1, 2. Yehovha u hi chavelela njhani loko hi ri enhlomulweni naswona i xitiyisekiso xihi lexi hi xi kumaka eRitweni rakwe?

MAKWERHU un’wana loyi a ha riki muntshwa loyi hi nga ta n’wi vitana Eduardo naswona a nga si tekaka, u byele Stephen nkulu la nga ni malembe yo tala a nghenele vukati mhaka leyi a yi nga n’wi dyisi byi rhelela. Eduardo, a a vilerisiwa hi marito lama nga eka 1 Vakorinto 7:28 lama nge: “Lava nghenelaka vukati va ta va ni nhlomulo enyameni ya vona.” U vutise Stephen a ku: “I yini ‘nhlomulo’ lowu ku vulavuriwaka ha wona laha naswona ndzi ta swi kotisa ku yini ku langutana na wona loko se ndzi tekile?” Loko Stephen a nga si n’wi hlamula, u n’wi kombele leswaku a anakanyisisa hi marito man’wana lawa muapostola Pawulo a ma tsaleke, lama vulaka leswaku Yehovha i “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo, lexi hi chavelelaka enhlomulweni wa hina hinkwawo.”—2 Kor. 1:3, 4.

² Hakunene Yehovha i Tatana la nga ni rirhandzu naswona wa hi chavelela loko hi langutane ni maxangu. Swi nga endleka leswaku na wena Xikwembu xi tshame xi ku chavelela xi tlhela xi ku kongomisa hi ku tirhisa  Rito ra xona. Hi nga tiyiseka leswaku xi hi navelela leswinene, hilaha xi endleke hakona eka malandza ya xona ya khale.—Hlaya Yeremiya 29:11, 12.

3. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

³ Hi nga swi kota ku tiyisela ntsena loko hi tiva swilo leswi hi vangelaka maxangu. Swi tano ni hi nhlomulo lowu vaka kona evukatini kumbe endyangwini. Kutani hi swihi swilo swin’wana leswi nga vangaka ‘nhlomulo enyameni’ lowu Pawulo a vulavuleke ha wona? Hi swihi swikombiso swa le Bibeleni ni swa manguva lawa, leswi nga endlaka hi chaveleleka loko hi langutane ni miringo? Ku tiva swikombiso leswi swi ta endla leswaku hi kota ku tiyisela.

4, 5. I yini swin’wana leswi vangaka ‘nhlomulo enyameni’?

⁴ Endzhakunyana ka loko Xikwembu xi simeke vukati byo sungula, xi te: “Wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u fanele ku namarhela nsati wakwe, kutani va fanele va va nyama yin’we.” (Gen. 2:24) Wolawo i marito lawa Yehovha a ma vuleke endzhaku ka loko a catise vanhu vo sungula. Hambiswiritano, ku nga hetiseki ka hina ku endla leswaku vatekani va langutana ni swiphiqo evukatini. (Rhom. 3:23) Loko wansati a tekiwa u boheka ku tiveka ehansi ka nuna wakwe, ku nga ha ri eka vatswari va yena. Xikwembu xi nyike wanuna vutihlamuleri byo va nhloko ya nsati wakwe. (1 Kor. 11:3) Kambe vavanuna ni vavasati van’wana lava ha ku nghenelaka vukati ya va tikela mhaka leyi. Rito ra Xikwembu ri vula leswaku wansati u fanele a amukela mhaka ya leswaku u ta kongomisiwa hi nuna wakwe ku nga ri vatswari va yena. Vanhu lava ha ku nghenelaka vukati va nga ha va ni nhlomulo hikwalaho ko tikeriwa hi ku hanyisana ni vatswari va nuna kumbe va nsati.

⁵ Hakanyingi swiphiqo swin’wana swi va kona loko nsati a byela nuna wakwe leswaku u tikile. Mikarhi yo tala ntsako lowu vatekani va vaka na wona loko nsati a tikile, a wu tlhaveriwi hi dyambu hikwalaho ko anakanyisisa hi leswi nga endlekaka loko nsati o tshuka a vabya loko a ha tikile kumbe loko se a ri ni n’wana. Nakambe, va fanele va kambisisa xiyimo xa vona xa timali. Swilo swo tala swi sungula ku cinca loko n’wana se a velekiwile. Nsati u sungula ku heta nkarhi wo tala a ri karhi a khathalela n’wana. Mikarhi yo tala nuna u sungula ku titwa a ri ni xivundza hileswi nkatakwe a hetaka nkarhi wo tala a ri karhi a khathalela n’wana. Hi hala tlhelo, vutihlamuleri bya nuna byi sungula ku andza hikwalaho ka leswi ndyangu wu kulaka.

