Hechos libron aski yatichäwinakapa
Jehová Diosan Arupax jakkiriwa
Hechos libron aski yatichäwinakapa
HECHOS sat libronxa, kunjamsa cristian tamax uttʼayasïna ukat jilxattarakïna uka tuqinakatwa sum qhanañchasi. Lucas sat doctoraw qillqäna, kunjamsa cristianonakax irnaqtʼapxäna uka tuqit niya 28 maranakatwa parli, 33 marat 61 marakama, wali chʼamañchkir arunakampiw qillqasïna.
Hechos libron qalltapanxa, apóstol Pedron yatiyäwipatwa jil parlasi ukat niya tukuñatakixa Pablon yatiyäwipat parlaraki. Lucasax yaqhip luräwinakxa uñjpachänwa, kunattix jupax “nanakasti” sasaw qillqäna. Aka libron yatichäwip yatxatasaxa, qhawqha chʼamanis Diosan Arupasa ukhamarak qullan ajayupasa uk jukʼampi wali askit uñjañasatakiw yanaptʼistani (Heb. 4:12). Ukat jukʼamp chʼamachasiñasatakiw yanapistani Diosan Apnaqäwipar iyawsäwimpi suytʼañatakiw chʼamacharakistani.
PEDROX ‘DIOSAN REINOPAN LLAVENAKAPWA’ APTÄNA
Qullan ajayu katuqasaxa, apostolanakax jan axsartʼasaw yatiyapxäna. Pedroxa, ‘Diosan reinopan llavenakapampiw’ nayraqatxa ‘istʼasir’ judionakampitaki ukat judionakan yupaychäwipar mantirinakampitakiw yatiñ jikxatapxañapataki mä punkjam jistʼaräna (Mat. 16:19; Hech. 2:5, 41). Cristianonakax uñisita arknaqata ukhamaw uñjasipxäna, ukatwa sarxapxäna, ukhamatwa taqi chiqan yatiyañax qalltasiwayi.
Kunapachatï Jerusalenankir apostolanakax Samaria markan Diosan arunakap istʼapxarakiw sir istʼapxäna ukhaxa, Pedrompi Juanampiruw uka markar khitapxäna. Pedrox payïr llave aptasinxa samaritanonakaru Diosan Apnaqäwipar mantapxañapatakiw mä punkjama jisktʼaräna (Hech. 8:14-17). Jesusan jiwatapat niya mä mara pasxipanxa, Tarsonkir Saulo chachaw cristianonakar makatxarakïna. Pedrox 36 maranwa kimsïri llave aptarakïna, ukhamatwa yaqha markankir jan circuncidat jaqinakarux qullan ajayux churasïna (Hech. 10:45).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
2:44-47; 4:34, 35. ¿Kunatsa iyawsirinakax yänakap aljasax mayninakar churapxäna? Cristianonakar makatirinakatxa, yaqhipanakax jaya chiqanakatwa jutapxäna ukat Jerusalenan mä qhawqha tiempompi qhiparañatakix qullq pistʼayasipxäna. Ukat iyawsatanakaparjam jukʼamp chʼamañchtʼasiñatakisa ukat yaqhanakar yatiyañatakisa, qhiparañ munapxäna. Ukhamasti, jupanakar yanaptʼañatakiwa yaqhip jilat kullakanakax yänakap aljasax pisinkirinakar churapxirïna.
4:13. Pedrompi Juanampixa, ¿jan liytʼasiri jan qillqtʼasiri jan yatiñan jaqïpxänti? Janiwa. Rabinonakar yatichaskäna uka yatiqañ utanakar jan sarapxatap laykuw “jan suma yatichata” jaqïpxiw sasin sapxäna.
5:34-39. Gamaliel chachax uta manqhanwa Sanedrinankir jilïrinakarux parläna, ukampis ¿kunjamatsa Lucasax uk yatpachäna? Inasa aka kimsatächi: 1) Gamaliel chachan nayra yatiqiripawa mä arunxa Pablowa Lucasar yatiyasapäna; 2) Lucasaxa, Sanedrinankir mä jilïr jaqimpi, sañäni, cristianonakar istʼir Nicodemompiw parlasapäna, jan ukaxa 3) Lucasax Diosamp amuytʼayataw uk yatisapäna.
7:59. ¿Estebanax Jesusarut mayispachäna? Janiwa. Kunattix Jehová Diosarukiw yupaychañasaxa, ukat juparukirakiw mayisiñasaxa (Luc. 4:8; 6:12). Estebanaxa Jehová Diosarupuniw Jesusan sutipxaru mayisirïna (Juan 15:16). Ukampis uküruxa, ‘Jaqin yuqaparuw Diosan kupïxapankaskiri’, mä visionan uñjäna (Hech. 7:56). Jesusan jiwatanakar jaktayañataki chʼamanïtap yatisaw Estebanax jupat jan armasiñapataki Jesusar uñjasax chiqak parlpachäna, ukhamarus janiw ukax mä oracionäkänti (Juan 5:27-29).
