Ekišang Tumelo Ya Bona

O Ile a Ithuta Diphošong tša Gagwe

JONA o be a duma e-ka a ka homotša modumo woo o sa kgahlišego. E be e se feela ledimo le šoro leo le bego le baka go gohlana ga dithapo tša sekepe; le gona, e be e se maphoto a magolo ao a bego a betha mahlakore a sekepe ka matla, e lego seo se bego se dira gore sekepe se bake lešata. Aowa, Jona o be a tshwentšwe kudu ke lešata leo le bego le bakwa ke basesiši gotee le molaodi wa sekepe le sehlopha sa gagwe ge ba katanela gore sekepe seo se se ke sa nwelela. Jona o be a kgodišegile gore banna bao ba tla tloga ba e-hwa—ka baka la gagwe!

Ke’ng seo se bego se dirile gore Jona a be tlalelong gakaakaa? O be a dirile phošo e kgolo kudu ditirišanong tša gagwe le Modimo wa gagwe, Jehofa. O be a dirile’ng? Na phošo yeo e be e ka se lokišege? Dikarabo tša dipotšišo tše di ka re ruta mo gontši. Ka mohlala, taba ya Jona e re thuša go bona kamoo gaešita le bao ba nago le tumelo e tiilego ba ka arogago ka gona le kamoo ba ka lokišago diphošo tša bona ka gona.

Moporofeta yo a Tšwago Galilea

Ge batho ba nagana ka Jona, gantši go bonala ba lebiša tlhokomelo dikeng tša gagwe tše sa kgahlišego tše swanago le go se kwe ga gagwe Modimo goba go ba ga gagwe le hlogo e thata. Eupša go na le mo gontši mo re ka ithutago gona ka monna yo. Gopola gore Jona o be a kgethilwe go ba moporofeta wa Jehofa Modimo. Jehofa o be a ka se ke a mo kgetha bakeng sa boikarabelo bjo bogolo gakaalo ge nkabe a be a sa botege goba e le yo a sa lokago.

Go 2 Dikxoši 14:25, re ithuta se itšego ka setlogo sa Jona. O be a e-tšwa Gathe-Hefere yeo e lego bokgole bja dikhilomithara tše nne go tloga Natsaretha, e lego motse woo Jesu Kriste a bego a tlo golela gona nywaga-kgolong e seswai ka morago. * Jona o hlanketše bjalo ka moporofeta nakong ya pušo ya Kgoši Jerobeama II yo a bego a buša meloko e lesome ya Isiraele. Mehla ya Eliya e be e le kgale e fetile gomme moporofeta yo a hlanketšego ka morago ga gagwe e lego Elisa, o be a hwile nakong ya pušo ya tatago Jerobeama. Gaešita le ge Jehofa a dirišitše banna bao go fediša borapedi bja Baali, Baisiraele ba ile ba hlanoga ka boomo. Ga bjale, naga e be e le ka tlase ga tutuetšo ya kgoši yeo e ilego ya “dira tše di befetšexo Morêna.” (2 Dikxoši 14:24) Ka gona, modiro wa Jona o ka ba o be o se bonolo goba o be o sa thabiše. Go sa šetšwe seo, o ile a o phetha ka potego.

Lega go le bjalo, ka letšatši le lengwe bophelo bja Jona bo ile bja fetoga ka mo go feletšego. O ile a newa kabelo e tšwago go Jehofa yeo a hweditšego e le e thata kudu. Ke’ng seo Jehofa a bego a mo kgopela gore a se dire?

