An Bibliya sarong koleksiyon nin 66 na sagradong mga libro. Isinurat iyan sa laog nin mga 1,600 na taon. An laog kan Bibliya mensahe hali sa Diyos—an “tataramon nin Diyos.”—1 Tesalonica 2:13.

Sa artikulong ini

•  Mga impormasyon manungod sa Bibliya

•  Manungod sa ano an Bibliya?

•  May nabago daw sa Bibliya?

•  Taano ta kadakul nin manlain-lain na bersiyon an Bibliya?

•  Siisay an nagdesisyon kun ano an dapat na kaiba sa Bibliya?

•  Igwa daw nin nawawarang mga libro sa Bibliya?

•  Kun paano hahanapon an mga teksto sa Bibliya

•  Lista nin mga libro sa Bibliya

•   Siisay an nagsurat kan Bibliya? An Diyos an awtor kan Bibliya, pero naggamit siya nin mga 40 lalaki para isurat iyan. An nagkapira sa sainda iyo si Moises, Hading David, Mateo, Marcos, Lucas, asin Juan. a Ibinugtak nin Diyos sa isip kan mga parasurat an saiyang kaisipan tanganing maisurat ninda an saiyang mensahe.—2 Timoteo 3:16.

   Bilang halimbawa: Kun suguon kan sarong negosyante an sekretaryo niya na maggibo nin surat, dawa ngani an pinakaideya sana kaiyan an sabihon niya sa sekretaryo, an negosyante pa man giraray an awtor kan surat na iyan. Kaya dawa naggamit an Diyos nin mga tawo para isurat an saiyang mensahe, siya an tunay na Awtor kan Bibliya.

•   Ano an kahulugan kan tataramon na “Bibliya”? Hali iyan sa Griegong tataramon na biblia, na nangangahulugan “sadit na mga libro.” Sa paglihis nin panahon, an Griegong tataramon na ini nanunungod na sa pinagsararo na koleksiyon nin saradit na mga libro na midbid ta ngunyan na Bibliya.

•   Kasuarin isinurat an Bibliya? Pinunan na isurat an Bibliya kan 1513 B.C.E. asin nakumpleto pakalihis nin labing 1,600 na taon, kan mga 98 C.E.

•   Sain makukua an orihinal na Bibliya? Sa ngunyan, mayong mahihiling na orihinal na mga kasuratan sa Bibliya. An mga materyales kaya na ginamit kaidto kan mga kagsurat kan Bibliya madaling maraot, arog kan papiro asin pergamino. Pero, maingat asin pauruutrong kinopya kan propesyonal na mga eskriba o parasurat an mga kasuratan sa Bibliya sa laog nin dakul na siglo, kaya naingatan an mga laog kaiyan asin padagos na nababasa kan mga tawo.

•   Ano an “Lumang Tipan” asin an “Bagong Tipan”? An parating inaapod na Lumang Tipan iyo an seksiyon kan Bibliya na panginot na isinurat sa lengguwaheng Hebreo, b na inaapod man na Hebreong Kasuratan. An inaapod man na Bagong Tipan nanunungod sa seksiyon na isinurat sa lengguwaheng Griego, na inaapod na Kristiyanong Griegong Kasuratan. An duwang seksiyon na iyan pag pinagsaro iyo an kumpletong libro na inaapod man na Banal na Kasuratan. c

•   Ano an laog kan Bibliya? May mababasa diyan na kasaysayan, mga katugunan, propesiya, tula, talinhaga, kanta, asin mga surat.—Hilingon an “ Lista nin mga libro sa Bibliya.”

 An Bibliya nagpupuon sa halipot na sumaryo kan paglalang sa langit asin sa daga kan Diyos na Makakamhan sa Gabos. Paagi sa Bibliya, ipinamidbid nin Diyos na an saiyang pangaran iyo si Jehova, asin inaagda niya an mga tawo na bistuhon siya.—Salmo 83:18.

 Sinasabi kan Bibliya na pinakaraot an Diyos, asin ipinapaliwanag kaiyan kun paano niya lilinigon an saiyang reputasyon.

 Ihinahayag kan Bibliya an katuyuhan nin Diyos para sa katawuhan asin sa daga. Ipinapahiling kaiyan kun paano hahalion nin Diyos an mga dahilan kan kasakitan kan katawuhan sa maabot na panahon.

