“Tikamba kudumbiskana na mwana withu nkhani ya moŵa apo wakaŵa na vyaka 6. Tikazizwa kuwona kuti wakumanya vinandi chomene vyakukhwaskana na moŵa kuluska umo tikaghanaghaniranga.”—Alexander

•  Ivyo mukwenera kumanya

•  Ivyo mungachita

•   Ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani ya moŵa

 Ntchakuzirwa chomene kudumbiskana na ŵana nkhani ya moŵa. Lekani kulindilira kuti wakure dankha. Khamit uyo wakukhala ku Russia wakati: “Nkhuwona kuti mphanyi tikadumbiskana na mwana withu nkhani ya moŵa apo wakaŵa muchoko. Nkhamanya kuzirwa kwa nkhani iyi maji yati yafika kale musingo. Paumaliro nkhabowozga kuti mwana withu wakamba kumwa moŵa apo wakaŵa na vyaka 13.”

 Chifukwa wuli mukwenera kufipa mtima?

•   Ŵana ŵangamba kumwa moŵa chifukwa cha ŵanyawo ŵa ku sukulu, ŵakusaska malonda, kweniso ivyo ŵakuwona pa TV.

•   Wupu wakuwona vya matenda ku U.S. wa Centers for Disease Control and Prevention, ukuti 11 peresenti ya moŵa uwo ukupangika ku United States, ŵakumwa mbana awo ŵandakwaniske vyaka 18.

  Lekani ŵavyaumoyo ŵakuchiska ŵapapi kuti ŵasambizgenge ŵana ŵawo apo ŵachali ŵachoko za uheni wakumwa moŵa. Kasi mungaŵasambizga wuli?

 Nozgekerani kuŵazgora mafumbo. Ŵana ŵakutemwa chomene kufumba mafumbo. Ntheura ŵapapi ŵangachita makora kunozgekera kuzgora mafumbo agho ŵangafumbika. Mwachiyelezgero:

•   Usange mwana winu wakukhumba kulaŵa moŵa, mungamuphalira kuti vinyo likupambana na moŵa chifukwa moŵa ukuŵaŵa chomene kuyaniska na vinyo.

•   Usange mwana winu wakukhumba kulaŵa moŵa, mungamuphalira kuti moŵa ukunanga mathupi gha ŵana. Muphalirani uheni wake: Munthu para wamwa moŵa wangajipulikako makora, kweni para wamwa chomene wangazinduka nawo, wangachita vinthu nga ni munthu wakuzelezeka, kweniso wangachita na kuyowoya vinthu ivyo pamanyuma wangazakadandawura navyo.—Zintharika 23:29-35.

 Jisambizgani. Baibolo likuti: “Munthu wakuchenjera wakuchita vinthu mwamahara.” (Zintharika 13:16) Manyani malango gha mu charu chinu ghakukhwaskana na moŵa. Ivi vimovwiraninge kuti musambizge makora mwana winu.

 Yambani ndimwe kuyowoya nkhani iyi. Mupapi munyake wa ku Britain zina lake Mark wakati: “Nyengo zinyake ŵana ŵakutimbanizgika pa nkhani ya moŵa. Zuŵa linyake nkhafumba mwana wane wa vyaka 8 usange ntchiwemi kumwa moŵa panji yayi. Nkhazikira apo tikachezganga nkhani iyi, ndipo ivi vikawovwira kuti wafwatuke pakuyowoya maghanoghano ghake.”

 Ŵana ŵinu ŵangayipulikiska makora nkhani ya moŵa para mukudumbiskana nawo mwakuwerezgawerezga. Kuyana na msinkhu wa mwana winu, pa nyengo iyo mukudumbiskana nkhani ya moŵa mungayowoyaso uheni wa moŵa para wakwenda pa msewu, na pa nkhani ya kugonana.

 Muŵe na nkharo yiwemi. Ŵana ŵali nga sipanji, iwo ŵakutolera ivyo ŵakuwona. Kafukufuku wakulongora kuti kanandi ŵana ŵakutolera ivyo ŵapapi ŵakuchita. Usange imwe mukumwa moŵa kuti mujipulikeko makora panji kuti muchimbire masuzgo, manyani kuti mwana winu wasambirenge kuti ntchiwemi kumwa moŵa para wakumana na suzgo. Ŵani mupapi muwemi. Woneseskani kuti imwe mukumwa moŵa mwambura kujumphizga.