“Ang Tambor nga Madamo sing Kinaiya”

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA SENEGAL

“NAGADAGUHOB ini, makatilingil, nagapanaghoy kag nagasinggit. Nagahutik ini kag nagakanta. . . . Ini ang tambor nga makabombo sing halin sa pinakamanubo tubtob sa pinakamataas nga nota, ang tambor nga madamo sing kinaiya.” Ano bala ang nagpukaw sa imahinasyon sini nga manunulat? Amo ang Aprikano nga tambor nga ginatawag djembe.

Ang djembe bahin gid sang tradisyon sa pagbombo sa pila ka tribo sa Katundan nga Aprika. Sa kinaandan, ang mga ritmo sang djembe naangot sa mga hitabo sang pagpangabuhi sa isa ka duog, halin sa mga kasal, mga kamatayon, mga pagbun-ag pakadto sa mga kapiestahan, mga pagpangani, kag bisan pa gani sa pagbakal sang bag-o nga panapton.

Ang mga djembe may nanuhaytuhay nga porma kag kadakuon. Sa pagkamatuod, ang Burkina Faso, Guinea, Mali, kag Senegal may tagsa ka pinasahi nga estilo sang djembe. Ginhimo ang instrumento gikan sa bilog nga troso nga ginguhaban sa tunga kag ginporma nga balayan. Ang iban may simple nga puni, samtang ang iban naman gin-ukitan sang masibod nga mga desinyo.

Kon human na ang balayan, ginabalhin sang isa ka lantip nga manughimo sang tambor ang kahoy nga balayan nga mangin isa ka pinasahi nga instrumento sa musika. Una, ginatigib, ginakagos, kag ginapahining sang nagahimo sing tambor ang balayan tubtob malab-ot ang eksakto nga kadakuon nga makahatag sing ginalauman nga tunog. Mahimo man lanahan sang manughimo ang nasulod nga bahin sang tambor kag ibulad ini. Ginapreserbar sini ang kahoy.

Ginhimo sa panit sang kanding ang bombohan sang djembe kag ginaangot ini sa isa ka metal nga tipulon nga ginbutang sa ibabaw sang tambor. Nahigot ini sa mga pisi nga naangot sa duha pa ka mga tipulon. Daw ano ka hugot ang paghigot sang manughimo sang tambor sa mga pisi? Depende ini sa tunog nga luyag niya. Samtang ginabagay sang manughimo ang tambor, ginapamatian niya ini sa tion kag tion paagi sa pagbombo sang iya paborito nga tunog.

Ang djembe ginakakunyagan sang mga Aprikano kag sang mga bisita man. Matuod, kon maeksperiensiahan mo ang isa ka jam session nga ginapasundayag sang lantip nga mga musikero, mabudlay mo gid malipatan “ang tambor nga madamo sing kinaiya.”