Lutani apo pali nkhani

Kasi Yesu Ni Chiuta?

Kasi Yesu Ni Chiuta?

ŴANTHU ŵanandi ŵakuwona kuti chisambizgo cha utatu “ndicho ntchakuzirwa chomene mu chisopa cha Chikhristu.” Kuyana na Chisambizgo ichi, dada, mwana na mzimu utuŵa ni chiuta yumoza. Pakuyowoya vya chisambizgo cha utatu munthu munyake zina lake Cardinal John O’Connor wakati: “Chisambizgo cha utatu ntchakusuzga chomene kuchipulikiska.” Chifukwa wuli?

Pakuyowoya vya chisambizgo cha utatu, buku linyake la The Illustrated Bible Dictionary likutiphalira chifukwa chinyake, buku ili likuti: “Chisambizgo ichi ntcha mu Baibolo yayi.” Pakuti “chisambizgo cha utatu ntcha mu Baibolo yayi” awo ŵakugomezga chisambizgo ichi ŵayezga kusanga malemba ghanyake ndipo ŵakughalongosora mwakubudika kuti ghakolerane na ivyo ŵakugomezga.

Kasi Ni Lemba ndi Ilo Ŵakuti Likuyowoya vya Utatu?

Kanandi ŵanthu ŵakulilongosora mwakubudika lemba la Yohane 1:1. Mu Baibolo la King James Version, lemba lili likuti: “Pakwamba pakaŵa Mazgu, Mazgu wakaŵa pamoza na Chiuta [Muchigiriki, ton the·onʹ], ndipo Mazgu wakaŵa Chiuta [the·osʹ].” Lemba ili lili na mazgu ghaŵiri gha Chigiriki ghakuti the·osʹ kung’anamura (chiuta). Mazgu ghakwambilira ghali na mazgu ghakuti ton (the) agho tikugwiliskira ntchito chomene pa kuchema zina la munthu, ntheura pa lemba ili mazgu ghakuti the·onʹ ghakwimira Chiuta Wankhongono Zose. Apo mazgu ghachiŵiri ghakuti, the·osʹ ghalije mazgu agho tikugwiliskira ntchito pa kuchema munthu. Kasi mazgu agha ghakafumamo mwangozi waka?

Chifukwa wuli chisambizgo cha utatu ntchakusuzga kuchipulikiska?

Buku la Makani Ghawemi la Yohane likalembeka mu Chikoine, panji kuti Chigiriki icho ŵanthu ŵanandi ŵakachimanyanga makora. Pakulemba chiyowoyero ichi, ŵakulondezga chomene malango gha umo ŵakuzunulira zina. Munthu munyake wakusanda Baibolo zina lake A. T. Robertson wakayowoya kuti usange mazgu ghaŵiri ghali na vilembo ivyo tikugwiliskira ntchito pa kuchema zina la munthu, “mbwenu mazgu ghose ghaŵenge ghakuyana waka, kweniso ghangakhala palipose.” Robertson wakati chiyelezgero chiwemi ni lemba la Mateyu 13:38, ilo likuti: “Munda [mu Chigiriki, ho a·grosʹ] ni charu [mu Chigiriki, ho koʹsmos].” Ivi vikutovwira waka kumanya kuti charu chingayimiraso munda.

Kweni wuli usange mazgu ghakwamba ghalije vilembo vyakugwiliskira ntchito pa kuchema zina la munthu, ndipo mazgu ghakulondezgapo ghali navyo, nga umo viliri na lemba la Yohane 1:1? Wakusanda Baibolo munyake zina lake James Allen Hewett wakati: “Usange vili nthena mbwenu ndikuti mazgu ghakwamba na mazgu ghachiŵiri ghakuyana yayi kweniso ngamoza yayi mulimose umo vingaŵira.”

