1, 2. (a) I yini leswi languteriweke eka vanhu va Xikwembu loko swi ta eka ndlela leyi va tikhomaka ha yona? (b) Hi swihi swivutiso leswi nga ta hlamuriwa exihlokweni lexi?

YEHOVHA u huhutele muapostola Petro ku kombisa ku fambisana loku nga kona eka ku kwetsima loku ku vulavuriwaka ha kona ngopfu ebukwini ya Levhitika ni xilaveko xo va lava kwetsimaka tanihi leswi hi nga Vakreste. (Hlaya 1 Petro 1:14-16.) Yehovha loyi a nga “Mukwetsimi,” u langutele leswaku vatotiwa swin’we ni “tinyimpfu tin’wana” va tikarhatela ku va lava kwetsimaka eku tikhomeni ka vona hinkwako—ku nga ri eka ku tikhoma ka vona ko karhi ntsena.—Yoh. 10:16.

² Loko hi ya emahlweni hi kambisisa tidyondzo ta nkoka leti kumekaka eka Levhitika hi ta pfuneka swinene, naswona loko hi tirhisa leswi hi swi dyondzaka swi ta hi pfuna leswaku hi tikombisa hi ri lava kwetsimaka eku tikhomeni ka hina hinkwako. Hi ta kambisisa ni swivutiso swo tanihi leswi nge: Hi fanele hi ku teka njhani ku tlula milawu ya Yehovha? Buku ya Levhitika yi hi dyondzisa yini hi ku seketela vuhosi bya Yehovha? Hi nga dyondza yini eka magandzelo lama nyikeriweke hi Vaisrayele?

3, 4. (a) Ha yini Vakreste va fanele va papalata ku tlula milawu ni milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni? (b) Ha yini hi nga fanelanga hi rihisela kumbe hi va ni xikhomela?

³ Loko hi lava ku tsakisa Yehovha hi fanele hi yingisa milawu ya  yena leyi kongomisaka, hi nga vi ni langutelo ro biha ra ku lava ku yi tlula. Hambileswi hi nga riki ehansi ka Nawu wa Muxe, leswi a swi languteriwile eka lava a va ri ehansi ka wona swi hi pfuna ku twisisa leswi amukelekaka ni leswi nga amukelekiki eka Xikwembu. Hi xikombiso, Vaisrayele va lerisiwe leswi: “U nga tshuki u rihisela kumbe u bimbindzela mahlundzu eka vana va vanhu varikwenu; u fanele u rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza. Hi mina Yehovha.”—Lev. 19:18.

⁴ Yehovha a nga swi lavi leswaku hi rihisela naswona u lava leswaku hi papalata ku va ni xikhomela. (Rhom. 12:19) Loko hi honisa milawu ni milawu leyi kongomisaka ya Xikwembu, Diyavulosi wa tsaka, kutani hi ta tisa xisandzu eka Yehovha. Hambiloko munhu un’wana a hi twise ku vava hi vomu, a hi fanelanga hi pfumela ku va swibya leswi ku hlayisiwaka xikhomela endzeni ka swona. Xikwembu xi hi nyike lunghelo ra ku va ‘swibya swa vumba’ leswi nga ni xuma xa vutirheli. (2 Kor. 4:1, 7) A hi fanelanga hi hoxa xikhomela, lexi fanaka ni asidi, eswibyeni swoleswo!

5. Hi nga dyondza yini eka mhaka ya Aroni ni ya ku dlayiwa ka vana vakwe va majaha? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁵ Eka Levhitika 10:1-11 hi hlaya hi mhaka leyi twiseke ndyangu wa Aroni ku vava swinene. Wu fanele wu tsemeke nhlana loko ndzilo lowu humaka etilweni wu hisa Nadabu na Abihu vana va Aroni va majaha etabernakeleni. Aroni ni ndyangu wa yena a va langutane ni ndzingo lowukulu wa ripfumelo wa leswaku va nga ma rileli maxaka ya vona lama feke. Xana u tikombisa u kwetsima emhakeni ya ku nga tihlanganisi ni swirho swa ndyangu kumbe van’wana lava susiweke evandlheni?—Hlaya 1 Vakorinto 5:11.

