Skip to content

Skip to table of contents

Nibachikula, Mulakonzya Kuba Abuumi Bubotezya

Nibachikula, Mulakonzya Kuba Abuumi Bubotezya

“Wandizibya inzila yabuumi.”—INT. 16:11.

NYIMBO: 133, 89

1, 2. Nkuukuli kuchincha kukonzya kuchitika mbuuli zyakachitika kuchikozyano chawumwi mwana wachikolo?

UMWI mwana wachikolo uutegwa Tony, wakali wabaafwiifwi kuzwa chikolo. Wisi wakali wafwa alubo Tony taakali kuchiyanda pe chikolo. Mumawikkeendi, wakali kweebela mamuvi naakuti kwiinka kubeenzinyina. Taakali kuziyandisya pe zyakulwana alubo taakali kubelesya ma-drugs pesi taakalikwe makanze pe mubuumi. Alubo taakali kusyoma pe kuti Leza mpali. Bumwi buzuba, wakaswaana Bakamboni babili, mukwesu amukayintu wakwe alubo bakaambuulaawe atala akuzumbuuzya kwakwe kwakuti Leza mpali akusandula mibuzyo yakwe. Bakamupa kabbuku kati The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking akati Was Life Created?

2 Mukwesu amukayintu ooyu nibakabweeda, bakajana Tony wachincha maboneno aakwe. Wakali watubala tubbuku ootu zyakuti twakali twazakala akubaanga ntwachiindi. Wakati: “Kweelede kuti Leza mpali.” Wakazumina kwiiya Bbayibbele mpawo maponeno aakwe akachincha. Nikuba kuti taakali kupasa pe kuchikolo pesi wakazoosaanguna kukubona. Mupati wachikolo wakazibona kuti Tony wakali kuchincha nkinkaako wakagamba. Wakamubuzya kuti: “Maboneno aako achincha zigambya alubo wabupasa. Zyakuchincha oobo, nkuliswaanizya aBakamboni baJehova na?” Tony wakazumina mpawo wakakambawukila mupati wachikolo. Wakazoomaninsya chikolo alubo lino ngupayona wachiindi choonse, kali mubelesi uubelekela. Lino ulikubotelwa nkaambo wakajana Wisi uuli aluyando, Jehova.​—Int. 68:5.

SWIILILA JEHOVA KUTI ZIKWEENDELE KABOTU

3. Jehova usungwaazya bachikula kuti bachiteenzi?

3 Zyakachitika kuli Tony zitondeezya kuti Jehova ulamuyanda nibachikula nimuli mumbungano yakwe. Uyanda kuti mupone buumi bubotezya abupa kuti mukkutisikane. Alubo umusungwaazya kuti: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako.” (Muk. 12:1) Mazubaano, teekuuba pe kuchita oobo. Nikuba boobo, kulakonzeka. Kuti wagwasigwa aLeza ulakonzya kuzwidilila, kutali nuchili mukubusi luzutu pesi kwabuumi bwako boonse. Muchikozyano, atulange-lange nzitwiiya kukuzunda zisi zisiyene-siyene nkubakachita maIsrayeli kabatananjila Munyika Yachisyomezyo akuchikozyano chaDavida naakalwana aGoliyati.

4, 5. Twiiyaanzi kukuzunda maIsrayeli nkubakachita bantu bakuKkenani akumakani aali atala aDavida aGoliyati? (Langa zifanikisyo zili kumatalikilo aachiiyo.)

4 MaIsrayeli nibakali baba afwiifwi aNyika Yachisyomezyo, Leza taakababuzya kuti balibambile zilwanisyo zyabo naakuti kwiiya nzila zyakulwana. (Dt. 28:1, 2, NW) Pesi wakababuzya kuti bakeelede kuswiilila malayilile aakwe akumusyoma amoyo woonse. (Jos. 1:7-9) Mumaboneno aabantu, malayilile aaya aakali kubonekaanga taabeleki pe. Malayilile aaya akali kuyandikana loko nkaambo akapa kuti bakombi baJehova bakonzye kuzunda bantu boonse bamuKkenani. (Jos. 24:11-13) Nisimpe, kuti tuswiilile Leza, tweelede kuba alusyomo alubo lusyomo oolu lupa kuti tuzwidilile chiindi choonse. Kasimpe aaka kalabeleka chiindi choonse. Kachibeleka nikuba mazubaano.

