1, 2. a) ¿Imakunapin tarikunku mana controlakuyta yachaq runakuna? b) ¿Imaynan kunan tiempo runakuna kashanku? ¿Ima niranmi Biblia chaymanta?

CUERPO kamachiq kayqa otaq controlakuq kayqa Jehová Diosmantan jamun (Gál. 5:22, 23). Payqa tukuy imapin controlakun. Noqanchispaqmi ichaqa sasa imapipas controlakuy. Mana controlakuyta yachasqankuraykun runakunapas imaymana sasachakuypi tarikushanku. Chhayna kasqankuraykun ima ruwanankutapas mana apuraychu ruwanku, chhaynapin mana allinchu kanku llank’anapipas ni escuelapipas. Wakinqa mana controlakusqankuraykun comunta rimanku, nishuta machanku, maqanakunku, divorciakunku, jujkunaman manu rijurinku, viciokunaman jaykunku, carcelman jaykunku, traumasqa kanku, onqoykunata tarinku, onqoq ima rijurinku (Sal. 34:11-14).

² Rikusqanchis jina mana controlakuyta yachaqkunaqa imaymana sasachakuykunapin tarikunku; sufrichinkun jujkunatapas. Tiempoq pasasqanman jinan runakunaqa aswan millayman tukupushanku, gustollankumanñan imatapas ruwashanku. Ichaqa, Bibliaq nisqan jina, chhaynapunin  chaykunaqa kanan karan. Chaykunan rikuchinan karan ‘tukukuy p’unchaykunapi’ kashasqanchista (2 Tim. 3:1-3).

3. ¿Imaraykun yachananchis controlakuq kayta?

³ ¿Imaraykun yachana controlakuq kayta? Iskay razonkunan kan controlakuq kanapaq. 1) Cuerponkutapas siminkutapas controlakuq runakunaqa thajmi kausanku, jujkunawanpas sumaqtan kausanku. Manataqmi colerasqachu ni llakisqachu kausanku. 2) Diospa amigon kanapaqqa yachanapunin controlakuq kayta, chhaynapin mana faciltachu ima tentacionmanpas urmasun. Adanpas Evapas mana controlakuq kasqankuraykun juchaman urmaranku (Gén. 3:6). Wakin runakunapas Adán Eva jina mana controlakuq kasqankuraykun imaymanapi ñak’arishanku.

4. ¿Imatan Dios munashan? ¿Imakunamantan kaypi yachasun?

⁴ Runakunapaqqa sasapaschá kanqa controlakuy, Jehová Diospas yachanmi chaytaqa. Yachallantaqmi controlakunanchispaq kallpachakusqanchistapas, yanapaytataqmi munawashanchis (1 Rey. 8:46-50). Arí, amigonchis kasqanraykun payqa yanapaytapuni munawashanchis. Chaypaqmi pay kikin ejemplota qowaranchis, chaymantan kaypi yachasun. Yachallasuntaqmi controlakuq kanapaq Bibliapi allin ejemplokunamanta mana allin ejemplokunamantapas. Chaymantataq yachasun imatas ruwasunman controlakuq kanapaq chayta.

5, 6. ¿Imaynatan Jehová Dios rikuchiran controlakuq kasqanta?

⁵ Jehová Diosqa ch’uya Diosmi, chaymi yachan tukuy imapi controlakuyta (Deut. 32:4). ¿Noqanchis juchasapa runakuna atisunmanchu paypa ejemplon qatikuyta? Arí, atisunmanmi. Chaymi kunan yachasun imaynapis allin ejemplo noqanchispaq chayta. Ichaqa, ¿imaynatan rikuchiran controlakuq kasqanta?

⁶ Yachasqanchis jina Satanasmi Diospa contranpi jatariran. Chayta rikuspaqa maytachá wakin angelkunaqa llakikuranku, phiñasqachá paypaqqa kasharanku. Noqanchispas chayta yachaspaqa phiñakuranchischá Satanaspaqqa. Diosmi ichaqa k’irisqaña kasharan chaypas mana apuraychu vengakuran. Arí, ‘manan usqhayllachu phiñakuran’ aswanmi allin yuyaywan imatapas ruwaran (Éx. 34:6; Job 2:2-6). Ichaqa, ¿imaraykun kunankama kaqlla imapas kashan? Bibliaq nisqan jina Diosqa ‘manan munanchu pipas wañunanta, aswanmi munan lliupas juchankumanta pesapakunanta’, chayraykun payqa lliuman tiempota qoshan (2 Ped. 3:9).