“Tsoxa, O yê kwa . . . Ninife”

Jehofa o ile a botša Jona gore: “Tsoxa, O yê kwa motseng o moxolo wa Ninife, O o xoêlêlê O re: Dibe tša wôna di fihlile pele xa-ka.” (Jona 1:2) Ga go thata go bona lebaka leo ka lona kabelo ye e ka bago e ile ya bonala e le thata. Ninife e be e le bokgole bja dikhilomithara tše ka bago 800 go ya ka bohlabela, e lego leeto leo mohlomongwe le bego le ka tšea mo e ka bago kgwedi ge eba o sepela ka  maoto. Lega go le bjalo, mathata a leeto leo le letelele a ka ba a ile a bonala e le karolo e bonolo ya kabelo yeo. Ge a fihla Ninife, Jona o be a swanetše go botša Baasiria, bao ba bego ba tsebja ka bošoro le go ba sehlogo, molaetša wa Jehofa wa kahlolo. Ge e ba go arabetše batho ba sego kae molaetšeng wa gagwe setšhabeng sa Modimo, ke’ng seo Jona a bego a ka holofela go se bona baheiteneng bao? Ke bjang mohlanka o tee feela wa Modimo a bego a ka atlega motseng o mogolo wa Ninife wo o bego o tla bitšwa “motse wa madi”?—Nahume 3:1, 7.

Ga re tsebe ge e ba Jona a ile a ba le dikgopolo tše bjalo. Seo re se tsebago ke gore o ile a tšhaba. Jehofa o be a mo laetše gore a ye ka bohlabela; Jona o ile a ya ka bodikela gomme a sepela go fihlela a fihla kgole kudu ka mo go ka kgonegago. O ile a ya lebopong motseng o nago le boema-kepe o bitšwago Joppa, e lego moo a ilego a hwetša sekepe seo se yago Tarasisi. Diithuti tše dingwe di bolela gore Tarasisi e be e le Sepania. Ge e ba go le bjalo, gona Jona o be a lebile motseng o lego kgole le Ninife ka dikhilomithara tše 3 500. Leeto le bjalo la go ya ka mošola wa Lewatle le Legolo—bjalo ka ge Lewatle la Mediterranean le be le bitšwa bjalo mehleng yeo—le be le ka tšea ngwaga! Ke kamoo Jona o bego a ikemišeditše ka gona go tšhabela kabelo yeo Jehofa a bego a mo neile yona!

Na se se bolela gore re ka re Jona e be e le lefšega? Ga se ra swanela go akgofela go mo ahlola. Bjalo ka ge re tla bona, o be a e-na le sebete se makatšago. Lega go le bjalo, go swana le rena ka moka, Jona e be e le motho yo a sa phethagalago yo a bego a lwantšhana le mafokodi a mantši. (Psalme 51:5) Ke mang mo go rena yo a sa kago a ba le poifo?

Nako le nako go ka bonala eka Modimo o re kgopela go dira selo seo se bonalago se le thata goba se sa kgonege. Mohlomongwe re ka hwetša go le thata go bolela le batho ka ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo, bjalo ka ge go nyakega gore Bakriste dire bjalo. (Mateo 24:14) Go bonolo go rena go lebala therešo ya bohlokwa yeo Jesu a e boletšego ge a re: “Dilo tšohle di a kgonega go Modimo.” (Mareka 10:27) Ge e ba re lebala therešo yeo ka dinako tše dingwe, mohlomongwe re ka kwešiša bothata bja Jona. Lega go le bjalo, ditla-morago tša go tšhaba ga Jona e bile dife?

Jehofa o Laya Moporofeta wa Gagwe yo a sa Kwego

Re ka akanya feela Jona a namela sekepe seo se segolo, mohlomongwe sekepe sa go rwala dithoto sa Fenikia. O be a lebeletše ge molaodi wa sekepe le sehlopha sa gagwe ba itokišetša leeto gomme sekepe se tloga boema-kepeng. Ge lebopo le dutše le nyamela ganyenyane-ganyenyane, Jona a ka ba a ile a holofela gore o tšhabela kotsi yeo a bego a e  boifa kudu. Eupša boemo bja leratadima bo ile bja fetoga go sa letelwa.

