Skip to content

Skip to table of contents

Amweende Cakululama

Amweende Cakululama

Amweende Cakululama

“Pele mebo ndeenda cakululama.”—INTEMBAUZYO 26:11.

1, 2. (a) Ino nkaambo nzi kululama kwabantu ncocili cibeela ciyandika kapati mukaambo kajatikizya bweendelezi bwa Leza? (b) Ino mbuti bangelo abantu mbobakonzya kutondezya kuti bali kulubazu lwabweendelezi bwa Jehova?

SAATANI naakazanga mumuunda wa Edeni, wakabusya kaambo kapa kudooneka naa Leza uleelede kweendelezya zilenge zyakwe zyoonse. Nokwakainda ciindi, wakaamba kuti bantu bakonzya buyo kumubelekela Leza akaambo kakuyanda kujana nzyobayanda. (Jobu 1:9-11; 2:4) Nkakaambo kaako, ikululama naa kusyomeka kwabantu caba cibeela ciyandika kapati mukaambo kajatikizya bweendelezi bwa Jehova bwakoonse-koonse.

2 Nokuba kuti bweendelezi bwa Leza tabuyeme aakusyomeka kwazilenge zyakwe, ibantu alimwi abana ba Leza bakumuuya balakonzya kutondezya mpobaimvwi mukaambo aaka. Munzila nzi? Kwiinda mukusala kuba balulami naa pe. Aboobo, ikusyomeka kwamuntu aumwi nkakaambo kayoomupa kubetekwa

3. (a) Ino ncinzi Jobu alimwi a Davida ncobakayanda kuti Jehova abalingule? (b) Ino mibuzyo nzi iibuka kujatikizya kululama?

3 Jobu wakaamba boobu cakusinizya: ‘Jehova ulandipima mucipimino cabululami kuti abone bulome bwangu.’ (Jobu 31:6) Mwami Davida wansiku wakalomba Jehova kuti alingule bululami bwakwe naakati: “Undilulamike, O Jehova, nkaambo ndeenda cakululama, akusyoma Jehova Leza wangu cakutaputauka.” (Intembauzyo 26:1) Elo kaka cilayandika kuti andiswe tweende cakululama! Pele ino kululama caamba nzi, alimwi ino caamba nzi kweenda cakululama? Ino ncinzi ciyootugwasya kuzumanana kweenda cakululama?

‘Mebo Ndeenda Cakululama’

4. Ino kululama ninzi?

4 Bululami caamba kuloma, kubula mulandu, alimwi akubula kampenda. Pele, kululama tacaambi buyo kucita cintu ciluzi pe. Nkuloma naa kulyaaba kuli Leza amoyo woonse. Saatani wakadooneka makanze aa Jobu naakaambila Leza kuti: “Pele kuti kotambika janza lyako akuguma nyama azifuwa zyakwe uzookusinga kubusyu bwako!” (Jobu 2:5) Kunze lyakubweza ntaamo yeelede, ikululama kuyanda kukulwaizyigwa amoyo.

5. Ino ncinzi citondezya kuti kululama takuyandiki kuti ccita tube bantu balondokede buya?

5 Nokuba boobo, ikululama tacipandululi kulondoka pe. Mwami Davida tanaakalondokede pe, aboobo wakacita zibi zinji zisesemya mubuumi bwakwe. Pele, Ibbaibbele limwaamba kuti mulombwana wakeenda ‘cakululama mumoyo.’ (1 Bami 9:4) Nkaambo nzi? Nkaambo Davida wakali kumuyanda Jehova. Wakali lyaabide kuli Leza cakumaniina. Wakakuzyiba kulubizya kwakwe, wakazumina kusinswa, eelyo wakacinca bukkale bwakwe. Masimpe, ikululama kwa Davida kulalibonya kwiinda mukulyaaba kwakwe camoyo woonse alimwi ambwaakali kumuyanda Leza wakwe Jehova.—Deuteronomo 6:5, 6.

6, 7. Ino kweenda cakululama kubikkilizya nzi?

