1. Kasi tikwenera kuchita wuli para maungano ghali pafupi kwamba? (Wonani chithuzi chakwamba.)

PARA tamba kupulika sumu zaving’wenyeng’wenye pa maungano, tikumanya kuti nyengo yakwambira maungano yili pafupi. Ntheura waliyose wakwenera kusanga malo ghakukhala na kusangwa na sumu izi. Iyi ni nyengo yakuti waliyose wanozgekereske maghanoghano na mtima wake kuti wategherezge nkhani izo zidumbikenge. Kweni kasi ntchivichi icho chingachitika usange ŵanyake pa nyengo iyi ŵakusuŵilira waka kwendendeka, panji kuchezga na ŵanyawo? Ŵanthu aŵa ŵangamanya yayi kuti maungano ghali pafupi kwamba kweniso kuti ŵakwenera kunozgekera. Kweniso ŵakulongora kuti ŵatondeka kuŵa maso ndipo ŵakumanya yayi kuti nyengo yili wuli. Ŵakumanyaso yayi kuti cheyamani wakhala kale pa pulatifomu, sumu zaving’wenyeng’wenye nazo zikwimba, kweniso kuti ŵanyawo ŵakhala kale pasi. Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵanandi mu charu ichi ŵakutangwanika kweniso kusuŵilira na vinthu vyawaka, ndipo ŵakutondeka kuŵa maso mwauzimu. Ŵakumanya yayi kuti sonosono apa, pachitikenge chinthu chinyake chakofya chomene. Kasi chinthu ichi ntchivichi?

2. Chifukwa wuli Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵaŵenge maso?

 ² Pakuyowoya za “umaliro wa charu,” Yesu wakachiska ŵasambiri ŵake kuti: “Lutilirani kulaŵiska, muŵenge maso, pakuti mukumanya chara apo nyengo yakutemeka yizirenge.” Pamasinda, Yesu wakaŵachiska kanandi waka kuti “muŵenge maso.” (Mat. 24:3; ŵazgani Mariko 13:32-37.) Mateyu wakadidimizgaposo ivyo Yesu wakayowoya ku ŵasambiri ŵake kuti ŵakwenera kuŵa maso. Iyo wakati: “Ntheura, muŵenge maso chifukwa mukumanya chara zuŵa ilo Fumu yinu yikwizira. . . . Imwe namwe muŵe ŵakunozgeka, chifukwa Mwana wa munthu wakwiza pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo chara.” Wakawerezgaposo kuti: “Ntheura, muŵenge maso, chifukwa mukumanya chara zuŵa nesi ora.”—Mat. 24:42-44; 25:13.

3. Chifukwa wuli tikwenera kupulikira chenjezgo la Yesu?

³ Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuliwona mwakupepuka yayi chenjezgo la Yesu lakuti, “muŵenge maso.” Tikumanya kuti tikukhala mu “nyengo yaumaliro” chomene ndiposo kuti kwakhala kanyengo kachoko chomene kuti “suzgo yikuru” yambe. (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Tikuwona nkhondo zakofya, kwandana kwa vinthu viheni, ntchimi zitesi zili waka palipose ndipo zikupusika chomene ŵanthu, njara, matenda ghakwambukira, na vindindindi. Vinthu ivi vili waka palipose mazuŵa ghano. Kweniso Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupharazga makani ghawemi pa charu chose chapasi. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Tikukhazga mwakunweka kwiza kwa Mwana wa munthu na kufiskika kwa khumbo la Chiuta pano pasi.—Mrk. 13:26, 27.

4. (a) Chifukwa wuli tikugomezga kuti pasono Yesu wakumanya zuŵa ilo Haramagedoni yizirenge? (b) Nangauli tikumanya chara apo suzgo yikuru yambirenge, kweni kasi tikumanya vichi?

⁴ Tikumanya kuti chigaŵa chilichose cha ungano chili na nyengo yake yakwambira. Kweni nanga tingayezgayezga wuli, tingamanya chara chaka, zuŵa, panji ora ilo suzgo yikuru yambirenge. Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakati: “Palije munthu uyo wakumanya vya zuŵa na ora ilo, nanga mbangelo ŵakuchanya, nesi Mwana, kweni Adada pera ndiwo ŵakumanya.” (Mat. 24:36) Kweni pasono Yesu wali kupika mazaza ghakuparanyira charu cha Satana ichi. (Chivu. 19:11-16) Ntheura pasono tili na chigomezgo chose kuti Yesu wakumanya zuŵa ilo Haramagedoni yizirenge. Kweni ise tikumanya yayi apo Haramagedoni yizirenge. Ntheura tikwenera kulutilira kuŵa maso m’paka pa suzgo yikuru. Nangauli ise tikumanya yayi, kweni Yehova wakumanya zuŵa na ora leneko apo suzgo yikuru yambirenge. Iyo wakuŵerengesera waka mazuŵa kuti suzgo yikuru yambepo, ndipo “yichedwenge chara!” (Ŵazgani Habakuku 2:1-3.) Kasi tikumanya wuli?