6, 7. (a) Loko hi endla xiboho xa loko hi fanele hi ya enkhubyeni wa vukati lowu nga le kerekeni, i yini leswi hi faneleke hi anakanya ha swona? (Vona nhlamuselo ya le hansi.) (b) Hi nga ma hlamusela njhani maxaka ya hina lama nga riki Timbhoni leswaku ha yini hi nga swi lavi ku va ni xiphemu enkhubyeni wa vukati lowu nga le kerekeni?

⁶ Swi nga ha endleka hi nga langutani ni ndzingo lowukulu wo fana ni lowu Aroni ni ndyangu wa yena va langutaneke na wona. Kambe ku vuriwa yini loko hi rhambiwile ni leswaku hi va ni xiyenge enkhubyeni wa vukati wa xaka leri nga riki Mbhoni lowu endleriwaka ekerekeni? A ku na nawu lowu kongomeke wa le Matsalweni lowu hi sivelaka ku ya, kambe xana ku ni milawu ya le Bibeleni leyi kongomisaka leyi katsekaka eku endleni ka xiboho xolexo? *

⁷ Ku tiyimisela ka hina ku tikombisa hi ri lava kwetsimaka eka Yehovha ehansi ka swiyimo leswi ka ha ku vulavuriwaka ha swona, swi nga ha hlamarisa maxaka ya hina lama nga riki Timbhoni. (1 Pet. 4:3, 4) Entiyisweni, hi ringeta ku papalata ku va khunguvanyisa, hikwalaho hi fanele hi vulavula na vona hi ndlela ya musa kambe leyi kongomeke. Kumbexana sweswo hi nga swi endla xiendlakalo xolexo xi nga si endleka. Hi nga ha va nkhensa kutani hi va byela leswaku ha tsaka leswi va hi rhambeke leswaku hi va ni xiphemu enkhubyeni wa vona wa vukati. Endzhaku ka sweswo hi nga ha vula leswaku hi lava leswaku va tsaka hi siku ra vona ro hlawuleka, naswona a hi lavi ku va khomisa tingana vona swin’we ni vanhu lava va rhambeke hi ku va hi nga hlanganyeli etimhakeni ta vukhongeri. Leyi i yin’wana ya tindlela leti hi nga papalataka ku honisa leswi hi pfumelaka eka swona.

8. Buku ya Levhitika yi byi kandziyisa njhani vuhosi bya Yehovha?

⁸ Buku ya Levhitika yi vulavula ngopfu hi vuhosi bya Yehovha. Minkarhi yo tlula 30, hi hlaya leswaku milawu leyi kumekaka ebukwini ya Levhitika yi huma eka Yehovha. Muxe a a swi tiva leswi naswona u endle leswi Yehovha a n’wi leriseke leswaku a swi endla. (Lev. 8:4, 5) Hilaha ku fanaka, minkarhi hinkwayo hi fanele hi endla leswi Yehovha, Hosi ya hina leyi Lawulaka a lavaka leswaku hi swi endla. Nhlengeletano ya Xikwembu ya hi seketela emhakeni leyi. Kambe ripfumelo ra hina ri nga ha ringiwa loko hi ri hexe, hilaha  swi endlekeke hakona loko Yesu a ringiwa emananga. (Luka 4:1-13) Loko hi seketela vuhosi bya Xikwembu naswona hi xi tshemba, a nga kona munhu la nga hi endlaka leswaku hi nga xi yingisi naswona hi phasiwa hi ku chava.—Swiv. 29:25.

