Xana U Lava Ku Va Munhu Wa Muxaka Muni?

MURHANGERI wa maphorisa edorobeni ra le Philippine u vutise phayona rin’wana a ku: “Xana u n’wi endle yini wanuna luya leswaku a cinca mahanyelo ya yena?” U kombetele maphepha lawa a ma ri ehenhla ka tafula ra yena, kutani a ku: “Xana a wu swi tiva leswaku maphepha lawa hinkwawo i tirhekhodo ta milandzu leyi a a hehliwa ha yona? Mi hi pfunile hikuva a a karhata swinene laha dorobeni leri.” Wanuna loyi a va vulavula ha yena laha a a ri xidakwa lexi rhandzaka tinyimpi lexi a xi tshamela ku karhata. I yini lexi n’wi susumeteleke leswaku a cinca vutomi bya yena hi ndlela leyi? I rungula leri huhuteriweke leri nga eRitweni ra Xikwembu, ku nga Bibele.

Vanhu vo tala va yi tekele enhlokweni ndzayo ya muapostola Pawulo ya ku ‘cukumeta vumunhu bya khale lebyi fambisanaka ni ndlela ya vona yo sungula ya ku tikhoma kutani va ambala vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu.’ (Efe. 4:22-24) Ku nga khathariseki leswaku mindzulamiso leyi hi faneleke hi yi endla i yikulu kumbe i yitsongo, ku ambala vumunhu lebyintshwa i xikombiso xa ku va Mukreste.

Kambe, loko hi hundzuka hi tlhela hi endla nhluvuko kukondza hi fanelekela ku khuvuriwa, hi va ha ha sungula. Loko hi khuvuriwa ematini, hi fana swinene ni tsandza lowu vatliweke leswaku wu languteka hi xivumbeko xo karhi. U kota ku vona leswaku nchumu lowu endliwaka wu ta languteka njhani loko se wu herile, kambe ku va ka ha ri ni ntirho wo tala lowu lavaka ku endliwa. Muvatli u fanele a tirha swi nyawula leswaku nchumu lowu a wu endlaka wu ta saseka. Loko hi khuvuriwa, hi va hi ri ni timfanelo leti lavekaka leswaku hi va malandza ya Xikwembu. Hambiswiritano, ha ha fanele hi antswisa vumunhu bya hina lebyintshwa. Hi fanele hi hambeta hi byi antswisa hi ku endla mindzulamiso yo karhi.

Hambi ku ri Pawulo a a swi xiya leswaku u fanele a endla mindzulamiso. U pfumerile: “Loko ndzi navela ku endla leswi lulameke, leswo biha swi kona eka mina.” (Rhom. 7:21) Pawulo a a swi xiya leswaku yena i munhu wa muxaka muni naswona a a swi tiva leswaku u lava ku va munhu wa njhani. Ku vuriwa yini hi hina? Na hina hi fanele hi tivutisa hi ku: ‘Xana mahanyelo ya mina sweswi ma njhani? Xana ndzi munhu wa muxaka muni? Naswona ndzi lava ku va munhu wa muxaka muni?’

 Xana Ndzi ‘Munhu Wa Muxaka Muni Sweswi’?

Loko hi pfuxeta yindlu ya khale, hi ta va hi tlanga hi nkarhi loko hi penda ehandle kasi ku ni timhandzi leti boleke endzeni. Loko hi nga swi lunghisi swilo leswi onhakeke emuakweni ku ta va ni swiphiqo swin’wana enkarhini lowu taka. Hilaha ku fanaka, ku languteka u lulamile a swi enelanga. Hi fanele hi tikambisisa leswaku hi vanhu va muxaka muni kutani hi vona swiphiqo leswi hi faneleke hi swi lulamisa. Loko hi nga endli tano, mikhuva ya vumunhu bya khale yi ta tlhela yi vonaka. Kutani hi fanele hi tikambisisa. (2 Kor. 13:5) Hi fanele hi xiya mikhuva leyi nga lavekiki kutani hi yi lulamisa. Yehovha u hi nyike mpfuno leswaku hi kota ku endla tano.