6 Kululama takweelede kujanika buyo kucibeela cimwi cabukkale bwamuntu, mbuli kulyaaba kubukombi pe. Kulabikkilizya abuumi mbotupona boonse. Davida ‘wakeenda’ cakululama. The New Interpreter’s Bible yaamba kuti: “Icciti lyakuti ‘kweenda’ lyaamba ‘mbwapona muntu’ naa ‘nzyacita mubuumi.’” Kujatikizya baabo “baluleme munzila,” sintembauzyo wakaimba kuti: “Bali acoolwe babamba imbeta [zya Leza], bamuyandaula camoyo woonse. Ncobeni tabaciti bubi, baleenda munzila zyakwe.” (Intembauzyo 119:1-3) Ikululama kuyanda kuti lyoonse katuyandaula kucita kuyanda kwa Leza alimwi akweenda munzila zyakwe.

7 Kweenda cakululama kuyandika kulyaaba kuli Leza cakumaninina, nomuba mubukkale bukatazyide. Notuliyumya mumasukusyo, notutazungaani mumapenzi naa notukaka kusunkwa kuzwa anyika mbyaabi, ikululama kwesu kulalibonya. Tulamukkomanisya Jehova nkaambo ulakonzya kwiingula yooyo uumusampaula. (Tusimpi 27:11) Aboobo, katujisi twaambo tubotu, tulakonzya kukanza mbuli bwakacita Jobu kuti: “Mane kusikila ndikafwe nsikooleka kululama.” (Jobu 27:5, NW) Intembauzyo 26 ilatondezya iciyootugwasya kweenda cakululama.

“Undisunke Kumiyeeyo Akumoyo”

8. Ino ncinzi ncomwiiya kuzwa kukulomba kwa Davida kwakuti Jehova alingule miyeeyo yakwe alimwi amoyo?

8 Davida wakapaila kuti: “Undilingule, O Jehova, ubone mbombede: Undisunke kumiyeeyo akumoyo.” (Intembauzyo 26:2) Ibbala lya Chihebrayo lisanduludwe kuti “miyeeyo” mukapango aaka liiminina mizeezo njajisi muntu ooyo alimwi ambwalimvwa. Imoyo wacikozyanyo caamba muntu mbwabede, nkokuti makanze, mbwalimvwa alimwi abusongo mbwajisi. Davida naakalomba Jehova kuti amulingule, wakalomba kuti miyeeyo njajisi alimwi ambwalimvwa azilange-lange kabotu.

9. Ino mmuunzila nzi Jehova mbwasunka miyeeyo alimwi amoyo wesu wacikozyanyo?

9 Davida wakalomba kuti miyeeyo yakwe alimwi amoyo zilingulwe. Ino mbuti Jehova mbwalingula muntu mukati? Davida wakaimba kuti: “Ndalumba Jehova uundilaya; Akati kamasiku moyo wangu ulandiiyisya.” (Intembauzyo 16:7) Ino eeci caamba nzi? Caamba kuti lulayo lwa Leza lwakamunjila mumubili Davida akukkalilila mukati, aboobo zyakali kululamika miyeeyo yakwe alimwi ambwalimvwa. Eeci cilakonzya kucitika akulindiswe ikuti naa katutondezya kulumba lulayo ndotutambula kuzwa mu Jwi lya Leza, kubaiminizi bakwe alimwi akumbunga yakwe kuti lukkalilile mulindiswe. Ikupaila lyoonse kuli Jehova ikuti atusunke munzila iili boobu kuyootugwasya kweenda cakululama.

“Luzyalo Lwako Luli Kumeso Aangu”

10. Ino ncinzi cakagwasya Davida kweenda mulusinizyo lwa Leza?

10 “Luzyalo lwako luli kumeso aangu,” alimwi Davida wakazumanana kuti “ndeendeenda mulusinizyo lwako.” (Intembauzyo 26:3) Davida wakaliizyi kabotu milimo ya Leza yaluzyalo, aboobo wakabikkila maano kukuzinzibala kuyeeya njiyo. Wakaimba kuti: “O muuya wangu, kolumba Jehova, akutaluba [milimo yakwe yoonse].” Kayeeya mulimo wa Leza umwi, Davida wakayaambele kati: “Jehova ulabeleka milimo iiluleme, akubeteka kabotu boonse bapenzegwa. Wakazibya Musa inzila zyakwe, abalo bana ba-Israyeli wakabazibya incito zyakwe.” (Intembauzyo 103:2, 6, 7) Ambweni Davida wakali kuyeeya zyakupenzyegwa kwabana Israyeli kubana Egepita mumazuba aa Musa. Ikuti naa mbombuboobo, ikuyeeya mbuli Jehova mbwaakazibya nzila zyakubafwutula kwiinda muli Musa kwakamujatikizya kapati Davida akumuyumya kweenda mulusinizyo lwa Leza.

11. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kweenda cakululama?

11 Ikuliyiisya Jwi lya Leza lyoonse alimwi akuzinzibala kuyeeya ceeco ncotwaiya akwalo kuyootugwasya kweenda cakululama. Mucikozyanyo, ikuyeeya kuti Josefa wakaccija mukaintu wa Potifara naakali kuyanda kuti baone anguwe, masimpe kulakonzya kutukulwaizya kuccija notuli muciimo cili boobo kumulimo, kucikolo naa kumbi buyo. (Matalikilo 39:7-12) Ino mbuti ikuti naa twajana coolwe cakukonzya kuba alubono lunji naa impuwo ambweni bweendelezi munyika? Tulijisi cikozyanyo ca Musa iwakakaka bulemu bwamu Egepita. (Ba-Hebrayo 11:24-26) Ikuyeeya mbuli mbwaakaliyumya Jobu masimpe kuyootugwasya mumakanze eesu aakuzumanana kusyomeka kuli Jehova nokuba kuti twaciswa naa kusikilwa mapenzi. (Jakobo 5:11) Ino mbuti kuti twatalika kupenzyegwa? Ikuyeeya cakacitikila Daniele naakali mumulindi wabasyuumbwa kuyootupa kuba basicamba.—Daniele 6:16-22.

“Nsinakede Abantu [Bataambi Zyakasimpe]”

12, 13. Ino nkuyanzana abantu bali buti nkotweelede kutantamuka?

12 Kaamba kaambo akambi kakapa kuti ayume mubululami, Davida wakaamba kuti: “Nsinakede abantu [bataambi zyakasimpe], nsinakweenda abasikuupaupa ameso. Ndisulide imbungano yabasizibi, nsikali antoomwe ababi.” (Intembauzyo 26:4, 5) Davida tanaakali kuyanda kukkala abantu babyaabi. Tanaakali kuyanda kuyanzana abantu batali kabotu.

13 Ino mbuti kujatikizya ndiswe? Sena tulakaka kuyanzana abantu bataambi zyamasimpe kwiinda mumapulogilamu aacipekupeku, mumavidiyo, mumabbasikopo aajisi zifwanikiso zyeendeenda, aa intaneti naa munzila zimwi? Sena tulabatantamuka basikuupaupa ameso? Ibamwi kucikolo naa kumilimo balakonzya kubamba cilongwe andiswe ikutegwa batweene. Sena masimpe tulayanda kubamba cilongwe abaabo ibateendi mukasimpe ka Leza? Nokuba kuti balakonzya kwaamba kuti balisinizyide, basiluleyo abalo balakonzya kuupaupa ameso kabajisi makanze aakutulesya kubelekela Jehova. Ino mbuti ikuti naa ibamwi mumbungano ya Banakristo kabapona buumi bwakuupaupa ameso? Abalo balasisa mbobabede ncobeni. Jayson lino uuli mmukutausi, wakalijisi balongwe ibali boobu kacili mukubusi. Wakaamba boobu kujatikizya mbabo: “Umwi wabo wakandaambila kuti: ‘Kunyina makani azintu nzyotucita lino, nkaambo bweende bupya bwaakuboola tunoofwide kale. Tatukazyibi kuti twaindwa cintu cili coonse.’ Ikwaambaula boobu kwakandicenjezya. Tandiyandi kuti kandinoofwide bweende bupya bwaakusika.” Cabusongo Jayson wakacileka kuyanzana abantu bali boobu. Mwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti: “Mutalyeeni. Mweenda abamineme, anywebo mulaminama.” (1 Ba-Korinto 15:33) Elo cilayandika kaka ikutantamuka kuyanzana abantu babi!

‘Ndiyooluula Milimo Yako Yoonse Iigambya’

14, 15. Ino mbuti mbotukonzya ‘kuzunguluka cipaililo ca Jehova’?