5 Goliyati wakali silumamba wakazi zyankondo, kali mulamfu kwamamita aali 2.9 alubo wakali azilwanisyo zyiingi. (1 Sam. 17:4-7) Pesi Davida wakali azintu zibili luzutu, ngwiima alusyomo muli Leza wakwe Jehova. Bantu bakatakwe lusyomo, bakali kubonaanga Davida mufuba-fuba. Pesi bakalisweekede! Goliyati nguwe wakali mufuba-fuba.​—1 Sam. 17:48-51.

6. Niinzi nchitutalange-lange munzila iizwide?

6 Muchiiyo chakayinda, twakalanga-langa zintu zili 4, zipa kuti tubotelwe akuti tuzwidilile mubuumi. Zintu eezi ziswaanizya kuyandisya chakulya chamubukombi, kulumba beenzuma mbitwakapegwa aLeza, kulibikkila zipeekezyo zyamubukombi akulumba lwaangunuko lwachoonzyo ndutujana akaambo kakuba bakombi baLeza. Atulange-lange zintu eezi munzila iizwide katubelesya malayilile aajanika muli Intembauzyo 16.

YANDISYA CHAKULYA CHAMUBUKOMBI

7. (a) Muntu uusimide mubukombi ulibiyeni? (b) Niinzi chakali ‘chaabilo’ chaDavida alubo zyakapa kuti alimvwe biyeni?

7 Muntu uusimide mubukombi, usyoma Leza alubo zintu uzibona mbuuli mbazibona Leza. Uzulwidwa aaLeza mubuumi alubo ulamuswiilila. (1 Kor. 2:12, 13) Davida nchikozyano chibotu mumakani aaya. Wakayimba kati: “Jehova ncecaabilo cangu calukono ankomeki yangu.” (Int. 16:5) ‘Chaabilo’ eecho, chakali kuswaanizya bweenzinyina Davida mbwaakali aabo aLeza, ngwaakali kuyubila. (Int. 16:1) Zyakamugwasya biyeni Davida? Wakalemba kuti: “Muuya wangu wakondwa.” Davida wakali kubotelwa loko akaambo kakuba mweenzinyina waLeza.​—Bala Intembauzyo 16:9, 11.

8. Nziizili zintu zipa kuti upone buumi bulikabotu?

8 Kubotelwa Davida nkwaakali aako takujaniki kubantu bayandisya bunoti akulibotezya. (1 Tim 6:9, 10) Umwi mukwesu wakuCanada wakaamba kuti: “Kubotelwa kwachoonzyo takuzwi kuzintu nzitujana mubuumi pesi kuzwa kuzintu nzitupa Sikutupa zipo zibotu, Jehova Leza.” (Jak 1:17, NW) Kusyoma Jehova akumukomba kuyoopa kuti ube aampindu mubuumi akuti ukkutisikane. Niinzi chikonzya kukugwasya kuti ube alusyomo lusimide? Weelede kujana chiindi chakuba aanguwe kwiinda mukubala Jwi lyakwe, kulangisisya nzyaakalenga, kuyeeyesesya atala abuntu bwakwe aluyando ndwakutondeezya.​—Rom 1:20; 5:8.