7. ¿Imatan yachasunman Diospa ejemplonmanta?

⁷ ¿Imatan yachasunman Diospa chay ruwasqanmanta? Manan apuraychu imatapas decidinanchis. Chaymantapas allinta piensaspan imatapas ruwananchis rimananchispas. Mayninpiqa yaqapaschá jatun decisionkunata ruwananchis kanqa, chhayna kaqtinqa Diospa yanapaynintan mañakunanchis, allinta piensaspataqmi imatapas ruwananchis (Sal. 141:3). Chaymantapas renegasqa kashaspa imatapas ruwasun otaq rimasun chayqa mana allinpin tarikusun, chaymantataq pesapakuspa purishasun. Chaymi allin yuyaywanpuni imatapas ruwana otaq rimana (Prov. 14:29; 15:28; 19:2).

8. a) ¿Maypin kashan controlakuq kayta yachanapaq ejemplokuna? b) ¿Iman Joseta yanaparan ama tentacionman urmananpaq? (3 paginapi dibujota qhaway.)

⁸ Bibliapiqa askha ejemplokunan kan controlakuq kayta yachanapaq. Jujninmi kashan Jacobpa wawan José. Payqa Egiptopi guardiakuna umalliq Potifarpa wasinpin llank’aran. “Sumaq rijch’ayniyoq munay sijlla” kasqanta rikuspan Potifarpa warminqa paywan puñuyta munaran. Sapa kutillanmi niran: “Noqawan puñuy”, nispa. Josemi ichaqa niran: “¿Imaynan kay sinchi mana allinta ruwaspa Dios contra juchallikuyman?”, nispa. ¿Iman Joseta yanapanman karan ama chay tentacionman urmananpaq? Payqa sapa ratochá piensaq imas pasanman chay warmita kasuqtin chaypi. Chaymi chay warmi p’achanmanta jap’iqtinpas phawaylla ayqekuran (Gén. 39:6, 9; leey Proverbios 1:10).

9. ¿Imatan ruwananchis ama tentacionkunaman urmananchispaq?

⁹ ¿Imatan yachasunman Josepa ejemplonmanta? Diosta kasukunapaqqa yaqapaschá mayninpiqa José jina ayqekunanchis kanqa ima tentacionmantapas. Wakinqa manaraq Testigo kashaspan nishuta mijuqku, machaqku, fumaqku, drogakuqku, qhelli ruwaykunapi ima puriqku. Chhaynataq karanku chayqa, yaqapaschá bautizasqaña kashaspapas chay ruwaykunaman yapamanta sonqonku aysayta munanman. Chhaynapi tarikusunman chayqa controlakunanchismi, mana chayqa Jehová Diostan phiñachisunman. Chaymi allinta qhawarinanchis maypichus, ima ratokunapichus tentasqa kasunman chayta, chaymantataq ayqekunanchis (Sal. 26:4, 5; Prov. 22:3). Jayk’aqllapas tentasqa kasun chayqa, Jehová Diosmantan kallpata mañakunanchis ama urmanapaq.

10, 11. a) ¿Imakunapin tarikushanku wakin wayna-sipaskuna? b) ¿Ima ejemplokunan paykunata yanapanman tentacionman ama urmanankupaq?

¹⁰ Kunan tiempopas wakin wayna-sipaskunaqa José jinan tarikushanku. Yachasun Kimberly sutiyoq hermanamanta. Escuelapi compañeronkunaqa sapa semana tukuytas warmikunawan kaqku chay ruwasqankumantas paykunaqa alabakuqku. Compañerankunapas chaytas ruwallaqkutaq. Paysi ichaqa mana imapas willakunanpaq kaqchu, chaysi mayninpiqa sapan rikukuq. Wakin compañeronkunaqa “lonla” nisqakus mana piwanpas kasqanmanta. Wayna-sipaskunaq munapayayninta aguantay manaña facilchu chaypas manan payqa kasuranchu compañeronkunata (2 Tim. 2:22). Chaymantapas sapa kutillansi tapuqku ñachus piwanpas karunña icha manaraqchus chayta, jinas payqa willaq imaraykus mana pi qhariwanpas kaqchu chayta. May kusikunapaqmi chhayna wayna-sipaskunaqa. Jehová Diospas may kusisqachá kashan paykunawanqa.

