Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

ARTÍCULO DE ESTUDIU 21

¿Ñee rudiʼnu xquixe peʼ Dios pur ca regalu ni maʼ bidii laanu la?

¿Ñee rudiʼnu xquixe peʼ Dios pur ca regalu ni maʼ bidii laanu la?

«Stale cosa sicarú nga ni maʼ bíʼniluʼ para laadu, Jehová, Dios stinneʼ, nabé nga riníʼ íqueluʼ laadu» (SAL. 40:5).

CANCIÓN 5 Sicarú guiráʼ ni bizáʼ Dios

NI ZAZÍʼDINU *

1, 2. a) Casi ná Salmo 40:5, ¿gunáʼ nga ca regalu maʼ bidii Jehová laanu? b) ¿Xiñee chiguizíʼdinu jma de guionnaʼ regalu riʼ?

JEHOVÁ nga ti Dios ni rudii de ni napa. Guzéʼtenu caadxi de ca regalu maʼ bidiibe laanu: Guidxilayú, ti lugar sicarú ra nabáninu; cerebru stinu, pabiáʼ sicarú modo guyáʼ ni, ne Biblia, Stiidxabe ni nabé risaca. Cumu maʼ bidii Jehová laanu guionnaʼ regalu riʼ, zanda gápanu ti lugar ra guibáninu, zanda guiníʼ íquenu ne guinínenu xcaadxi binni, ne zanda gánnanu respuesta stiʼ ca pregunta jma risaca ni nabé runi binni (biindaʼ Salmo 40:5).

2 Lu artículo riʼ zazíʼdinu caadxi cosa de guionnaʼ regalu ni maʼ bidii Jehová laanu riʼ. Ora guiníʼ íquenu jma de laacani la? jma zusisácanu cani ne zucaacani laanu gusiéchenu Dios ni nadxii ne ni bizáʼ laanu (Apoc. 4:11). Laaca zacané cani laanu chuʼnu listu para ganda guinínenu ca binni ni runi cré evolución.

PLANETA SICARÚ RA NABÁNINU

3. ¿Xiñee gástiruʼ sti planeta casi Guidxilayú stinu?

3 Pa guiduʼyaʼ chaahuinu ximodo bizáʼ Jehová Guidxilayú, zudiʼnu cuenta pabiáʼ nuu xpiaanibe (Rom. 1:20; Heb. 3:4). Dxandíʼ, nuu xcaadxi planeta ni cudii buelta gubidxa peru gástiruʼ stobi casi Guidxilayú stinu riʼ, purtiʼ lúsini nga zanda guidxela binni guiráʼ ni caquiiñeʼ para guibani.

4. Bizeeteʼ ti ejemplu ni rusihuinni pabiáʼ nuu xpiaaniʼ Dios ora bizáʼ Guidxilayú.

4 Zanda guchaaganu Guidxilayú stinu ni nuu lu universu casi ti barcu ra zeʼ stale binni. Peru maʼ gadxé nga ti barcu ne Guidxilayú stinu. ¿Xiñee yaʼ? Guzéʼtenu ti ejemplu, ¿pabiáʼ tiempu ñanda nibani binni ni zeʼ lu ti barcu pa ñaca laacaʼ ñuni producircaʼ oxígeno, guendaró ne nisa sticaʼ, ne sin nusáʼbicaʼ guixi sticaʼ yaʼ? ¿Cadi dxandíʼ nagueenda ñáticabe la? Peru lu Guidxilayú riʼ nuu stale mil millón de binni, maniʼ ne yaga. Ne runi producir ni oxígeno, guendaró ne nisa ni caquiiñenu. Ne qué rirá diʼ cani. Ne guiráʼ guixi ni ribee binni riaana cani lu Guidxilayú. Peru neca zacá, sicarú ruʼ Guidxilayú stinu ne zanda guibani binni luni. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ bizáʼ Jehová Guidxilayú riʼ para ganda iquiiñenu guiráʼ ni runi producir ni jma de ti biaje. Guidúʼyanu chupa de laacani, ciclo del oxígeno ne ciclo del agua.

5. ¿Ximodo runi ciclo del oxígeno dxiiñaʼ, ne xi rusihuínnini?

