Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Nafea tatou ia paruru i ta tatou mau tamarii?

Nafea tatou ia paruru i ta tatou mau tamarii?

“Eiaha oe e faaite. E parau huna teie na tâua.”

“Eita e taata e tiaturi ia oe.”

“Mai te peu e e faaite oe, eita to oe mau metua e here faahou ia oe. Ua ite hoi raua e na oe te hape.”

“Eita anei oe e hinaaro faahou e riro ei hoa iti taa ê no ’u?”

“Eita oe e hinaaro e ia haere vau i te fare auri, e ere anei?”

“E haapohe au i to oe mau metua mai te peu e e faaite oe.”

I MURI a‘e i to ratou raveraa i te mau tamarii no te haamâha i te mau hiaai faufau, i muri a‘e i to ratou faaereraa ia ratou i to ratou parururaa e to ratou mana‘o hapa ore, te hinaaro nei te feia hamani ino i te tahi atu mea i te mau tamarii o ta ratou i faaino—ia MAMÛ noa ratou. Ia papu maitai e e mamû iho â ratou, te faaohipa nei ratou i te haama, te tahunaraa, e tae noa ’tu te haamehameharaa. Te faaerehia ra ïa te mau tamarii i ta ratou mauhaa papu roa ’‘e no te aro i te hamani-ino-raa—te hinaaro e faaite, e paraparau e e ani i te parururaa i te hoê taata paari.

Te vahi peapea oia hoi mea pinepine te totaiete taata paari i te turu atu ma te opua ore hoi i te feia hamani ino i te tamarii. Nafea? Na roto i te patoiraa i te vai-ara-raa i teie ohipa atâta, na roto i te hunaraa i te reira, na roto i te tiaturiraa i te mau aamu faahiti-pinepine-hia. Te paruru nei te ite ore, te mau mana‘o hape, e te mamû-noa-raa i te feia hamani ino, eiaha râ te mau tamarii e hamani-ino-hia nei.

Ei hi‘oraa, aita i maoro a‘enei, ua faaoti te Apooraa a te mau epikopo katolika no Kanada e na te hoê “faaauraa amui ia mamû noa” i faatia e ia tupu noa te hamani-ino-raa faufau i te tamarii i te pae taatiraa i rotopu i te mau upoo faatere katolika i roto e rave rahi mau matahiti. Ua faahiti atoa te vea ra Time, i to ’na faataaraa i te ati rahi o te mau taatiraa fetii, i te hoê “faaauraa ia mamû noa” ei tumu o tei “tauturu e ia tupu noa ’tu â te ati” i roto i te mau utuafare.

Teie râ, ua tapao te vea Time e te ore ra teie faaauraa. No te aha? Teie te pahonoraa poto, te haapiiraa ïa i te taata i te ohipa e tupu ra. Ua faaite te vea ra Asiaweek e: “Te farii nei te feia aravihi atoa e te ravea parururaa maitai roa ’‘e i mua i te hamani-ino-raa i te tamarii i te pae taatiraa, o te faaararaa ïa i te taata.” No te paruru i ta ratou mau tamarii, e tia i te mau metua ia taa i te huru mau o te haamǎta‘uraa. Eiaha outou ia vare i te mau mana‘o hape o te paruru nei i te feia hamani ino eiaha râ i te mau tamarii.—A hi‘o i te tumu parau i raro a‘e.

A haapii i ta outou tamarii!

Ua parau atu te Arii paari ra o Solomona i ta ’na tamaiti e e nehenehe te ite, te paari, e te aravihi no te feruriraa e paruru ia ’na “ia ore [oia] ia hape i te e‘a o te feia parau ino ra.” (Maseli 2:10-12) E ere anei te reira ta te mau tamarii e titau ra? Te na ô ra te faataaraa a te FBI, Feia hamani ino i te tamarii: Tuatapaparaa i to ratou haerea (beretane), i te parau i muri nei i raro a‘e i te upoo parau ra “Te tamarii e roaa iho â i te hamani-ino-raa”: “No te rahiraa o te mau tamarii, ua riro te taatiraa i te pae tino ei tumu parau opanihia e mea iti roa ratou i te faaarahia, to ratou mau metua iho â râ.” Eiaha e vaiiho i ta outou mau tamarii ia riro ei “tamarii e roaa iho â i te hamani-ino-raa.” A haapii ia ratou no nia i te tumu parau o te melo taatiraa. * Ei hi‘oraa, eita e tia i te hoê tamarii ia naeahia i te taurearearaa ma te ore i ite e mea nafea te tino ia taui i roto i taua area taime ra. No to ratou taa ore, e riro ratou i te feaa, i te haama—e mea ohie a‘e ratou i te roohia i te ati.