9. Niinzi chikonzya kukugwasya kuti Jwi lyaLeza likuzulwide mbuuli Davida?

9 Chimwi chiindi Leza ututondeezya luyando kwiinda mukutulaya mbuuli Wisi mbalaya bana bakwe. Davida wakalutambula lulayo luli boobo. Wakati: “Ndalumba Jehova uundilaya, akati kamasiku moyo wangu ulandiiyisya.” (Int 16:7) Wakayeeyesesya atala amizeezo yaLeza mpawo wakayichita kuti ibe yakwe alubo wakazumina kuti imuzulwide. Kuti anduwe waba alusyomo luli boobo, uyoomuyandisya Leza alubo uyooba achiyandisyo chakumuswiilila. Kuyungizya waawo, uyoosima mubukombi. Muchizi uutegwa Christin wakati: “Chiindi nindiyanduulisisya akuyeeyesesya atala anzindibala anga ndalimvwa mbuuli kuti Jehova wakaalembela ndime makani aayo.”

10. Kweendelana aamakani aajanika muli Isaya 26:3, kubikkila maanu mubukombi kugwasya biyeni?

10 Kubikkila maanu mubukombi kupa kuti ube aaluzibo abupampu akuti ube aamaboneno aalikabotu atala ambayibona Leza nyika aziyoochitika kunembo. Nkamboonzi Leza nayanda kuti uyungizye luzibo abupampu? Uyanda kuti uzibe zintu nzweelede kubikka mubusena bwakusaanguna mubuumi, usale kabotu akuti utayoowi zintu ziyoochitika kunembo! (Bala Isaya 26:3.) Mukwesu uutegwa Joshua uukkala kuUnited States wakati: “Kuswena aafwiifwi aJehova kupa kuti ubone zintu ziyandikana azitayandikani loko.” Makani aaya ngachoonzyo alubo kuchita oobo kupa kukkutisikana!

SALA BEENZINYOKWE BALIKABOTU

11. Davida wakati niinzi chikonzya kutugwasya kuti tujane beenzuma balikabotu?

11 Bala Intembauzyo 16:3. Davida wakalizi mbaakali kukonzya kujana beenzinyina balikabotu. ‘Wakakondwa’ akaambo kakumvwanana abantu bakali kuyanda Jehova. Bantu aabo wakabaamba kuti ‘mbasalali’ nkaambo bakali kupona kweendelana azyeelelo zyaJehova zyakulijata zisalala. Umwi sintembawuzyo wakalimvwa munzila iikozyenie mumakani aakusala beenzinyina. Wakalemba kuti: “Ndi mweenzinyina boonse bakuyoowa, boonse babamba malailile aako.” (Int. 119:63) Mbuuli mbutwakayiya muchiiyo chakayinda, anduwe ulakonzya kujana beenzinyokwe balikabotu aakati kabantu bayoowa Jehova akumuswiilila. Bantu aabo baswaanizya bantu bali aaminyaka iisiyene-siyene.

12. Niinzi chakali kupa kuti Davida aJonatani kabamvwanana loko?

12 Sintembawuzyo Davida taakali kumvwanana abantu mbakayelenaabo luzutu. Ulimuzi na muntu ‘uulemekwa’ wakazooba mweenzinyina ngwayandisya loko? NguJonatani. Bweenzinyina bwabo nchikozyano chibotu chijanika muMagwalo. Ulizi na kuti Jonatani wakali mupati kuli Davida aminyaka iili 30? Niinzi chakali kupa kuti kabamvwanana? Nkusyoma Leza, kulemekana akubona kutayoowa umwi awumwi nkwaakatondeezya mukulwana basinkondonyina babantu baLeza.​—1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Kujana wachita biyeni kuti ubaabeenzinyokwe basiyene-siyene? Amba chikozyano.

13 Mbuuli Davida aJonatani, andiswe tujana ‘kukondwa’ chiindi nitukkala abantu bayanda Jehova alubo batondeezya kuti balamusyoma. Kiera, waba aaminyaka myiingi kakomba Leza wakati, “Ndili aabeenzuma biingi munyika yoonse, bali amaponeno atunsiya-nsiya tusiyene-siyene.” Kuti wachita oobo, anduwe uzoolibonena Jwi lyaLeza amuuya uusalala mbuzitujatanisya.