5. Yowoyani chiyelezgero icho chikulongora kuti uchimi wa Yehova ukufiskika pa nyengo yake.

⁵ Nyengo zose ivyo Yehova walayizga vikufiskika pa nyengo yake. Mwachiyelezgero, Yehova wakayowoyerathu kuti wazamuthaska Ŵaisrayeli mu Eguputo pa Nisani 14, 1513 B.C.E. Pakuyowoya za deti ili, Mozesi wakalemba kuti: “Paumaliro wa vyaka 430, pa zuŵa lenelili, wumba wose wa Yehova ukafuma mu charu cha Eguputo.” (Eks. 12:40-42) “Vyaka 430” vikamba mu 1943 B.C.E. apo phangano ilo Yehova wakapangana na Abrahamu likambira kugwira ntchito. (Gal. 3:17, 18) Pakati pajumpha nyengo, Yehova wakaphalira Abrahamu kuti: “Manya kuti mphapu yako yizamukhala mu charu chaŵene, ndipo ŵanthu ŵa mu charu icho ŵazamuŵazgora ŵazga na kuŵayuzga vyaka 400.” (Gen. 15:13; Mil. 7:6) “Vyaka 400” vyakukhalira mu wuzga ivi vikwenera kuti vikambira mu 1913 B.C.E. apo Ishumayeli wakaseka panji kuti kunyoza Yisake wakati walumulika.  Vyaka ivi vikamara mu 1513 B.C.E. apo Ŵaisrayeli ŵakafumanga mu Eguputo. (Gen. 21:8-10; Gal. 4:22-29) Apa tawona kuti Yehova wakayowoyerathu kuti wazamuthaska ŵanthu ŵake ku wuzga vyaka 400 kumasinda.

6. Chifukwa wuli tikugomezga kuti Yehova wazamuthaska ŵanthu ŵake?

⁶ Joshua uyo nayo wakathaskika ku wuzga, wakakumbuska Ŵaisrayeli wose kuti: “Mukumanya makora na mtima winu wose na umoyo winu wose kuti palije lizgu nanga ndimoza pa malayizgo ghawemi ghose agho Yehova Chiuta winu wakayowoya kwa imwe ilo latondekapo. Ghose ghafiskika kwa imwe. Palije lizgu nanga ndimoza ilo latondekapo.” (Josh. 23:2, 14) Nase tili na chigomezgo chose kuti Yehova wazamutithaska pa suzgo yikuru kwambura kutondeka. Ndipouli, kuti tizakapone apo charu ichi chizamuparanyikira, tikwenera kulutilira kuŵa maso.

7, 8. (a) Kasi ŵalonda ŵakachitanga ntchito wuli, ndipo tikusambirako vichi? (b) Pelekani ukaboni wa ivyo vikuchitika para ŵalonda ŵagona.

⁷ Ivyo vikachitikanga nyengo yakale vikutovwira kumanya kuzirwa kwa kuŵa maso nyengo zose. Kale, misumba yikuruyikuru yinandi nga ni Yerusalemu yikaŵanga na malinga ghatalighatali. Malinga agha ghakavikiliranga ŵanthu awo ŵakakhalanga mukati mwa misumba iyi ku ŵalwani. Pachanya pa malinga agha pakaŵa tuvigongwe uto mukakhalanga ŵalinda. Ŵalinda ŵanyake ŵakakhalanga pa mageti. Iwo ŵakalindanga muhanya na usiku, ndipo ŵakachenjezganga ŵanthu usange kukwiza ŵalwani. (Yes. 62:6) Nyengo zose ŵalinda aŵa ŵakeneranga kuŵa maso chifukwa umoyo wa ŵanthu wose ukaŵa mu mawoko ghawo.—Ezek. 33:6.

⁸ Josephus uyo wakasandanga mdauko wakati mu 70 C.E., ŵasilikari ŵa Ŵaroma ŵakaphanga Chigongwe cha Antonia icho chikaŵa ku Yerusalemu chifukwa ŵalinda ŵapageti ŵakagona. Pamanyuma ŵasilikari aŵa ŵakabuska tempile na moto. Iyi yikaŵa nyengo ya suzgo yikuru ku Ŵayuda iyo yikaŵa kuti yindachitikepo na kale lose.