Yatichäwinaka:
1:8. Diosan luqtirinakapaxa aka Uraqpachanwa yatiyasipki, ukax janiw qullan ajayun jan yanaptʼapampix luraskaspati.
4:36–5:11. Amuyataxa, Chiprenkir José sat chacharuw Bernabé sas sutichapxpachäna, uka sutix ‘Chuymachirin’ wawapa sañ muni. Apostolanakax inas munasirïtapata, yanapasirïtapata ukham sutichapxchïna. Jiwasanakax jupjamäñasawa, janiw Ananías ukat Safira jupanakjamañasäkiti, jupanakax jan walinak lurasax suma jaqjamaw tukupxirïna, kʼari chuymani ukat sallqa jaqinakäpxänwa.
9:23-25. Diosan arupat yatiyaskakiñataki uñisirinakasat jaltxañaxa janiw axsarirïña sañ munkiti.
9:28-30. Yatiyktan uka chiqanakan jan waltʼäwinakar purirjamästanxa, sañäni, janchi tuqit ñanqhachistaspa, sarnaqäwisan mayjtʼaychistaspa jan ukax Diosar yupaychañ tuqitsa aynachtʼaychistaspa ukhaxa kawki chiqanakansa, khitinakarusa ukat kuna horanakas yatiyir sarañäni uka tuqinakat sum amuytʼasiñasawa.
9:31. Suman jakasiñ utjkipanxa, wakisispawa iyawsäwis jukʼampi chʼullqiptayaña, Bibliat jukʼampi yatiqasa, lupʼisa uk lursnaxa. Ukhamtï lurañänixa, Jehová Diosar axsartʼasaxa kuntï yatiqktan ukarjamaw sarnaqañäni ukat taqi chuymaw yatiyarakiñäni.
PABLOX TAQI CHUYMAW YATIYIRÏNA
Ágabo chachax 44 maranwa Antioquía markarux purïna, ukanxa Bernabeyampi Saulompixa “mä maraw” yatiyasipkäna. Agabosti “mä jachʼa machʼaw” utjani sasaw säna, uka arsutapaxa pä mar pasatatwa phuqasïna (Hech. 11:26-28). Ukat “lurañanakap phuqhasinxa Jerusalenatxa” Antioquía markaruw Bernabeyampi Saulompix kuttʼxapxäna (Hech. 12:25). Niya 12 maraw pasxäna Saulon cristianor tukutapatxa ukat 47 maranwa, Bernabeyampi Saulompir misionerjama Diosax khitäna (Hech. 13:1-4). Ukat 48 maranxa, Antioquía markaruw kuttʼanxapxäna, “kawkïr markantix jilatanakax Diosan munasiñapar katuyasin, jupanakar Tatitutak irnaqir khitapkäna ukaru” (Hech. 14:26).
Llätunk phaxsi pasatatsti, Saulox (Pablo sat sutiniraki) Silasaruw ajllïna jupamp chika sarañapataki, ukat misionerjam payïr saräwip qalltarakïna (Hech. 15:40). Timoteompi Lucasampix apóstol Pablomp jikthaptasaw sarapxäna. Lucasasti Filipos markaruw qhipari, Pablosti Atenasaruw sari ukat Corinto markaruw puriraki, ukanwa Priscilampiru Aquilampirux uñtʼi, ukat mä mar chikataniw ukan qhipararaki (Hech. 18:11). 52 mara qalltasti, Pablox Corinto markaruw Timoteompiru Silasampirux jaytawayi, ukat Siria tuqiruw Aquilampi Priscilamp chikax barcot sarawayxapxäna (Hech. 18:18), ukat Aquilampi Priscilampix Éfeso markanwa qhiparapxaraki.
Siria tuqinkiri Antioquía sat markan mä qhawqha tiempo qhiparasaxa, Pablox 52 maranwa misionerjamax kimsïr saräwip qalltarakïna (Hech. 18:23). Éfeso markanwa, “[Jehová] Tatitun arunakapax jukʼampi parlatäna, chʼamamp uñachtʼayasa” (Hech. 19:20). Mä kimsa maraw Pablox uka markan qhiparäna (Hech. 20:31). Ukat 56 marana, Pentecostés fiestax apaskän ukhaxa Jerusalenankänwa. Kunapachatï katuntatäkäna ukhaxa, jan axsarasaw Diosan arunakapat autoridadanakarux parläna. Roma markanwa apóstol Pablox pä mara utapan katuntata uñjasïna (59-61 jakʼana), ukhaman jikxataskasinsa Diosan Apnaqäwipat yatiyañatakisa ‘ukhamarak Tatit Jesucristxat’ yatichañatakisa wal chʼamachasïna (Hech. 28:30, 31).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
14:8-13. “Bernabearux, ‘Júpiter diosaw’ sasaw sapxäna. Pablorusti, ‘Mercurio diosaw’ sapxarakïnwa, ¿kunatsa Listrankir jaqinakax ukham sapxpachäna? Júpiter diosax Romanonakan jilïr diosapänwa, ukat Mercurio diosasti suma parltʼiri diosat uñtʼatarakïnwa. Pablow wali sum parltʼirïnxa, ukat Listrankir jaqinakax Mercurio sas sutichapxäna, ukat Bernabeyarusti Júpiter sasaw sutichapxarakïna.
