Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 32

Amkulupilileje Mnope Juŵapanganyisye Yindu Yosope

Amkulupilileje Mnope Juŵapanganyisye Yindu Yosope

‘Kulupilila [kuli] . . . kuyisimichisya yindu yele yangatukuyiwona kuti kusyene yipali.’—AHEB. 11:1.

NYIMBO NA. 11 Yakupanganyikwa Yikusamlumba Mlungu

YACHITULIJIGANYE *

1. Ana wawojo aŵele ali mkulijiganya yamtuli yakwamba Mlungu juŵapanganyisye yindu yosope?

NAGA ŵakulile m’liŵasa lya Mboni sya Yehofa, nikuti ŵalijiganyisye yakwamba Yehofa kutandila ali mwanache. Ŵalijiganyisye kuti Yehofa ni juŵapanganyisye yindu yosope, akwete ndamo syambone mnope soni kuti akwete chakulinga chakulinganya chilambochi kuti chiŵe paladaiso.—Gen. 1:1; Mase. 17:24-27.

2. Ana ŵane akusiŵawona chamtuli ŵandu ŵakusakulupilila kuti apali juŵapanganyisye yindu yosope?

2 Ŵandu ŵajinji ngakusakulupilila kuti Mlungu apali soni kuti ni juŵapanganyisye yindu yosope. Jemanjaji akusakulupilila kuti umi wagambile kutanda jikape. Akusati mwapanandipanandi yindu yaumi yamwanamwana yatandite kupagwa soni kaneko yachengaga ni kupagwa yaumi yamitundu jejinji. Ŵandu ŵane ŵakusakulupilila yeleyi akusaŵa ŵalijiganye mnope. Jemanjaji akusati sayansi jikusapeleka umboni wakuti Baibulo jili jaunami, soni kuti ŵandu ŵangasoma soni ŵakuloŵela ni ŵakusosekwa kulupilila kuti apali juŵapanganyisye yindu yosope.

3. Ligongo chichi tukusosekwa kulimbisya chikulupi chetu?

3 Ana yakusaŵecheta ŵandu ŵalijiganye mnopeŵa yitutendekasyeje kayichila kuti Yehofa ni juŵapanganyisye yindu yosope? Yeleyi yikwamba kudalila chachikusatutendekasyaga kulupilila kuti Yehofa ni juŵapanganyisye yosope. Ana tukusakulupilila yeleyi ligongo lyakuti apali juŵatusalile kuti Yehofa ni juŵapanganyisye yindu yosope, kapena tuŵele tuli mkulijiganya maumboni gakulosya kuti yeleyi yili yisyene? (1 Akoli. 3:12-15) Chinga tuŵele jwa Mboni sya Yehofa kwandaŵi jelewu chamtuli, wosope tukusosekwa kulimbisya chikulupi chetu. Yeleyi yichitukamuchisya kuti tukajigalika ni “maloŵe ga umanyilisi waunami,” gakusajiganya ŵandu ŵakusajiwona Baibulo kuti jili jaunami. (Akolo. 2:8; Aheb. 11:6) Munganiji chitukambilane yindu yitatu yampaka yitukamuchisye. Yindu yakwe yili (1) yayikusatendekasya ŵajinji kayichila yakuti pana juŵapanganyisye yosope, (2) yampaka tutende kuti tumkulupilileje mnope juŵapanganyisye yindu yosope, soni (3) yampaka tutende kuti chikulupi chetu chipitilisye kuŵa chakulimba.