6-8. Loko vatekani va navela ku va ni n’wana kambe va nga n’wi kumi swi nga vanga nhlomulo hi ndlela yihi?

⁶ Ku ni nchumu wun’wana lowu vangelaka vatekani van’wana nhlomulo. Nchumu wa kona hi loko vatekani va lava n’wana hi mbilu hinkwayo kambe va nga n’wi kumi. Loko nsati a nga veleki, sweswo swi nga n’wi vangela ntshikilelo. Vukati kumbe ku kuma vana a swi endli leswaku munhu a nga lavi ku chaveleriwa, kambe ku lava vana hi mbilu hinkwayo u nga va kumi swi vanga ‘nhlomulo enyameni.’ (Swiv. 13:12) Enkarhini wa Bibele, loko munhu a ri mhika a swi tekiwa ku ri ndzhukano. Rahele nsati wa Yakobe, a a twa ku vava swinene loko sesi wakwe a kuma vana kambe yena a nga va kumi. (Gen. 30:1, 2) Varhumiwa lava tirhaka ematikweni lawa hakanyingi vanhu va kona va vaka ni vana vo tala, va tshamela ku vutisiwa leswaku hikwalaho ka yini va nga ri na vana. Ku nga khathariseki ndlela ya vutlhari leyi va hlamulaka ha yona, vanhu volavo u twa va ku: “Ku ni murhi wo karhi lowu nga mi pfunaka!”

⁷ Anakanya hi makwerhu un’wana wa xisati wa le Nghilandhi loyi a lava n’wana hi mbilu yakwe hinkwayo kambe a nga n’wi kumi. U vule leswaku mhaka yoleyo yi n’wi karhatile swinene, eku heteleleni u swi xiyile leswaku ku navela ka yena a ku nge he hetiseki eka misava leyi. Kutani yena ni nuna wakwe va teke xiboho xo kurisa n’wana loyi a nga riki na vatswari. Hambiswiritano u te: “Mikarhi yin’wana a ndzi pfa ndzi titwa ndzi  tshikilelekile. A ndzi swi tiva leswaku ku kurisa n’wana loyi a nga riki na vatswari a swi fani ni ku kurisa n’wana loyi ndzi nga lo n’wi veleka.”

⁸ Bibele yi vula leswaku vavasati lava nga Vakreste va “hlayisekile hi ku tswala vana.” (1 Tim. 2:15) Kambe leswi a swi vuli swona leswaku ku tswala vana swi ta endla leswaku munhu a kuma vutomi lebyi nga heriki. Ematshan’weni ya sweswo, swi vula leswaku loko wansati a ri ni vana lava a va khathalelaka swin’we ni ku endla mitirho yin’wana ya le kaya, a nge vi na wona nkarhi wa ku famba a hleva ni ku nghenelela timhaka ta van’wana. (1 Tim. 5:13) Hambiswiritano, u ta langutana ni nhlomulo lowu vanhu lava nga evukatini va langutanaka na wona.

9. Hi wihi nhlomulo wun’wana lowu vanhu lava ngheneleke vukati va nga langutanaka na wona?

⁹ Loko ku vulavuriwa hi nhlomulo lowu vanhu lava ngheneleke vukati va nga ta langutana na wona, ku na wun’wana lowu vanhu va wu rivalaka, ku nga ku feriwa hi xirho xa ndyangu. Kambe nhlomulo lowu vavaka swinene lowu vatekani vo tala va langutaneke na wona, i ku feriwa hi munghana wa vukati. Lowu i nhlomulo lowu munghana wa vukati loyi a saleke a a nga ta swi tsakela ku langutana na wona eka misava leyi. Kambe Vakreste va xi tshemba hi ku helela xitshembiso xa Yesu xa leswaku vafi va ta pfuxiwa. (Yoh. 5:28, 29) Xana xitshembiso xexo xi n’wi khumba njhani munghana wa vukati loyi a saleke? Xi endla leswaku a chaveleleka. Leyi i yin’wana ya tindlela leti Tata wa hina loyi a nga ni rirhandzu a va chavelelaka ni ku va seketela ha yona hi ku tirhisa Rito rakwe lava nga enhlomulweni. Sweswi a hi xiyeni ndlela leyi malandza man’wana ya Yehovha ma titweke ha yona ni ndlela leyi ma vuyeriweke ha yona loko a ma chavelela.

