Een blik op de wereld

De geest beïnvloedt het hart

Stress vergroot de kans op een tweede hartaanval, zegt Tufts University Health & Nutrition Letter, maar „er zijn steeds meer bewijzen dat de geest ook een rol speelt in de ontwikkeling van hartkwalen”. Uit recente onderzoeken blijkt dat „mensen die gauw boos worden een bijna driemaal zo grote kans lopen als anderen om een hartaanval te krijgen of aan een hartkwaal te sterven” en dat „de gevolgen van vijandigheid betrekkelijk vroeg in het leven vat schijnen te krijgen”. Stress beschadigt de hartspier en de bloedvaten die het hart voeden en omringen. Depressiviteit kan de kans op een hartaanval of een andere hartkwaal met meer dan 70 procent vergroten. Maar als iemand veel sociale steun krijgt — van familie en vrienden — kunnen de gevolgen van depressiviteit worden beperkt, zeggen de onderzoekers.

Een omstreden keus

In september 2000 heeft paus Johannes Paulus II Pius IX (paus van 1846–1878) zalig verklaard. In het katholieke dagblad La Croix zei de Franse historicus René Rémond dat Pius IX „beslissingen [nam] die een evangelische geest choqueren — zoals het laten voltrekken van de executie van Italiaanse patriotten die ter dood waren veroordeeld omdat ze zijn gezag als staatshoofd hadden betwist”. De krant Le Monde noemde deze paus-koning de „laatste Europese absolute monarch”, en maakte melding van zijn onverdraagzaamheid en in het bijzonder zijn strijd tegen „vrijheid van geweten, mensenrechten en de emancipatie van de joden”. De krant zei verder dat Pius IX „democratie, vrijheid van godsdienst en scheiding van Kerk en Staat verwierp”, alsook „vrijheid van drukpers, gedachte en vergadering”. Pius IX opende in 1869 het eerste Vaticaans concilie, waar het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid in kwesties van geloof en zeden werd geformuleerd.

IJverige gravers

Chileense boeren ondervinden veel last van de koeroero, een klein, zwart, harig knaagdier dat in de bovengrond tunnels graaft van wel 600 meter lang. Onlangs is er een grondige studie gemaakt van hun wijdvertakte tunnelstelsel. Twee zoölogen, een van de Universiteit van Essen (Duitsland) en een Chileense collega van haar, hebben de woning van een kolonie van 26 dieren helemaal blootgelegd. In de voedselkamers troffen ze 5000 bollen van planten aan, opgeslagen voor de droge periode. Het tunnelstelsel omvatte ook nestkamers bekleed met gras en plastic zakken. Maar hoe schattig en indrukwekkend de kleine zwarte beestjes met hun vooruitstekende knaagtanden ook zijn, ze worden door boeren als een plaag bezien. Runderen breken vaak een poot als ze op een tunnel stappen die inzakt.

Dat verbazingwekkende onkruid — de paardebloem

Paardebloemen „worden overal door beheerders van golfbanen en kieskeurige gazoneigenaars uitgemaakt voor Volksvijand Nummer Eén” en als „het onkruid dat maar niet verdwijnt”, zegt The News van Mexico-Stad. Toch is de paardebloem „een van de gezondste planten ter wereld” en kan ze een grote bijdrage leveren aan uw gezondheid en uw voedselpakket. Rijk aan vitamine A en kalium is de paardebloem voedzamer dan broccoli of spinazie. Alle delen ervan zijn bruikbaar. De jonge blaadjes kunnen gebruikt worden als bladgroente in salades of in bijna elk recept waarbij spinazie nodig is; de gedroogde, geroosterde wortels voor een koffieachtige drank; en de bloemen voor wijn. In het verleden is de paardebloem gebruikt als levertonicum en -reiniger, om het bloed te zuiveren en op te bouwen en als een mild diureticum. De paardebloem „hoort bij de zes belangrijkste kruiden in het Chinese medicijnkastje”, zegt The News. En voor mensen die een gazon hebben of toegang hebben tot een weiland, zijn paardebloemen gratis.

Dooi in de Andes

In de afgelopen 67 jaar zijn sommige gletsjers in het Andesgebergte van Peru zo’n 850 tot 1500 meter teruggeweken, bericht El Comercio, een in Lima verschijnende krant. Volgens onderzoeken door de Franse glacioloog Antoine Erout heeft het smelten van het ijs in slechts 20 jaar meer dan 70 nieuwe meren doen ontstaan — waarvan een aantal waarschijnlijk zal overstromen en door hun natuurlijke dammen heen zal breken. Het verlies van gletsjerijs en -sneeuw betekent een vermindering van het zoete water dat gebruikt wordt door boerderijen, irrigatieprojecten en hydro-elektrische krachtcentrales. Deze watervoorraden  zijn ook de voornaamste bron van drinkwater voor drie Latijns-Amerikaanse hoofdsteden: Lima (Peru), Quito (Ecuador) en La Paz (Bolivia). „Kunt u zich voorstellen wat er zou gebeuren als die voorraden sneeuw en ijs zouden verdwijnen?”, vraagt El Comercio. Erout oppert dat een van de voornaamste oorzaken van dit probleem gevormd wordt door de klimaatveranderingen die in verband worden gebracht met het verschijnsel El Niño.

