De brug die steeds terugkwam

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN BULGARIJE

OVER de rivier de Osam in het noorden van Bulgarije ligt de overdekte brug van Lovetsj. Deze indrukwekkende constructie heeft, net als de mensen die er gebruik van maken, een interessante geschiedenis.

Een van de eersten die de aandacht vestigden op de brug was de Oostenrijkse geoloog Ami Boué, die Lovetsj rond 1835 bezocht. Hij schreef over „een overdekte stenen brug, versierd met winkeltjes”. Deze unieke brug was een schakel in het wegennet van Lovetsj doordat hij de twee delen van de stad met elkaar verbond en diende ook als marktplaats. De brug speelde dan ook een belangrijke rol in het leven van de mensen.

Oorspronkelijk was de overdekte brug van Lovetsj niet van steen, maar van hout. Door de jaren heen werd de brug echter meerdere malen beschadigd door overstromingen en moest hij elke keer gerepareerd worden. Uiteindelijk spoelde de brug in 1872 helemaal weg, waardoor de mensen van de stad deze belangrijke verbindingsweg moesten ontberen.

Het zou niet makkelijk zijn de brug te herbouwen. Daarom werd de beroemde Bulgaarse meesterbouwer Kolyo Fitsjeto ingehuurd om een nieuwe, sterkere brug te ontwerpen en te bouwen.

Een vernieuwend ontwerp

Fitsjeto besloot vast te houden aan het oorspronkelijke concept en een overdekte brug met winkeltjes te ontwerpen. De brug werd 84 meter lang en 10 meter breed, en steunde op elliptische pijlers. Deze pijlers waren 5 meter hoog, met in stroomopwaartse richting smalle uiteinden, en hadden een bijzonder kenmerk. Van halverwege tot boven aan de pijlers zaten openingen waar bij een overstroming het water doorheen kon stromen. Boven op de pijlers plaatste Fitsjeto solide eiken balken en planken. De rest van de constructie, waaronder de 64 winkels die aan weerszijden van de straat stonden, was van beukenhout. De overkapping werd ook van beukenhout gemaakt en overdekt met ijzeren platen.

Nog een interessant kenmerk van Fitsjeto’s ontwerp is dat hij er de voorkeur aan gaf de steunbalken en liggers van de brug met pen-en-gatverbindingen aan elkaar te zetten in plaats van met ijzeren montagestukken en gesmede spijkers. Op de houten ondervloer van de straat werden ten slotte stenen gelegd en daaroverheen kwam een laag fijn grind. Overdag kwam er daglicht binnen via kleine zijramen en openingen in het dak. ’s Avonds werden er gaslantaarns aangestoken. Alles bij elkaar kostte het ongeveer drie jaar om de nieuwe brug te ontwerpen en te bouwen [1].

Het leven op de brug

Hoe ging het er op de brug aan toe? Een ooggetuige schreef het volgende: „De stemmen van verkopers, voorbijgangers en toeschouwers, die maar zelden werden gestoord door een passerende automobiel, een paard en wagen of een  pakezel, vermengden zich met het lawaai van de blikslagers . . . en de kreten van de handelaars, die luidkeels hun waren aanprezen. De brug had een geheel eigen sfeer. De vele kleurrijke winkeltjes, tot de nok toe gevuld met strengen wol, kralen en allerlei andere spulletjes, hadden hun eigen ritme en tradities.”

Mensen kwamen niet alleen naar de overdekte brug om inkopen te doen maar ook voor de gezelligheid, want veel winkeliers waren tevens musicus. De eerder genoemde ooggetuige zei: „In de barbierswinkel waren vijf of zes barbiers die goed konden musiceren, voornamelijk op snaarinstrumenten. Vaak hadden ze wel wat tijd om te spelen, en de klanten wachtten graag tot ze uitgespeeld waren.” Na de Eerste Wereldoorlog hebben enkelen van de barbiers het zogeheten Barbiersorkest opgericht.

Een tragedie

Zo’n vijftig jaar lang doorstond Fitsjeto’s overdekte brug overstromingen, oorlogen en andere calamiteiten. Maar in de nacht van 2 op 3 augustus 1925 werd de lucht rond Lovetsj hel verlicht toen de schilderachtige brug vlam vatte en volledig afbrandde. Wat was er gebeurd? Tot op deze dag kan niet met zekerheid gezegd worden of de brand het gevolg was van nalatigheid of van brandstichting. Wat de oorzaak ook was, Lovetsj zat opnieuw zonder brug tussen de beide oevers.

In 1931 werd de bouw van een nieuwe overdekte brug voltooid, met winkeltjes en ateliers langs de straat [2]. De brug was dit keer echter niet uit hout en steen opgetrokken, maar uit beton en staal. Het algehele ontwerp week aanzienlijk af van dat van Fitsjeto. Het dak was van glas, en een deel van de middelste overkapping had geen buitenmuren. In 1981/1982 werd de brug herbouwd volgens het originele ontwerp van Kolyo Fitsjeto [3].

De overdekte brug van Lovetsj is het symbool van de stad en een ambachtelijke prestatie. Nog steeds genieten inwoners en bezoekers ervan over de brug te lopen en de winkeltjes te bekijken.

[Kaart op blz. 22]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

BULGARIJE

SOFIA

Lovetsj

[Illustratieverantwoording op blz. 23]

Photo 2: From the book Lovech and the Area of Lovech