OD NASZEGO KORESPONDENTA Z KANADY

NA CO zwracasz uwagę, przeglądając się w lustrze? Prawdopodobnie na włosy albo na jakiś inny element swego wyglądu. A co powiesz o uśmiechu? Czy zauważyłeś, jak bardzo jego urok zależy od zębów? Jeżeli chcesz mieć ładny uśmiech, musisz po prostu o nie dbać. Zęby stałe są tak zaprojektowane, by mogły nam służyć całe życie. Wymagają szczególnej troski. Umożliwiają nie tylko rozdrabnianie pokarmu, ale też właściwe artykułowanie słów. Stanowią również podporę dla ust i policzków oraz przydają uśmiechowi piękna i blasku. Zdrowe zęby to prawdziwy skarb!

Jak dbać o zęby

Wszystko zaczyna się od jedzenia. Dzięki racjonalnej diecie, uwzględniającej produkty bogate w wapń oraz witaminy A, C i D, zęby dobrze się rozwijają. Proces ten zaczyna się w łonie matki i trwa aż do pełnego ukształtowania się zębów. * Dobre zwyczaje żywieniowe pomagają zachować zdrowe uzębienie. Należy zwłaszcza wystrzegać się pokarmów bogatych w cukier, gdyż zwiększają one ryzyko pojawienia się ubytków. Ciągle słyszymy ostrzeżenia, że spożycie cukru powoduje próchnicę. Mimo to każdego roku przeciętny Amerykanin zjada podobno 50 do 60 kilogramów cukru! Dlaczego substancja ta jest tak szkodliwa dla zębów?

Próchnicę wywołują bakterie Streptococcus mutans i Lactobacillus, które wchodzą w skład tak zwanej płytki bakteryjnej — lepkiej warstwy bakterii i resztek jedzenia odkładającej się na zębach. Bakterie te żywią się cukrem i zamieniają go w szkodliwe kwasy powodujące próchnicę. Niektóre cukry są szybciej przetwarzane w kwasy albo częściej przywierają do zębów, co przyśpiesza rozwój próchnicy. * Nieusuwana płytka może stwardnieć wokół linii dziąseł, tworząc kamień nazębny.

Usuwanie płytki nazębnej, a zwłaszcza bakterii Streptococcus mutans, odgrywa ważną rolę w profilaktyce próchnicy. Jeżeli chcesz mieć ładny uśmiech, nieodzowna jest codzienna higiena jamy  ustnej. W pewnym poradniku wyjaśniono, że szczotkowanie zębów „w połączeniu ze stosowaniem nici dentystycznych jest najważniejszą czynnością mającą na celu utrzymanie zdrowia i żywotności zębów oraz podtrzymujących je tkanek”. Skuteczne metody dbania o higienę jamy ustnej przedstawiono na ilustracjach (na tej i na następnej stronie). Inne sposoby dokładnego czyszczenia zębów może ci też zalecić twój dentysta.

Powtarzające się ataki kwasów powodują demineralizację, a co za tym idzie, osłabienie szkliwa. Takie straty są jednak każdego dnia uzupełniane. W jaki sposób? Udowodniono, że fluorki hamują próchnicę, pomagając w procesie remineralizacji. Próchnica to choroba niszcząca uzębienie, ale jej skutki można odwrócić dzięki określonym związkom, takim jak fluorki. Zęby więc same mogą się leczyć!

U dentysty

W pewnej ankiecie polecono ludziom wypisać swoje największe obawy. Co ciekawe, na drugim miejscu, zaraz za przemawianiem publicznym, znalazła się wizyta u dentysty. Czy taki lęk jest uzasadniony? W zamożnych krajach wysokoobrotowe wiertła oraz różne środki znieczulające umożliwiają wykonywanie większości zabiegów bez narażania pacjenta na ból czy choćby dyskomfort. Zorientowanie się, na czym polega każdy etap leczenia, może rozwiać twoje obawy.

Czasem w gabinecie dentystycznym usuwa się kamień nazębny i płytkę bakteryjną z miejsc niedostępnych dla szczoteczki do zębów albo dla nici dentystycznej. Zwykle robi to higienistka. Potem zęby są polerowane, żeby zapobiec gromadzeniu się płytki bakteryjnej oraz żeby usunąć plamy, które psułyby twój uśmiech.

Stwierdzono, iż preparaty fluoru zmniejszają ryzyko próchnicy, toteż często stosuje się je u dzieci w postaci żelu, płynu albo lakieru. W wielu krajach fluorowana jest woda wodociągowa. Związki fluoru wchodzą też często  w skład past do zębów jako dodatkowe zabezpieczenie przed próchnicą.