YAYIKUSATENDEKASYA ŴAJINJI KAYICHILA YAKUTI PANA JUŴAPANGANYISYE YOSOPE

4. Ana lilemba lya Ahebeli 11:1, likulosya kuti chikulupi chisyesyene chikusajegamila pa yindu yapi?

4 Ŵandu ŵajinji akusaganisya kuti kola chikulupi kukusagopolela kukulupilila yine yakwe yanganiyikola maumboni gakwe. Nambo mwakamulana ni yajikusasala Baibulo, chelecho nganichiŵa chikulupi chisyesyene. (Aŵalanje Ahebeli 11:1.) Baibulo jikusasala kuti chikulupi chikusajegamila pa yindu yayikwete maumboni gakuti yipali. Mwachisyasyo, ngatukusamwona Yehofa, Yesu soni Uchimwene wa kwinani, nambope tukwete maumboni gakulosya kuti jemanjaji apali soni Uchimwene wakwe uli usyesyene. (Aheb. 11:3) Jwa Mboni sya Yehofa jwine jwele pandanda jwaliji jwasayansi jwatite, “M’we tukusakola magongo gakupikanika gakututendekasya kukulupilila yineyakwe. Soni ngatukusiŵasisya ŵasayansi pakusala yisyesyene.”

5. Ligongo chichi ŵandu ŵajinji akusakulupilila kuti umi wagambile kutanda jika?

5 Mwine mpaka tuliwusye kuti, ‘Naga pana umboni wakulosya kuti apali juŵapanganyisye yindu yosope, ligongo chichi ŵajinji ngakusakulupilila kuti Mlungu ni juŵapanganyisye yinduyo?’ Ŵandu ŵane ngakusakulupilila yeleyi ligongo lyakuti nganatameje pasi ni kuwungunya maumboni gakwe. Robert jwele apano ali jwa Mboni sya Yehofa jwatite, “Ligongo lyakuti kusukulu nganajiganyaga ya yakupanganyikwa, myoyo pambikene jwine ali mkuti apali juŵapanganyisye yindu yosope, nayiwonaga kuti yili yaunami. Kaneko panakwanisye yaka 22, nasimene ni ŵa Mboni sya Yehofa. Apa ni panamanyilile magongo gakupikanika ga m’Baibulo gakulosya kuti apali juŵapanganyisye yindu yosope.” *—Alole libokosi lyakuti “Utenga Wakusosekwa Mnope Wakwawula kwa Achinangolo.”

6. Ligongo chichi ŵandu ŵane akusakana yakuti apali juŵapanganyisye yindu yosope?

6 Ŵandu ŵane akusati ngakusakulupilila yakuti pana juŵapanganyisye yindu yosope ligongo akusakulupililaga yindu yampaka ayiwone ni meso. Nambo akusasala kuti pana yindu yine yakusayikulupilila soni akwete umboni wakuti yipali atamose kuti ŵangayiwona. Yindu yakwe yili mpela mbungo. Chikulupi chakuchikolanga m’Baibulo chikusapwatikaposoni maumboni ga yindu yine yanganituŵa tuyiweni ni meso. (Aheb. 11:1) Pakusasosekwa ndaŵi soni kulimbichila kuti tupate maumboni gakulosya kuti apali juŵapanganyisye yindu yosope. Ŵandu ŵajinji akusayiwona kuti yili yakupesya kuti atamileje kuwungunya umboni wa yeleyi. Myoyo jemanjaji akusawutuchila kusala kuti Mlungu kwangali.

7. Ana ŵandu wosope ŵalijiganye mnope akusakana yakuti Mlungu ni juŵapanganyisye yindu yosope? Alondesye.

7 Panyuma pakuwungunya, ŵasayansi ŵane apatile kuti Mlungu ni juŵapanganyisye yindu yosope. * Mpela mwajwaŵechetele Robert jula, ŵandu ŵane akusaganisya kuti pangali juŵapanganyisye yindu yosope ligongo lyakuti ku yunifesite nganalijiganya yeleyi. Nambope, ŵasayansi ŵajinji alijiganyisye yakwamba Yehofa soni kutanda kumnonyela. Mwakulandana ni ŵasayansi ŵeleŵa, wosopewe tukusosekwa kulimbisya chikulupi chetu mwa Mlungu, mwangasamala kandu kuti tuli ŵalijiganye chamtuli. Pangali mundu jwampaka atutendele yeleyi.