9. Ha yini vanhu va Xikwembu va vengiwa hi matiko hinkwawo?

⁹ Ha xanisiwa ematikweni yo hambana-hambana hikwalaho ka leswi hi nga valandzeri va Kreste tlhelo Timbhoni ta Yehovha. Sweswo hi fanele hi langutela leswaku swi ta endleka hikuva Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Vanhu va ta mi nghenisa enhlomulweni, va mi dlaya, naswona mi ta vengiwa hi matiko hinkwawo hikwalaho ka vito ra mina.” (Mat. 24:9) Hambiswiritano, ha tiyisela entirhweni wo chumayela hi Mfumo hambiloko hi vengiwa naswona hi ya emahlweni hi ri lava kwetsimaka emahlweni ka Yehovha. Ha yini hi vengiwa swinene hambileswi hi tshembekaka, hi nga ni mahanyelo lamanene naswona hi nga vaaki lava yingisaka nawu? (Rhom. 13:1-7) Hikuva hi yingisa Yehovha ntsena tanihi Hosi ya hina Leyi Lawulaka. Hi endlela “yena ntsena” ntirho wo kwetsima naswona a hi nge tshiki ku yingisa milawu ni milawu ya yena leyi kongomisaka yo lulama.—Mat. 4:10.

10. Ku humelele yini hi makwerhu un’wana la pfumeleke ku va socha?

¹⁰ Nakambe ‘a hi xiphemu xa misava.’ Hikwalaho, a hi hlanganyeli etimhakeni ta tinyimpi ni ta tipolitiki. (Hlaya Yohane 15:18-21; Esaya 2:4.) Van’wana lava tinyiketeleke eka Xikwembu va hlanganyele etimhakeni ta tinyimpi. Vo tala va vanhu volavo va hundzukile kutani va tlhela va va ni vuxaka lebyinene ni Tata wa hina wa tintswalo wa le tilweni. (Ps. 51:17) Vanhu va nga ri vangani a va hundzukanga. Hi xikombiso, hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava maphorisa ma hlengelete vamakwerhu va 160 emakhotsweni hinkwawo ya le Hungary, lava a va ri ni malembe ya le hansi ka 45 lava a va khomiwe swi nga fanelanga, va va yisa edorobeni rin’we. Va va lerise leswaku va va masocha. Vamakwerhu lava tshembekeke va arile kambe kaye wa vona eka ntlawa wolowo va endle xihlambanyo xa le vusocheni kutani va pfumela ku ambala yunifomo. Endzhaku ka malembe mambirhi, un’wana wa lava va pfumeleke ku va masocha u averiwe ku ya dlaya Timbhoni letin’wana to tshembeka. Makwavo wa yena wa xiviri a a ri exikarhi ka tona. Kambe, a ta ha dlayiwanga.

11, 12. Ndlela leyi Yehovha a a lava magandzelo ma endliwa ha yona le Israyele wa khale yi va dyondzisa yini Vakreste namuntlha?

¹¹ Hi ku ya hi Nawu wa Muxe, Vaisrayele a va fanele va endla magandzelo yo karhi. (Lev. 9:1-4, 15-21) Magandzelo ya kona a ma fanele ma va ma nga soleki hikuva a ma fanekisela gandzelo leri hetisekeke ra Yesu. Ku tlula kwalaho, eka gandzelo rin’wana ni rin’wana a ku fanele ku landzeriwa maendlelo yo karhi. Hi xikombiso, anakanya hi leswi a swi languteriwe eka manana loyi a ha ku kumaka n’wana. Levhitika 12:6 yi ri: “Kutani eku hetisekeni ka masiku ya ku basisiwa kakwe ya n’wana wa jaha kumbe wa nhwanyana, u ta tisa khuna leritsongo leri nga elembeni ra rona ro sungula ri va ra gandzelo ro hisiwa ni xituvana kumbe gugurhwana ri va ra gandzelo ra xidyoho, a ri tisa enyangweni ya ntsonga wa nhlangano eka muprista.” Hambileswi swilo leswi Xikwembu a xi swi languterile a swi hlamuseriwe kahle, Nawu wu swi veke erivaleni leswaku xi ni rirhandzu naswona xa anakanyela. Loko manana yoloye a ta tsandzeka ku nyikela hi nyimpfu, a a pfumeleriwa ku nyikela hi swituvana swimbirhi kumbe magugurhwana mambirhi. (Lev. 12:8) Hambileswi mugandzeri loyi a a ri xisiwana, a a rhandziwa naswona a a tekiwa a ri wa nkoka ku fana ni loyi a nyikelaka hi gandzelo ro durha. Hi nga dyondza yini emhakeni leyi?

