheveru 11:32, 33) Samuwele i un’wana wa vanhu lava endleke leswinene ematihlweni ya Xikwembu. Leswi a a titshege hi Yehovha, u endle ntirho wakwe hi ku tshembeka ku nga khathariseki ku hetiwa matimba. U tlhele a kombisa moya wo tlangela. Endzhaku ko hlula Vafilista eMizpa, Samuwele u veke ribye ra xitsundzuxo leswaku vanhu va nga swi rivali leswi Yehovha a va endleleke swona.—1 Samuwele 7:12.

Xana na wena u lava ku ‘endla vululami’? Loko swi ri tano, lehisa mbilu ku fana na Samuwele, u tekelela ku titsongahata kakwe u tlhela u va ni moya wo tlangela.  Entiyisweni hinkwerhu hi fanele hi va na tona timfanelo leti. Samuwele swi n’wi pfunile ku hlakulela timfanelo leti a ha ri ntsongo hikuva loko se a dyuharile u kote ku langutana ni swiyimo swin’wana leswi n’wi heteke matimba.

“Vana Va Wena A Va Fambanga eTindleleni Ta Wena”

Loko rungula leri ri tlhela ri vulavula hi Samuwele, se a a “kurile.” Hi nkarhi wolowo a a ri ni vana vambirhi va majaha lava se va kuleke, ku nga Yuwele na Abiya, naswona u va nyike vutihlamuleri bya leswaku va n’wi pfuna entirhweni wakwe wa vuavanyisi. Lexi twisaka ku vava hileswaku va n’wi khomise tingana. Hambileswi Samuwele a a tshembekile naswona a a lulamile, vana vakwe va tirhise swikhundlha sweswo leswaku va tivuyerisa, va endla leswaku ku nga ha vi na vululami naswona a va lava ku fumbarherisiwa.—1 Samuwele 8:1-3.

Siku rin’wana vavanuna lava dyuhaleke va le Israyele va gungulele Samuwele va ku: “Vana va wena a va fambanga etindleleni ta wena.” (1 Samuwele 8:4, 5) Xana Samuwele a a swi tiva leswi vana vakwe a va swi endla? Rungula leri a ri swi boxi. Ku hambana na Eli, Samuwele a nga va yimelelanga vana vakwe. Yehovha u xupule Eli hikwalaho ko tsandzeka ku tshinya vana vakwe ni hikwalaho ko va xixima ku tlula yena. (1 Samuwele 2:27-29) Samuwele a nga swi endlanga sweswo.

Rungula leri a ri hi byeli hi ndlela leyi Samuwele a a hele matimba ha yona, a karhateka ni ku khomiwa hi tingana, hikwalaho ka leswi vana vakwe a va swi endla. Hambiswiritano, vatswari vo tala va titwa hi ndlela yoleyo. Namuntlha swi tolovelekile ku va vana va nga titsongahati eka vatswari va vona naswona va nga va yingisi. (2 Timotiya 3:1-5) Vatswari lava langutaneke ni swiyimo swo tano va nga kuma nchavelelo ni nkongomiso eka xikombiso xa Samuwele. A nga swi pfumelelanga leswaku ku nga tshembeki ka vana vakwe swi n’wi heta matimba. Tsundzuka leswaku hambiloko marito ni ndzayo swi tsandzeka ku fikelela timbilu ta vana, xikombiso xa vatswari xi nga ti fikelela. Vatswari na vona va fanele va tsakisa Tata wa vona, ku nga Yehovha Xikwembu, hilaha Samuwele a endleke hakona.

“Hi Vekele Hosi”

Vana va Samuwele a va nga byi ehleketi vuyelo bya makwanga ni vutianakanyi lebyi a va ri na  byona. Vavanuna lava dyuhaleke va le Israyele va ye eka Samuwele kutani va ku: “Sweswi hi vekele hosi leswaku yi hi avanyisa ku fana ni matiko hinkwawo.” Xana xikombelo lexi xi endle leswaku Samuwele a vona onge a va ha n’wi lavi? Phela se a ku ri malembe a ri muavanyisi wa vona. Sweswi se a va lava hosi leyi nga ta va avanyisa, ku nga ri muprofeta wo fana na Samuwele. Matiko lawa a ma va rhendzerile a ma ri ni tihosi kutani na vona a va yi lava! Xana Samuwele u angule njhani? Rungula ra kona ri ri: “Nchumu lowu a wu bihile” eka Samuwele.—1 Samuwele 8:5, 6.

