1, 2. (a) Ncinzi citondezya kuti mbungano yaku Kolose yamumwaanda wamyaka wakusaanguna yakali mupenzi? (b) Ndulayo nzi lwakapegwa kubakwesu baku Kolose kutegwa bazumanane kuzyandamana?

MBUNGANO ya Banakristo yaku Kolose yamumwaanda wamyaka wakusaanguna yakali mupenzi. Bamwi mumbungano bakali kuleta manyongwe kwiinda mukusumpula muzeezo wakukakatila ku Mulawo wa Musa. Bamwi bakali kusumpula mizeezo yabantu batakombi yakupona buumi bwakuliimya munzila yakuciindizya. Kutegwa alwane njiisyo eezyi zyakubeja, mwaapostolo Paulo wakalemba lugwalo lwakukulwaizya, kucenjezya bana Kolose, wakati: “Amucenjele kutegwa kutabi muntu uumoongelezya kuti mucegwe kwiinda mubusongo bwabantu alweeno, kweelana atunsiyansiya twabantu azyintu zitakwe mulimo zyamunyika eeyi ikutali kweelana a Kilisito.”—Kol. 2:8.

² Ikuti Banakristo aabo bananike nobakabikkila maano “kuzyintu zitakwe mulimo zyamunyika,” nobakasulaika bubambe bwa Jehova bwalufwutuko. (Kol. 2:20-23) Kutegwa abagwasye kukwabilila cilongwe cabo cibotu a Leza, Paulo wakabakulwaizya kuti: “Amuzumanane kubikkila maano kuzyintu zili kujulu, ikutali kuzyintu zili anyika.” (Kol. 3:2) Banyina Kristo bakeelede kubikkila  maano bulangizi bwakutambula lukono lutanyonyooki ‘mbobakabambilidwe kujulu.’—Kol. 1:4, 5.

3. (a) Mbulangizi nzi Banakristo bananike mbobabikkila maano? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange mucibalo eeci?

³ Aalo mazuba aano, abalo Banakristo bananike balabikkila maano ku Bwami bwa Leza bwakujulu alimwi akubulangizi bwabo bwakuba “basikukonanyina a Kilisito.” (Lom. 8:14-17) Pele mbuti kujatikizya baabo bajisi bulangizi bwakupona ano anyika? Ino majwi aa Paulo abajatikizya buti? Muunzila nzi ‘bambelele zimbi’ mobakonzya kubikkila maano “kuzyintu zili kujulu”? (Joh. 10:16) Alimwi mbuti toonse mbotukonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa zikozyanyo zyabaalumi ibakali kusyomeka mbuli Abrahamu a Musa balo ibakazumanana kubikkila maano kuzintu zyakujulu nokuba kuti bakalijisi mapenzi?

4. Mbuti bambelele zimbi mbobakonzya kubikkila maano kuzintu izili kujulu?

⁴ Nokuba kuti bambelele zimbi tabajisi bulangizi bwakuunka kujulu, abalo balakonzya kubikkila maano kuzintu zili kujulu. Munzila nzi? Kwiinda mukubikka Jehova Leza alimwi aziyandika zya Bwami kumbele mubuumi bwabo. (Lk. 10:25-27) Kutegwa bacikonzye kucita boobo, beelede kuccilila cikozyanyo ca Kristo. (1 Pe. 2:21) Mbubwenya mbuli bakwesu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, tulajana bantu ibasyoma njiisyo zyakubeja, ibajisi mizeezo yanyika, alimwi ibabikkila kapati maano kubuvwubi mubweende bwazintu bwa Saatani. (Amubale 2 Bakolinto 10:5.) Mbwaanga twiiya Jesu, tweelede kupakamana akulikwabilila kuzintu zitulwana kumuuya.

5. Mbuti mbotukonzya kulilingula mumakani aakuyandisisya zintu zyakumubili?

⁵ Sena muuya wanyika wakuyandisya kuvwuba kuli mbowabunyonganya buumi bwesu? Zintu nzyotuyandisya zilalibonya kwiinda muzintu nzyotwaamba akucita. Jesu wakaamba kuti: “Ooko kuli lubono lwako, awalo moyo wako nkuuyooba.” (Mt. 6:21) Kutegwa tuzyibe moyo wesu nkoutusololela, inga cainda kubota kuti katulilingula tobeni ciindi aciindi. Amulibuzye kuti: ‘Ino ndibelesya ciindi cinji buti kuyeeya zintu zijatikizya mali? Sena ndilalibilika kapati kujatikizya mbondikonzya kuzwidilila mumakwebo naa kuyandaula buumi busumpukide kapati? Sena ndilasolekesya kubikkila maano kuzintu zyakumuuya?’ (Mt. 6:22) Jesu wakakankaizya kuti aabo ‘ibayobola lubono anyika’ balibikka muntenda mpati kapati.—Mt. 6:19, 20, 24.

