Le Vaifofō Moni—O le Mativa

E UI lava i lipoti lē logolelei e faatatau i tagata matitiva i le lalolagi aoao, ae o loo iai nisi ua mautinoa e faapea e iai mea maʻoti e mafai ona faatinoina ina ia faaitiitia ai le faafitauli. O se faaaʻoaʻoga, e tusa ai ma se ulutala a le nusipepa Manila Bulletin, na lipotia mai e le Faletupe o Atinaʻe o Asia e faapea “e mafai ona aveesea e Asia le tulaga mativa i le isi 25 tausaga.” Na faapea mai le faletupe, o le auala e aveesea ai le mativa, o le faaleleia lea o le tulaga tau tamaoaiga o le atunuu.

Ua faatūina e nisi faalapotopotoga ma malo le tele o manatu ma fuafuaga ina ia taumafai e foʻia ai le faafitauli. O nisi nei o manatu: polokalame tau inisiua, faaleleia o aʻoaʻoga, soloia o aitalafu o loo nofoaitalafu ai atunuu tauatiaʻe i atunuu tamaoaiga, aveeseina o faasāsāaga o oloa mai fafo ina ia faigofie ai mo atunuu o loo toʻatele ai tagata matitiva ona faatau atu i isi atunuu a latou oloa, ma ni fale o le malo e maualalo le totogi.

I le tausaga e 2000, na faatūina ai e le Fono Sili a Malo Aufaatasi, ni sini ina ia faataunuuina a o leʻi oo i le 2015. O nisi o nei sini o le aveeseina o le mativa, le fiaʻai ma le eseese o tupe maua a tagata i se atunuu. E ui lava i le lelei o nei sini, ae e lē o mautinoa e le toʻatele o tagata pe e mafai ona faataunuuina i lenei lalolagi fevaevaeaʻi.

Fautuaga Aogā Ina ia Faafetaiaʻia le Mativa

Talu ai e itiiti le faamoemoe mo le faaleleia o le tulaga o le lalolagi aoao, po o fea ea e mafai  ona maua ai e tagata le fesoasoani? E pei ona taʻua muamua, e iai ni faamatalaga aogā ma le atamai o loo maua i se tusi, lea e mafai ona fesoasoani i tagata i le taimi nei. O le ā lenā tusi? O le Afioga a le Atua po o le Tusi Paia.

Aiseā e ese ai le Tusi Paia mai i isi faamatalaga uma? Auā e mai i Lē na Foafoaina Mea lea e pule silisili ese. O loo iai i le Tusi Paia le poto e pei o ni ʻoa tautele—o mataupu silisili e aogā i tagata uma po o fea lava e nonofo ai ma e aogā foʻi i taimi uma. Afai e faatatauina na mataupu silisili, e mafai la ona tofo ē matitiva i ni olaga faamalieloto i le taimi nei. Seʻi o tatou tilofaʻia ni faaaʻoaʻoga.

Ia saʻo le manatu e faatatau i tupe. Ua fai mai le Tusi Paia: “Ua fai le poto ma mamalu, ua fai foʻi tupe ma mamalu; a o le aogā lenei o le poto ua maua, e ola ai ē ua i ai.” (Failauga 7:12) O le ā le tāua o lenei fuaiupu? E muta le aogā o le tupe. E moni e mafai ona maua ai ni mea lelei i le olaga. E mafai ona faatauina ai mea tatou te moomia, peitaʻi e iai ona tapulaa. O loo iai mea e sili atu ona tāua e lē mafai ona faatauina i tupe. O lo tatou iloaina o lenā manatu, o le a fesoasoani iā i tatou ina ia maua ai le manatu saʻo i meafaitino ma faapea ona ʻalofia ai mafatiaga ua oo i tagata e soona pupū i le faateleina o a latou tupe. E lē mafai ona faatau le ola i tupe, ae o le gaoioi ma le poto e mafai ona puipuimalu ai le ola i le taimi nei, ma e mafai foʻi ona maua ai le avanoa mo le ola e faavavau.

Ola e tusa ai ma mea ua e mauaina. E iai le eseesega o mea tatou te fia mauaina, ma mea tatou te moomia moni ina ia ola ai. E tatau ona tuu le faamuamua i mea tatou te moomia moni. E faigofie lava ona tatou manatu faapea e tatou te moomia se mea, ae o le mea moni, tatou te lē o moomia lenā mea. O se tagata poto, e muamua lava ona ia faasoasoaina ana tupe mo mea e moomia ina ia ola ai, e pei o meataumafa, lavalava, fale ma isi mea faapena. A o leʻi faatauina la se isi mea, e na te fuafua lelei po ua lava lana tupe e totogi ai lenā mea. Na fautua mai Iesu i se tasi o ana talafaatusa, e ao i se tagata ona “muaʻi nofo i lalo e faitau tupe e totogi aʻi, po ua lava ana mea e faauma ai.”—Luka 14:28.