14 Davida wakazumanana ategwa “Ndasanzya maanza aangu cakubula kaambo; nja buzyunguluka cipaililo cako, O Jehova.” Nkaambo nzi? Nkaambo “Nja bwiimba lwiimbo lwakulumba, ndaluula milimo yako yoonse iigambya.” (Intembauzyo 26:6, 7) Davida wakali kuyanda kuti abe muntu uulilemeka kabotu ikutegwa akonzye kumukomba kabotu Jehova alimwi akuzyibya kulyaaba kwakwe kuli Leza.

15 Cintu cili coonse cakali kujatikizya bukombi bwakasimpe kutente lyakubunganina alimwi akumbele izyakazoojatikizya itempele zyakali “cikozyano citondezya mbuzibede zintu zyakujulu.” (Ba-Hebrayo 8:5; 9:23) Icipaililo cakali kwiiminina kuyanda kwa Jehova kwiinda mukuzumina cipaizyo ca Jesu Kristo ikutegwa bantu banununwe. (Ba-Hebrayo 10:5-10) Tulasanzya maanza eesu cakubula mulandu alimwi ‘akuzunguluka cipaililo ca Jehova’ kwiinda mukutondezya lusyomo mucipaizyo eeco.—Johane 3:16-18.

16. Ino mbuti kuluula milimo ya Leza iigambya kubantu bamwi mbokutugwasya?

16 Notuyeeya zintu zyoonse zyakakonzyeka akaambo kacinunuzyo, sena tatumulumbi Jehova alimwi a Mwanaakwe simuzyalwa alikke? Aboobo, akaambo kakulumba atwaambile bamwi imilimo ya Leza iigambya, nkokuti kuzwa nobakalengwa bantu mumuunda wa Edeni mane kusikila ciindi zintu zyoonse zyaakubambwa munyika ya Leza mpya. (Matalikilo 2:7; Incito 3:21) Ikukambauka Bwami alimwi amulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya ncikwabilizyo ncobeni kulindiswe. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Ikujata bubi mumulimo ooyu kupa kuti bulangizi bwesu kabugwasya naa kuba alusyomo luyumu muzisyomezyo zya Leza alimwi aluyando lwesu kuli Jehova alimwi akubantuma lulazumanana.

“Ndayandisya Mokede Muŋanda Yako”

17, 18. Ino miswaangano ya Bunakristo tweelede kwiibona buti?

17 Itente lyakubunganina kubikkilizya acipaililo cazipaizyo bwakali busena mbwakali kukombelwa Jehova mu Israyeli. Katondezya mbwaakali kubuyanda busena oobo, Davida wakapaila kuti: “O Jehova, ndayandisya mokede muŋanda yako, abusena bukede bulemu bwako.”Intembauzyo 26:8.

18 Sena tulayandisya kuswaangana abusena mpotuyiila kujatikizya Jehova? Ŋanda ya Bwami aimwi kubikkilizya amapulogilamu aalulayo lwakumuuya aacitwa lyoonse ilabeleka kabuli busena bwabukombi bwakasimpe mubusena moibede. Kunze lyaboobo, tulijisi miswaangano yacooko iicitwa amwaka, miswaangano yabbazu alimwi ayaalubazu. “Milumbe” ya Jehova ilabandikwa kumiswaangano iili boobo. Ikuti naa ‘tulaiyandisya,’ tunoolibambide kujanika kumiswaangano alimwi tunoobikkila maano notuli nkuko. (Intembauzyo 119:167) Elo kaka cilakatalusya ikuba abasyomima ibayanda kuti katupona kabotu alimwi ibatugwasya kuzumanana kweenda cakululama!—Ba-Hebrayo 10:24, 25.

‘Utatoli Buumi Bwangu’

19. Ino mmuuzintu nzi Davida mmwaatakali kuyanda kuba amulandu?

19 Mbwaanga Davida wakalizyi izyakali kukonzya kutobela akaambo kakuleka kweenda mukasimpe ka Leza, wakalikombelela ulaamba: “Utatoli muuya wangu antoomwe abasizibi, nibuba buumi bwangu abantu batila bulowa, bali amakanze mabi mumaanza aabo, amaanza aabo aalulyo alizwide makulo.” (Intembauzyo 26:9, 10) Davida tanaakali kuyanda kuba akati kabantu batakombi Leza ibajisi mulandu wakutalilemeka naa kulya makulo.