6. Mbuti mbotukonzya kuzwidilila mumuzundano wakulwana zisusi zyanyama?

⁶ Kutalondoka kwesu nkokutupa kucita zintu zikkomanisya buyo ndiswe tobeni. (Amubale Baloma 7:21-25.) Ikuti katutajisi muuya wa Leza, tulakonzya kutalika kucita “milimo yamudima.” Milimo eeyi ilakonzya kubikkilizya ‘mapobwe aateendelezyegwi, bukolwi, koonana kutondwa abukkale busesemya.’ (Lom. 13:12, 13) Kutegwa tuzunde mukulwana “zyintu zili anyika”—zintu zikkomanisya mubili—tweelede kubikkila maano kuzintu zili kujulu. Kucita boobo kuyandika kubeleka canguzu. Nkakaambo kaako mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Ndidinkaula mubili wangu akuweendelezya mbuli muzike.” (1 Ko. 9:27) Cakutadooneka, tatweelede kulyeengelela ikuti katuyanda kuzumanana mumuzundano ooyu wamubuumi! Atulange-lange ncobakacita baalumi bobilo ibakali kusyomeka kutegwa ‘bamukkomanisye Leza.’—Heb. 11:6.

7, 8. (a) Mapenzi nzi ngobakayaanya ba Abrahamu alimwi a Sara? (b) Ino Abrahamu wakabikkila kapati maano kunzi?

⁷ Ciindi Jehova naakaambila Abrahamu kuti alongele ku Kanana amukwasyi wakwe,  cakuliyandila wakazumina. Akaambo kalusyomo lwakwe alimwi akumvwida, Jehova wakabamba cizuminano anguwe akwaamba kuti: “Njoocita kuti ube musyobo mupati. Njookupa coolwe.” (Matl. 12:2) Nokuba boobo, kwakainda myaka minji, ba Abrahamu amukaakwe, Sara, kabatajisi mwana. Sena Jehova wakalilubide cisyomezyo cakwe kuli Abrahamu? Kuyungizya waawo, buumi mu Kanana bwakali buyumu. Abrahamu abamuŋanda yakwe bakasiya ŋanda alimwi abanamukwasyi mu Uri, munzi iwakavwubide kapati mu Mesopotamiya. Bakeenda musinzo uulampa makkilomita aainda ku 1,600 kutegwa basike ku Kanana, kwalo nkobakali kukkala mumatente, kuliyumya kunzala, alimwi akuzigwebenga. (Matl. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16) Nokuba boobo, taakwe nobakali kulombozya kupiluka kuzintu nzyobakasiya mu Uri!—Amubale Bahebulayo 11:8-12, 15.

⁸ Muciindi cakubikkila maano “kuzyintu zili anyika,” Abrahamu “wakasyoma Jehova.” (Matl. 15:6) Wakabikkila maano kuzintu izili kujulu mukuti wakali kulangila zisyomezyo zya Jehova. Cakatobela ncakuti Abrahamu wakalongezyegwa akaambo kalusyomo lwakwe ciindi Leza Mupatikampatila naakalibonya kulinguwe akumwaambila kuti: “Langa kujulu, ubale tunyenyeezi, na ulakonzya kutubala. Nkabela wakamwaambila kuti, mbubonya obo mbuluyooba lunyungu lwako.” (Matl. 15:5) Eelo kaka majwi aaya akali kukkazika moyo! Kufwumbwa ciindi Abrahamu naakali kulanga nyenyeezi kujulu wakali kuyeeya cisyomezyo Jehova ncaakamusyomezya cakumupa lunyungu. Muciindi ca Leza ceelede, Abrahamu wakaba alunyungu ilwakali kuyakulela kweelana ambwaakasyomezyedwe.—Matl. 21:1, 2.

9. Ino kutobela cikozyanyo ca Abrahamu inga kwatukulwaizya buti kuzumanana kubikkila maano kumulimo wa Leza?

⁹ Mbubwenya mbuli Abrahamu, andiswe tulindila kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza. (2 Pe. 3:13) Ikuti tiitwabikkila maano kuzintu izili kujulu, cilakonzya kulibonya mbuli kuti zisyomezyo eezyi tazifwambaani kuzuzikizyigwa calo icikonzya kupa kuti tuunke ansi kumuuya. Mucikozyanyo, sena kuli zintu nzyomwakaliimya musyule oomu kutegwa mutalike mulimo wabupainiya naa kutegwa muyungizye mulimo wanu wakukambauka munzila zimwi? Ikuti naa mwakacita oobo, mwakacita kabotu. Pele mbuti mazuba aano? Mutalubi kuti Abrahamu wakazumanana kubikkila maano ‘kumunzi uujisi ntalisyo zini-zini.’ (Heb. 11:10) “Abulahamu wakasyoma Jehova, eelyo Leza wakamubona kuti mululami.”—Lom. 4:3.