E iai se tinā e suafa iā Eufrosina e nonofo ma lana fanau e toʻatolu i Filipaina. Talu ai na tuua e le tamā o le aiga ia Eufrosina ma si ana fanau i tausaga ua teʻa, o se luʻi la mo lenei tinā le faigaluega ma le faasoasoaina lelei o tupe. Ona o lea, na ia aʻoaʻoina ai lana fanau ina ia latou iloa mea e tāua e tatau ona faaaogā i ai le tupe. O se faaaʻoaʻoga, atonu e vaai le fanau i ni mea e mananaʻo i ai. Na i lo le fai saʻo i ai e leai, e talanoa i ai Eufrosina e faapea: “E mafai ona faatau le mea tou te mananaʻo i ai, ae e tatau ona outou filifili. E lē o lava la tatou tupe. E mafai ona faatau le mea ua mananaʻo i ai, pe faatau se mea lelei po o ni fualaau ʻaina e inaʻi ai le araisa mo le vaiaso. O le ā le mea tou te mananaʻo i ai? Pule lava outou.” E masani ona malamalama le fanau i le utiuti tele o le seleni, ma malilie ai e faatau mai ni meaʻai na i lo o isi mea.

Ia gata ai o tatou manaʻo. Ua faapea mai se isi mataupu silisili o le Tusi Paia: “Afai ua maua e i tatou o mea e aai ai ma mea e oofu ai, ia gata ai o tatou manaʻo.” (1 Timoteo 6:8) E lē faapea e maua e se tagata le fiafia, ona o ana tupe. E lē o fiafia le toʻatele o tagata mauʻoa, peitaʻi ua matuā fiafia le toʻatele o tagata matitiva. Ua iloa e nei tagata lē tagolima le auala e faaalia ai  le lotomalie i mea e moomia moni mo le olaga. Na fetalai Iesu i ‘mata e lelei’ lea e taulaʻi atu i mea e sili ona tāua. (Mataio 6:22) E fesoasoani lenā mea i se tagata ina ia gata ai lona manaʻo i mea ua ia mauaina. E toʻatele tagata matitiva ua lotomalilie i mea ua maua ona ua iai so latou faiā lelei ma le Atua ma ni aiga fiafia—o mea na e lē mafai ona faatauina i tupe.

O nisi na o faaaʻoaʻoga o fautuaga aogā a le Tusi Paia e mafai ona fesoasoani i ē matitiva ina ia faafetaiaʻia ai o latou tulaga. Ae e tele foʻi isi fautuaga. O se faaaʻoaʻoga, ia ʻalofia masaniga leaga e pei o le taumafa tapaa ma le pelē tupe ia e maʻimau ai tupe; ia iloa po o ā mea e sili ona tāua i le olaga aemaise sini faaleagaga; ma e lelei pe a iai se agavaa i se tomai faapitoa po o se galuega e moomia e isi pe a nonofo i vaipanoa e tau leai ni galuega. (Faataoto 22:29; 23:21; Filipi 1:9-11) Ua fautua mai le Tusi Paia ina ia faaaogā lenā “poto ma le mafaufau” auā “e fai ia mea ma ola o lou agaga.”—Faataoto 3:21, 22.

E ui lava ua aogā fautuaga a le Tusi Paia mo ē o pagatia i le mativa, ae o loo iai pea fesili e uiga i le lumanaʻi. Po o le a faaauau ai pea e faavavau ona pagatia tagata matitiva? Pe e iai ea se taimi o le a aveesea ai le eseesega tele o tagata matuā mauʻoa ma ē matuā matitiva? Seʻi o tatou iloiloina se vaifofō e lē o mailoa e le toʻatele o tagata.

Ua Aumaia e le Tusi Paia le Faamoemoe

E ioe le toʻatele o tagata e faapea e lelei le Tusi Paia. Peitaʻi, latou te lē o iloaina faamatalaga maʻoti o loo iai e uiga i suiga mataʻina ua toe o se aga ona faataunuuina.

Ua fuafua le Atua ina ia foʻia mafatiaga o tagata, e aofia ai ma le mativa. Ona ua lē mafai pe e lē mananaʻo foʻi malo o tagata e faataunuu lenā mea, ua fuafua ai le Atua e aveeseina na malo. E faapefea? Ua fai mai le Tusi Paia i le Tanielu 2:44: “E faatuina ai e le Atua o le lagi o le malo e lē faaumatia e faavavau; o lea malo foʻi, e lē tuuina atu ia i se tasi nuu, na te tuʻimomomoina ma faaumatia ia malo uma lava, a o ia e tumau lava e faavavau.”