YAMPAKA TUTENDE KUTI TUMKULUPILILEJE MNOPE JUŴAPANGANYISYE YINDU YOSOPE

8-9. (a) Ana chitukambilane kwanga kwa chiwusyo chapi? (b) Ana kulijiganya ya yindu yachilengedwe mpaka kwakamuchisye chamtuli?

8 Ana mpaka atende uli kuti amkulupilileje mnope juŵapanganyisye yindu yosope? Kwende tulole matala mcheche gampaka tutendele yeleyi.

9 Alijiganyeje mwayiŵelele yindu yachilengedwe. Mpaka alimbisye chikulupi chawo mwakulolechesya mwayiŵelele yindu mpela yinyama, yakumela soni ndondwa. (Sal. 19:1; Yes. 40:26) Pakulijiganya mnope mwayiŵelele yindu yeleyi, ni pachachisimichisya kuti Yehofa ni juŵayipanganyisye. Mabuku getu gakusakola ngani sine syasikusalondesya chenene mwayiŵelele yindu yine yachilengedwe. Akasyembaga kuŵalanga ngani syelesi atamose ali mkusiwona kuti sili syakusawusya kusipikanichisya. Alijiganyeje nganisi mwampaka akombolele. Akaliŵalilaga kwawula pa webusayiti jetu ja jw.org, kuti alolelesoni mafidiyo gane gakusala yachilengedwe, gagakopweche pamisongano ja chigawo ja pachangakaŵapa.

10. Apeleche chisyasyo chakulosya kuti yachilengedwe mpaka yitukamuchisye kulupilila kuti pana juŵapanganyisye yindu yosope. (Aloma 1:20)

10 Pakulijiganya ya yindu yachilengedwe, aloleje mnope yindu yakwakamuchisya kumanyilila chenene mwaŵelele juŵapanganyisye yinduyo. (Aŵalanje Aloma 1:20.) Mwachisyasyo, lyuŵa likusakoposya mtukuta wawukusakamuchisya mnope ku yindu yaumi yayili pachilambochi. Nambo ali awungunyisye chenene, mpaka apate kuti likusakoposyasoni machili gane gakuŵala (ultraviolet rays) gagakusaŵa gakogoya. Mwamti ŵanduwe tukusasosekwa chindu chine kuti chituchenjeleje ku mtundu wakuŵala mpela welewu. Ana chindu chakwe chili chichi? Mwinani mwa chilambo chetuchi, mwana mpweya wine wakolanjikwa kuti ozone, wawukusakwemba machili ga lyuŵa gakogoya mnopega. Mwamti machili gelega pagakutupa, nombe mpweya wakutuchenjelawu ni pawukusatupa mnope. Yeleyi yikusakamuchisya kuti ŵanduwe tukawulala. Ana yeleyi ngayikwatendekasya ganisya kuti apali jwine jwali jwachinonyelo soni jwalunda juŵapanganyisye yosopeyi?

11. Ana mpaka apate kwapi yindu yakwakamuchisya kulupilila kuti pana juŵapanganyisye yindu yosope? (Alole libokosi lyakuti “Yindu Yine Yakamuchisya Kulimbisya Chikulupi.”)

11 Mpaka apate yindu yejinji yakwakamuchisya kulupilila kuti pana juŵapanganyisye yindu yosope, pakamulichisya masengo Watch Tower Publications Index soni kuwungunya pa jw.org. Mwine mpaka asagule kutanda kulola ngani soni mafidiyo gagali pa mtwe wakuti “Ana Apali Juŵayipanganyisye?” Mafidiyo soni ngani syakwe sikusaŵa syejipi soni sikusalondesya mwakata yindu yakusimonjesya mnope yakwamba yinyama ni yakumela. Mafidiyo ni ngani syelesi sikusasalasoni yindu yine yalinganyisye ŵasayansi pakujigalila mwayiŵelele yindu yine yachilengedwe.