10. Ino Musa wakali kupona buumi buli buti ciindi naakacili mukubusi?

¹⁰ Aumwi mwaalumi wakazumanana kubikkila maano kuzintu zyakujulu ngu Musa. Naakacili mukubusi, “wakayiisyigwa busongo boonse bwabana Egepita.” Oolu lwakali lwiiyo lwaatala kapati. Tanaakali kukkala buyo ku Egepita cisi cakajisi nguzu pele alimwi wakali kukkala muŋanda ya Farao. Nkakaambo kaako tacigambyi kuzyiba kuti Musa “wakali anguzu mumajwi amumilimo yakwe.” (Mil. 7:22) Amuyeeye buyo coolwe ncaakajisi Musa! Nokuba boobo, Musa wakabikkila kapati maano kuzintu ziyandika kapati—kucita kuyanda kwa Leza.

11, 12. Ndwiiyo nzi ndwaakali kuyandisya kapati Musa, alimwi ino tuzyi buti kuti wakali kuluyandisya kapati?

¹¹ Kuboneka kuti kumatalikilo, banyina Musa, ba Jokebedi, bakali kumuyiisya kujatikizya Leza wabana Hebrayo. Musa wakabona kuti luzyibo lwa Jehova lulijisi mpindu kapati kwiinda buvwubi boonse. Aboobo, wakacikaka coolwe ncaakali kulangilwa kuba aancico muŋanda ya Farao. (Amubale Bahebulayo 11:24-27.) Masimpe, lwiiyo lwakumuuya  alimwi alusyomo lwakwe muli Jehova lwakamupa kuti abikkile kapati maano kuzintu izili kujulu.

¹² Musa wakaiya lwiiyo lwakumubili lwaatala kapati ilwakaliko ciindi ncaakali kupona, pele sena wakalubelesya kusumpula mulimo wakwe mu Egepita, kuyanda kuba aampuwo, naa kuyanda kuba aabuvwubi bwakumubili? Peepe. Ikuti naakacita oobo, naatakakaka “kwiitwa kuti mwana wamwana musimbi wa Falawo,” alimwi ‘naatakasala kupenzyegwa antoomwe abantu ba Leza, naakalikkomanisya acibi muzyakulikondelezya zyakaindi kaniini buyo.’ Masimpe, Musa wakabelesya luzyibo lwakwe lwakumuuya kusumpula makanze aa Jehova.

13, 14. (a) Ncinzi cakamugwasya Musa kuti ayelele kubeleka mulimo Jehova ngwaakali kuyanda kumupa? (b) Mbubwenya mbuli Musa, ino ncinzi ncotuyandika kucita?

¹³ Musa wakali kuyandisya kapati Jehova alimwi abantu bakwe. Naakajisi myaka yakuzyalwa iili 40, Musa wakayeeya kuti ulakonzya kugwasya mukwaangununa bantu ba Leza kuzwa mubuzike mu Egepita. (Mil. 7:23-25) Nokuba boobo, Jehova katanamupa mulimo ooyu, kuli cintu cimwi cipati ncaakali kuyandika Musa. Wakali kuyandika kuba aabube mbuli kulicesya, kukkazika moyo, kubomba, alimwi abube bwakulyeendelezya. (Tus. 15:33) Musa wakali kuyandika lwiiyo ilwakali kuyakumugwasya kuliyumya mumasunko alimwi amubuyumu-yumu ibwakali kulangilwa kumbele. Mulimo wabweembezi bwamyaka iili mbwiibede wakali kuyakumugwasya kuba aabube oobu bwabunaleza.

¹⁴ Sena Musa wakagwasyigwa amulimo wabweembezi ngwaakali kubeleka? Inzya! Ijwi lya Leza lyaamba kuti Musa wakali “mubombemoyo kwiinda bantu boonse baansi.” (My. 12:3) Wakaba aabube bwakulicesya bwalo ibwakamugwasya kubakkazikila moyo bantu baindene-indene alimwi amapenzi ngobakajisi. (Kul. 18:26) Mbubwenya buyo, andiswe inga twayandika kuba abube bwakumuuya ibukonzya kutugwasya kwiinda “mumapenzi mapati” kunjila munyika mpya ya Leza yabululami. (Ciy. 7:14) Sena inga twacikonzya kukkala aabantu kubikkilizya abantu ibajisi moyo muniini? Inga cagwasya kutobela lulayo lwamwaapostolo Petro, iwakakulwaizya basyominyina kuti: “Amubalemeke bantu bamisyobo yoonse, amube aluyando kuciinga coonse cabakwesu.”—1 Pe. 2:17.