20, 21. Ino ncinzi cikonzya kupa kuti tutalike kweenda mbuli bantu batamuyandi Leza?

20 Nyika mazubaano izwide micito yakutalilemeka. Zipekupeku, mamagazini alimwi amabbasikopo zikulwaizya kutalilemeka nkokuti: “Bwaamu, busofwaazi, zisusi zibi.” (Ba-Galatiya 5:19) Ibamwi mbazike kukubala naa kweebelela zintu zibusya muzeezo wakoonana, ziindi zinji izipa kuti muntu atalike kutalilemeka. Ikapati bakubusi balalangilwa kuyungwa azintu eezyo. Muzisi zimwi, kusyabana ncilengwa buya. Aboobo, bakubusi batalika kuyeeya zyakusyabana. Ibunji bwabakubusi balatalika kuyandana nokuba kuti tabanasika aciimo cakuti balakonzya kukwatana. Ikutegwa bazuzikizye zisusi zyakoonana kwalo kuyaabukomena, balatalika kutalilemeka mane akucita bwaamu.

21 Abalo bapati kale balayungwa kucita zintu zibi. Kucita makwebo cakutasyomeka alimwi acilengwa cakulisalila zintu cakuliyanda nzitondezyo zyakutalulama. Ikweenda munzila zyanyika kuyoopa buyo kuti tutantamuke Jehova. ‘Atusule cintu cibi akuyanda cibotu’ akuzumanana kweenda cabululami.—Amosi 5:15.

“Undifutule Akundifwida Luzyalo”

22-24. (a) Ino nkukulwaizyigwa kuli buti nkotujana mumajwi aamamanino aa Intembauzyo 26? (b) Ino nkakole nzi katiibandikwe mucibalo citobela?

22 Davida wakamanizya majwi ngaakali kwaambila Leza kwiinda mukwaamba kuti: “Pele mebo ndeenda cakululama; undifutule akundifwida luzyalo. Cituta cangu niciimvwi mubusena bubambasene, ndatembaula Jehova akati kambungano.” (Intembauzyo 26:11, 12) Imakanze aa Davida aakuzumanana kusyomeka aliswaangene akukomba kwakwe kwakuti anununwe. Elo kaka eeci cilakulwaizya! Nokuba kuti tuli basizibi, Jehova uyootugwasya kweenda cakululama.

23 Ibukkale bwesu abutondezye kuti tulabulemeka akububikkila maano bweendelezi bwa Leza mubukkale bwesu boonse. Umwi aumwi wesu ulakonzya kulomba Jehova mumupailo kuti amulingule alimwi akumululamika mumizeezo. Tulakonzya kukayeeya lyoonse kasimpe kakwe kwiinda mukwiiya Jwi lya Leza cakusitikila. Aboobo, tatweelede kuyanzana abantu babyaabi, pele atube bantu batembaula Jehova mumbungano. Atutole lubazu cabusungu mukukambauka Bwami alimwi amumulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya kakunyina kulekela kuti nyika inyonganye cilongwe cesu cibotu a Leza. Mbotuya busoleka kweenda cakululama kusikila mpoceela, tulakonzya kusinizya kuti Jehova uyootufwida luzyalo.

24 Mbwaanga kweenda cakululama kulabikkilizya azibeela zyabukkale bwesu boonse, tuleelede kukacenjelela kakole kajaya, nkokuti kutabubelesya kabotu bukoko. Makani aaya alabandikwa mucibalo citobela.

Sena Muciyeeyede?

• Ino nkaambo nzi bangelo abantu ncobayoobetekwa akaambo kajatikizya kululama?

• Ino kululama caamba nzi, alimwi ino kweenda cakululama cibikkilizya nzi?

• Ino ncinzi ciyootugwasya kweenda cakululama?

• Ikutegwa tuzumanane kululama, ino nintenda nzi njotweelede kutantamuka?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Sena mulamulomba lyoonse Jehova kuti alingule mizeezo yanu?

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Sena luzyalo lwa Jehova luli kumeso aanu lyoonse?

[Zifwanikiso izili apeeji 24]

Ikululama nomuli mumasukusyo kulamukkomanisya Jehova

[Zifwanikiso izili apeeji 25]

Sena mulagwasyigwa abubambe Jehova mbwapa ibwakumugwasya kweenda cakululama?