LIBIKKILE ZIPEEKEZYO ZYAMUBUKOMBI

14. (a) Niinzi chikonzya kukugwasya kulibikkila zipeekezyo zyamubukombi? (b) Bamwi bachikula balimvwa biyeni atala akulibikkila zipeekezyo zyamubukombi?

14 Bala Intembauzyo 16:8. Davida wakali kuyandisya kubelekela Leza mubuumi bwakwe. Anduwe ulakonzya kukkutisikana mubuumi kuti kubelekela Jehova wakubikka mubusena bwakusaanguna akulibikkila zipeekezyo. Mukwesu uutegwa Steven wakati: “Kubelekela kuzuzikizya chimwi chipeekezyo, kuchizuzikizya akubona mbundakachincha kupa kuti ndikkutisikane.” Mukwesu uuchikula wakuGermany lino uubelekela kuli chimwi chisi wakati: “Tandiyandi pe kuti nindazoochembaala ndizoobone kuti zintu nzindakali kuchita zyakali kugwasya ndime luzutu.” Tusyoma kuti anduwe mbulimvwa. Kuti kulimvwa oobo, belesya zipo zyako kuti ulemeke Leza akugwasya bamwi. (Gal. 6:10) Libikkile zipeekezyo zyamubukombi mpawo ukumbile Jehova kuti akugwasye kuzizuzikizya. Jehova ulabotelwa kusandula nkombyo zili boobo.​—1 Joh. 3:22; 5:14, 15.

15. Nziizili zipeekezyo nzukonzya kulibikkila? (Langa kabbokesi kati “ Zipeekezyo Nzindikonzya Kulibikkila.”)

15 Nziizili zipeekezyo nzukonzya kulibikkila? Zilakonzya kuswaanizya kusandula kumiswaangano yambungano mumajwi aako, kuba payona naakuti kubelekela kuBbeteli. Ulakonzya kwiiya umwi mulaka kuli amakanze akuyoobelekela kubusena kwaambuulwa mulaka ooyo. Barak uuli mumulimu wachiindi choonse wakati: “Taakwe mulimu uundibotezya kwiinda kuziba kuti, nibucha ndiyanda kubelekela Jehova amanguzu aangu woonse.”

LUBELESYE KABOTU LWAANGUNUKO LEZA NDWAKUPEDE

16. Davida wakali kulimvwa biyeni atala azyeelelo zyaJehova ziluleme alubo nkamboonzi?

16 Bala Intembauzyo 16:2, 4, NW. Mbuuli mbutwakayiya muchiiyo chakayinda, milawu amalayilile aLeza aaluleme alatwaangununa akutugwasya kuti tuyande zintu zilikabotu akuzonda zintu zibi. (Am. 5:15) Davida wakazibona kuti Jehova ‘Nkasensa kabubotu.’ Bubotu nkulijata kabotu. Davida wakabeleka changuzu kuti atobelezye chikozyano chaLeza akuchita kuti bubotu bwaLeza bube bwakwe. Alubo Davida wakabeleka changuzu kuti azonde zintu zibi mumeso aLeza. Zintu eezi ziswaanizya kukomba zifanikisyo, zipa kuti bantu balangilwaansi akuti batapi Jehova bulemu bumweelede.​—Is. 2:8, 9; Ciy. 4:11.

17, 18. (a) Nziizili mpindu Davida nzyaakabona atala abukombi bwakubeja? (b) Niinzi chipa kuti bantu ‘balivuzizye mapenzi’ mazubaano?

17 Muchiindi chaBbayibbele, bukombi bwakubeja bwakali kuswaanizya kuchita bwaamu. (Hos. 4:13, 14) Bukombi oobu bwakali kupa bantu mweenya wakuti bazuzikizye zisusi ziyandwa aamibili yabo. Pesi teebwakali kupa kuti babotelwe kwachiindi choonse. Kusiyana amakani aaya, Davida wakati ‘aabo bakali kutobela baleza bambi bakalivuzizya mapenzi.’ Alubo bakapa kuti bana bajane mapenzi miingi loko. (Is. 57:5) Jehova wakali kwiizonda michito iili boobu yalunya! (Jer. 7:31) Kaansinga wakaliwo kuchiindi eecho, wakali kunoobalumba loko bazyali bako kuti bakasyoma Jehova akumuswiilila.