Ua hamani-ino-hia te hoê vahine ta tatou e pii noa o Janet i te pae taatiraa i to ’na nainairaa, e e mau matahiti i muri iho, ua hamani-ino-atoa-hia ta ’na iho e piti tamarii. Te haamana‘o ra oia e: “I to matou paariraa mai, aita roa matou i haapiihia mai no nia i te melo taatiraa. No reira, ua paari mai au ma te feaa no nia i teie ohipa. Mea haama roa. E i te noaaraa mai ta ’u mau tamarii, hoê â huru. E nehenehe ta ’u e paraparau i te mau tamarii a vetahi ê eiaha râ i ta ’u iho. Eita hoi te reira e tano no te mea eita ta te tamarii e parururaa mai te peu e eita tatou e paraparau atu ia ratou no nia i teie mau mea.”

E nehenehe te parururaa i mua i te hamani-ino-raa e haapiihia i te nainairaa roa ra. Ia haapii outou i ta outou mau tamarii ia faahiti i te mau vaehaa o te tino mai te melo vahine, te titi, te ohure, te melo tane, a parau atu e mea maitai teie mau vaehaa, e huru taa ê to ratou—teie râ, no ratou ana‘e. “Aita te tahi atu mau taata i faatiahia ia tapeapea i teie mau vahi—o Mama e o Papa atoa—e eiaha atoa te taote ia hauti mai te peu e aita o Mama aore ra o Papa to reira aore ra aita raua i parau e e nehenehe.” * Mea hau a‘e mai te peu e na nau metua toopiti aore ra na tiai taata paari tataitahi e faaite atu i teie mau parau.

I roto i Te buka paruru i te tamarii (beretane) te tapao ra o Sherryll Kraizer e noa ’tu e e mea tano ia ore te mau tamarii e haapao, ia tuô aore ra ia horo ratou i te hoê taata hamani ino, e rave rahi mau tamarii o tei hamani-ino-hia o tei faaite i muri iho e aita ratou i hinaaro ia parauhia e e mea ino ratou. E tia ’tura ïa i te mau tamarii ia ite e te rave nei te tahi mau taata paari i te mau ohipa iino e eita atoa e tia i te hoê tamarii ia faaroo i te hoê taata o te parau mai ia ’na ia rave i te hoê ohipa ino. I taua mau taime ra, e tiamâraa to te tamarii no te parau e aita, mai ta Daniela e to ’na mau hoa i parau atu e aita i te mau taata paari Babulonia o tei hinaaro e ia amu ratou i te maa viivii.—Daniela 1:4, 8; 3:16-18.

Hoê ravea haapiiraa e faaohipa-rahi-hia ra oia hoi, te uiuiraa e “E nafea oe mai te peu e . . . ?” Ei hi‘oraa, e nehenehe outou e ani e: “E nafea oe mai te peu e e ani mai ta oe orometua ia tupai atu i te hoê tamarii? Eaha ta oe e rave?” Aore ra: “E nafea oe mai te peu e e faaue (o Mama, o Papa, te orometua faaroo, te mutoi) ia oe ia ou‘a mai na nia mai i te hoê fare teitei?” Peneia‘e eita te pahonoraa a te tamarii e tano maitai, aore ra e pahono hape mai oia, tera râ, eiaha e iria ’tu i nia ia ’na. Eiaha teie hautiraa ia haamehameha aore ra ia faahitimahuta ia ’na; inaha, te faaitoito nei te feia aravihi ia hauti ma te mǎrû, te here e te anaanatae.

I muri iho, a haapii i te mau tamarii ia patoi atu i te mau tapao aroha o te ore e tano aore ra o te faahuru ê ia ratou. Ei hi‘oraa, a ani atu “E nafea oe mai te peu e e hinaaro te hoê hoa o Mama e o Papa e apa mai ia oe e e huru-ê-roa-hia oe?” * Mea pinepine e mea maitai a‘e ia faaitoito i te tamarii ia faaite roa mai e eaha ta ’na e rave, mai te hoê hautiraa e “E rave tâua mai te mea e.”