Diphefo tše matla di ile tša dira gore lewatle le galefe ka tsela e boifišago kudu gomme la ba le maphoto ao a ka khupetšago gaešita le dikepe tše dikgolo tša mehleng yeno. Go tšere nako e kaaka’ng gore sekepe se seo se dirilwego ka mapolanka se bonale e le se senyenyane kudu e bile se fokola ge se le gare ga lewatle gomme se khupeditšwe ke maphoto a magolo? Na ka nako yeo Jona o be a tseba seo a se ngwadilego ka morago—gore ‘Jehofa o be a tlišitše phefo e kgolo lewatleng’? Ga re tsebe. Lega go le bjalo, o ile a bona gore basesiši ba sekepe be ba thoma go goeletša medimo ya bona e fapa-fapanego gomme o be a tseba gore ga go thušo yeo ba ka e hwetšago go medimo yeo. Pego ya gagwe e re: “Le-sela-watlê la nyak’o rôbêxa.” (Jona 1:4; Lefitiko 19:4) Le gona, Jona o be a ka rapela bjang Modimo yo a bego a mo tšhabela?

Ka ge a be a ikwa a se na matla a go ba thuša, Jona o ile a ya karolong ya ka tlase ya sekepe gomme a hwetša lefelo leo a ka robalago go lona. Gona moo o ile a robala boroko. * Molaodi wa sekepe o ile a hwetša Jona, a mo tsoša gomme a mo kgothaletša go rapela modimo wa gagwe ka ge banamedi ka moka ba be rapela. Ka ge ba be ba kgodišegile gore go na le selo se sa tlwaelegago ka ledimo le, basesiši ba sekepe ba ile ba dira matengwa go bona gore ke mang yo a ba baketšego bothata. Ga go pelaelo gore Jona o ile tšhoga ge matengwa a utolla gore banna bao ga ba na molato. Go se go ye kae therešo e ile ya ba molaleng. Jehofa o be a laola ledimo leo go akaretša le matengwa e le gore a šupe motho o tee—Jona!—Jona 1:5-7.

Jona o ile a botša basesiši ba sekepe dilo ka moka. E be e le mohlanka wa Modimo ra-matla ohle Jehofa. Yoo ke yena Modimo yo Jona a bego a mo tšhabela le yo a bego a mo kgopišitše, e lego seo se bakilego gore bohle ba be kotsing ye e šoro. Banna bao ba be ba tšhogile; Jona o be a kgona go bona seo difahlegong tša bona. Ba ile ba mmotšiša gore ba dire eng ka yena e le gore ba phološe sekepe le maphelo a bona. O ile a re’ng? Jona o swanetše go ba a ile a thothomela ka letšhogo ge a nagana ka go kgangwa ke meetse ao a tonyago a lewatle leo le galefilego. Eupša ke bjang a bego a ka bakela banna bao lehu mola a tseba gore a ka ba phološa? Ka gona o ile a re: “Nkukeng Le ntahlêlê lewatleng, ké mo le tl’o xo Le okobalêla, xobane ke tseba xe ledimo le lexolo lé lè Le tletše ka molato wa-ka.”—Jona 1:12.

Ao e be e ka se be mantšu a lefšega. Go swanetše go ba go ile gwa kgoma pelo ya Jehofa go bona sebete sa Jona le moya wa gagwe wa boikgafo nakong yeo ya tlalelo. Mo nakong ye, re bona tumelo e matla ya Jona. Re ka ekiša tumelo ya gagwe lehono ka go bea polokego ya ba bangwe pele ga ya rena. (Johane 13:34, 35) Ge re bona motho a nyaka thušo, e ka ba dilong tša boiphedišo, maikwelong goba borapeding bja gagwe go Modimo, na re a ikgafa e le gore re mo thuše? Ruri re thabiša Jehofa ge re dira bjalo!

Mohlomongwe basesiši bao ba sekepe le bona ba ile ba kgomega, ka gobane mathomong ba be ba gana go mo lahlela ka lewatleng. Go e na le moo, ba ile ba dira sohle seo ba ka se kgonago go feta ledimong leo—eupša ba ile ba palelwa. Ledimo leo le ile la gakala. Mafelelong, ba ile ba bona gore ga ba na kgetho ge e se go mo lahlela ka lewatleng. Ba ile ba goeletša go Modimo wa Jona, e lego Jehofa, gore a ba gaugele gomme ba kuka Jona, ke moka ba mo lahlela ka lewatleng.—Jona 1:13-15.