18 Nikuba mazubaano, bukombi bwakubeja bulabuzumizya bwaamu nikuba koonana kwabantu bakozyenie zizo. Mpindu ziboola akaambo kakutalijata kabotu bantu nkubabonaanga nkuukuba aalwaangunuko, tazinachincha pe kuzwa muchiindi chaBbayibbele. (1 Kor. 6:18, 19) Bantu biingi “balivuzizya mapenzi” mbuuli mbutulikubona mazubaano. Nibachikula amuswiilile Taata wanu uuli kujulu. Amube aachoonzyo chakuti kumuswiilila kugwasya ndinywe. Amuyeeyesesye kuti mapenzi ngimukonzya kuswaana akaambo kakutalijata kabotu mapati loko kwiinda kubotelwa nkumukonzya kujana. (Gal. 6:8) Joshua, waambwa kumatalikilo, wakati: “Tulakonzya kubelesya lwaangunuko lwesu mbuuli mbutuyanda pesi kutalubelesya kabotu takupi kukkutisikana pe.”

19, 20. Nziizili zilongezyo nzibayoojana bachikula basyoma Jehova akumuswiilila?

19 Jesu wakabuzya batobeli bakwe kuti: ‘Mwajatisya majwi aangu, nchobeni mulaba basikwiiya bangu, alubo muyooziba kasimpe, mpawo kasimpe kayoomwaangununa.’ (Joh. 8:31, 32) Lwaangunuko oolu luswaanizya kwaangunuka kubukombi bwakubeja, kukutaba aaluzibo akumasalamusi. Alubo luswaanizya zyiingi. Mbuuli mbutwayiya, luswaanizya ‘kuba aalwaangunuko lwabulemu bwabana baLeza.’ (Rom. 8:21) Nikuba lino ulakonzya kulujana lwaangunuko oolu kwiinda ‘mukujatisya majwi aaKristu,’ chaamba njiisyo zyakwe. Munzila eeyi, ‘uyooziba kasimpe’ kutali kwiinda mukukayiya luzutu pesi kwiinda mukupona kweendelana ankako.

20 Nibachikula, amutondeezye kuti mulalulumba lwaangunuko Leza ndwamupede. Amulubelesye kabotu lwaangunuko oolu kwiinda mukuba aantalisyo mbotu yabuumi bwanu. Umwi mukwesu uuchikula wakati: “Kulubelesya kabotu lwaangunuko kuchili muniini, kuyookugwasya kunembo waakusala zintu zipati mbuuli kuyanduula mulimu, kusala kuti uzookwata na naakuti ulalindila kwachiindi.”

21. Kujana wachita biyeni kuti ukkale kuli munzila iitola ‘kubuumi bwini-bwini’?

21 Mubweende oobu bukulukulu, buumi bantu mbubaamba kuti bulikabotu mbwachiindi chifwiifwi. Tatuzi pe kuti zintu zinooli biyeni lyajuunza. (Jak. 4:13, 14) Nzitweelede kuchita, nkutobela nzila iitola ‘kubuumi bwini-bwini,’ chaamba buumi butamani. (1 Tim. 6:19) Nisimpe Leza tatusinikizyi kweenda munzila eeyi. Ndiswe nitulisalila. Jehova abe ‘chaabilo’ chako. Zibone kaziyandikana loko “zintu zibotu” nzyakupede. (Int. 103:5) Kuyungizya waawo, baalusyomo lwakuti uyookupa ‘kukondwa alubo uyoobotelwa mane kukabe kutamani.’​—Int. 16:11.