Pawulo u tsarile a ku: “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Hev. 4:12) Rungula ra Rito ra Xikwembu leri tsariweke, ku nga Bibele, ri nga hundzula vutomi bya hina. Ri nghena ri dzika eka hina—ri ya fika emongweni wa marhambu ya hina hi ndlela yo fanekisela. Ri paluxa mianakanyo ni swikongomelo swa hina ni leswi hi nga swona endzeni ku nga ri leswi hi nga swona ehandle kumbe leswi hi anakanyaka leswaku hi swona. Kunene Rito ra Xikwembu ri endla leswaku hi swi kota ku vona swiphiqo swa hina!

Loko hi lunghisa yindlu ya khale, a hi nge cinci swilo leswi onhakeke ntsena. Loko hi tiva lexi vangaka swiphiqo swa kona swi ta hi pfuna leswaku hi teka magoza yo endla leswaku swiphiqo sweswo swi nga ha tlheli swi humelela. Hilaha ku fanaka, loko hi tiva mikhuva ya hina leyi hoxeke hi tlhela hi papalata leswi swi yi vangeke, swi ta hi pfuna leswaku hi kota ku lawula ku tsana ka hina. Ku ni swilo swo tala leswi vumbaka vumunhu bya hina. Swin’wana swa swona i xikhundlha xa hina ni xiyimo xa hina xa timali, ndhawu leyi hi tshamaka eka yona, ndhavuko wa hina, vatswari va hina, vanghana va hina ni vukhongeri lebyi hi kuriseriweke eka byona. Hambi ku ri minongonoko ya le ka thelevhixini ni tifilimi leti hi ti hlalelaka swin’we ni vuhungasi byin’wana swi nga ha khumba vumunhu bya hina. Ku xiya swilo leswi nga ni nkucetelo wo biha eka vumunhu bya hina swi ta endla leswaku hi kota ku swi papalata.

Endzhakunyana ko tikambisisa hi nga ha ku: ‘Hi leswi ndzi nga xiswona.’ Ku anakanya hi ndlela leyi swi hoxile. Loko Pawulo a vulavula hi lava a va ri evandlheni ra le Korinto lava a va ri timbhisa, vasodoma, swidakwa na swin’wana u te: “Hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona. Kambe mi hlantswiwile mi basa . . . hi moya wa Xikwembu xa hina.” (1 Kor. 6:9-11) Na hina hi nga swi kota ku endla mindzulamiso leyi faneleke hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Yehovha.

Xiya mhaka ya wanuna loyi a vuriwaka Marcos, * loyi a tshamaka ePhilippine. Loko Marcos a hlamusela ndlela leyi a kurisiweke ha yona u te: “Vatswari va mina a va tshamela ku holova. Hi yona mhaka leyi endleke leswaku ndzi xandzuka loko ndzi ri na malembe ya 19.” Marcos u dume hi ku gembula, ku yiva ni ku tekela vanhu swilo swa vona a va kombetele hi xibalesa. Yena swin’we ni van’wana a va lava ku tlhakisa xihaha-mpfhuka, hambileswi kungu rolero ri nga tirhangiki. Marcos u ye emahlweni ni mikhuva ya yena yo biha niloko se a tekile. Eku heteleleni u lahlekeriwe hi swilo hinkwaswo leswi a ri na swona hikwalaho ko gembula. Endzhakunyana ka sweswo, Marcos u hlanganyele na nsati wakwe eka dyondzo ya Bibele leyi nsati wakwe a a fambiseriwa yona hi Timbhoni ta Yehovha. Eku sunguleni a a titwa a nga faneleki ku va Mbhoni. Hambiswiritano, ku tirhisa leswi a a swi dyondza ni ku ya  eminhlanganweni swi n’wi pfunile leswaku a tshika mikhuva ya yena ya khale. Sweswi i Mukreste loyi a khuvuriweke loyi minkarhi hinkwayo a dyondzisaka van’wana ndlela leyi na vona va nga cincaka ha yona.

Xana U Lava Ku Va Munhu Wa Muxaka Muni?

