NA IVOLATABU E SEGA NI IVOLA VAKASAENISI, IA E TU KINA NA ITUKUTUKU SE VOLAI MAKAWA SARA. DIKEVA MADA NA KENA IVAKARAITAKI.

E basika vakacava na lomalagi kei na vuravura?

Era sega tu ni kila e liu na saenitisi se a basika vakacava na lomalagi kei na vuravura. Era sa qai kila qo ni a sega ni basika ga vakacalaka. Ia sa tukuna makawa tu mai qori na iVolatabu.—Vakatekivu 1:1.

E vakacava tu na ibulibuli ni vuravura?

Era nanuma e levu ena gauna makawa ni rabaraba na vuravura. Ena ikalima ni senitiuri B.G.V., era tukuna na saenitisi ni Kirisi ni rauni na vuravura. Ia se vola makawa sara ena iVolatabu o Aisea ena ikawalu ni senitiuri B.G.V. ni ‘mokimokiti na vuravura.’—Aisea 40:22.

E rawa ni vuca na lomalagi?

E vakavulica o Aristotle na saenitisi ni Kirisi ena ikava ni senitiuri B.G.V., ni na vuca ga na ka e tu e vuravura, na lomalagi ena sega ni vuca rawa. Sa vica vata na yabaki na kena vakabauti tu na ivakavuvuli qori. Ia era dikeva na saenitisi ena ika19 ni senitiuri ni ka kece e tu e lomalagi se vuravura ena vuca. Dua vei ira na saenitisi a tokona na ivakavuvuli qori o Lord Kelvin. Ia ni toso nona vakadidike, e qai vakadinata na ka e kaya na iVolatabu me baleta na ka era tu e lomalagi kei vuravura: “Era na madra kece vaka ga na isulu.” (Same 102:25, 26) E vakabauta o Kelvin na ka e tukuni ena iVolatabu ni rawa vua na Kalou me tarova na kena vuca na veika e bulia, me tu ga me tawamudu.—Dauvunau 1:4.

Na cava e tabea tu noda vuravura?

A vakavulica o Aristotle ni tu e lomadonu na vuravura, qai wavokita tu e vica vata na karisitala moqimoqili era veitaqataqai. Ena ika18 ni senitiuri G.V., era sa qai vakabauta na saenitisi na vakasama ni lili wale tu na kalokalo kei na vuravura. Ia a se vola sara o Jope ena ika15 ni senitiuri B.G.V., ni “vakaliliga wale tu na vuravura” na Dauveibuli.—Jope 26:7.

E SEGA NI IVOLA VAKAVUNIWAI NA IVOLATABU, IA SA VOLAI MAKAWA TU KINA NA IVAKAVUVULI YAGA ME BALETA NA BULA.

 Yawaki ira na tauvimate.

E tukuni ena lawa a soli vei ira na Isireli mera kua ni volekati ira na vukavuka. Era qai kila na yaga ni lawa qori na vuniwai ena ika5 ni senitiuri ina ika15 ni senitiuri. E se yaga tiko ga na kena ivakavuvuli nikua.—Vunau ni Soro, wase 13 kei na 14.

Sava na liga ni tarai na yagonimate.

Era qai kila na vuniwai ena ika19 ni senitiuri ni bibi me sava na liga ke tarai na yagonimate, ni bera tale ga nira qaravi na tauvimate. Ni sega ni muri na ivakarau qori e vakavuna e levu na mate. E tukuni ena lawa a soli vei Mosese ni sega ni savasava o koya e tara na yagonimate, qai dodonu me sili ena wai. Na ivakarau ya e tiki ni nodra sokalou, e yaga tale ga ena nodra bula vakayago.—Tiko Voli Mai na Lekutu 19:11, 19.

Bulu na valelailai.

Era mate ena coka e veiyabaki e sivia e 500,000 na gone ni sega ni dau maroroi vinaka na valelailai. E kaya na lawa a soli vei Mosese ni dodonu me bulu na valelailai, ia me kua ni bulu volekata na itikotiko.—Vakarua 23:13.

Gauna ni cili.

E vakarota na Lawa ni Kalou mera cilivi na tagane ena ikawalu ni siga. (Vunau ni Soro 12:3) Ni oti e dua na macawa nodra sucu na gone, sa rawa ni bau cevata nodra dra. Ni se sega ena gauna vakaivolatabu na veiqaravi vakavuniwai sa tu nikua, e itataqomaki vei ira na gone nira cili ni sa oti e dua na macawa nodra sucu.

Na ivakarau ni yalo kei na bula vakayago.

Era raica na dauvakadidike vakavuniwai kei ira na saenitisi ni ivakarau ni yalo me vaka na marau, vakanuinui, vakavinavinaka, kei na noda dauveivosoti e yaga vakalevu ena noda bula vakayago. E kaya na iVolatabu: “Na yalomamarau e wai vinaka, ia na yalorarawa e vakaotia na igu.”—Vosa Vakaibalebale 17:22.