¹² Muapostola Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye leswaku va nyikela eka Xikwembu “xitlhavelo xa ku dzunisa.” (Hev. 13:15) Milomu ya hina yi fanele yi endla xitiviso xa le rivaleni eka vito ra Yehovha ro kwetsima. Vamakwerhu lava feke tindleve va tirhisa ririmi ra mavoko leswaku va dzunisa Xikwembu. Vakreste lava nga swi  kotiki ku huma emakaya ya vona va xi dzunisa hi ku chumayela hi mapapila, hi riqingho ni hi ku chumayela vanhu lava va pfunaka ni vaendzi. Xitlhavelo xa hina xa ku dzunisa, ku nga ku dzunisa Yehovha hi ku twarisa vito rakwe ni hi ku chumayela mahungu lamanene, swi fanele swi titshega hi rihanyo ni vuswikoti bya hina. Xi fanele xi va lexinene ngopfu.—Rhom. 12:1; 2 Tim. 2:15.

13. Ha yini hi fanele hi vika ntirho wa hina wa nsimu?

¹³ Switlhavelo swa hina swo dzunisa i magandzelo lawa hi ma endlelaka Xikwembu hi ku tirhandzela hikwalaho ka leswi hi xi rhandzaka. (Mat. 22:37, 38) Hi komberiwe ku vika ntirho wa hina wa nsimu. Hikwalaho, hi fanele hi ri teka njhani lunghiselelo leri? Xiviko lexi hi xi tisaka n’hweti na n’hweti xi fambisana ni ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu. (2 Pet. 1:7) A nga kona loyi a faneleke a titwa a boheka ku tirha tiawara to tala ensin’wini leswaku a ta kota ku tisa xiviko xa tiawara to tala. Hi yona mhaka muhuweleri wa Mfumo loyi a tshamaka ekaya ra vadyuhari kumbe loyi a lamaleke a nga ha vikaka timinete ta 15. Yehovha u ti teka ti ri ta nkoka timinete toleto, u ti teka tanihi gandzelo lerinene ngopfu ra muhuweleri yoloye wa Mfumo, naswona u ti teka tanihi xikombiso xa leswaku muhuweleri yoloye wa N’wi rhandza naswona u ri teka ri ri ra risima lunghelo ra ku va un’wana wa Timbhoni ta Yena. Tanihi leswi Vaisrayele volavo lava swiyimo swa vona a swi nga va pfumeleli ku nyikela hi magandzelo yo durha, malandza ya Yehovha ya risima lama tsandzekaka ku endla swo karhi na wona ma nga tisa xiviko. Xiviko xa hina xi katsiwa eka xiviko xa misava hinkwayo, lexi pfunaka nhlengeletano ku kunguhata ka ha ri emahlweni ntirho wo chumayela hi Mfumo. Hikwalaho, xana loko hi komberiwa leswaku hi vika ntirho lowu hi wu endleke loko hi chumayela ku va ku laviwa swo tala eka hina?