¹¹ Bibliapiqa kallantaqmi mana allin  ejemplokunapas. Paykunaqa manan cuerponkuta kamachiyta atirankuchu chaymi mana allinkunapi tarikuranku. Jujninmi kashan Proverbios 7 capitulopi willasqan mana yuyayniyoq wayna. Jujnintaq Amnón, payqa cuerponpa munasqanta ruwaspan mana allinkunapi tarikuran. (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32). Pipas Kimberlyq tarikusqanpi jina tarikuqqa chay mana allin ejemplokunatan yuyarinan, chhaynapin allin yuyaywan imatapas ruwanqa. Tayta-mamakunapas yaqapaschá chay ejemplokunamanta wawankunawan rimankuman familiapi Bibliata estudiaspanku. Chhaynapin paykunaqa yachanqaku cuerponku kamachiyta; allin yuyaywantaq imatapas ruwanqaku.

12. a) ¿Imatan José ruwaran mana wayqenkunawan reqsichikunanpaq? b) ¿Imakunapi tarikuspan yachananchis controlakuq kayta?

¹² Joseqa manan qhelli ruwaymanta ayqekusqallanpichu ejemplo. Payqa ejemplon kallantaq jujkunawan imayna kausaypipas. Chaytan rikuchiran wayqenkuna Egiptota mijuy rantiq riqtinku. Joseqa yachaytan munasharan imatachus wayqenkuna piensanku chayta, chaymi mana paykunawan reqsichikuranchu, aswanmi controlakuran. Waqay ganas jap’iqtinpas juj ladomanmi riran waqaq (Gén. 43:30, 31; 45:1). ¿Imatan chaymanta yachasunman? Pi familianchispas otaq iñiqmasipas ofiendewasun chayqa controlakunanchismi, manan phiñakunanchispachachu (Prov. 16:32; 17:27). Chaymantapas, pi familianchispas Diospa llaqtanmanta qarqosqa kashan chayqa, controlakunanchismi ama paykunawan yanqa qasi rimashanapaq. Manapaschá facilchu chaykuna ruway kanqa, ichaqa chayta ruwaspan Jehová Diosta kasukusun ejemplontapas qatikusun.

13. ¿Imakunatan yachasunman Davidpa ejemplonmanta?

¹³ Davidpas allin ejemplon noqanchispaqqa kallantaq. Saúl qatikachashaqtinpas Simeí k’amishaqtinpas manan payqa phiñakuranchu, nitaq “wañuchisaq” niranchu (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10). Ichaqa, Davidqa manan chhaynatachu mayninpiqa controlakuran. Yaqapaschá yuyashanchis Nabalta wañuchiy munasqanta, Bat-sebawan juchallikusqantapas (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4). ¿Imatan yachasunman Davidpa chay ejemplonkunamanta? 1) Umalliqkunaqa yachanankun controlakuq kayta, manataqmi jayk’aqpas pitapas pisichanankuchu. 2) Manan pipas confiakunanchischu aswanmi allinta cuidakunanchis ima tentacionmantapas (1 Cor. 10:12).

14. a) ¿Iman pasaran juj hermanowan? b) ¿Imatan ruwananchis chhaynapi tarikuspa?