Hi yihi mindzulamiso leyi hi nga ha bohekaka ku yi endla leswaku hi antswisa timfanelo ta hina ta Vukreste? Pawulo u tsundzuxa Vakreste a ku: “Cukumetani hinkwaswo ekule na n’wina, vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke ma suseni emilon’wini ya n’wina. Mi nga hembelani. Hluvulani vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona.” Muapostola loyi u ye emahlweni a ku: “[Tiambexeni] vumunhu lebyintshwa, lebyi hi vutivi lebyi kongomeke byi endliwaka byi va byintshwa hi ku ya hi xifaniso xa Loyi a byi tumbuluxeke.”—Kol. 3:8-10.

Hikwalaho xikongomelo xa hina lexikulu i ku hluvula vumunhu bya khale kutani hi ambala lebyintshwa. Hi tihi timfanelo leti hi faneleke hi ti hlakulela leswaku hi kota ku endla tano? Pawulo u ri: “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha. Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana. Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo. Kambe, handle ka swilo leswi hinkwaswo, ambalani rirhandzu, hikuva i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Kol. 3:12-14) Loko hi tikarhatela ku hlakulela timfanelo leti swi ta hi pfuna leswaku hi “rhandzeka swinene hi ku ya hi langutelo ra Yehovha ni ra vanhu.” (1 Sam. 2:26) Loko a ri laha misaveni, Yesu u kombise timfanelo ta Xikwembu hi ndlela leyinene ngopfu. Loko hi dyondza hi tlhela hi tekelela xikombiso xa yena, hi nga fana swinene na Kreste tanihi “vatekeleri va Xikwembu.”—Efe. 5:1, 2.

Ndlela yin’wana ya ku tiva mindzulamiso leyi hi nga ha bohekaka ku yi endla i ku dyondza hi ta mahanyelo ya vanhu va le Bibeleni, ku xiya leswi a swi va endla va rhandzeka ni leswi a swi va endla va nga rhandzeki. Hi xikombiso, anakanya hi Yosefa n’wana wa kokwa wa hina Yakobe. Hambileswi a khomiweke hi ndlela yo biha, Yosefa u tshame a ri ni langutelo lerinene a tlhela a va ni mbilu leyinene. (Gen. 45:1-15) Hi hala tlhelo, Absalomu n’wana wa Hosi Davhida u tiendle onge u twela vanhu vusiwana naswona u ndhundhuzeriwile hikwalaho ka ku saseka ka yena. Hambiswiritano, entiyisweni a a ri muxengi ni mudlayi. (2 Sam. 13:28, 29; 14:25; 15:1-12) Ku tiendla lonene swin’we ni vuxongi bya le handle a swi endli leswaku munhu a tsakeriwa hi vanhu.

Hi Nga Swi Kota Ku Antswisa Vumunhu Bya Hina

Leswaku hi antswisa vumunhu bya hina ni ku va lava sasekeke emahlweni ka Xikwembu hi fanele hi kambisisa munhu wa hina wa le ndzeni. (1 Pet. 3:3, 4) Leswaku hi endla mindzulamiso eka vumunhu bya hina hi fanele hi tiva mikhuva ya hina leyi hoxeke ni swilo leswi yi vangaka hi tlhela hi hlakulela timfanelo ta Xikwembu. Xana hi nga tiyiseka leswaku loko hi endla matshalatshala hi ta swi kota ku antswisa vumunhu bya hina?

Ina, hi ku pfuniwa hi Yehovha hi nga swi kota ku endla mindzulamiso leyi faneleke. Ku fana ni mupisalema, hi nga khongela hi ku: “Tumbuluxa mbilu yo tenga eka mina, Wena Xikwembu, naswona u nghenisa moya lowuntshwa, lowu tserhameke endzeni ka mina.” (Ps. 51:10) Hi nga kombela moya wa Xikwembu leswaku wu tirha eka hina, wu hi endla hi swi navela swinene ku hanya hi ndlela leyi fambisanaka ni ku endla ku rhandza ka xona. Kunene, hi nga swi kota ku va lava sasekeke ematihlweni ya Yehovha!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Xana swi nga va swi enerile ku yi penda ehandle ntsena yindlu leyi leyi onhiweke hi xidzedze?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Xana vumunhu bya wena byi fana ni bya Kreste?