Hoofdstuk 4

De veda’s — De speurtocht naar waarheid

Van alle hindoegeschriften zijn de veda’s de oudste en de belangrijkste. Tot op de huidige dag vormen ze de voornaamste bron van hindoeceremoniën die ter gelegenheid van geboorte, huwelijk en dood worden verricht. De erin vervatte hymnen onthullen hoe aanbidders Gods zegen en voorspoed in het dagelijks leven zoeken.

² Orthodoxe hindoes geloven dat de veda’s shruti zijn, door God geopenbaard, en daarom vrij van dwaling en onvolmaaktheid. Aan de andere kant heeft Boeddha, die door velen als de negende incarnatie van Vishnu wordt vereerd, het gezag ervan verworpen en ze beschreven als een ’onbegaanbaar oerwoud’. Tussen deze tegengestelde gezichtspunten bevindt zich een verscheidenheid van andere godsdienstige overtuigingen.

³ De risji’s (zieners) hebben gezegd dat zij de vedische hymnen op basis van hun eigen ’bekwaamheid en kennis’ hebben samengesteld.¹ In een hymne aan Agni bidt een risji: „Bezield met poëzie heb ik deze hymne van lof voor u geformeerd . . ., zoals een vaardig kunstenaar een strijdwagen formeert.”² Net als dichters en kunstenaars werden risji’s er vanuit hun innerlijk toe bewogen meer dan duizend vedische hymnen samen te stellen. Hoe belangrijk zijn ze?

Vedische morele gedragscode

⁴ Geleid door hun geweten wijzen de risji’s op de slechtheid van immoraliteit. Zij adviseren de gokker: „Speel niet langer met de dobbelsteen, maar bebouw uw veld.”³ Wanneer zij door een slecht geweten worden gekweld, bidden zij: „Als wij mensen de een of andere overtreding tegen het godenras hebben begaan, o Varuna, of door zorgeloosheid uw wetten hebben overtreden, doe ons dan geen kwaad, o God, wegens die zonde.”⁴

⁵ Sommige hymnen van de risji’s doen een  beroep op onze hoedanigheden liefde en goedheid. Zo worden gezinsleden ertoe aangespoord „aan elkaar gehecht te zijn zoals een pasgeboren kalf aan de koe. . . . Laat de echtgenote zoete woorden tot de echtgenoot spreken en altijd welwillend zijn. Laat broeder niet broeder haten, noch zuster zuster.”⁵

De speurtocht van de risji’s naar waarheid

⁶ De veda’s onthullen de opmerkelijke dorst van de risji’s naar waarheid. Ze onthullen ook de grenzen van hun begrip. Om de betekenis van het leven te ontdekken, zijn zij benieuwd naar de oorsprong van het universum: „Uit wat voor hout en wat voor boom hebben [de goden] de lucht en de aarde gesneden?”, vraagt één risji zich af.⁶ Bepaalde hymnen geven te kennen dat materie vóór God bestond, terwijl andere verklaren dat de materie waaruit het universum is opgebouwd, door God is voortgebracht.

⁷ Volgens weer een andere hymne hebben de goden het universum gemaakt uit het offer van een kosmische mens. „De maan werd voortgebracht uit zijn verstand (manas), de zon (surya) uit zijn oog, . . . uit zijn hoofd de lucht, uit zijn voeten de aarde.”⁷ Hij is ook de oorsprong van de indeling in kasten en van de verschillende dieren.

⁸ Dergelijke uitleggingen bevredigden de risji’s die de waarheid wilden weten, echter niet volledig. Daarom vragen zij zich in het besluit van de veda’s nog steeds af: „Wie weet de waarheid? Wie kan vertellen vanwaar en hoe dit universum is ontstaan? De [vedische] goden zijn later ontstaan dan het universum: wie weet daarom waar deze schepping vandaan komt? Alleen die god die tot in de hoogste hemel kijkt: hij alleen weet waar dit universum vandaan komt en of het gemaakt werd of ongeschapen is. Hij alleen weet het, of misschien weet hij het niet.”⁸

⁹ De risji’s richtten hun hymnen tot vergoddelijkte natuurelementen als de zon, de lucht, de wind en het vuur. Maar geen van deze beschouwden zij als de opperste godheid. Daarom vragen zij in het laatste boek van de Rigveda: „Welke god zullen wij vereren met onze offergave?”⁹ Met andere woorden, welke van de 33 goden van de veda’s is de Schepper die wij in liefde en waarheid moeten aanbidden?

¹⁰ Ten tijde van de voltooiing van de veda’s hadden de risji’s niet de ware God gevonden om hem te kunnen aanbidden. Zij zochten hem nog steeds. De veda’s zijn derhalve geen openbaring van Gods waarheid maar een verslag van de ijverige speurtocht van de risji’s naar deze waarheid. De speurtocht wordt nu voortgezet in de upanishads, de volgende grote groep geschriften van India.

[Kader op blz. 10]

De veda’s — Wist u dit?

„Aan de Atharvaveda . . . werd oorspronkelijk niet de canonieke status van de andere drie veda’s toegekend. Hij ontwikkelde zich toen de adhvaryupriester begon in te spelen op de massa en magische teksten en toverspreuken tegen ziekten, vijanden en demonen voortbracht.” — A New History of Sanskrit Literature, Krishna Chaitanya, 1962, blz. 33.

[Kader op blz. 11]

Hoe voldoen de veda’s aan de volgende criteria?

Ze moeten:

1. God verheerlijken en onze vragen over hem beantwoorden

2. Vrij zijn van mythen

3. Vrij zijn van demonisme

[Illustraties op blz. 10, 11]

Hindoerituelen, zoals die welke bij geboorte, huwelijk en dood (zie volgende bladzijde) worden verricht, zijn gebaseerd op de veda’s