Oia atoa, e nehenehe te mau tamarii e haapii ia patoi atu i te mau huru raveraa ê atu a te feia hamani ino. Ei hi‘oraa, e nehenehe outou e ani atu: “E nafea oe mai te peu e e parau mai te hoê taata e, ‘Ua ite oe, o oe ta ’u e mea au roa ’‘e. Eita anei oe e hinaaro e riro ei hoa no ’u?’” Ia haapii te hoê tamarii nafea ia patoi atu i teie mau faahemaraa, a faahiti i te tahi atu. E nehenehe outou e ani e: “Mai te peu e e parau mai te hoê taata e, ‘Eita oe e hinaaro ra e ia peapea vau, e ere anei?’ Eaha ïa ta oe e parau?” A faaite i te tamarii e nafea ia patoi etaeta na roto i te mau parau e te mau apǎraa maramarama e te papu o te tino. A haamana‘o, e pinepine te feia hamani ino i te tamatamata e mea nafea te tamarii ia pahono i teie mau aniraa haavarevare. No reira, e tia ia haapii atu i te hoê tamarii ia patoi papu atu e ia parau e, “E haere au e faaite i ta oe ohipa e rave ra.”

A haapii i te tamarii ia paraparau e ia faaite ma te maramarama na roto i te faaohiparaa i to ratou tino i te patoi atu i te mau aniraa tia ore

A faahohonu i ta outou haapiiraa

Eiaha e taotia i teie faaineineraa i te hoê noa tauaparauraa. Te titau nei te tamarii e ia na nia-iho-noa-hia. Na outou iho e feruri no te faataa e eaha te faito o ta outou e faaite. Tera râ, a faahohonu.

Ei hi‘oraa, a haapapu e ia faaara ê na outou ia tamata noa ’tu te hoê taata hamani ino i te faaau i te hoê parau huna. E tia i te mau tamarii ia ite maitai e eita roa ’tu e tano e ia ani mai te hoê taata paari ia ratou ia huna i te hoê mea i to ratou metua. A haapapu atu ia ratou e mea tano iho â e ia faaite mai ratou—noa ’tu e ua tǎpǔ ratou e eita ratou e faaite. (A faaau e te Numera 30:12, 16.) Te faatae nei vetahi feia hamani ino i te mau poroi haamǎta‘uraa i te tamarii mai te peu e e ite ratou e ua rave te tamarii i te tahi mea opanihia e te utuafare. “Eita vau e faaite i te mea ta oe i rave mai te peu e eita atoa oe e faaite i te mea o ta ’u i rave,” tera ïa te poroi. No reira, e tia i te mau tamarii ia ite e eita roa ratou e ririhia ia faaite ana‘e ratou—noa ’tu e e haamǎta‘uhia mai ratou. Eita ratou e haapeapeahia ia faaite ana‘e ratou.

E tia atoa i ta outou haapiiraa ia faaineine i te tamarii ia faaruru i te mau haamǎta‘uraa. Ua haapohe te tahi feia hamani ino i te mau animala iti i mua i te hoê tamarii e ua haamǎta‘u atu e na reira atoa i nia i te mau metua o te tamarii. Ua faaara vetahi i te tamarii e e hamani ino atu ratou i to ’na mau taeae e mau tuahine apî a‘e. No reira, a haapii i te mau tamarii e e tia ia ratou ia faaite mai i te mau taime atoa ia hauti mai te hoê taata hamani ino, noa ’tu te riaria o te mau haamǎta‘uraa.

I roto i teie tuhaa, e nehenehe te Bibilia e riro ei mauhaa haapiiraa faufaa roa. I te mea e te haamatara maitai ra oia i te mana hope o Iehova, e nehenehe te reira e faaiti i te riaria o te mau haamǎta‘uraa a te feia hamani ino. E tia i te mau tamarii ia ite e noa ’tu eaha te mau haamǎta‘uraa e ravehia, e nehenehe o Iehova e tauturu i to ’na nunaa. (Daniela 3:8-30) Noa ’tu e e haamauiui te mau taata iino i te feia ta Iehova e here ra, e nehenehe noa oia e faatitiaifaro i te faainoraa i muri iho e e haamaitai i te mau ohipa. (Ioba, pene 1, 2; 42:10-17; Isaia 65:17) A haapapu atu ia ratou e te ite nei Iehova i te mau mea atoa, e tae noa ’tu te feia o te rave nei i te mau mea iino e te feia maitatai o te tutava nei i te patoi atu ia ratou.—A faaau e te Hebera 4:13.