12. Ana tukusosekwa kulolaga yindu yine yapi patukulijiganya Baibulo?

12 Alijiganyeje Baibulo. Jwasayansi jwine jwatumkolasile kundanda kula jwakanaga yakuti pana juŵapanganyisye yindu yosope. Nambo kaneko jwakulupilile yakuti pana jwine jwakwe juŵapanganyisye yindu yosope. Jwalakwe jwatite, “Chikulupi changu nganichigamba kwegamila pa yindu yanalijiganyisye yakwamba sayansi. Mmalo mwakwe chajegamilagasoni pa yindu yanalijiganyisye m’Baibulo.” Komboleka kuti wawojo akusajimanyilila chenene Baibulo. Nambope kuti amkulupilile juŵapanganyisye yindu yosope, akusosekwa kupitilisya kulijiganya Maloŵe ga Mlungu. (Yos. 1:8; Sal. 119:97) Aganichisyeje yajikusati Baibulo pakulondesya mwakupikanika chenene yindu yayatendekwe kalakala. Alolejesoni yakulochesya yine yajasasile yele yakwanilichikwe soni kukamulana kwakupali pangani syosope syasili m’Baibulomo. Kutenda yeleyi mpaka kulimbisye chikulupi chawo chakuti apali juŵatupanganyisye, jwele ali jwachinonyelo soni jwalunda nambosoni kuti Baibulo jasalilidwe ni jwalakwe. *2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21.

13. Apeleche chisyasyo chakulosya maloŵe galunda gagakusasimanikwa m’Baibulo.

13 Pakulijiganya Maloŵe ga Mlungu, aloleje yampaka gajile pakwakamuchisya. Mwachisyasyo, Baibulo jasasile kalakala kuti kunonyela mbiya kuli kwakogoya soni kukusayikasya “yipwetesi” yejinji. (1 Tim. 6:9, 10; Mis. 28:20; Mat. 6:24) Ana yajasasile Baibuloyi yili yakusosekwasoni masiku agano? Buku jine jakusala ya mwaŵelele ŵandu jatite, “Ndaŵi syejinji ŵandu ŵakusayitopola mnope ya chipanje ngakusaŵa ŵakusangalala soni akusalagasika nganisyo. Atamose ŵandu ŵakusagamba kusaka kola mbiya syejinji ngakusasangalalaga soni akusatamila kulwala.” Pelepatu yikulosya kuti yajasasile Baibulo pakwamba ya kunonyela mbiya, yili yisyene. Ana panasoni yine yajikusasala Baibulo yayiweni kuti yili yakamuchisya? Patukuganichisya ya malangiso gambone gagali m’Baibulo, ni patukusamdalila mnope Yehofa jwali msyene malangisogo kuti atukamuchisye. (Yak. 1:5) Yeleyi yikusakamuchisya kuti tuŵeje ŵakusangalala.—Yes. 48:17, 18.

14. Ana kulijiganya Baibulo mpaka kutukamuchisye chamtuli kummanyilila chenene Yehofa?

14 Pakulijiganya Baibulo, akoleje chakulinga chambone chakuti ammanyilile Yehofa. (Yoh. 17:3) Pandaŵi jakulijiganya, mpaka asiwone ndamo syakwete Yehofa soni mwakusatendela yindu. Ndamo syelesi ni syasikusawonechelasoni mu yindu yiŵapanganyisye. Kulijiganya ndamo syakwete Yehofa kukusatukamuchisya kulupilila kuti jwalakwe apali. (Eks. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9) Pakutenda yakuti ammanyilile chenene Yehofa, ni pakusatanda kumkulupilila soni kumnonyela mnope. Nambosoni unasi wawo ni Yehofajo ni pawukusaŵa wakulimba mnope.