Het „plotselinge-rijkdom-syndroom”

„Het aantal miljonairs in de Verenigde Staten en Canada is sinds 1997 met bijna 40% gestegen tot 2,5 miljoen”, zegt de Canadese krant National Post. In de krant werd ook opgemerkt dat de hightech-wereld veel jonge mensen heel rijk maakt. Volgens psycholoog dr. Stephen Goldbart kunnen sommigen hun plotselinge rijkdom echter niet aan. „Het kan hun leven verwoesten, het gezin waar ze deel van uitmaken uiteenscheuren en hen op een pad van destructief gedrag voeren. Geld brengt niet altijd vrede en voldoening”, zei Goldbart. Volgens sommige psychologen heeft de hightech-wereld „een nieuwe ziekte [voortgebracht] — het plotselinge-rijkdom-syndroom”, dat zich openbaart in hevige depressiviteit, paniekaanvallen en slapeloosheid. Zoals in de Post werd gemeld, „voelen sommige nieuwe rijken zich schuldig dat ze zo veel geld hebben en vinden ze dat ze daar geen recht op hebben, of dat ze het niet verdienen”. Anderen worden paranoïde en zijn bang dat men van hen gaat profiteren. Dr. Goldbart raadt ongelukkige rijken aan meer aan het gemeenschapsleven te gaan deelnemen en niet slechts cheques uit te schrijven voor liefdadigheidsinstellingen.

Overmatig gebruik van antibiotica

„Herhaalde waarschuwingen vanuit de gezondheidszorg voor het overmatig gebruik van antibiotica blijken tot dovemansoren gericht”, zegt het tijdschrift New Scientist. „Uit een onderzoek onder 10.000 mensen in negen staten in de Verenigde Staten bleek dat 32 procent nog steeds gelooft dat antibiotica een verkoudheid kunnen genezen, 27 procent denkt dat het gebruiken van antibiotica wanneer men verkouden is ernstiger ziekte zal voorkomen, en 48 procent een recept voor antibiotica verwacht als ze naar een dokter gaan met symptomen van verkoudheid.” Antibiotica werken echter niet tegen virusinfecties, zoals een verkoudheid. Ze werken alleen tegen bacteriële infecties. Overmatig gebruik van antibiotica wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van geneesmiddelenresistente ziekten. (Zie de Ontwaakt! van 22 december 1998, blz. 28.) Brian Spratt van de Oxford University zegt: „We moeten een betere manier vinden om de juiste boodschap over te brengen.”

De opmerkelijke krekelkakkerlak

„Het pas samengestelde Handbook of Insects zal een van de eerste gepubliceerde foto’s bevatten van een zeldzame en moeilijk te vinden krekelkakkerlak die in de Rocky Mountains en in delen van Rusland voorkomt”, bericht de Londense Sunday Telegraph. Deze krekelkakkerlak blijft op grote hoogten in leven op een voedselpakket van aas of delen van insecten die in de lucht ronddwarrelen. Het insect is vaalbruin en -geel, met lange antennes maar zonder vleugels, en de jongen ervan lijken enigszins op een onvolgroeide oorworm. Het wordt tot 3 centimeter lang en behoort tot een insectenorde die nog geen 100 jaar geleden is ontdekt. „Het is zo goed aangepast aan zijn koele omgeving dat het aan een hitteberoerte zou sterven als een mens het in zijn handpalm zou houden”, legt de krant uit. Dr. George McGavin van het Museum of Natural History van de Oxford University, de auteur van het handboek, merkt op dat amper een vijfde van alle insecten ter wereld tot nu toe is geïdentificeerd.

Waarom bevatten frisdranken cafeïne?

„Als cafeïne de smaak van frisdranken niet verbetert, waar dient het dan voor?”, vraagt het tijdschrift New Scientist. „Wetenschappers aan de Johns Hopkins University in Baltimore (VS) hebben ontdekt dat slechts 2 op de 25 volwassen coladrinkers het verschil konden proeven tussen variëteiten met en zonder cafeïne.” Toch bevatte 70 procent van de 15 miljard blikjes koolzuurhoudende dranken die de Amerikanen in 1998 hebben geconsumeerd cafeïne. Bij een eerder onderzoek vonden psychofarmacoloog Roland Griffiths en zijn collega’s „aanwijzingen voor ontwenningsverschijnselen bij kinderen die hun gebruikelijke hoeveelheid cafeïnehoudende frisdrank niet kregen”. Griffiths stelt: „Ze voegen een licht verslavende drug toe, die ongetwijfeld de verklaring vormt voor het feit dat mensen veel meer frisdrank met dan zonder cafeïne drinken.”