15, 16. (a) Nkaambo nzi ncociyandika kuzumanana kubikkila maano kuzintu izili kabotu? (b) Nkaambo nzi ncociyandika kuti Banakristo bazumanane kulilemeka?

¹⁵ Tupona ‘muziindi zikatazya ncobeni.’ (2 Ti. 3:1) Aboobo, kutegwa tuzumanane kupakamana kumuuya, tweelede kubikkila kapati maano kuzintu izili kujulu. (1 Te. 5:6-9) Atubone nzila zyotatwe mbotukonzya kucita oobo mubuumi bwesu.

¹⁶ Mbotulilemeka: Petro wakalizyi mbociyandika kulilemeka. Wakaamba kuti: ‘Amube abukkale buli kabotu lyoonse akati kabamasi ikutegwa balibonene milimo yanu mibotu eelyo akaambo kaceeco, balemeke Leza.’ (1 Pe. 2:12) Kufwumbwa naa tuli aŋanda, kumulimo, kucikolo, kukusobana, naa mumulimo wakukambauka, tweelede kusolekesya kulemeka Jehova kwiinda mukulilemeka kwesu. Masimpe, akaambo kakutalondoka, toonse tulalubizya. (Lom. 3:23) Kwiinda mukuzumanana ‘kulwana nkondo mbotu yalusyomo,’ tulakonzya kuzwidilila kulwana kutalondoka kwesu.—1 Ti. 6:12.

17. Mbuti mbotukonzya kwiiya bube mbwaakajisi Kristo Jesu? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

¹⁷ Muuya ngotutondezya: Cintu cimwi ciyandika kunze aakulilemeka nkuzilanga kabotu zintu. Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Amube amuzeezo ooyu ngoonya iwakali muli Kilisito Jesu.” (Flp. 2:5) Ino Jesu wajisi bube buli buti? Wakali kulicesya. Kulicesya  kwakamupa kuti alyaabe mumulimo wakwe wakukambauka. Kukambauka makani mabotu aajatikizya Bwami bwa Leza kubantu ngowakali mulimo ngwaakali kubikkila maano. (Mk. 1:38; 13:10) Jesu wakali kubelesya Jwi lya Leza kukosola makani aali woonse. (Joh. 7:16; 8:28) Wakali kwaaiya Magwalo Aasalala cakulomya cakuti wakali kukonzya kwaazubulula, kwaaiminina alimwi akwaapandulula. Kwiinda mukulicesya alimwi akuba basungu mumulimo wakukambauka alimwi akuba aciiyo ca Bbaibbele cesu tobeni, tuyakuba mbuli Kristo.

18. Muunzila nzi iyandika kapati motukonzya kugwasyilizya mulimo wa Jehova?

¹⁸ Lugwasyo lwesu: Jehova ukanzide kuti ‘muzyina lya Jesu boonse bafwugame—aabo bali kujulu amunyika.’ (Flp. 2:9-11) Nokuba kuti ujisi cuuno caatala kapati, Jesu uyakulibombya kucita kuyanda kwa Bausyi, alimwi andiswe mbotweelede kucita oobo. (1 Ko. 15:28) Muunzila nzi motukonzya kucita boobo? Nkwiinda mukulyaaba amoyo woonse mumulimo ngotupedwe ‘wakugwasya bantu bamisyobo yoonse kuba basikwiiya.’ (Mt. 28:19) Alimwi tuyanda kuti ‘katucitila bantu boonse milimo mibotu,’ kucitila basimukoboma alimwi abakwesu zintu zibotu.—Gal. 6:10.

19. Ino tweelede kukanza kucita nzi?

¹⁹ Eelo kaka tulalumba kuzyiba kuti Jehova utukulwaizya kubikkila kapati maano kuzintu izili kujulu! Tweelede ‘kubalika cakuliyumya mukusiyana nkotubikkilidwe kumbele’ kusikila kumamanino.’ (Heb. 12:1) Toonse atubeleke ‘camoyo woonse mbuli kuti tubelekela Jehova,’ eelyo Taateesu wakujulu uyakutulongezya akaambo kakusoleka kwesu.—Kol. 3:23, 24.