16:6, 7. ¿Kunatsa qullan ajayux Pablompiru ukat masinakapampiruxa Asia ukat Bitinia tuqinakan jan yatiyapxañap munkpachäna? Ukanxa jukʼa irnaqirinakakiw utjäna ukatwa qullan ajayux kawkhantï wal yatiqañ munapkäna ukar khitäna.
18:12-17. Kunapachatix Sóstenes chachar jaqinakax nuwjapkän ukhaxa, ¿kunatsa Galión sat jilïrix ukhamaki uñchʼukpachäna? Inas Galión sat jilïrix akham sischina: Sóstenes sat chachaw Pablo contra saytʼapxañapatakix jaqinakar pʼiqtʼpachäna ukat juchapat nuwjayasiskix sasa. Ukampisa, ukham jan walin uñjasisaw Sóstenes sat chachax cristianor tukxäna. Ukatwa, Pablox ‘Sóstenes jilata’ sasax qhipat sisxpachäna (1 Cor. 1:1).
18:18. ¿Kun phuqä sasas Pablox arspachäna? Pablox nazareo jaqinakjam phuqañ arspachäna sasaw Biblia tuqit yaqhip yatxatir jaqinakax sapxi (Núm. 6:1-21). Kunsa Pablox arspachäna uka tuqitxa janiw Bibliax siskiti, cristianüxasati jan ukax janïr cristianükasacha ukham arsuwaypachäna, arsüwipa phuqañ qalltaskchïna, jan ukax tukuyxarakchïna ukatsa janirakiw qhanañchkiti. Kunjamaskpansa, uka arsüwipax janiw juchäkänti.
Yatichäwinaka:
12:5-11. Jilat kullakanakasatakixa Diosat mayiñasapuniwa.
12:21-23; 14:14-18. Diosarukiw jachʼañchasiñapa, ukampisa Herodesaxa jachʼanchatäsax katuqasïnwa. Ukampis Pablompi Bernabeyampixa ¡janipuniw ukham jachʼanchayasiñ munapkänti! Jehová Diosar luqtkasin kun jikxatasasa janiw jachʼañchatäñ munañasäkiti.
14:5-7. Sarnaqäwisan wali amuytʼasirïñaxa Jehová Diosar luqtaskakiñatakiw yanaptʼistu (Mat. 10:23).
14:22. Cristianonakaxa jan waltʼäwinaka utjañapxa yatipxiwa. Janiw uka jan waltʼäwinakat qhispiñ laykux iyawsäwip pʼakintapkiti (2 Tim. 3:12).
16:1, 2. Cristiano wayn tawaqunakax Diosar luqtkasax wal chʼamachasipxañapa ukhamaraki Diosan wali suma luqtiripat uñtʼatäpxañapatakixa yanaptʼap mayisipxañapawa.
16:3. Jaqinakax suma yatiyäwinak istʼapxañapatakixa, kunaymanitwa Biblian yatichäwiparjam yatiyañatakix chʼamachasipxañasa (1 Cor. 9:19-23).
20:20. Jiwasanakatakixa utat uta yatiyir sarañaxa wali wakiskir luräwipuniwa.
20:24; 21:13. Jakäwisa qhispiñat sipansa Jehová Diosar jan jithiqtas luqtañaw jukʼamp wakiskirixa.
21:21-26. Suma iwxanak katuqasiñxa taqi chuymaw munañasa.
25:8-12. Cristianonakaxa autoridadanakan nayraqatapanxa suma yatiyäwinak yatiyaskakiñatakixa, leyinakarjamaw arsusipxañapa, ukhamatwa “qhispiyasiñ arunak arxatañansa, ukhamarak uka qhispayasiñax chiqawa” sañatakisa (Fili. 1: 7).
26:24, 25. ‘Khititï jan Dios chuymäki’ uka jaqitakix janisay walïkpan jiwasanakax kunatix ‘askïki ukat chiqäkaraki’ ukanakatxa yatiyaskakiñasawa (1 Cor. 2:14).
[8 janan fotopa]
¿Diosan ‘reinopan llavenakap’ kunapachas Pedrox aptpachäna?
[9 janan fotopa]
Jan qullan ajayun yanaptʼapampixa janiw suma yatiyäwinakxa aka Uraqpachan yatiyksnati