¹⁴ ¿Imaynatan rikuchisunman controlakuq kasqanchista? Chaypaq yachasun Luigi sutiyoq hermanomanta. Carrota manejashaqtinsi qhepanmanta juj carro chocarusqa,  manaña paychu juchayoq karan chaypas jujkaq choferqa imaymanatas k’amisqa, maqanakuytaraqsi munasqapas. Luigis ichaqa Diosmanta mañakusqa controlakunanpaq, chaymantataq chay choferta tranquilizachisqa, ichaqa manas atisqachu, chaysi payqa chocaqnin carroq placanta anotaruspa ripullasqa. Juj semana pasaytas Luigiqa juj señoraman kutisqa astawan Bibliamanta rimapayaq. Chaypis chay chocaqnin runata rikusqa, chay señoraq qosansi payqa kasqa. Jinas chay runaqa p’enqasqa disculpata mañakapusqa chay hermanomanta. “Carroykita apuraylla allicharamunankupaq rimaramusaq chay allichaqwan” nispas nisqapas. Chaymantapas paywan imas Bibliamanta rimasqaku, sumaqtas uyarikusqapas. Chayta rikuspas Luigiqa yachasqa allinpuni controlakuy kasqanta (leey 2 Corintios 6:3, 4).

15, 16. ¿Imaynatan Biblia yanapawasunman controlakuq kananchispaq?

¹⁵ ¿Imatan ruwasunman controlakuyta yachananchispaq? Sapa p’unchaymi Bibliata estudiananchis. Chaytan Jehová  Diospas munan, paymi Josueta niran: “Kamachikuy simi qelqamantaqa rimashallankipunin, chaytaqa tuta-p’unchaymi yuyaymanallankipuni qelqaq kamachikusqanman jinapuni ruwanaykipaq. Chay jinapin tukuy ima ruwasqaykipas allinkama kasunki”, nispa (Jos. 1:8). Ichaqa, ¿imaynatan Biblia yanapawasunman controlakuq kananchispaq?

¹⁶ Kaypi yachasqanchis jina, Bibliaqa willanmi controlakuq runakunamanta mana controlakuq runakunamantapas. Willallantaqmi imakunapichus tarikusqankumantapas. Chaykunataqa Diosmi qelqachiran yachaywan imatapas ruwananchispaq (Rom. 15:4). Chaymi Bibliataqa allinta leenanchis, estudiananchis ima. Imachus yachasqanchispitaq allinta piensananchis. Chaymantapas, allintan piensananchis imaynatas chay willakuykuna yanapawasunman chaypi, imaynatas familianchistapas yanapanman chaypiwan. Ichaqa manapaschá facilchu kanqa Bibliaq yachachisqanman jina imatapas ruway, chaymi Diospa yanapayninta mañakunanchis. (Sant. 1:5). Qelqanchiskunapipas allin yanapaykunan kashan, chaymi chaykunatapas leenanchis.

17. ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuman yachachinkuman controlakuq kayta?

¹⁷ ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuman yachachinkuman controlakuq kayta? Yachasqanchis jina, wawakunaqa manan controlakuyta yachaspañachu nacenku, chaymi paykunamanqa yachachina controlakuq kayta, chaypaqmi ichaqa ejemplota qona (Efes. 6:4). Sichus wawayki mana yachanchu controlakuyta chayqa, tapukuy: “¿Ima ejemplotan qoshani?”, nispa. Qankunan, predicaq rispa, juñunakuykunaman mana faltakuspa, familiapi Bibliata estudiaspa ima yachachinaykichis controlakuq kayta. Chaymantapas, mayninpiqa mana manchakuspan wawakunataqa “manan” nina. Chaypaqqa yaqapaschá yanapawasunman Adanman Evamanwan Diospa kamachikuykuna qosqan. Pay jinan tayta-mamakunaqa allin ejemplota wawankuman qonanku; wanachina kaqtinpas wanachinankun. Astawanqa yachachinanku Diosta munakuyta respetayta iman (leey Proverbios 1:5, 7, 8).

18. ¿Imaraykun allin amigokunata ajllakunanchis?

¹⁸ Wawakunayoqña kanchis manaña chaypas allin amigokunatan ajllakunanchis. Amigonchiskuna Jehová Diosta munakunqaku chayqa yanapawasunmi allin ruwaykunapi piensananchispaq (Prov. 13:20). Chaymantapas noqanchispuran yanapanakusunchis controlakuq kananchispaq allin yuyaywan imatapas ruwananchispaqwan. Chhaynaqa, yachasun controlakuq kayta chhaynapin Diosta kusichisun sumaqtataq kausasunpas. Chaymantapas sumaqtan kausasun munakusqanchis runakunawan.