Jona o Bontšhwa Kgaugelo Gomme o a Hlakodišwa

Jona o ile a phonkgela maphotong a galefilego. Mohlomongwe o ile a katanela go sesa gomme a bona gore sekepe se sepela ka lebelo. Eupša maphoto a matla a ile a mo nweletša gomme a mo gapeletša go ya ka tlase ga meetse. O ile a nwelela, a feletšwe ke kholofelo.

Ka morago Jona o hlalosa kamoo a ilego a ikwa ka gona nakong yeo. O ile a nagana ka dilo tše dintši. O ile a nagana a nyamile gore a ka se sa bona tempele e botse ya Jehofa kua Jerusalema gape. O ile a ikwa a nwelela bodibeng bja lewatle, kgaufsi le dithito tša dithaba moo a ilego a tatetšwa ke  dimela tša ka meetseng. Go be go bonala eka se e tla ba lebitla la gagwe.—Jona 2:2-6.

Eupša iketle pele! Go be go e-na le selo seo se bego se sepela kgaufsi le yena—selo se segolo sa mmala o moso seo se phelago. Ka ge se be se le kgaufsi, se ile sa tla se mo lebile ka lebelo. Se ile sa bula molomo wa sona o mogolo, sa mo khupetša gomme sa mo metša!

A e swanetše go ba e be e le mafelelo a bophelo bja Jona. Lega go le bjalo, Jona o ile a kwa selo seo se makatšago. O be a sa dutše a phela! O be a se a robega, a se a šilega e bile a sa palelwe ke go hema. Aowa, o be a sa dutše a phela, gaešita le ge a be a le ka gare ga seo ge e le gabotse e bego e swanetše go ba lebitla la gagwe. Ganyenyane-ganyenyane Jona o ile a tlala poifo. Ga go pelaelo gore ke Modimo wa gagwe, Jehofa, yo a bego a “romile hlapi e kxolo ya mo metša.” *—Jona 1:17.

Go ile gwa feta metsotso le diiri tše dintši. Gona moo, ka gare ga boso bjo a sa kago a bo bona, Jona o ile a ba le nako ya go nagana gomme a rapela Jehofa Modimo. Thapelo ya gagwe, yeo e ngwadilwego ka botlalo kgaolong ya bobedi ya Jona, e utolla seo. E bontšha tsebo ya Jona e tseneletšego ya Mangwalo ka gobane e tsopola gantši go Dipsalme. E bontšha gape seka seo se kgomago pelo e lego tebogo. Jona o feditše ka gore: “Xe e le nna, a nke ke ipexê mo xo Wene ka sedimo kè hlaboša lentšu la malebó; ke phêthê se ke se ennexo. Xo phološa xo na le Morêna.”—Jona 2:9.

Jona o ile a ithuta gore phološo ke selo seo Jehofa a ka se neago motho le ge e le ofe, kae le kae mo a lego gona le ka nako le ge e le efe. Le gona moo, ka “mpeng ya hlapi,” Jehofa o ile a hwetša le go phološa mohlanka wa gagwe yo a tshwenyegilego. (Jona 1:17) Ke Jehofa feela ya bego a ka boloka motho a phela e bile a phetše gabotse matšatši a mararo le mašego a mararo ka mpeng ya hlapi e kgolo. Ke mo gobotse go rena lehono go dula re gopola gore Jehofa ke “Modimo Yo bophelô bya xaxo bo lexo seatleng sa xaxwe.” (Daniele 5:23) Re a phela e bile re gona ka baka la gagwe. Na re bontšha tebogo? Na ga se ra swanela go kwa Jehofa?