15. Ana kwasalila ŵane yakusakulupililaga mpaka kwakamuchisye chamtuli?

15 Ŵasalileje ŵane yindu yakusakulupilila yakwamba Mlungu. Kutenda yeleyi mpaka kulimbisyesoni chikulupi chawo. Nambi uli naga mundu jwakumsalilajo akuwusya chiwusyo chakulosya kuti akukayichila yakuti Mlungu apali, soni wawojo ngakumanyilila mwampaka ajanjile chiwusyocho? Alinjeje kupata kwanga kwakwe m’mabuku getu gane gagakusalondesya ya m’Baibulo, kaneko ni kukambilana ni mundujo yapatileyo. (1 Pet. 3:15) Mpaka amŵendesoni jwa Mboni sya Yehofa jwine kuti ŵakamuchisye kupata kwanga kwa chiwusyocho. Chinga mundu juŵawusisyejo chajitichisye kapena kukana yakumsalilayo, nambope kuwungunyako mpaka kwakamuchisye mnope wawojo. Chikulupi chawo mpaka chiŵe chakulimba. Yeleyi mpaka yakamuchisye kuti akajigalikaga nganisyo ni ŵandu ŵakusawoneka kuti ali ŵalunda soni ŵalijiganye mnope ŵakusaŵecheta kuti kwangali Mlungu.

APITILISYE KULIMBISYA CHIKULUPI CHAWO

16. Ana mpaka chitendekwe chichi naga ngatukupitilisya kulimbisya chikulupi chetu?

16 Mwangasamala kandu ya ndaŵi jatuŵele tuli mkutumichila Yehofa, tukusosekwa kupitilisya kulimbisya chikulupi chetu. Ligongo naga ngasamala, chikulupi chetu mpaka chitande kunandipa. Akaliŵalila kuti chikulupi chikusapwatikapo maumboni ga yindu yine yayili yangawoneka ni meso. Myoyo, yindu yangatukusayiwona mpaka tuyiliŵalile mwachitema. Ni ligongo lyakwe Paulo jwasasile kuti ungali chikulupi uli “ulemwa” wawukusatutega mwangasawusya. (Aheb. 12:1) Ana mpaka tuŵambale chamtuli chitega chelechi?—2 Ates. 1:3.

17. Ana chichi champaka chitukamuchisye kuti chikulupi chetu chiŵeje chakulimba ndaŵi syosope?

17 Chandanda, amŵendeje Yehofa kuti ŵape msimu weswela. Tukuŵecheta yeleyi, ligongo lyakuti chikulupi chili ndamo jele msimu weswela ukusatukamuchisya kuti tukole. (Agal. 5:22, 23) Nganituŵa tukombwele kumkulupilila mnope Yehofa naga msimu weswela ngawukutukamuchisya. Yehofa mpaka atupe msimu wakwe naga tukumŵenda. (Luk. 11:13) Sonitu yili yakomboleka kumŵenda Yehofa kuti, “Achitende chikulupi chetu kuti chiŵe chakulimbangana.”—Luk. 17:5.

18. Mwakamulana ni Salimo 1:2, 3, ana tukusangalala ni upile wapi?

18 Konjechesya pelepa, alijiganyeje Maloŵe ga Mlungu mwakutamilichika. (Aŵalanje Salimo 1:2, 3.) Pandaŵi jijalembedwaga salimo jeleji, Aisalaeli ŵamnono ni ŵaŵakwete buku josope ja Chilamusi cha Mlungu. Nambope, ayimwene soni ŵakutaga mbopesi ŵakolaga mabukuga. Soni chakumbesi kwa yaka 7 yiliyose, palinganyidwaga yakuti “achalume wosope, achakongwe, ŵanache,” soni achalendo ŵaŵatamaga yimpepe ni Aisalaeli asongane pampepe kuti apikanile Chilamusi cha Mlungu pachikuŵalanjidwa. (Det. 31:10-12) Mundaŵi ja Yesu, mipukutu ja Malemba jasimanikwaga ni ŵandu ŵamnono soni mu sunagogi basi. Nambo masiku agano ŵandu ŵajinji akwete Baibulo jamtundu kapena mbali syakwe sine. Welewutu uli upile wekulungwa. Ana mpaka tulosye chatuli kuyamichila upile wakola Baibulo?