14. Hlamusela leswaku ha yini hi fanele hi kambisisa ndlela leyi hi dyondzaka ha yona.

¹⁴ Endzhaku ko dyondza tidyondzo ti nga ri tingani ta nkoka ebukwini ya Levhitika, u nga ha ku, ‘Se ndzi swi twisisa kahle swivangelo leswi endlaka buku leyi yi va yi katsiwile eRitweni ra Xikwembu leri huhuteriweke.’ (2 Tim. 3:16) Sweswi u nga ha va u tiyimisele swinene ku tikombisa u ri la kwetsimaka, ku nga ri hikwalaho ka leswi Yehovha a languteleke swona kambe hikwalaho ka leswi a faneriwaka hi ku va u tikarhatela ku n’wi tsakisa. Kumbexana leswi u swi dyondzeke hi buku ya Levhitika eswihlokweni leswimbirhi swi endle leswaku u ya u swi navela swinene ku ma kambisisa hi vuenti Matsalwa. (Hlaya Swivuriso 2:1-5.) Yi kambisise hi vuenti ndlela leyi u dyondzaka ha yona. A swi kanakanisi leswaku u lava leswaku switlhavelo swa wena swo dzunisa swi amukeleka eka Yehovha. Xana u pfumelela minongonoko ya le ka thelevhixini, mintlangu ya tivhidiyo, mintlangu yin’wana kumbe swilo swin’wana swo tihungasa ha swona swi ku sivela ku endla nhluvuko entiyisweni? Loko swi ri tano, u ta vuyeriwa swinene loko u anakanyisisa hi leswi muapostola Pawulo a swi tsaleke ebukwini ya Vaheveru.

15, 16. Ha yini Pawulo a va kongomile Vakreste va Vaheveru loko a va tsalela papila?

¹⁵ Pawulo u va kongomile Vakreste-kulobye va Vaheveru loko a va tsalela papila. (Hlaya Vaheveru 5:7, 11-14.) Muapostola loyi a nga va geganga. U va byele leswaku a va ‘tlanyarile’ eku tweni ka  vona, hileswaku a va hlwela ku twisisa. Ha yini Pawulo a va kongomile? A a kombisa ndlela leyi Yehovha a a va rhandza ha yona a tlhela a khathala hi Vakreste volavo lava a va ringeta ku hanya hi ntswamba wa moya. Ku tiva tidyondzo ta xisekelo ta Vukreste i swa nkoka. Hambiswiritano, ku laveka “swakudya leswi tiyeke” leswaku munhu a kula a va Mukreste la wupfeke.

¹⁶ Ematshan’weni yo endla nhluvuko lerova va kota ku dyondzisa van’wana, Vaheveru a va ha fanele va dyondzisiwa. Ha yini? Hikuva a va papalata “swakudya leswi tiyeke.” Tivutise: ‘Xana ndzi ni langutelo lerinene hi tidyondzo leti enteke ta le Bibeleni? Xana ndza swi hisekela ku ti dyondza? Kumbe ndzi papalata ku khongela ni ku dyondza Bibele hi vuenti? Loko swi ri tano, xana mukhuva wa mina wo dyondza hi wona wu nga xiphiqo?’ A hi fanelanga hi chumayela vanhu ntsena kambe hi fanele hi va dyondzisa hi tlhela hi va endla vadyondzisiwa.—Mat. 28:19, 20.

17, 18. (a) Ha yini hi fanele hi dya swakudya leswi tiyeke swa moya nkarhi na nkarhi? (b) Hi fanele hi ku teka njhani ku tirhisa swakunwa swa xihoko loko hi nga si ya eminhlanganweni ya Vukreste?

¹⁷ Vo tala va hina swi nga ha hi tikela ku dyondza Bibele. Entiyisweni, Yehovha a nga lavi ku hi sindzisa leswaku hi dyondza Bibele. Kambe, ku nga khathariseki leswaku se hi ni malembe yo tala hi tinyiketele eka Xikwembu kumbe hi ni nkarhi wutsongo, hi fanele hi ya emahlweni hi dya swakudya leswi tiyeke swa moya. Loko hi endla tano swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi ri lava kwetsimaka.

