Kasi Ukavu Wakujumphizga Ukuŵa Wuli?

MUNTHU wangafwa para wakavuka mwakujumphizga. Munthu mukavu mwakujumphizga wakuŵavya cakurya cakukwana, maji, nkhuni, malo ghawemi ghakukhala, ndalama yakugulira munkhwala, ndiposo wakuŵa m’bulutu. Ŵanthu ŵakukwana 1 biliyoni mbakavu mwakujumphizga ndipo ciŵelengero ici cikuyanako waka na ca ŵanthu wose ŵa ku America. Kweni ŵanthu ŵanandi mu vyaru vya ku Western Europe na ku North America ŵakumanya yayi umo munthu mukavu comene wakuŵira. Ntheura tiyeni tiwonepo ŵanyake awo mbakavu mwakujumphizga.

Mbarushimana wakukhala ku Rwanda, kuno ku Africa, pamoza na muwoli wake na ŵana ŵake ŵankhondi. Mwana wake wacinkhondi na cimoza wali kufwa na maleriya. Iyo wakuti: “Adada ŵakagaŵa munda wawo ku taŵana ŵankhondi na yumoza. Munda wane ukaŵa ucoko comene ntheura nkhasamira ku tawuni na mbumba yane. Ine na muwoli wane tikugwira ganyu wa kuyegha malibwe na mcenga. Nyumba yithu yilije mawindo. Maji tikuteka pa cisimi ico cili pa maofesi gha polisi. Kanandi tikurya kamoza pa zuŵa, kweni para ganyu wasoŵa, tikutandara nayo. Pa nyumba nkhukhalapo yayi para palije cakurya cifukwa citima cikunikora kuti niwonenge ŵana ŵakulira na njara.”

Victor na Carmen ŵakusona skapato. Ŵakukhala ku katawuni kanyake ka ku Bolivia pamoza na ŵana ŵawo ŵankhondi. Ŵakucita renti cipinda cimoza mu cinyumba ciheni comene, ndipo cikusulura cifukwa vimalata ni vyakale comene, kweniso cilije magesi. Sukulu ya ku malo agha yili na ŵana ŵanandi comene kweni vyakukhalapo ni vicoko. Mu caru ici, mwana waliyose wakwenera kukhala pa desiki, ntheura Victor wakakhoma yekha desiki lakuti mwana wake wakakhalengepo. Iyo na muwoli wake ŵakwenda mtunda utali comene (makilomita 10) kuti ŵakatheze nkhuni zakuphikira ndiposo zakugaduskira maji ghakumwa. Carmen wakuti: “Tilije cimbuzi. Ntheura tikukajovwira ku mlonga, ndipo ku mlonga wenewuwu ndikoso tikugeza na kutayako viswaswa. Kanandi ŵana ŵakulwara.”

Francisco na Ilídia ŵakukhala mu muzi unyake ku Mozambique. Pasono ŵali na ŵana ŵacokoŵacoko ŵanayi, yumoza wakafwa na maleriya cifukwa ku cipatala ŵakamupa yayi wovwiri. Iwo ŵali na kamunda ako ŵakulimapo mpunga na mphatata, ivyo ŵakurya kwa myezi yitatu. Francisco wakuti: “Nyengo zinyake vula yikucita cilangalanga, kweni nyengo zinyake ŵankhungu ŵakwiba ivyo talima. Ntheura nkhutema  miskombe (sungwe) na kuguliska kuti nisangengeko kandalama. Kweniso tikutheza nkhuni, ndipo kuti tikazisange, tikwenda maora ghaŵiri. Ine na muwoli wane, tose tikuyegha mziwo umozaumoza. Mziwo umoza tikuphikira mu sabata iyo ndipo unyake tikuguliska.”

Ŵanandi ŵakuwona kuti vinthu vinyake vili makora yayi mu caru ndipo urunji palije cifukwa munthu yumoza pa ŵanthu ŵankhondi na ŵaŵiri ŵaliwose wakukhala nga ni Mbarushimana, Victor, na Francisco, apo ŵanthu mabiliyoni ghanandi mbasambazi comene. Ŵanyake ŵakayezga kucitapo kanthu pa nkhani iyi. Nkhani yakulondezgapo yikulongosora ivyo ŵakacita ndiposo ivyo ŵakakhazganga.

[Cithuzithuzi pa peji 2, 3]

Carmen wakuteka maji mu mlonga ndipo wali na ŵana ŵake ŵaŵiri