10. Hana u wu kume kwihi nchavelelo loko a ri enhlomulweni? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹⁰ Hana, nsati loyi a rhandziwa hi nuna wakwe Elkana a a langutane ni nhlomulo wa muxaka wun’wana. A a ri mhika kambe nkatikulobye wakwe Penina a a tswala vana. (Hlaya 1 Samuwele 1:4-7.) “Lembe ni lembe” Penina a a dyisa Hana mbitsi. Sweswo swi endle leswaku Hana a va ni gome swinene. Leswi a a lava ku chaveleriwa, u khongele eka Yehovha hi mhaka yoleyo. U “khongele nkarhi wo leha emahlweni ka Yehovha.” Xana a a langutele leswaku Yehovha a hlamula xikhongelo xakwe? Swi nga ha endleka leswaku a langutele sweswo. Hikuva “xikandza xakwe a xa ha tlhelanga xi vilela.” (1 Sam. 1:12, 17, 18) A a tshemba leswaku Yehovha u ta endla leswaku a kuma vana kumbe u ta n’wi pfuna hi ndlela yin’wana.

11. Xikhongelo xi nga hi chavelela njhani?

¹¹ Leswi hi nga hetisekangiki naswona hi hanyaka emisaveni leyi lawuriwaka hi Sathana, ha ha ta langutana ni nhlomulo. (1 Yoh. 5:19) Swa tsakisa hakunene ku tiva leswaku Yehovha i “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo”! Ndlela yin’wana leyi nga hi pfunaka leswaku hi kota ku langutana ni nhlomulo i ku khongela. Hana u phofulele Yehovha ndlela leyi a titwa ha yona. Hilaha ku fanaka, na hina loko hi ri enhlomulweni hi fanele hi phofulela Yehovha ndlela leyi hi titwaka ha yona hi tlhela hi n’wi kombela swi suka embilwini, hi n’wi byela swilo leswi hi karhataka.—Filp. 4:6, 7.

12. I yini lexi endleke leswaku noni leyi vuriwaka Ana yi kuma ntsako?

¹² Hambiloko hi titwa hi ri ni xivundza hikwalaho ka leswi hi nga riki na vana kumbe hi leswi hi feriweke hi munghana wa vukati, hi nga wu kuma nchavelelo. Enkarhini wa Yesu, muprofeta wa xisati Ana u feriwe hi nuna endzhaku ka malembe ya nkombo va tekanile. A ku kona laha rungula ra Bibele ri vulaka leswaku a a ri ni vana. I yini leswi Ana a hambeta a swi endla ni loko se a ri ni malembe ya 84? Luka 2:37 yi ri: “A a nga kali etempeleni, a a endla ntirho wo kwetsima vusiku ni nhlikanhi a ri karhi a titsona swakudya, a endla ni swikombelo.” Ku gandzela Yehovha  swi endle leswaku Ana a kuma ntsako a tlhela a chaveleleka.

13. Nyika xikombiso xa ndlela leyi vanghana va ntiyiso va nga hi chavelelaka ha yona hambiloko maxaka ya hina ma nga ri na mhaka na hina.

¹³ Hi ta kuma vanghana va ntiyiso loko hi tihlanganisa ni vamakwerhu. (Swiv. 18:24) Paula u vula leswaku loko a ri ni malembe ya ntlhanu u ve ni gome swinene loko mana wakwe a tshika ntiyiso. U vula leswaku a swi nga olovi ku rivala hi mhaka yoleyo. Kambe u chavelelekile swinene loko Ann makwerhu wa xisati la nga phayona a n’wi pfuna leswaku a tiyisa vuxaka byakwe na Yehovha. U ri: “Hambileswi Ann a nga ri xaka ra mina kambe ndlela ya rirhandzu leyi a ndzi khome ha yona yi endle leswaku ndzi hambeta ndzi tirhela Yehovha.” Nisweswi Paula wa ha ya emahlweni a tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Sweswi u tsakile hileswi mana wakwe a tlheleleke enhlengeletanweni naswona va tirhelaka Yehovha swin’we. Ann na yena u tsakile hileswi a pfuneke Paula.

14. Lava chavelelaka van’wana va vuyeriwa hi yini?

¹⁴ Lexi tsakisaka hi leswaku loko hi rhandza van’wana, hi languta swilo leswinene ntsena eka vona. Vamakwerhu va xisati, ku nga khathariseki leswaku va tekiwile kumbe a va tekiwanga, va swi tiva leswaku ku chumayela mahungu lamanene tanihi vatirhikulobye ni Xikwembu hi swona leswi va endlaka va tsaka swinene. Xikongomelo xa vona i ku vangamisa Xikwembu hi ku va va endla ku rhandza ka xona. Van’wana va titwa va tsakile loko va ya ensin’wini. Handle ko  kanakana, hinkwerhu hi endla leswaku ku va ni vun’we evandlheni, loko hi khathala hi vanhu van’wana ku katsa ni vamakwerhu swin’we ni vanhu va le nsin’wini ya ka hina. (Filp. 2:4) Muapostola Pawulo a a ri xikombiso lexinene. A a fana ni “manana la wundlaka” eka vandlha ra le Tesalonika, hi hala tlhelo a a fana ni tatana hikuva a khathala hi vuxaka bya vandlha rero na Yehovha.—Hlaya 1 Vatesalonika 2:7, 11, 12.