Hewett wakapeleka chiyelezgero cha lemba la 1 Yohane 1:5, ilo likuti: “Chiuta ni Ungweru.” Mu chigiriki, mazgu ghakuti “Chiuta” ni ho the·osʹ ndipo ghali na mazgu agho ŵakugwiliskira ntchito pakuchema zina la munthu. Kweni mazgu ghakuti phos agho ghakung’anamura kuti “ungweru” ghalije mazgu agho ŵakugwiliskira ntchito pa kuchema zina la munthu. Hewett wakayowoyaso kuti: “Pakulongosora vya chiuta, munthu wakuyowoya kuti Chiuta ni ungweru, ndipo vingachitika yayi kuti wayowoye kuti ungweru ni Chiuta.” Viyelezgero vinyake tikuvisanga pa lemba la Yohane 4:24, ilo likuti: “Chiuta ni Mzimu,” kweniso lemba la 1 Yohane 4:16, likuti: “Chiuta ntchitemwa.” Mazgu ghakwambilira mu malemba ghose ghaŵiri ghali na mazgu agho ghakugwira ntchito pa kuchema zina la munthu, apo mazgu ghachiŵiri ghakuti “Mzimu” na “chitemwa“ ghalije. Ntheura vingachitika yayi kuti mazgu ghachiŵiri ghakhale kukwambilira kwa mazgu ghanyake, chifukwa vingachitika yayi kuti, mazgu agha ghayowoyekenge kuti “Mzimu ni Chiuta” panji kuti ‘chitemwa ni Chiuta.’

Kasi “Mazgu” Ni Njani?

Ŵakaswiri ŵanandi ŵakumanya chiyowoyero cha Chigiriki kweniso awo ŵakung’anamura Baibolo ŵakuzomerezga kuti lemba la Yohane 1:1 likung’anamura kuti “Mazgu” ndiyo ni Chiuta yayi, kweni likung’anamura kuti “Mazgu” wali na mikhaliro nga ya Chiuta. Wakung’anamura Baibolo munyake zina lake William Barclay wakati: “Apo [mpositole Yohane] wakalembanga mazgu gha pa lemba la Yohane 1:1 wakalembako yayi mazgu ghakuchemera zina ghakuti theos lekani mazgu agha ghakulongosora waka makhaliro agho Mazgu wali nagho . . . Yohane wakang’anamuranga kuti Mazgu ni Chiuta yayi. Panji tingayowoyaso kuti Yohane wakang’anamuranga kuti Yesu ni Chiuta yayi.” Wakusanda Baibolo munyake zina lake Jason David BeDuhn nayo wakayowoya fundo yakuyana waka, wakati: “Mu Chigiriki, para ku zina kulije mazgu ghakuchemera zina ghakuti theos nga mazgu agho ghali pa lemba la Yohane 1:1c, ŵanthu ŵangaghanaghana kuti mukung’anamura ‘chiuta.’ . . . Mazgu ghakuti theos ghakupambana chomene na mazgu ghakuti ho theos, nga umo ghakupambanirana mazgu ghakuti ‘chiuta’ na ‘Chiuta mu Chingelezi.” BeDuhn wakayowoyaso kuti: “Lemba la Yohane 1:1, lindayowoye kuti Mazgu ni Chiuta Wankhongono Zose, kweni likuti ni chiuta panji kuti chakulengeka chauzimu.” Ivyo wakayowoya wakusanda Baibolo la American Standard Version zina lake Joseph Henry Thayer, vingatovwira kupulikiska fundo iyi, iyo wakati: “Logos [panji kuti Mazgu] ntchakulengeka chauzimu, ni Chiuta wankhongono zose yayi.”

Yesu wakayowoya mwakupulikikwa makora chomene mphambano iyo yilipo pakati pa iyo na Adada ŵake

Kasi mbunenesko kuti taŵanthu tingapulikiska yayi umo Chiuta waliri? Yayi, Yesu wakati tingamumanya Chiuta. Yesu wakalongora mphambano iyo yilipo pakati pa iyo na Adada ŵake apo wakalombanga, iyo wakati: “Kuti ŵaŵe na umoyo wamuyirayira, ŵakwenera kumumanyani imwe Chiuta waunenesko yekha, ndiposo Yesu Khristu, uyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Para tikumugomezga Yesu kweniso kupulikiska ivyo Baibolo likusambizga mbwenu timuchindikenge chomene Yesu Mwana wa Chiuta. Ndipo tisopenge Yehova “Chiuta waunenesko yekha.”