9. Kasi ni vichi ivyo ŵanthu ŵanandi ŵakumanya yayi?

⁹ Mazuŵa ghano, pali ŵapolisi na ŵasilikari awo ‘ŵakulinda’ na kuvikilira vyaru vyawo ku ŵalwani. Ŵakuŵa maso kuti vigeŵenga na ŵanthu ŵambura kuzomerezgeka ŵaleke kunjira mu charu chawo na kwambiska masuzgo. Kweni ŵalinda aŵa ŵakuvikilira charu chawo ku masuzgo agho ghakwambika na ŵanthu pera. Iwo pamoza na ŵanthu ŵanyake ŵanandi ŵakumanya yayi kuti kuli Ufumu wa Chiuta uwo ukulongozgeka na Yesu Khristu. Kweniso ŵakumanya yayi ivyo Ufumu uwu ukuchita pasono. Ŵakumanyaso yayi kuti Ufumu wa Chiuta uzamuphwanya maboma na ŵanthu wose ŵaheni. (Yes. 9:6, 7, mazgu ghamusi; Dan. 2:44) Kweni ise para tikulutilira kuŵa maso mwauzimu, tizamupona pa nkhondo ya Haramagedoni.—Sal. 130:6.

10, 11. (a) Kasi tikwenera kuŵa maso na vichi, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi pali ukaboni wuli wakuti Satana wabulumutizga ŵanthu?

¹⁰ Ghanaghanirani za mulinda uyo waŵa maso usiku wose. Chakumatandakucha, wakuŵa kuti wavuka chomene ndipo wakukhumba kugona. Mwakuyana waka, apo umaliro wa charu ichi ukuneng’enera chomene, ntchipusu yayi kulutilira kuŵa maso mwauzimu. Kweni usange tingatondeka kuŵa maso sono, chingaŵa chinthu chakuchitiska chitima chomene. Tiyeni tidumbiskane vinthu vitatu ivyo vingatitondeska kuŵa maso mwauzimu usange tingapusa.

¹¹ Dyabulosi. Yesu wakati wakhala pachoko  waka kufwa, wakachenjezga ŵasambiri ŵake vya “fumu ya charu ichi.” (Yoh. 12:31; 14:30; 16:11) Yesu wakamanyanga kuti Dyabulosi wakubulumutizga ŵanthu kuti ŵaleke kumanya ivyo vichitikenge munthazi sonosono apa. (Zef. 1:14) Satana wakugwiliskira ntchito chisopa chautesi pakubulumutizga maghanoghano gha ŵanthu. Kasi ŵanthu ŵakutemwa kuyowoya vichi para mukuŵapharazgira? Kasi ivyo ŵakuyowoya vikulongora yayi kuti Satana “wabulumutizga [nadi] maghanoghano gha ŵambura kugomezga”? Kasi ŵakumanya kuti charu ichi chili pafupi kuparanyika kweniso kuti pasono Ufumu wa Chiuta ukuwusa kuchanya? (2 Kor. 4:3-6) Kasi ŵanthu ŵamuphaliranipo kalinga kuti, “nkhukhumba yayi” para mukuŵapharazgira? Ŵanandi ŵakukhumba yayi kuŵaphalira kuti charu ichi chiparanyikenge.

12. Chifukwa wuli tikwenera yayi kuzomerezga kuti Satana watipusike?

¹² Para ŵanthu ŵanyake ŵakukana uthenga uwo mukuŵapharazgira, lekani kugongowa, chifukwa para mukugongowa mutondekenge kulutilira kuŵa maso. Imwe mukumanya makora uwemi wakuŵa maso. Paulosi wakakumbuska Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Imwe mukumanya makora kuti zuŵa la Yehova lizenge nga umo munkhungu wakwizira nausiku.” (Ŵazgani 1 Ŵatesalonika 5:1-6.) Yesu nayo wakachenjezgerathu kuti: “Muŵe ŵakunozgeka, chifukwa Mwana wa munthu wakwiza pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo chara.” (Luka 12:39, 40) Sonosono apa, Satana wapusikenge ŵanthu kugomezga fundo yautesi yakuti kuli “bata na mtende!” Paumaliro, ŵanthu ŵazamwamba kuwona kuti vinthu vili makora waka mu charu ichi. Ise ke? Kasi ndimo nase tizamuwonera? Tileke kuzomerezga kuti ‘zuŵa la cheruzgo lizakatibuchizge nga ni munkhungu.’ Lekani zuŵa lililose tikwenera kuŵerenga Baibolo na kughanaghanirapo ivyo Yehova wakutiphalira.