Xiya ndlela leyi Yehovha a anguleke ha yona loko Samuwele a n’wi byela mhaka leyi hi xikhongelo: “Yingisa rito ra vanhu malunghana ni hinkwaswo leswi va ku byelaka swona; hikuva a va bakanyanga wena, kambe va bakanye mina leswaku ndzi nga vi hosi ya vona.” Marito lawa ma n’wi chavelele swinene Samuwele hambileswi entiyisweni Vaisrayele a va rhukana Xikwembu xa Matimba Hinkwawo! Yehovha u byele muprofeta wakwe ku lemukisa Vaisrayele hi makhombo lawa a va ta langutana na wona hikwalaho ko fumiwa hi hosi leyi nga munhu. Loko Samuwele a va lemukisa, va sindzise va ku: “E-e, kambe hosi yi ta va ehenhla ka hina.” Leswi Samuwele a a yingisa Xikwembu minkarhi hinkwayo, u tote hosi leyi Yehovha a yi hlawuleke.—1 Samuwele 8:7-19.

Kambe, xana Samuwele u yingise Yehovha hi ndlela yihi? Xana u endle leswi a hlundzukile? Xana ku hetiwa matimba swi endle leswaku mbilu yakwe yi hlundzuka? Vavanuna vo tala va nga ha endla tano, kambe Samuwele a nga swi pfumelelanga sweswo. U tote Sawulo naswona a a swi xiya leswaku wanuna loyi u hlawuriwe hi Yehovha. U n’wi tswontswile, ku kombisa leswaku wa n’wi amukela naswona wa titsongahata eka yena tanihi hosi leyintshwa. Kutani u byele vanhu a ku: “Xana mi n’wi vonile loyi a hlawuriweke hi Yehovha, leswaku a nga kona la fanaka na yena exikarhi ka vanhu hinkwavo?”—1 Samuwele 10:1, 24.

Samuwele a a languta leswinene ku nga ri swihoxo eka hosi leyi Yehovha a yi hlawuleke. A a lwela ku tshama a tshembekile eka Xikwembu ku ri ni ku tsakeriwa hi vanhu lava a va tshamela ku cinca-cinca. (1 Samuwele 12:1-4) Nakambe u tirhe hi ku tshembeka exiavelweni xakwe, a lemukisa vanhu va Xikwembu hi makhombo ya moya lawa a va langutana na wona ni ku va khutaza leswaku va tshama va tshembekile eka Yehovha. Ndzayo yakwe yi fikelele timbilu ta vona naswona va n’wi kombele leswaku a va khongelela. U va angule a ku: “A hi swinene eka mina leswaku ndzi dyohela Yehovha hi ku tshika ku mi khongelela; ndzi fanele ndzi mi letela hi ndlela leyinene ni leyi lulameke.”—1 Samuwele 12:21-24.

Xana u tshame u titwa u hele matimba loko munhu wo karhi a nyikiwe xikhundlha kumbe lunghelo ro karhi? Xikombiso xa Samuwele xi nga hi pfuna leswaku hi nga vi na mavondzo. Xikwembu xi ta katekisa malandza ya xona lama tshembekaka.

“Xana U Ta Rilela Sawulo Ku Fikela Rini?”

A swi fanerile ku va Samuwele a vona leswinene eka Sawulo; hikuva a a ri ni timfanelo letinene. A a lehile, a a sasekile, a a ri ni xivindzi, a a tlharihile naswona a a titsongahata. (1 Samuel 10:22, 23, 27) Ku engetela kwalaho, a a ri ni ntshunxeko wo tihlawulela ndlela leyi a lavaka ku hanya ha yona ni ku tiendlela swiboho. (Deteronoma 30:19) Xana u wu tirhise hi ndlela leyinene ntshunxeko wolowo?

Lexi twisaka ku vava hileswaku loko munhu a kuma xikhundlha u sungula ku tikukumuxa. A swi tekanga nkarhi leswaku Sawulo a sungula ku tikukumuxa. U hlawule ku nga swi yingisi swileriso swa Yehovha leswi a a n’wi byela swona hi ku tirhisa Samuwele. Siku rin’wana Sawulo u tsandzeke ku lehisa mbilu kutani a nyikela xitlhavelo lexi a ku ri Samuwele ntsena la nga ni mfanelo yo xi endla. Samuwele u n’wi tshinyile a tlhela a n’wi byela leswaku vuhosi byi ta susiwa endyangwini wakwe. Ematshan’weni yo yingisa ndzayo yoleyo, u nyanyise swilo hi ku endla swilo swo biha swinene.—1 Samuwele 13:8, 9, 13, 14.