Go thwe’ng ka Jona? Na o ile a ithuta go bontšha tebogo ya gagwe go Jehofa ka gore a mo kwe? O ile a dira bjalo. Ka morago ga matšatši a mararo le mašego a mararo, hlapi e ile ya tliša Jona lebopong gomme “ya hlatša Jona mo xo bexo xo le leši.” (Jona 2:10) Akanya—ka morago ga ditiragalo tše ka moka, go be go sa nyakege gore Jona a sese go fihla lebopong! Ke therešo gore o ile a swanelwa ke go hwetša tsela ya go tloga lebopong leo, go sa šetšwe gore le be le le kae. Lega go le bjalo, go se go ye kae moya wa gagwe wa go bontšha tebogo o ile wa lekwa. Jona 3:1, 2 e re: “Lentšu la Morêna la tlêla Jona la bobedi la re: Tsoxa O yê motseng o moxolo wa Ninife, O ba xoêlêlê taba ye ke tl’o xo Xo botša yôna.” Ke eng seo Jona a bego a tla se dira?

Jona ga se a ka a senya nako. Re bala gore: “Jona a tsoxa a ya Ninife, a dira se Morêna a mo laetšexo sôna.” (Jona 3:3) Ee, o ile a kwa. Go molaleng gore o ile a ithuta diphošong tša gagwe. Le mo tabeng ye re swanetše go ekiša tumelo ya Jona. Ka moka re dira dibe e bile re dira diphošo. (Baroma 3:23) Eupša na re lahlela toulo goba na re ithuta diphošong tša rena gomme ra hlankela Modimo ka go kwa?

Na Jehofa o ile a putsa Jona bakeng sa go kwa ga gagwe? Ka kgonthe o ile a dira bjalo. Go bonala mafelelong Jona a ile a kwa gore basesiši bale ba sekepe ba ile ba phologa. Ledimo le ile la homola gatee-tee ka morago ga boikgafo bja Jona gomme basesiši bao ba sekepe ba ile “ba boifa Morêna xa-xolo” gomme a mo direla sehlabelo go e na le medimo ya bona ya maaka.—Jona 1:15, 16.

Moputso o mogolo le go feta o ile wa tla nako e telele ka morago. Jesu o ile a diriša nako yeo Jona a e feditšego a le ka mpeng ya hlapi e kgolo e le seswantšho sa boporofeta seo se emelago nako yeo a bego a tla e fetša a le ka lebitleng goba Sheol. (Mateo 12:38-40) Ruri Jona o tla thabela go tseba ka tšhegofatšo yeo ge a tsošetšwa bophelong lefaseng! (Johane 5:28, 29) Le wena Jehofa o nyaka go go šegofatša. Go swana le Jona, na o tla ithuta diphošong tša gago gomme wa bontšha moya wa go kwa le wa go hloka boithati?

[Mengwalo ya tlase]

 [Lepokisi/​Seswantšho go letlakala 29]

Jona o Lebeletšana le Baswaya-diphošo

▪ Na ditiragalo tšeo di begilwego ka pukung ya Beibele ya Jona di diragetše e le ka kgonthe? Go tloga mehleng ya kgale, puku ye e dutše e belaelwa. Mehleng ye ya go nyatšwa kudu ga dilo, puku ye gantši e a ganetšwa—mohlomongwe go thwe ke nonwane goba ke ya boikgopolelo. Mongwadi yo mongwe wa lekgolong la bo-19 la nywaga o hlalositše kamoo moruti yo mongwe a hlalositšego pego ya Jona le hlapi e kgolo e le nonwane e sa tlwaelegago ka gore: Jona o be a le hoteleng e bitšwago The Sign of the Whale kua Joppa. Ge a be a se na tšhelete e lekanego ya go lefa sekoloto sa gagwe, mong wa hotele o ile a mo leleka. Ke kamoo go thwego Jona o ile a metšwa gomme ka morago a hlatšwa ke hlapi e kgolo. Go bonala baswaya-diphošo ba Beibele ba ikemišeditše metša Jona kudu go feta hlapi yela e kgolo!