13. Chifukwa wuli tikwenera kuchenjera na mzimu wa charu, ndipo tikwenera kuleka vichi?

¹³ Mzimu wa charu. Mzimu wa charu ukupangiska ŵanthu ŵanandi kuti ŵaleke kuŵa maso mwauzimu. M’malo mwake ŵanthu ŵakutangwanika waka na vyakuchita vya zuŵa na zuŵa, lekani ŵakumanya yayi “kuti ŵali na njara yauzimu.” (Mat. 5:3) Maghanoghano ghawo ghose ghali pa kupenja waka vinthu vya charu  ivyo ni ‘makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso.’ (1 Yoh. 2:16) Kweniso ŵanthu ŵaloŵera chomene na “vyakusanguluska” ivyo vikulutilira kuthandazgika. (2 Tim. 3:4) Lekani Paulosi wakachenjezga Ŵakhristu kuti ŵaleke “kughanaghana kuchita makhumbiro gha thupi.”—Rom. 13:11-14.

14. Kasi lemba la Luka 21:34, 35 likutichenjezga vichi?

¹⁴ M’malo mwakulongozgeka na mzimu wa charu, ise tikuzomerezga kulongozgeka na mzimu wa Chiuta. Mzimu wa Chiuta ukutovwira kupulikiska ivyo vichitikenge munthazi. ^[1] (1 Kor. 2:12) Ndipouli, mzimu wa Chiuta ukutovwira mwamunthondwe yayi kuti tileke kugona mwauzimu. Tikwenera kuchitapo kanthu kuti vinthu vya zuŵa na zuŵa vileke kutitondeska kuchita milimo yithu yauzimu. (Ŵazgani Luka 21:34, 35.) Ŵanthu ŵanyake ŵangatiseka na kutigoska chifukwa ise tikulutilira kuŵa maso. Kweni tileke kuzomerezga kuti ivi vititondeske kumanya kuti nyengo yamara. (2 Pet. 3:3-7) Ipo nyengo zose tiwunganenge na Ŵakhristu ŵanyithu ndipo tilutilirenge kulongozgeka na mzimu wa Chiuta.

15. Kasi ntchivichi icho chikachitikira Petrosi, Yakobe, na Yohane ndipo tikusambirapo vichi?

¹⁵ Mathupi ghithu ghambura kufikapo. Yesu wakamanyanga kuti ntchipusu kuti munthu wakwananga wathere ku makhumbiro gha thupi. Tiyeni tiwone ivyo vikachitika usiku wakuti machero Yesu wafwenge. Yesu wakalomba kwa Yehova kuti wamovwire kuti walutilire kugomezgeka kwa iyo. Apo Yesu wakalombanga mu munda wa Getisemane, wakaphalira Petrosi, Yakobe, na Yohane kuti ŵaŵenge maso. Kweni ŵasambiri ŵake ŵakamanyanga yayi chinthu chakofya icho chikaŵa pafupi kuchitika. Chifukwa chakuti mathupi ghawo ghakavuka, ŵakatondeka kuŵa maso ndipo ŵakagona. Nangauli Yesu nayo wakaŵa na vyakulema, kweni wakalutilira kuŵa maso na kulomba kwa Awiske. Ndivyo ŵasambiri ŵake nawo ŵakeneranga kuchita.—Mrk. 14:32-41.

16. Kasi lemba la Luka 21:36 likutisambizgachi?

¹⁶ Kasi kuŵa maso kukung’anamurachi? Kuŵa maso mwauzimu kukung’anamura vinandi kuluska kuŵa waka na maghanoghano ghawemi. Mazuŵa ghachoko waka pambere ŵandalute ku munda wa Getisemane, Yesu wakaphalira Petrosi, Yakobe na Yohane kuti ŵalutilire kuŵeyelera kwa Yehova. (Ŵazgani Luka 21:36.) Nase kuti tilutilire kuŵa maso mwauzimu, tikwenera kuŵaso maso pa nkhani yakulomba.—1 Pet. 4:7.

17. Kasi tingasimikizga wuli kuti ndise ŵakunozgeka?

¹⁷ Yesu wakati umaliro wizenge pa ‘ora ilo tikughanaghana kuti ndilo chara.’ Ntheura sono ni nyengo yakugompholera panji kusiwa mwauzimu yayi. Kweniso tiyeni tichenjere na Satana, mzimu wa charu, na makhumbiro gha mathupi ghithu ghakwananga. (Mat. 24:44) Baibolo likutiphalira vitumbiko ivyo Yehova na Yesu ŵatipenge sonosono apa para talutilira kuŵa maso. Kweniso likutiphalira ivyo tingachita kuti tileke kusiwa mwauzimu na kulutilira kuŵa maso. Nyengo zose tiwoneseskenge kuti tili maso mwauzimu, ubwezi withu na Yehova ngwakukhora, ndiposo tikuŵika Ufumu pakwamba. Tikwenera kulutilira kumanya nyengo iyo tilimo na ivyo vikuchitika sono. Ivi vitovwirenge kuti tiŵe ŵakunozgeka nyengo zose. (Chivu. 22:20) Nakuti sono ndipo umoyo withu uli pangozi chomene!