Pe a māeʻa ona aveeseina nei “malo” po o pulega, o le a gaoioi ai le Tupu tofia a le Atua. O lenā Tupu e lē o se tagata peitaʻi o se agaga malosi i le lagi e pei o le Atua, lea ua iai le agavaa e fai ai suiga tetele e moomia ina ia tafieseina ai tulaga lē tutusa o tagata i aso nei. Ua tofia e le Atua lona Alo ina ia faatinoina lenā tulaga. (Galuega 17:31) Ua faamatalaina e le Salamo 72:12-14 le gaoioiga o le a faia e lenei Tupu: “E laveaʻi e ia o lē mativa i lona alaga mai; atoa ma lē ua puapuagatia, ma lē ua leai sona fesoasoani. E alofa atu ia i lē ua vaivai ma lē ua mativa; e faaola lava e ia ē ua matitiva. E laveaʻi o ia iā i latou ai le sauā ma le faamalō; e silisili foʻi o latou toto i lona manatu.” Maʻeu se faamoemoe ina a matagofie! Ioe, o le a maua le mapusaga! O le a gaoioi le Tupu tofia a le Atua auā se manuia o tagata matitiva ma puapuagatia.

O le taimi lenā o le a foʻia ai le tele o faafitauli e fesootaʻi atu i le mativa. Ua faapea mai  le Salamo 72:16: ‘E taumafa o saito e le nuu i tumutumuga lava o mauga.’ O le a lē toe iai se taimi e lē lava ai meataumafa ona o oge, le lē lava o tupe po o le lē lelei foʻi o pulega.

O le a foʻia ai foʻi ma isi faafitauli. O se faaaʻoaʻoga, o le toʻatele o tagata o le lalolagi e lē o iai ni o latou lava fale. Peitaʻi, ua folafola mai e le Atua: “Latou te faia fale, ma latou mau ai; latou te totō tovine, ma latou aai i o latou fua. Latou te lē fai fale ina ia mau ai nisi; latou te lē totō ina ia ʻai ai nisi; auā e pei o aso o le laau aso o loʻu nuu; e uma lava i ē ua filifilia e aʻu o mea na faia e o latou lima.” (Isaia 65:21, 22) O le a tofu lava le tagata ma lona fale ma olioli foʻi i lana galuega. O lea la, ua folafola mai e le Atua se vaifofō tumau mo le mativa. O le a lē toe iai ni eseesega tele i tagata mauʻoa ma ē matitiva, ma o le a lē toe iai foʻi ni tagata ua matuā lē lava mea e ola ai.

Pe a faatoʻā faalogo i folafolaga a le Tusi Paia, atonu e manatu se tagata ailoga e taunuu moni na folafolaga. Peitaʻi, o le suʻesuʻe lelei i le Tusi Paia, o le a iloa ai, ua faataunuuina uma folafolaga a le Atua i aso ua mavae. (Isaia 55:11) E lē tatau ona taumānatu pe faamata e taunuu. Peitaʻi, e tāua le fesili lenei, O le ā se mea e tatau ona e faia ina ia maua ai na faamanuiaga?

Po o le a E Mauaina na Faamanuiaga?

Talu ai o le Atua e ana le malo, e tatau ona avea i tatou ma ē ua fiafia i ai lona finagalo ina ia talia i tatou e fai ma tagata e ola i lalo o lana pulega. Ua faailoa mai e le Atua taʻiala e moomia ona tatou mulimuli i ai ina ia tatou agavaa ai. E maua i le Tusi Paia na taʻiala.

E amiotonu le Alo o le Atua lea ua tofia e avea ma Tupu. (Isaia 11:3-5) O lea la, o i latou o le a soifua i lalo o lenei malo, e tatau foʻi ona amiotonu. Ua fai mai le Faataoto 2:21, 22: “O ē amio saʻo, latou te mau i le nuu; ma ē ua sao a latou amio, e faatotoeina ai i latou; a e vavaeeseina o ē amio leaga ai le laueleele, e liaiina ai foʻi o ē amio pepelo.”

Pe e iai ea se auala e mafai ai ona tatou iloa mea e moomia ona tatou faatinoina? Ioe e iai. E ala i le suʻesuʻeina o le Tusi Paia ma le faatatauina o ana taʻiala, e mafai ai ona e olioli i lenei lumanaʻi matagofie. (Ioane 17:3) E fiafia Molimau a Ieova e fesoasoani iā te oe e suʻesuʻeina le Tusi Paia. Matou te valaaulia oe e talia lenei avanoa ina ia faatasi ai ma tagata o le a soifua i se lalolagi e lē taitai oo i le mativa ma faiga lē tonu.

[Ata i le itulau 5]

Eufrosina: “O le lelei o le faasoasoaina o tupe e fesoasoani i lo matou aiga ina ia maua mea e moomia e ola ai”

[Ata i le itulau 6]

O se faiā lelei ma le Atua ma se aiga fiafia, e lē mafai ona faatauina i tupe