Ke ka baka la’ng ba bantši ba sa bote puku ye ya Beibele? E hlalosa mehlolo. Go bonala baswaya-diphošo ba bantši ba e-na le pono e sa fetogego ka mehlolo, e lego gore: Dilo tše bjalo ga di kgonege. Eupša na pono e bjalo e a kwagala? Ipotšiše gore: ‘Na ke dumela lefoko la pele ka Beibeleng?’ Le re: “Mathomong Modimo ó hlodile lexodimo le lefase.” (Genesi 1:1) Dimilione tše dintši tša batho go dikologa le lefase ka bohlale di dumela therešo ye. Lega go le bjalo, ka tsela e itšego mantšu ao a akaretša mehlolo e mentši kudu go feta yeo e hlaloswago ka morago ka Beibeleng.

Ela hloko se: Go Yo a bopilego magodimo a tletšego dinaledi le diphedi ka moka tše makatšago tšeo di raraganego mo lefaseng, ke dilo dife go tšwa pukung ya Jona tšeo di bego di ka se kgonegego go yena? Na ke go hlola ledimo? Go tutuetša hlapi e kgolo gore e metše motho? Goba na ke go dira gore yona hlapi yeo e hlatše motho yoo? Go Yo a nago le matla a sa lekanywego, dilo tše bjalo ga di thata le gatee.​—Jesaya 40:26.

Dilo tše makatšago ka dinako tše dingwe di a direga, gaešita le ge Modimo a sa tsene ditaba gare. Ka mohlala, go thwe ka 1785 mosesiši yo mongwe wa sekepe o ile a wela ka Lewatleng la Mediterranean go tšwa sekepeng sa gagwe gomme a metšwa ke šaka. Lega go le bjalo, šaka yeo e ile ya thuntšhwa. Ka ge e thuntšhitšwe, šaka yeo e ile ya tshwa mosesiši yo yoo a ilego a gogelwa ka sekepeng a phela e bile a se a gobala. Ge e ba taba ye e le therešo, gona re ka e lebelela e le e makatšago—eupša e se mohlolo. Na Modimo a ka se diriše matla a gagwe go dira se fetago seo?

Le gona, baswaya-diphošo ba phegelela gore ga go motho yo a ka dulago matšatši a mararo ka gare ga hlapi gomme a tšwela pele a hema. Lega go le bjalo, batho ba bile bohlale ka mo go lekanego go ka lemoga kamoo ba ka tsenyago moya ka ditankeng gomme ba o dirišetše go hema nako e telele ba le ka tlase ga meetse. Na Modimo o be a ka se diriše matla a gagwe a magolo le bohlale go boloka Jona a phela e bile a hema ka matšatši a mararo? Bjalo ka ge yo mongwe wa barongwa ba Jehofa a ile a botša Maria mmago Jesu, “go Modimo ga go polelo yeo e ka se kgonegego.”​—Luka 1:37.

Ke’ng se sengwe gape seo se dirago gore puku ya Jona e be histori e nepagetšego? Tlhaloso ya Jona ya sekepe le banamedi ba sona e-na le ditaba ka botlalo e bile ke ya kgonthe. Go Jona 1:5 re bona basesiši ba lahlela dithoto ka lewatleng bakeng sa go dira gore sekepe se be bohwefo. Bo-radihistori ba bogologolo gotee le melao ya bo-rabi e bontšha gore go be go tlwaelegile gore batho ba dire bjalo ge ba lebeletšane le boemo bjo bobe bja leratadima. Tsela yeo Jona a hlalositšego Ninife ka yona ka morago le yona e dumelelana le bohlatse bja histori le bja boepi ba marope. Lega go le bjalo, ka godimo ga tšohle Jesu Kriste o boletše ka go dula ga Jona matšatši a mararo ka gare ga hlapi e kgolo e le boporofeta bja go dula ga gagwe ka lebitleng. (Mateo 12:38-40) Bohlatse bja Jesu bo tiiša gore taba ya Jona ke ya therešo.

“Go Modimo ga go polelo yeo e ka se kgonegego.”​—LUKA 1:37

[Seswantšho go letlakala 26]

Ka go latela taelo ya Jona, basesiši ba sekepe ba ile ba mo kuka gomme ba mo lahlela ka lewatleng