Hi ku tirhisa Samuwele, Yehovha u byele Sawulo leswaku a lwa ni Vaamaleke naswona a dlaya hosi ya vona yo homboloka, ku nga Agaga. Kambe Sawulo u n’wi tsetselerile a tlhela a  titekela ni swilo leswi a swi fanele swi lovisiwa. Loko Samuwele a n’wi tshinya, Sawulo u kombise mavala yakwe. Ematshan’weni yo amukela ndzayo, u ringete ku tiyimelela kutani a sola vanhu. Loko Sawulo a ringeta ku tiyimelela hi ku vula leswaku swilo swin’wana leswi phangiweke ku fanele ku endleriwa Yehovha xitlhavelo ha swona, Samuwele u n’wi byele marito lawa, lama tolovelekeke a ku: “Waswivo! Ku yingisa swa antswa ku ri ni xitlhavelo.” Samuwele u ve ni xivindzi xo tshinya wanuna yoloye kutani a n’wi byela leswi Yehovha a nga ta swi endla: Vuhosi byi ta susiwa eka wena kutani byi nyikiwa munhu-kuloni la antswaka ku ku tlula.—1 Samuwele 15:1-33.

Ku nga yingisi ka Sawulo swi n’wi hlundzukise swinene Samuwele. Mhaka leyi yi endle leswaku a heta vusiku hinkwabyo a ri karhi a rila eka Yehovha a tlhela a ya rila emahlweni ka Sawulo. Samuwele a a vone timfanelo letinene eka Sawulo kambe sweswo hinkwaswo a swi nga ha ri kona. Se a cincile, a nga ha ri na tona timfanelo teto naswona se a xandzukele Yehovha. Samuwele a a nga ha swi tsakeli ku tlhela a n’wi vona. Kambe hi ku famba ka nkarhi, Yehovha u lulamise langutelo ra Samuwele, a ku: “Xana u ta rilela Sawulo ku fikela rini, loko mina hi tlhelo lerin’wana ndzi n’wi bakanyile leswaku a nga vi hosi ya Israyele? Tata rimhondzo ra wena hi mafurha u famba. Ndzi ta ku rhuma eka Yese lowa le Betlehema, hikuva ndzi tihlawulele hosi exikarhi ka vana vakwe.”—1 Samuwele 15:34, 35; 16:1.

Xikongomelo xa Yehovha a xi titsheganga hi vanhu lava nga hetisekangiki lava minkarhi yin’wana va nga tshembekiki. Loko munhu a nga ha tshembeki, Yehovha u ta kuma un’wana la nga ta endla ku rhandza kakwe. Kutani Samuwele loyi se a dyuharile u tshike ku rilela Sawulo. Hikwalaho ka nkongomiso wa Yehovha, Samuwele u ye ekaya ka Yese eBetlehema, laha a hlanganeke ni majaha yo hlayanyana yo saseka. Kambe loko a nga si famba, Yehovha u n’wi lemukise a ku: “U nga languti ku languteka kakwe ni ku tlakuka ka xiyimo xakwe . . . Hikuva Xikwembu a xi voni hi ndlela leyi munhu a vonaka ha yona, hikuva munhu u vona ntsena leswi vonakaka ematihlweni; kambe loko ku ri Yehovha, u vona leswi mbilu yi nga swona.” (1 Samuwele 16:7) Eku heteleleni, Samuwele u hlangane ni rikotse ra Yese leri Yehovha a ri hlawuleke, ku nga Davhida!

Emalembeni yakwe ya vudyuhari, Samuwele u swi twisisile leswaku ha yini a swi fanerile leswaku Yehovha a siva Sawulo hi Davhida. Sawulo u ve ni mavondzo lama endleke leswaku a lava ku dlaya Davhida a tlhela a va mugwinehi. Kambe Davhida a a ri ni timfanelo letinene, to tanihi xivindzi ni vutshembeki. Loko Samuwele a ri ekusuhi ni ku fa, ripfumelo rakwe ri ye ri tiya. U swi xiyile leswaku ku hava xiphiqo lexi Yehovha a nga tsandzekaka ku xi tlhantlha kumbe ku xi hundzula xi va nkateko. Eku heteleleni, Samuwele u file naswona ku hele malembe ka ha vulavuriwa hi rungula rakwe. A swi hlamarisi leswi Vaisrayele hinkwavo va rileke wanuna loyi wo tshembeka! Ninamuntlha, malandza ya Yehovha ma fanele ma tivutisa leswi, ‘Xana ndzi ta tekelela ripfumelo ra Samuwele?’

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Xana Samuwele a a ta va pfuna njhani vanhu vakwe leswaku va langutana ni ku lahlekeriwa ni ku hetiwa matimba?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Xana Samuwele u langutane njhani ni ku hetiwa matimba hi vana vakwe lava hambukeke?