5 Oxígeno, laani nga ti gas ni riquiiñeʼ binni ne maniʼ para ganda guibánicaʼ. Según cálculo ni huayaca, lu ti iza riquiiñeʼ binni ne maniʼ gayuaa mil millón tonelada de oxígeno, ne ora ricaacaʼ bi, ribeecaʼ dióxido de carbono. Neca riquiiñecaʼ stale oxígeno, qué rirá diʼ ni, peru laaca qué ridxá tipa Guidxilayú riʼ de dióxido de carbono ni ribeecaʼ. Ne randa raca ni bizéʼtenu riʼ pur ni runibiáʼcabe casi ciclo del oxígeno. Bizáʼ Jehová gadxé gadxé tipu yaga, nahuiiniʼ ne naroʼbaʼ, laacani nga ricaa cani guiráʼ dióxido de carbono ni ribeenu ne rudiicani laanu oxígeno. Ndiʼ rusihuinni dxandíʼ nga ni ná Hechos 17:24, 25: Pur Dios «nápanu guendanabani ne ricaanu bi ne pur laabe nápanu guiráʼ cosa».

6. ¿Ximodo runi ciclo del agua dxiiñaʼ, ne xi rusihuínnini? (Laaca zanda gúʼyaluʼ recuadru ni láʼ « Ti regalu stiʼ Dios nga ciclo del agua»).

6 Nuu nisa ndaaniʼ Guidxilayú riʼ purtiʼ biaʼsi distancia nuuni de Gubidxa. Pa ñuu ni jma gaxha la? qué ñuu diʼ nisa ndaaniʼ ni, ne ñaca Guidxilayú riʼ ti guié ra gastiʼ nuu ne nandáʼ. Peru pa ñuu ni caadxi huiiniʼ si zitu, ñaca nisa ca hielu, ne ñaca Guidxilayú riʼ ti bola hielu. Cumu biaʼsi ra guluu Jehová Guidxilayú riʼ la? runi ciclo del agua dxiiñaʼ ne pur nga nuu guendanabani. Peru ¿ximodo runi ciclo del agua dxiiñaʼ yaʼ? Ruzulú ni ora rusindaabi Gubidxa nisa ni nuu lu guidubi Guidxilayú, despué riasa nisa ca ne rácani za. Nga runi, cada iza riasa millón de millón litru nisa para gaca za, riaana ni biaʼ chii gubidxa guibáʼ, despué ribiguetaʼ riaba ni sti biaje casi nisaguié o hielu ne ribiguetaʼ ni ndaaniʼ ca nisadóʼ o ca lugar ra nuu nisa. Ne óraca ruzulú ciclo riʼ sti biaje. Ni bizéʼtenu riʼ rusihuinni pabiáʼ nuu xpiaaniʼ Jehová ne napa poder (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).

7. Pur regalu ni riete lu Salmo 115:16, ¿ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ Jehová?

7 Para jma gusisácanu Guidxilayú stinu riʼ ne guiráʼ ca cosa galán ni nuu luni la? caquiiñeʼ cueenu tiempu para guiníʼ íquenu pabiáʼ galán guiráʼ ca cosa ni maʼ bizáʼ Jehová (biindaʼ Salmo 115:16). Pa gúninu ni la? zucaani laanu gudiʼnu xquixe peʼ laabe guiráʼ dxi pur guiráʼ ca cosa ni rudiibe laanu. Ne laaca zusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ Jehová pa gusianu ra nabézanu.

GUENDARIDXAGAYAA MODO GUYÁʼ CEREBRU STINU

8. ¿Xiñee zanda guininu nabé sicarú modo guyáʼ cerebru stinu?

8 Nabé sicarú modo guyáʼ cerebru stinu. Dxi nuunu ndaaniʼ jñaanu, bizulú guyáʼ cerebru stinu modo maca gudixhe Dios cha ni. ¡Ne cada minutu guca formar stale mil célula ndaaniʼ cerebru stinu! Ca investigador ca nacaʼ ti binni huaniisi napa biaʼ ti gayuaa mil millón de neurona, laacani nga ti tipu célula especial ni nexhe chaahuiʼ ndaaniʼ ti órgano ni nanaa ti kilu arondaʼ. Guidúʼyanu caadxi cosa ni zanda guni cerebru stinu.

9. ¿Xi rucaa lii guni creluʼ ti regalu stiʼ Dios nga randa rininu?