19. Ana tukusosekwa kutenda chichi kuti chikulupi chetu chipitilisye kuŵa chakulimba?

19 Mpaka tulosye kuyamichila kwetu kuti tukwete Baibulo mwakujiŵalanga ndaŵi syosope. Kuŵalanga Baibulo kukaŵaga kwagamba kusagamila, kapena kuŵalanga patukuyiwona kuti apa ndaŵi jipali. Kola ndandanda jakutendela yeleyi ni kujikuya chenene, mpaka kutukamuchisye kulimbisya chikulupi chetu.

20. Ana tukusosekwa kuŵa ŵakusimichisya kutenda chichi?

20 Mwakulekangana ni “ŵandu ŵalunda ni ŵamlijiganye” ŵali m’chilambochi, m’weji tukwete chikulupi chachikusadalila Maloŵe ga Mlungu. (Mat. 11:25, 26) Kulijiganya Baibulo kukusatukamuchisya kumanyilila ligongo lyakwe yindu m’chilambochi yikusakala mnope soni yachatende Yehofa pamkaŵapa ni yindu yeleyi. Myoyo kwende tuŵe ŵakusimichisya kulimbisya chikulupi chetu soni kwakamuchisya ŵandu ŵajinji mwampaka tukombolele kuti amkulupilileje juŵapanganyisye yindu yosope. (1 Tim. 2:3, 4) Kwende tupitilisye kwembecheya ndaŵi jele ŵandu wosope ŵachachiŵa pachilambo chachiŵecheta maloŵe ga pa Chiwunukuko 4:11 kuti, “Ambuje Mlungu jwetu, ŵalakwe ali ŵakwenela kupochela lumbili. . . [ligongo] ŵapanganyisye yindu yosope.”

NYIMBO NA. 2 Lina Lyawo Lili Yehofa

^ ndime 5 Malemba gakusatujiganya mwakupikanika chenene kuti Mlungu ni juŵapanganyisye yindu yosope. Nambo ŵajinji ŵangakulupililaga yeleyi. Akusati yaumi yagambile kupagwa jikape. Yakusaŵecheta ŵanduŵa nganiyiŵa yitusokonasisye naga tukutenda yakomboleka kuti tumkulupilileje mnope Mlungu soni Baibulo. Munganiji chitulijiganye mwampaka tutendele yeleyi.

^ ndime 5 M’masukulu gejinji, matichala ngagakusajiganya ata panandi yakuti pana juŵapanganyisye yindu yosope. Jemanjaji akusajogopa kuti kwiganya yeleyi mpaka kuŵe kwakasila ŵanache ufulu wakwete wakulupilila yajikusajiganya dini jawo.

^ ndime 7 Yaŵaŵechete ŵandu ŵalijiganye mnope ŵakupunda 60, kupwatikapo ŵasayansi ŵakusakulupilila kuti pana juŵapanganyisye yindu yosope, yikusimanikwa mu Watch Tower Publications Index ja pachangakaŵapa. Ajawule pasi pa mtwe wakuti “Sayansi,” ni alole pa kamtwe kakuti “ŵasayansi akulondesya yakulosya kuti akusakulupilila yakuti apali juŵapanganyisye yindu yosope.” Yine yakusaŵecheta jemanjaji yikusasimanikwa mu Kabuku Kakamuchisya Kuwungunya Ngani ka Mboni sya Yehofa. Pasi pa mtwe wakuti, “Sayansi.”

^ ndime 12 Mwachisyasyo, mpaka alole ngani jakuti, “Kodi Sayansi ndi Baibulo Zimagwirizana?,” mu Ajimuche! ja Febuluwale 2011, soni ngani jine jakuti, “Zimene Yehova Amalosera Zimakwaniritsidwa,” mu Sanja ja Mlonda ja Januwale 1, 2008.