¹⁸ Leswaku hi va lava kwetsimaka, hi fanele hi swi kambisisa hi vukheta leswi Matsalwa ma swi vulaka kutani hi endla leswi Xikwembu xi swi languteleke eka hina. Anakanya hi Nadabu na Abihu vana va Aroni, lava dlayiweke hikwalaho ko humesa gandzelo “hi ndzilo lowu nga riki enawini,” kumbexana va ri karhi va dakwile. (Lev. 10:1, 2) Xiya leswi Xikwembu xi swi byeleke Aroni endzhaku ka sweswo. (Hlaya Levhitika 10:8-11.) Xana tindzimana toleto ti vula leswaku a hi fanelanga hi nwa swakunwa leswi nga ni xihoko loko hi nga si ya eminhlanganweni ya Vukreste? Anakanya hi tinhla leti: A hi le hansi ka Nawu. (Rhom. 10:4) Ematikweni man’wana, vapfumeri-kulorhi va nwa swakunwa leswi nga ni xihoko hi ndlela leyi ringaniseriweke loko va ri karhi va dya loko va nga si ya eminhlanganweni. Hi nkarhi wa Paseka ku tirhisiwe swinwelo swa mune swa vhinyo. Loko Yesu a simeka Xitsundzuxo, u nyike vaapostola va yena vhinyo leswaku va nwa, leyi a yi fanekisela ngati ya yena. (Mat. 26:27) Bibele yi sola ku nwa ku tlula mpimo ni ku dakwa. (1 Kor. 6:10; 1 Tim. 3:8) Naswona Vakreste vo tala mapfalo ya vona ma ta va susumetela ku papalata swakunwa swa xihoko hi ku helela loko va nga si endla ntirho wun’wana ni wun’wana wo kwetsima. Hambiswiritano, swiyimo swa hambana hi ku ya hi matiko, naswona xilo xa nkoka hi leswaku Vakreste va ‘hambanisa exikarhi ka nchumu wo kwetsima ni nchumu lowu nyameke,’ leswaku va ta tshama va ri karhi va kwetsima naswona va tsakisa Xikwembu.

19. (a) I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko swi ta emhakeni ya vugandzeri bya ndyangu ni dyondzo ya munhu hi yexe? (b) U tiyimisele ku endla yini loko swi ta emhakeni yo tshama u ri la kwetsimaka?

¹⁹ U nga kuma milawu yo tala leyi kongomisaka loko u endla ndzavisiso hi vukheta eRitweni ra Xikwembu. Tirhisa swilo swo endla ndzavisiso ha swona leswaku vugandzeri bya n’wina bya ndyangu ni dyondzo ya munhu hi yexe swi tsakisa. Kurisa ndlela leyi u tivaka Yehovha ha yona u tlhela u swi tiva kahle swikongomelo swa yena. Tshinela swinene eka yena. (Yak. 4:8) Khongela eka Xikwembu ku fana ni mupisalema la yimbeleleke a ku: “Pfalula mahlo ya mina, leswaku ndzi ta vona swilo leswi hlamarisaka leswi humaka enawini wa wena.” (Ps. 119:18) U nga tshuki u tlula milawu ni milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni. Yingisa nawu lowu tlakukeke wa Yehovha la nga “Mukwetsimi,” naswona u hisekela ku hlanganyela “entirhweni wo kwetsima wa mahungu lamanene ya Xikwembu.” (1 Pet. 1:15; Rhom. 15:16) Tshama u ri la kwetsimaka emasikwini lawa yo hetelela yo homboloka. Onge hinkwerhu ka hina hi nga tshama hi ri lava kwetsimaka eku tikhomeni ka hina kutani hi seketela vuhosi bya Yehovha Xikwembu xa hina lexi kwetsimaka.