9 Bizáʼ Jehová laanu para ganda guininu. Guiníʼ íquenu xi guiráʼ rizaaca lu xcuérpunu ora rininu. Para ganda guininu ti diidxaʼ si la? napa xidé guniibi cerebru stinu biaʼ ti gayuaa músculo ni nápanu lu lúdxinu, ndaaniʼ yánninu, guidi ruaanu, xpéchunu, ne quijada stinu. Maca nexheʼ modo guiniibi cada músculo riʼ para ganda guiree laʼnaʼ ni guininu. Ne laaca zanda guiníʼ binni gadxé gadxé idioma. Ti estudiu ni guca lu iza 2019 ná maca riene ca baʼduhuiiniʼ ni deruʼ gule caadxi diidxaʼ nachucu. Estudiu riʼ rusihuinni dxandíʼ ni riníʼ stale investigador: ralenenu capacidad de gunibiaʼnu ne guizíʼdinu stale idioma. Rihuinni dxichi, ti regalu stiʼ Dios nga randa rininu (Éx. 4:11).

10. ¿Ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ Jehová pur randa rininu?

10 Ti modo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ pur randa rininu nga ra iquiiñenu ni para gusiénenu ca binni ni runi cré evolución xiñee runi crenu bizáʼ Dios guiráʼ ca cosa ni nuu (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Ca binni ni runi cré evolución racaláʼdxicaʼ guni crenu málasi guyuu binni ne Guidxilayú riʼ. Zanda iquiiñenu Biblia ne caadxi cosa ni riete lu artículo riʼ para guni defendernu Bixhózenu ni nuu guibáʼ ne gusiénenu ca binni ni racalaʼdxiʼ gucaadiaga laanu xiñee nanna dxíchinu Jehová nga bizáʼ guibáʼ ne Guidxilayú riʼ (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).

11. ¿Xi sti razón nápanu para guininu guendaridxagayaa modo bizáʼ Jehová memoria stinu?

11 Guendaridxagayaa modo bizáʼ Jehová memoria stinu. Dxiqué, guníʼ ti científicu zanda guietenaláʼdxinu stale información ni ñanda ñuu ndaaniʼ gande millón de libru. Peru tiempu riʼ maʼ bihuinni zándaruʼ uguʼnu jma información ndaaniʼ memoria stinu. A parte de ni maʼ bizéʼtenu riʼ, nuuruʼ sti cosa ni zanda guni ni. Guidúʼyanu xii ni.

12. Cumu randa rietenaláʼdxinu ca cosa ni bizaacanu dxiqué, ¿ximodo racané ni laanu yaʼ?

12 De guiráʼ ni nabani ndaaniʼ Guidxilayú riʼ, binni si nga guyáʼ para ganda guiziidiʼ de ca cosa ni bizaaca dxiqué. Ora guietenaláʼdxinu ne guiníʼ íquenu ni bizaacanu dxiqué, racané ni laanu guchaʼnu modo riníʼ íquenu ne guibáninu modo riuulaʼdxiʼ Dios (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Laaca zanda gusíʼdinu conciencia stinu para ganna xii nga ni jneza ne ni cadi jneza (Heb. 5:14). Zanda guizíʼdinu gannaxhiinu, guianu ne gápanu misericordia binni, ne laaca zanda guyúbinu gúninu ni jneza.

13. Casi ná Salmo 77:11, 12, ¿ximodo jma jneza iquiiñenu memoria stinu?

13 Ti modo rusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ Jehová pur maʼ bidii laanu memoria nga gúninu stipa guietenaláʼdxinu guiráʼ biaje maʼ gucanebe laanu ne maʼ gudixhedxibe ladxidoʼno. Pa gúninu ni la? jma zápanu confianza zacanebe laanu despué (biindaʼ Salmo 77:11, 12; 78:4, 7). Sti modo zanda gusihuínninu rusisácanu regalu riʼ nga ora rietenaláʼdxinu guiráʼ ca cosa galán ni runi xcaadxi pur laanu ne gudiʼnu xquixe peʼ laacaʼ. Ne ca investigador ca nacaʼ ribani binni jma nayecheʼ ora rudiicaʼ xquixe peʼ. Laaca galán iquiiñenu memoria stinu modo riquiiñeʼ Jehová memoria stiʼ. Purtiʼ laa rusiaandaʼ caadxi cosa. Guzéʼtenu ti ejemplu, neca perfectu memoria stibe, runi perdonarbe ne rusiaandabe ra bicheʼnu pa gaca arrepentirnu (Sal. 25:7; 130:3, 4). Ne ngaca racaláʼdxibe gúninu ora gúnicabe laanu xiixa (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4).