 An Bibliya nagtatao nin praktikal na mga giya para sa pang aroaldaw na buhay. Halimbawa:

•   Pagkaigwa nin marahay na relasyon sa iba. “Kun siring, an gabos na gusto nindong gibuhon sa saindo kan mga tawo, iyo man an dapat nindong gibuhon sa sainda.”—Mateo 7:12.

   Buot sabihon: Dapat tang tratuhon an iba kun paano ta gustong tratuhon ninda kita.

•   Kun paano aatubangon an stress. “Dai kamo nuarin man maghadit manungod sa masunod na aldaw, huli ta an masunod na aldaw magkakaigwa kan sadiri kaiyan na mga kahaditan.”—Mateo 6:34.

   Buot sabihon: Imbes na magparahadit na marhay sa posibleng mangyari sa maabot, mas marahay na magpokus sana sa mga nangyayari sa kada aldaw.

•   Maugmang pag-aguman. “An lambang saro sa saindo dapat na mamutan an saiyang agom na babayi siring kan pagkamuot niya sa saiyang sadiri; sa ibong na kampi, an agom na babayi dapat na magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.”—Efeso 5:33.

   Buot sabihon: An pagkamuot asin paggalang mahalagang marhay tanganing magin maugma an pag-ibanan nin mag-agom.

 Mayo. An mga iskolar maingat na ikinumparar an Bibliya sa ngunyan saka an suanoy na mga manuskrito kan Bibliya, asin nahiling ninda na an orihinal na mensahe kan Bibliya dai man talaga nabago. Rasonable nanggad iyan ta kun gusto kan Diyos na mabasa asin masabutan an saiyang mensahe, bako daw na tama sanang siguraduhon niyang mayong mabago sa mensaheng iyan? d—Isaias 40:8.

 Dai nasasabutan kan kadaklan na mga parabasa sa ngunyan an suanoy na mga lengguwahe kan Bibliya. Alagad, an Bibliya igwa nin “maugmang bareta” para sa “lambang nasyon asin tribo asin lengguwahe.” (Kapahayagan 14:6) Huli kaiyan, kaipuhan kan mga tawo nin traduksiyon (translation) kan Bibliya sa lengguwaheng naiintindihan ninda tangani na mabasa asin masabutan nin tama an mensahe nin Diyos.

 May tulong paagi nin pagtradusir kan Bibliya:

•   An termino por terminong pagtradusir iyo an literal na pagtradusir kan mga tataramon sagkod posible.

•   An pagtradusir nin ideya naggagamit nin mga tataramon na katumbas kan kahulugan kan teksto sa orihinal na lengguwahe.

•   An pagtradusir sa kahulugan kan pangkagabsan na ideya (paraphrasing) iyo an daing limiteng pagliwat sa mga tataramon kan teksto tanganing magin magayon iyan na pagbasahon. Alagad huli sa arog kaiyan na paagi nin pagtradusir, puwedeng maiba kun minsan an tunay na kahulugan kan teksto.

 An marahay na traduksiyon kan Bibliya balanseng naggagamit nin literal na traduksiyon asin modernong mga tataramon tanganing maipaabot nin tama an mensahe nin Diyos sa katawuhan. e

 Bilang an Awtor kaiyan, an Diyos an nagdesisyon kun ano an dapat na yaon sa Bibliya. An suanoy na nasyon nin Israel an inot niyang pinili na ‘pagkatiwalaan kan sagradong mga kapahayagan nin Diyos,’ kaya sinda an nagin tagapag-ingat kan Hebreong Kasuratan.—Roma 3:2.

 Mayo. An Bibliya kumpleto; mayo nin ano man na “nawawarang” libro. May mga nagsasabi na igwang suanoy na mga libro na haloy nang nakatago na dapat iiba sa Bibliya. f Pero, an Bibliya igwa nin sadiring pamantayan kun baga an sarong libro dapat na iiba diyan o dai. (2 Timoteo 1:13) Base sa pamantayan na iyan, an mga libro sa Bibliya na ipinasabong nin Diyos lubos na nagkakauruyon asin dai nagkokorontrahan. Dai nakakaabot sa pamantayan na iyan an gabos na suanoy na mga isinurat na sinasabi kan iba na dapat kaiba sa Bibliya. g