Co może zrobić dentysta?

Dentyści ciągle doskonalą się w stosowaniu środków, które minimalizują skutki demineralizacji. Jeżeli leczy się już niewielkie zmiany, nierzadko udaje się usunąć próchnicę. Dlatego wczesne wykrywanie i leczenie ubytków może sprawić, że wizyta u stomatologa wcale nie będzie nieprzyjemna.

Kiedy jednak kwas wytwarzany przez płytkę bakteryjną pozostaje na zębach, pojawia się próchnica. Jeżeli się jej nie zlikwiduje, tworzy się ubytek i ząb wymaga leczenia. Dopóki próchnica nie sięga miazgi, w której są włókna nerwowe, wystarczy tylko wypełnić ubytek.

Dentysta oczyszcza wiertłem zmianę próchniczą i formuje otwór, w którym umieści wypełnienie. Wypełnienia amalgamatowe szybko twardnieją i są potem polerowane, natomiast kompozytowe utwardza się za pomocą lampy polimeryzacyjnej. Jeżeli ubytki w zębach pozostawi się nieleczone i próchnica dojdzie do miazgi, może okazać się konieczne leczenie kanałowe, a nawet usunięcie zęba. Dzięki leczeniu kanałowemu, obejmującemu oczyszczenie i wypełnienie kanałów chorego zęba, nieraz udaje się go uratować. Na poważnie uszkodzone zęby nakłada się korony, a mostami albo protezami zastępuje się brakujące naturalne uzębienie.

Dlaczego warto dbać o zęby

Być może nadal boisz się wizyty w gabinecie stomatologicznym. Jeżeli tak, otwarcie powiedz o tym swojemu dentyście. Zanim rozpocznie leczenie, ustal, że jeśli zaczniesz odczuwać zbyt silny ból, dasz mu znać (na przykład podnosząc rękę). Poproś go, by wyjaśnił, na czym polega każdy etap leczenia. Jeżeli masz dzieci, pomóż im dbać o zęby, pozytywnie mówiąc o opiece stomatologicznej. Kiedy są niegrzeczne, nie strasz ich dentystą.

Doktor Daniel Kandelman, profesor na wydziale higieny jamy ustnej Uniwersytetu Montrealskiego, mówi: „Stomatologia pozwala obecnie osiągnąć szczytny cel, jakim jest zachowanie na całe życie zdrowych, naturalnych zębów oraz olśniewającego uśmiechu”. Naprawdę warto się o to starać!

[Przypisy]

[Ramka i ilustracje na stronie 12]

Szczotkowanie zębów

Zęby można szczotkować na kilka sposobów, ale słowo przestrogi — nie używaj zbyt wiele pasty. Pasta jest materiałem ściernym i może być „setki razy twardsza niż powierzchnia zęba”.

1 Ustaw włosie szczoteczki pod kątem około 45 stopni na linii dziąseł. Krótkimi ruchami delikatnie szczotkuj zęby od linii dziąseł do powierzchni żującej. Dokładnie wyczyść powierzchnie zęba.

2 Krótkimi, energicznymi ruchami wyczyść powierzchnie żujące.

3 Aby wyczyścić wewnętrzną powierzchnię przednich zębów, trzymaj szczoteczkę prawie pionowo. Szczotkuj od linii dziąseł do powierzchni żującej zębów.

4 Energicznie wyszczotkuj język i podniebienie.

[Prawa własności]

Etapy 1-4: dzięki uprzejmości www.OralB.com

[Ramka i ilustracje na stronie 13]

Używanie nici dentystycznej

Dentyści zalecają codzienne używanie nici dentystycznej oraz mycie zębów po każdym posiłku.

1 Nawiń kawałek nitki na środkowe palce, zostawiając między nimi niewielki odcinek.

2 Kciukiem jednej ręki i palcem wskazującym drugiej napręż nitkę. Poruszaj nią w przód i w tył, żeby weszła między zęby.

3 Ułóż nitkę dookoła zęba i poruszaj nią w górę i w dół po bokach każdego zęba. Delikatnie prowadź nitkę do linii dziąseł i nieco niżej, ale ich nie naciskaj ani nie poruszaj nitką w przód i w tył poniżej linii dziąseł.

[Prawa własności]

Źródło: The Columbia University School of Dental and Oral Surgery’s Guide to Family Dental Care

Etapy 1-3: dzięki uprzejmości www.OralB.com