15. I vamani lava nga ni vutihlamuleri lebyikulu byo dyondzisa vana ntiyiso?

¹⁵ Xin’wana lexi hi nga fanelangiki hi xi rivala i ku chavelela ni ku pfuna mindyangu. Mikarhi yin’wana vanhu lava ha ku vaka Timbhoni, va kombela vahuweleri lava nga ni ntokoto leswaku va va pfuna ku dyondzisa vana va vona ntiyiso kumbe ku dyondza na vona Bibele. Hi ku ya hi Matsalwa, vatswari hi vona lava nga ni vutihlamuleri lebyikulu byo dyondzisa ni ku letela vana. (Swiv. 23:22; Efe. 6:1-4) Kambe mikarhi yin’wana swi nga ha lava leswaku va pfuniwa naswona sweswo swa tlangeriwa swinene. Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku vatswari va fanele va khondla mavoko va rivala hi vutihlamuleri bya vona. Va fanele va tiyiseka leswaku va vulavurisana ni vana va vona nkarhi ni nkarhi loko va ri ekaya.

16. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko hi pfuna vana?

¹⁶ Loko mutswari a kombela un’wana leswaku a dyondzela vana vakwe Bibele, loyi a komberiweke a nga fanelanga a tekela vatswari vutihlamuleri bya vona. Mikarhi yin’wana Mbhoni yi nga komberiwa ku dyondza Bibele ni vana lava vatswari va vona va nga riki Timbhoni. Mbhoni yoleyo yi fanele yi tsundzuka leswaku ku va yi pfuna vana volavo leswaku va va ni vuxaka na Yehovha, a swi vuli swona leswaku se hi yona mutswari wa vona. Nakambe swi ta va swinene leswaku dyondzo ya kona yi fambiseriwa ekaya ka vana volavo vatswari va vona va ri kona kumbe Mbhoni yin’wana, kumbe yi fambiseriwa endhawini leyi nga erivaleni. Sweswo swi ta endla leswaku ku nga vi na loyi a ehleketaka swilo swo biha hi dyondzo yoleyo. Kambe hi ku famba ka nkarhi, vatswari va fanele va hetisisa vutihlamuleri lebyi Xikwembu xi va byarhiseke byona byo dyondzisa vana va vona hi Yehovha.

17. Vana va nga va chavelela njhani vatswari?

¹⁷ Vana lava rhandzaka Xikwembu xa ntiyiso naswona va kongomisiwaka hi xona, va nga chavelela vatswari va vona. Va nga endla tano hi ku xixima vatswari va vona ni hi ku va pfuna hi mitirho yin’wana. Nakambe va nga endla tano hi ku hoxa xandla loko swi ta emhakeni ya vugandzeri. Loko Ndhambi yi nga si fika, Lameke ntukulu wa Seta, a a gandzela Yehovha. Kutani Lameke u vule leswi hi n’wana wakwe Nowa: “U ta hi chavelela entirhweni wa hina ni le ka ku twa ku vava ka mavoko ya hina, loku vangiwaka hi misava leyi Yehovha a yi rhukaneke.” Vuprofeta byebyo byi hetisekile endzhaku ka loko ku ta va ku susiwe ndzhukano emisaveni. (Gen. 5:29; 8:21) Hilaha ku fanaka, vana lava seketelaka vugandzeri bya ntiyiso va nga swi kota ku chavelela vatswari va vona, va endla leswaku hinkwavo va kota ku tiyisela nhlomulo lowu vangiwaka hi misava leyi ni ku tlhela va pona loko misava leyi yi lovisiwa.

18. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi kota ku tiyisela ku nga khathariseki nhlomulo lowu hi langutanaka na wona?

¹⁸ Xikhongelo, ku anakanyisisa hi swikombiso leswi nga eBibeleni ni ku endla xinghana ni vamakwerhu, swi endla leswaku vanhu va timiliyoni va chaveleleka enhlomulweni hinkwawo lowu va langutanaka na wona. (Hlaya Pisalema 145:18, 19.) Ku tiva leswaku Yehovha i Xihlovo xa nchavelelo hinkwawo swi ta hi pfuna leswaku hi xivindzi hi kota ku tiyisela nhlomulo wun’wana ni wun’wana lowu hi nga langutanaka na wona sweswi ni le nkarhini lowu taka.