Ora iquiiñenu cerebru stinu para gusisácanu Jehová rusihuínninu cudiʼnu xquixe peʼ laa. (Biiyaʼ párrafo 14).) *

14. ¿Ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ Jehová pur bidii laanu ti cerebru?

14 Ora riquiiñenu cerebru stinu para gusisácanu Dios ni bizáʼ ni, rusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ laa pur regalu riʼ. Peru nuu binni cadi jneza modo riquiiñeʼ cerebru stiʼ ne riguíxhecaʼ xii nga ni jneza ne ni cadi jneza para laacaʼ. Peru cumu Jehová nga bizáʼ laanu la? laasibe nga zanda quíxhebe ca ley ni caquiiñeʼ chinándanu (Rom. 12:1, 2). Ora rinándanu ca ley stibe, rápanu guendariuudxi (Is. 48:17, 18). Ne ránnanu ni jma galán para laanu nga gusisácanu ne gusiéchenu Jehová, Bixhózenu ni bizáʼ laanu (Prov. 27:11).

BIBLIA: TI REGALU NABÉ RISACA

15. Ra bidii Jehová laanu Biblia, ¿ximodo rusihuínnibe nadxiibe laanu?

15 Biblia nga ti regalu ni rusihuinni nadxii Dios laanu. Gulí Bixhózenu ni nuu guibáʼ caadxi hombre de dxiqué para gucaacani purtiʼ risaca para laabe ca xiiñibe ni nuu ndaaniʼ Guidxilayú riʼ. Lu Biblia, ricabi Jehová ca pregunta jma risaca runi binni, casi padé ziúpanu, xiñee nabáninu ne xi chiguizaaca lu ca dxi ni zeeda ca. Cumu racalaʼdxiʼ Jehová ganna guiráʼ ca xiiñiʼ ca respuesta stiʼ ca pregunta riʼ la? dede dxiqué hasta nagasi cayacanebe para gaca traducir Biblia lu stale idioma. Tiempu riʼ huayaca traducir Biblia —ti ndaa o guidubi ni— lu jma de chonna mil idioma. Ne laani nga libru ni jma huayaca traducir ne ni jma napa binni lu guidubi Guidxilayú. Ratiica si nabeza binni o intiica si idioma riníʼ, casi de guiracaʼ zanda gunibiaʼcaʼ mensaje stiʼ Biblia lu diidxaʼ gulenecaʼ (biiyaʼ recuadru ni láʼ « Cayaca traducir Biblia lu stale idioma de África»).

16. Casi ná Mateo 28:19, 20 ne ni ná párrafo ca, ¿ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ pur nápanu Biblia?

16 ¿Ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquixe peʼ pur nápanu Biblia? Guidúʼndanu ni guiráʼ dxi, guiníʼ íquenu ni rusiidiʼ ni ne gúninu stipa gúninu ni guizíʼdinu. Laaca rudiʼnu xquixe peʼ Dios ora rúninu stipa gusíʼdinu binni guiráʼ ni zeeda lu Biblia (Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; biindaʼ Mateo 28:19, 20).

17. ¿Gunáʼ nga chonna de ca regalu ni maʼ guninu lu artículo riʼ, ne xi zazíʼdinu lu sti artículo ca?

17 Lu artículo riʼ maʼ guninu de chonna regalu maʼ bidii Dios laanu: Guidxilayú, ti lugar sicarú ra nabáninu; cerebru stinu, pabiáʼ sicarú modo guyáʼ ni, ne Biblia, Stiidxabe ni nabé risaca. Peru maʼ bidii Jehová laanu caadxi regalu ni qué rihuinni. Lu sti artículo ca zazíʼdinu caadxi de laacani.

CANCIÓN 12 Nandxoʼloʼ Jiobá, Dios stidu

^ párrafo 5 Zacané artículo riʼ laanu gudiʼnu xquixe peʼ Jehová ne gusisácanu jma chonna de ca regalu ni maʼ bidii laanu. Laaca zacané ni laanu gánnanu ximodo guinínenu ca binni ni qué runi cré pa nuu Dios.

^ párrafo 64 NI RIHUINNI LU FOTO RIʼ: Caziidiʼ ti hermana sti idioma para gusiidibe ca binni ni zeeda sti guidxi ni rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios.