Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 6

Kolokolete Omw Lelepek!

Kolokolete Omw Lelepek!

“I pahn tengedi kolokol ei lelepek lao lel rahn en ei mehla.”​—SOHP 27:5, NW.

KOUL 34 Kekeid ni Lelepek

AUDEPEN ONOP *

1. Ia duwen Sounkadehdehn Siohwa silimeno nan parakrap wet ar kolokolete arail loalopwoatohng Siohwa?

MEDEWEHLA dahme wiawihong Sounkadehdehn Siohwa silimen. (1) Ehu rahno serepein pwulopwul men iang sukuhl oh eh sounpadahko ndaiong tohnsukuhl ko koaros nan perehn sukuhlo en kawauwih rahn en kasarawih ehu. Serepeino ese me rahn en kasarawio sohte kin kaperenda Koht, eri ni wahu serepeino sohte iang towehda. (2) Mwahnakapw men me kin namenek kalokalohk ihmw lel ihmw. E esehda me emen sang eh wasahn sukuhlo kin kousoan nan ihmw me e pahn kohlahng ie, me iei ienge tohnsukuhl men me mwoweo kin kapailoke Sounkadehdehn Siohwa kan. Ahpw mendahki met, mwahnakapwo kohlahte ni ihmwo oh letelet ni wenihmwo. (3) Ohl emen kin doadoahk laud pwehn apwalih eh peneinei, oh ehu rahno eh kauno peki ih en wia mehkot me sohte mehlel de kauwehla kosonned. Mendahki e kakete luhssang eh doadoahko, ohlo kawehwehda me e anahne kin mehlel oh peikiong kosonned pwehki ih met me Koht ketin kupwurki sang sapwellime ladu kan.​—Rom 13:1-4; Ipru 13:18.

2. Peidek dah kei me kitail pahn koasoiapene, oh dahme kahrehda?

2 Irair kaselel dah kei me ke kilang rehn irail meh silimeno? Ele ke tehkada meh kei, duwehte eimah oh mehlel. Ahpw ehu irair kaselel me keieu kesempwal me sansalda iei lelepek. Emenemen irail kin kasalehda loalopwoat ong Siohwa. Emenemen irail sohte men kauwehla sapwellimen Koht koasoandi kan. Lelepek kin kamwakid irail en wia met. Siohwa uhdahn pahn ketin kupwurperenki emenemen irail pwehki arail kasalehda irair kaselel wet. Kitail pil men kaperenda Samatailo nanleng. Eri kitail en koasoiapene peidek pwukat: Dahkot lelepek? Dahme kahrehda kitail anahne lelepek? Oh ia duwen atail kak kakehlakahda atail koasoanehdi teng en kolokolete atail lelepek ni ahnsou apwal pwukat?

DAHKOT LELEPEK?

3. (a) Ia duwen sapwellimen Koht aramas akan ar kin kasalehda lelepek? (b) Karasaras dah kei me kak sewese kitail en wehwehki wehwehn lepin lokaiao lelepek?

3 Ia duwen sapwellimen Koht ladu kan ar kin kasalehda lelepek? Sang arail poakohng Siohwa ni mohngiong unsek, oh met kin imwikihla arail kin ahnsou koaros kaperenda ih. Tehk ia duwen lepin lokaiao “lelepek” eh kin kadoadoahk nan ekei wasa nan Paipel. Ehu wehwehn lepin lokaia wet nan Paipel iei unsek, mwakelekel de sohte samin kis, de sohte ohla. Karasepe, mehn Israel kan kin meirongkihong Siohwa mahn kan, oh Kosonnedo nda me mahn kan en sohte samin kis rehrail. * (Lip. 22:21, 22) Sohte mweimwei sapwellimen Koht aramas akan en meirongki mahn emen me nehtuk, sohte apali salenge, de apali mese; oh re sohte kak meirongki mahn emen me soumwahu. E kesempwal ong Siohwa me mahno pahn unsek, mwakelekel de sohte ohla. (Mal. 1:6-9) Kitail kak wehwehki dahme kahrehda Siohwa ketin nsenohki duwen unsek de sohte ohla. Ni atail kin pwainda mehkot, mehnda ma wahn tuhke, pwuhk, de dipwisoun doadoahk ehu, kitail sohte men ale ehu me mie pwoar laud de ekei wasa sohte mie ni dipwisowo. Kitail mwahuki ehu me unsek, mwakelekel de sohte ohla. Siohwa pil ketin sapwellimanki madamadauohte ong atail limpoakohng ih oh atail loalopwoat. Atail lelepek anahne unsek, mwakelekel de sohte ohla.

4. (a) Dahme kahrehda aramas soh unsek men kak lelepek? (b) Nin duwen me Melkahka 103:12-14 kasalehda, dahme Siohwa ketin kasik sang kitail?

4 Ia duwe, kitail pahn medewe me kitail anahne unsek pwe kitail en kak lelepek? Ele kitail kin medewe me kitail kin wiahda sapwung tohto. Tehk kahrepe riau dahme kahrehda kitail en dehr medewe me kitail anahne unsek pwehn lelepek. Keieu, Siohwa sohte kin ketin medemedewehte atail sapwung. E ketin mahsanihong kitail: “Ma komw pahn ketin kilelehdi dipat akan, ihs me kak pitsang sapwellimomwi kadeik?” (Mel. 130:3) E ketin mwahngih me kitail sohte unsek, wia aramas dipan ekei, oh e kin ketin mahkohng kitail ni kadek. (Mel. 86:5) Keriau, Siohwa ketin mwahngih atail soh itar kan, oh e sohte ketin kasik laudsang dahme kitail kak wia. (Wadek Melkahka 103:12-14.) Eri ni ahl dah me kitail kak unsek, mwakelekel de sohte ohla mwohn silangi?

5. Dahme kahrehda sapwellimen Siohwa ladu kan anahne limpoak pwehn kin lelepek?

5 Ong sapwellimen Siohwa ladu kan, limpoak me kin kamwakid irail en kin lelepek. Atail limpoak ong Koht oh poadidiong atail loalopwoat ong ih nin duwen Samatailo nanleng, anahne unsek, mwakelekel de sohte ohla. Ma atail limpoak kin pousehlahte wiawi ni ahl wet pil ni atail kin lelohng kasongosong, eri kitail kin lelepek. (1 Kron. 28:9; Mad. 22:37) Pil pwurehng medewehla Sounkadehde silimeno me kitail koasoiapene mwoweo. Dahme kahrehda irail wia soahng kan me irail wia? Ia duwe, serepeino sohte perenki soahng kaperen kan ni eh wasahn sukuhlo, de mwahnakapwo men sarohdi ni ihmw me e kolahng kalohk ong, de ohlo men luhssang eh doadoahko? Uhdahn soh. Weksang met, irail ese me Siohwa sapwellimanki koasoandi pwung kan, oh irail kin medemedewehte en kaperenda Samarailo nanleng. Pwehki irail poakohng ih, irail kin ahnsou koaros medewe mahs ih mwohn arail wiahda pilipil ehu. Ni ahl wet, irail kasalehda me irail kin lelepek.

DAHME KAHREHDA KITAIL ANAHNE LELEPEK?

6. (a) Dahme kahrehda ke anahne lelepek? (b) Ia duwen Adam oh Ihp ara sohte kasalehda lelepek?

6 Dahme kahrehda kitail koaros anahne lelepek? Ke anahne lelepek pwehki Sehdan peliandahr Siohwa oh pil kowe. Tohnleng menet me pelianda Koht pein wiahla Sehdan, de “Sounpelian,” nan mwetuwel en Ihden. E song en kauwehla mwaren Siohwa sang ni eh nda me Koht ketin suwed, roporop, oh kin wia Kaun likamw men. E kansensuwed me Adam oh Ihp iangala Sehdan oh uhwongada Siohwa. (Sen. 3:1-6) Ira ahneki ahnsou laud nan Ihden en kalaudehla ara limpoak ong Siohwa. Ahpw ni ahnsou me Sehdan pelianda Koht, ara limpoak sohte mwakelekel, sohte unsek de ohlahr. Pil ehu peidek anahne pasapengla: Ia duwe, aramas akan kak kolokolete arail loalopwoat ong Siohwa Koht pwehki arail limpoak ong ih? De aramas akan kak kasalehda me irail kin lelepek? Peidek wet kohda ni ahnsou me Sohp lelohng apwal.

7. Nin duwen me Sohp 1:8-11 kasalehda, ia sapwellimen Siohwa madamadau ong ahn Sohp eh lelepek? Ia ahn Sehdan madamadau ong met?

7 Sohp momour ni ahnsou me mehn Israel kan mi Isip. Eh lelepek uhdahn weksang ahn meteikan. Duwehte kitail, ohl menet pil sohte unsek. E kin wiahda sapwung kan. Ahpw Siohwa ketin poakohng Sohp pwehki eh kin lelepek. Mwomwen me Sehdan lahlahwe Siohwa ni eh peidengki duwen ahn aramas akan ar lelepek. Eri Siohwa ketin mahsanihong Sehdan duwen Sohp. Ahn ohl menet mour kasalehda me Sehdan sounlikamw men! Sehdan men Siohwa en ketin mweidohng ih en kasonge ahn Sohp eh lelepek. Siohwa ketin likih kompoakepaho Sohp, oh E ketin mweidohng Sehdan en kasonge.​—Wadek Sohp 1:8-11.

8. Ia duwen Sehdan eh kaloke Sohp?

8 Sehdan uhdahn suwed, oh ih sounkamaramas men. E kihsang soahng koaros me Sohp ahneki, kemehla nah lidu kan oh kauwehla adamwahu en Sohp. E kaloke ahn Sohp peneinei, oh kemehla nah seri ehk ko. E pil kaloke Sohp, kahrehiong ih en ahneki mpwos sang ni moangeo lel ni patehn neh ko. Ahn Sohp pwoudo pil pwunodada oh pahtoula laud, e kangoange Sohp en sohla lelepek, lahlahwe Koht oh mehla. Pein Sohp pil men mehla, ahpw e kolokolete eh lelepek. Eri Sehdan pil doadoahngki ehu wiepen kalokolok. E doadoahngki ohl silimen me wia kompoakepahn Sohp. Ohl ako mwemweitla rehn Sohp rahn kei, ahpw irail sohte kansenamwahwihala ih. Irail kauwe ih ni ahl me uhdahn suwed. Irail kose me Koht me ketin kahrehiong ih nan kahpwal oh sohte ketin nsenohki duwen eh lelepek. Irail pil nda me Sohp ohl suwed men me warohng ale soahng suwed kan me wiawihong ih!​—Sohp 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Mendahki e lelohng kalokolok kan, dahme Sohp sohte wia?

9 Ia duwen Sohp eh mwekidki kalokolok pwukat? E sohte unsek. E lipwoare ohl silimen ko me sohte kansenamwahwihala ih, oh e nda soahng kan me mwuhr e wehkada me koasoi mwahl kei. E uhki pein eh pwung laudsang sapwellimen Koht. (Sohp 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Ahpw mendahki eh irairo uhdahn suwedla, Sohp sohte uhwongada Siohwa Koht. E sohte kamehlele likamw me kompoakepah likamw ko koasoia. E nda: “I sohte pahn koasoia me kumwail aramas pwung; I pahn tengedi kolokol ei lelepek lao lel rahn en ei mehla.” (Sohp 27:5NW) Koasoi pwukat kadehdehda me Sohp koasoanehdi teng en kolokolete eh lelepek, sohte lipilipil dahme pahn wiawi. Sohp sohte uhdihsang eh lelepek; kitail pil kak wia duwehte.

10. Ia duwen omw iang pidada iren uhwong me Sehdan kihda duwen Sohp?

10 Sehdan pil kin wia soangen karaun likamw kohte ong emenemen kitail. Ia duwen omw iang pidada met? E nda me ke sohte uhdahn poakohng Siohwa Koht, oh me ke pahn uhdihsang papah ih pwehn pein doareiukala, oh me ke sohte pahn kolokolete omw lelepek! (Sohp 2:4, 5; Kaud. 12:10) Ia omw pepehm ong met? E uhdahn kamedek, kaidehn? Ahpw medewehla met: Siohwa ketin likihiuk laud pwehn ketikihong uhk ahnsou kaselel wet. E ketin mweidohng Sehdan en kasonge omw lelepek. Siohwa ketin kamehlele me ke kak kolokolete omw lelepek oh sewese kadehdehda me Sehdan sounlikamw men. E ketin inoukihda me e pahn ketin seweseiuk en wia met. (Ipru 13:6) Ia uwen eh wia pwais kaselel ehu me Kaunepen lahng oh sampah kin likihiuk! Ke kilang dahme kahrehda lelepek uhdahn kesempwal? E sewese kitail en kasalehda ahn Sehdan eh likamw kan oh kolokolete adamwahu en mwaren Samatailo oh utung sapwellime kaunda. Dahme kitail kak wia pwehn kolokolete atail lelepek?

IA DUWEN ATAIL KAK KOLOKOLETE ATAIL LELEPEK NI AHNSOU WET

11. Dahme kitail kak sukuhlkihsang Sohp?

11 Sehdan kalaudehla eh kaloke sapwellimen Koht ladu kan “ni imwin rahn akan.” (2 Tim. 3:1) Ni soangen ahnsou apwal pwukat, ia duwen atail kak kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek? Kitail kak sukuhlki soahng tohto sang Sohp. Mwohn eh lelohng kalokolok, Sohp kin kolokolete eh lelepek ong Siohwa pak tohto mahso. Tehk mehn kasukuhl siluh pwukat sang Sohp duwen en kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek.

Ia ekei ahl akan me kitail kak kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek? (Menlau kilang parakrap 12) *

12. (a) Nin duwen me Sohp 26:7, 8, 14 kasalehda, ia duwen Sohp eh kalaudehla eh pwuriamweikihla oh wauneki Siohwa? (b) Ia duwen atail kak kalaudehla atail wahu ong Koht nan mohngiongitail?

12 Sohp kalaudehla eh limpoak ong Koht sang ni eh kakairada eh wauneki Siohwa. Sohp kin doadoahngki ahnsou laud en medemedewe soahng kaselel oh kapwuriamwei kan en sapwellimen Siohwa kapikipik kan. (Wadek Sohp 26:7, 8, 14.) E uhdahn pwuriamweila ni eh medewehla duwen sampah, nan wehwe, depwek kan, oh nansapwe, ahpw e pohnese me e sohte ese laud duwen soahng koaros me Siohwa ketin kapikada. E pil kesempwalki dahme Siohwa kin ketin kasalehda. Sohp ndahki duwen sapwellimen Koht mahsen kan, “I kin idawehn dahme e kupwurki.” (Sohp 23:12) Sohp uhdahn pwuriamweikihla soahng kan me Siohwa ketin wia oh uhdahn wauneki ih laud. E poakohng Semeo oh men kaperenda ih. Imwilahn met, Sohp kalaudehla eh koasoanehdi teng en kolokolete eh lelepek. Kitail anahne wia duwehte me Sohp wia. Kitail ese soahng kapwuriamwei kan duwen kapikipikda laudsang aramas akan ni mwehin Sohpo. Oh kitail naineki Paipel pwon pwehn sewese kitail en esehla ihs uhdahn Siohwa. Soahng koaros me kitail sukuhlki kak sewese kitail en kalaudehla atail wahu nan mohngiongitail. Atail kin pwuriamweikihla oh wauneki kupwuren Siohwa pahn uhd kamwakid kitail en poakohng oh peikiong ih oh kakairada atail inengieng laud en kolokolete atail lelepek.​—Sohp 28:28.

Kitail kin kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek sang ni atail soikala kilel oh kasdo suwed (Menlau kilang parakrap 13) *

13-14. (a) Nin duwen me sansalda nan Sohp 31:1, ia duwen Sohp eh kadehdehda eh peik? (b) Ia duwen atail kak alasang eh mehn kahlemeng?

13 Sohp kakehlakahda pein ih pwehn kolokolete eh lelepek sang ni eh kin peik. Sohp ese me pwehn kolokolete eh lelepek, e anahne peikiong Siohwa. Ni mehlel, ehuehu ahnsou me kitail kasalehda peik kin kakehlakahda atail koasoanehdi teng en kolokolete atail lelepek. Sohp kin doadoahk laud pwehn peikiong Koht nan eh mour rahn koaros. Karasepe, e kin kanahieng mwomwen eh wiewia kan mwohn lih akan. (Wadek Sohp 31:1.) Nin duwen ohl pwopwoud men, e ese me e sohte konehng en mwahuki lih emen likin eh pwoudo. Rahnwet, kitail mour nan sampah ehu me kin kasongekin kitail soahng kan me pid tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud. Ia duwe, kitail pahn duwehte Sohp me soikala pepehm soh konehng kan ong emen me kaidehn atail pwoud? Kitail pahn soikala kilang kilel de kasdo suwed kan ni ahl sohte lipilipil? (Mad. 5:28) Ma kitail kin nantihong kaunda pein kitail rahn koaros, kitail pahn kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek.

Kitail kin kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek sang ni atail ahneki madamadau toupahrek ong kepwe kan (Menlau kilang parakrap 14) *

14 Sohp pil peikiong Siohwa ni eh kin kilangwohng mehkan en sampah. Sohp wehwehki me ma e kin koapworopworki eh kepwe kan, e pahn wiahda sapwung laud ehu oh e pahn ale kalokepen met. (Sohp 31:24, 25, 28) Rahnwet, kitail mour nan sampah ehu me kin kesempwalki kepwe kan. Ma kitail kakairada madamadau toupahrek ong mwohni oh kepwe kan, nin duwen me Paipel kaweidki kitail en wia, kitail pahn kakehlakahda atail koasoanehdi teng en kolokolete atail lelepek.​—Lep. Pad. 30:8, 9; Mad. 6:19-21.

Kitail kin kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek sang ni atail kolokolete atail koapworopwor (Menlau kilang parakrap 15) *

15. (a) Koapworopwor en keting dahieu me sewese Sohp en kolokolete eh lelepek? (b) Dahme kak sewese kitail en medemedewehte koapworopworo me Siohwa ketikihda?

15 Sohp kolokolete eh lelepek sang ni eh kin medemedewehte koapworopwor me Koht pahn ketin katingih ih. E kamehlele me Koht ketin nsenohki duwen eh lelepek. (Sohp 31:6) Mendahki eh kahpwal kan, Sohp kin kamehlele me Siohwa pahn ketin katingih ih. Dahme e kamehlele kin uhdahn sewese ih en tengedihongete eh lelepek. Siohwa uhdahn kupwurperenkihda ahn Sohp eh lelepek me kahrehda E ketin katingih ih laud ni eh wiahte ohl soh unsek men. (Sohp 42:12-17; Seims 5:11) Oh Sohp pil pahn ale keting me laud sang met. Ke uhdahn koapworopworki me Siohwa pahn ketin katingih omw lelepek? Atail Koht sohte ketin wekila. (Mal. 3:6) Ma kitail kin tamataman me Siohwa kin ketin katingih atail lelepek, kitail pahn nantihong kolokolete atail lelepek oh kak koapworopworki me kitail pahn ahneki mour kaselel ehu ahnsou kohkohdo.​—1 Des. 5:8, 9.

16. Dahme kitail anahne koasoanehdi teng en wia?

16 Koasoanehdi teng ken ahnsou koaros kolokolete omw lelepek! Ele ke kin medewe me sohte emen likin uhk me kin kolokolete eh lelepek, ahpw ke sohte pahn kelehpw. Ke pahn iang mi nanpwungen irail me lelepek rar rar kei nin sampah pwon. Ke pil pahn iang ohl oh lih pwoson kan me kin kolokolete arail lelepek mahso, mendahki arail mour mihla nan keper. (Ipru 11:36-38; 12:1) Kitail koaros en koasoanehdi teng en kolokolete atail lelepek duwehte Sohp ni eh nda: “I pahn tengedi kolokol ei lelepek!” Oh atail lelepek en kawauwih Siohwa kohkohlahte!

KOUL 124 Loalopwoat Ahnsou Koaros

^ par. 5 Dahkot lelepek? Dahme kahrehda Siohwa ketin kesempwalki irair kaselel wet me sapwellime ladu kan ahneki? Dahme kahrehda lelepek kin kesempwal ong emenemen kitail? Iren onop wet pahn sewese kitail en diarada pasapeng sang nan Paipel ong peidek pwukat. E pahn pil sewese kitail en kilang ni sansal ia duwen atail kak kakehlakahda pein kitail pwehn kolokolete atail lelepek ehuehu rahn. Atail wia met pahn wahdohng kitail kapai laud kan.

^ par. 3 Lepin lokaiahn Ipruo “sohte samin kis reh” me kadoadoahk ong mahn kan kin duwehte lepin lokaiao “lelepek” me kin kadoadoahk ong aramas akan.

^ par. 50 WEHWEHN KILEL: Kitail kilang Sohp nin duwen pahpa pwulopwul men padapadahki ekei nah seri kan duwen soahng kaselel oh kapwuriamwei kan en sapwellimen Siohwa kapikipik kan.

^ par. 52 WEHWEHN KILEL: Brother men sohte men iang ienge tohndoadoahk kan kilang kilel de kasdo suwed.

^ par. 54 WEHWEHN KILEL: Brother men soikala ineng en pwainda TV laud oh pweilaud ehu me e sohte anahne oh sohte kak pwainda.

^ par. 56 WEHWEHN KILEL: Brother men wiahda eh ahnsou en doudouloale oh kapakapki duwen koapworopwor en Paradais.