Ia paari outou mai te ophi ra

Mea varavara roa ia faaohipa te feia faahinaaro i te tamarii i te puai no te hamani ino i te hoê tamarii. Mea au a‘e na ratou ia faahoa ’tu na mua i te tamarii. Ua tano roa te a‘oraa a Iesu “ia paari outou mai te ophi ra.” (Mataio 10:16) Ua riro te ara-maite-raa o te mau metua here ei hoê o te mau parururaa maitatai roa ’‘e i mua i te hamani-ino-raa. Te tamoemoe nei vetahi feia hamani ino i te hoê tamarii e faaea noa ra o ’na ana‘e i roto i te hoê vahi taata e e haamata oia i te tauaparau no te faaara i te anaanatae o te tamarii. (“Mea au anei na oe te mau moto?” “Haere mai e hi‘o i te mau fanau‘a urî i roto i to ’u pereoo.”) Parau mau, eita ta outou e nehenehe e faaea i pihai iho i ta outou mau tamarii i te mau taime atoa. E te farii ra te feia aravihi i te pae no te aupururaa i te tamarii e te titau nei te mau tamarii i te tahi tiamâraa. Teie râ, te ara maitai nei te mau metua paari ia horoa oioi atu i te tiamâraa rahi na ta ratou mau tamarii.

A haapapu e ua ite maitai outou i te mau tamarii aore ra te mau taurearea paari a‘e na pihai iho i ta outou mau tamarii, a haapao maitai ia faaoti ana‘e outou e na vai e haapao i ta outou mau tamarii mai te peu e e haere outou. A ara i te mau taata haapao tamarii o te faatupu nei i te mana‘o huru ê i roto i ta outou mau tamarii. Oia atoa, a ara i te mau taurearea o te anaanatae rahi roa nei i te mau tamarii apî e aita to ratou mau hoa hoê â matahiti. A hi‘opoa maite i te mau fare haapaoraa tamarii e te mau fare haapiiraa. A haere na roto i teie mau fare e a uiui i te feia rave ohipa, ma te hi‘o maitai i to ratou haerea i nia i te tamarii. A ani mai te peu e e farii anei outou mai te peu e e haere noa mai outou e hi‘o i ta outou mau tamarii i te mau taime mana‘o-ore-hia; mai te peu e aita e faatiahia, a haere atu ïa i te vahi ê.—A hi‘o i te A ara mai na! o te 8 no titema 1987, mau api 3-11.

Tera râ hoi te parau mau peapea, eita ta te mau metua maitatai roa ’‘e e nehenehe e faatere i te mau mea atoa e roohia i nia i ta ratou mau tamarii.—Koheleta 9:11.

Ia tahoê maite te mau metua, te vai ra hoê mea o ta ratou e nehenehe e faatere: te fare iho. E i te mea e tei te fare te rahiraa o te mau hamani-ino-raa i te tamarii e tupu ai, tera ïa te tumu parau e tuatapapahia i muri nei.

^ par. 13 A hi‘o i te mau numera o te A ara mai na! o te 22 no febuare 1992, mau api 3-11, e o te 8 no tiurai 1992, api 30 (farani).

^ par. 15 Parau mau, e tia i te mau metua ia faahopu i te pape e ia taui i te mau tamarii iti, e i taua mau taime ra, na te mau metua iho â ïa e horoi i teie mau vaehaa taa ê. Teie râ, a haapii i ta outou mau tamarii ia hopu i te pape o ratou ana‘e i te nainairaa iho â; te faaitoito nei vetahi mau taata aravihi i te pae no te aupururaa i te tamarii e ia haapii ratou i te horoi i to ratou mau melo i te area e toru matahiti mai te peu e e nehenehe.

^ par. 18 Te faaara nei vetahi mau taata aravihi e mai te peu e e faahepo outou i ta outou tamarii ia apa aore ra ia tauahi i te mau taata atoa o te ani i teie huru tapao aroha, e nehenehe outou e haaparuparu i teie haamataroraa. No reira, te haapii nei vetahi mau metua i ta ratou mau tamarii ia patoi mǎrû noa ’tu aore ra ia imi i te tahi ravea ê atu i tera e titauhia maira, mai te peu e e anihia mai ratou te tahi mau mea hinaaro-ore-hia.