Paglaom​—May Nahihimo Gud ba Ito?

HI Daniel dyes anyos pa la, pero usa ka tuig na hiya nga may kanser. Nawad-an na hin paglaom an iya mga doktor, pati an iba nga duok ha iya. Pero hi Daniel naglalaom la gihap. Natoo hiya nga pagdaku niya magigin researcher hiya ngan makakabulig nga makabiling hin tambal ha kanser. Ginpapamulat liwat niya an pagbisita han usa nga doktor nga espesyalista ha klase han kanser nga may-ada hiya. Pero pag-abot hito nga adlaw, napiritan an espesyalista nga diri dumayon ha iya pagbisita tungod han maraot nga panahon. Nadepres hi Daniel. Ha siyahan nga higayon, nawad-an hiya hin paglaom. Paglabay hin pipira ka adlaw, namatay hiya.

An istorya ni Daniel iginsumat han usa nga espesyalista nga nag-aaram han epekto ha kahimsog han paglaom o kawaray-paglaom. Bangin nakabati ka na hin puropariho nga istorya. Pananglitan, bangin an usa nga lagas nagpapabilin nga buhi kay may ginpapamulat hiya nga importante nga okasyon, sugad han anibersaryo o pagbisita hin usa nga hinigugma. Katapos han okasyon, diri nag-iiha namamatay hiya. Ano an hinungdan han sugad nga mga panhitabo? May-ada gud ba daku nga nahihimo an paglaom sugad han gintotoohan han iba?

Nagtitikadamu an mga researcher ha medisina nga nasiring nga an pagin positibo, paglaom, ngan iba pa nga maopay nga emosyon may-ada daku nga epekto ha kinabuhi ngan kahimsog han usa nga tawo. Pero diri tanan nga researcher nauyon. An pipira nasiring nga waray ito marig-on nga ebidensya. Para ha ira an kahimsog diri apektado han emosyon kondi han pisikal la nga mga butang.

Syempre hadto pa, may mga nagruruhaduha na kon may nahihimo gud ba an paglaom. Yinukot ka tuig na an naglabay, an Griego nga pilosopo nga hi Aristotle ginpakianhan kon ano an karuyag sidngon han paglaom ngan hiya nagsiring: “Inop ito samtang nagmamata.” Ngan ha urhi, an Amerikano nga politiko nga hi Benjamin Franklin prangka nga nagsiring: “Hiya nga nadepende ha paglaom para mabuhi mamamatay nga gutom.”

Kon sugad, ano an kamatuoran mahitungod ha paglaom? Hingyap la ba ito, usa nga paagi han mga tawo basi mamiling hin pagliaw ha mga ungara nga diri matutuman? O may marig-on ba nga rason ha paghunahuna nga an paglaom diri kay inop la, lugod usa ito nga butang nga kinahanglan naton ngatanan basi magin mahimsog ngan malipayon, nga may tinuod nga basihan ngan kaopayan?