Vuhosi Bya Yehovha Ni Mfumo Wa Yena

“Wena Yehovha, vukulu, matimba, ku saseka, vunene ni xindzhuti i swa wena . . . Mfumo i wa wena, Wena Yehovha.” —1 TIKRONIKA 29:11.

1. Ha yini Yehovha a ri ni mfanelo ya ku va Hosi ya vuako hinkwabyo?

“YEHOVHA u simeke xiluvelo xakwe xi tiya ematilweni; naswona vuhosi byakwe byi fuma swilo hinkwaswo.” (Pisalema 103:19) Hi marito wolawo, mupisalema u hlamusele mhaka ya nkoka malunghana ni vuhosi. Yehovha Xikwembu, loyi a nga Muvumbi, u ni mfanelo ya ku va Mufumi la Tlakukeke wa vuako hinkwabyo.

2. Daniyele u yi hlamusele njhani nhlengeletano ya Yehovha ya swivumbiwa swa moya?

² Kunene, hosi i hosi hi vanhu. Eku sunguleni, Yehovha u fume swivumbiwa swa yena swa moya leswi a swi vumbeke—a sungula hi N’wana wa yena loyi a nga swakwe kutani ku landzela mavandla yakwe ya tintsumi. (Vakolosa 1:15-17) Endzhaku ka nkarhi wo leha, muprofeta Daniyele u kombiwe xivono xa vulawuri bya Yehovha etilweni. U vike a ku: “Ndzi ya emahlweni ndzi languta kukondza ku vekiwa swiluvelo kutani Nkulukumba wa Masiku a tshama ehansi. . . . A ku ri ni magidi-gidi lawa a ma hambeta ma n’wi tirhela, ni va 10 000 va andzisiwe ka 10 000 lava a va tshama va yime emahlweni ka yena.” (Daniyele 7:9, 10) Hi malembe yo tala Yehovha “Nkulukumba wa Masiku,” u ve Muungameri wa ndyangu wakwe lowukulu wa vana vakwe va moya, lava a va ri “vatirheli” va yena lava endlaka ku rhandza ka yena.—Pisalema 103:20, 21.

3. Vulawuri bya Yehovha byi ndlandlamuxiwe njhani byi katsa ni vuako hinkwabyo?

³ Eku heteleleni, Yehovha u ndlandlamuxe vulawuri byakwe hi ku vumba vuako lebyikulu lebyi rharhanganeke, ku katsa ni misava. (Yobo 38:4, 7) Eka muhlaleri loyi a nga emisaveni, swilo swa le xibakabakeni swi vonaka swi tirha hi nhleleko lowukulu lerova swi tikomba swi nga lavi ku kongomisiwa kumbe ku lawuriwa hi munhu wo karhi. Kambe mupisalema u te: “[Yehovha] u lerisile, kutani swi tumbuluxiwa. Naswona u swi veka leswaku swi va kona hi masiku, hilaha ku nga riki na makumu. U nyikete xileriso, naswona xi nga ka xi nga hundzi.” (Pisalema 148:5, 6) Ku sukela eku sunguleni, Yehovha a a ri karhi a tirhisa vulawuri bya yena a kongomisa swivumbiwa swa moya ni vuako hinkwabyo.—Nehemiya 9:6.

4. Yehovha u byi tirhisa njhani vulawuri byakwe eka vanhu?

⁴ Loko xi tumbuluxe mpatswa wo sungula, Xikwembu xi tirhise vulawuri bya xona hi ndlela yin’wana. Handle ka ku nyika vanhu hinkwaswo leswi va swi lavaka leswaku va kota ku hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo ni  lebyi enerisaka, Yehovha u va nyike mfanelo yo fuma swivumbiwa leswi nga ehansi ka vona emisaveni. (Genesa 1:26-28; 2:8, 9) Xisweswo, swi le rivaleni leswaku Xikwembu xi lawula hi ndlela leyinene ni hi musa xi tlhela xi xixima vanhu va xona. Loko Adamu na Evha a va titsongahatele vulawuri bya Yehovha, a va ta va ni ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi.—Genesa 2:15-17.

5. Xana hi nga vula yini hi ndlela leyi Yehovha a byi tirhisaka ha yona vuhosi byakwe?

⁵ Xana hi nga fikelela makumu wahi eka leswi hinkwaswo? Xo sungula, Yehovha a a ri karhi a tirhisa vuhosi bya yena eka swivumbiwa swa yena hinkwaswo. Xa vumbirhi, Xikwembu xi tirhisa vulawuri bya xona hi ndlela leyinene xi tlhela xi xixima vanhu va xona. Xo hetelela, ku yingisa ka hina ni ku seketela vulawuri bya Xikwembu swi ta hi tisela ntsako lowu nga heriki ni ku eneriseka. A swi hlamarisi leswi Hosi Davhida wa le Israyele wa khale a susumetelekeke ku vula a ku: “Wena Yehovha, vukulu, matimba, ku saseka, vunene ni xindzhuti i swa wena; hikuva hinkwaswo leswi nga ematilweni ni leswi swi nga emisaveni i swa wena. Mfumo i wa wena, Wena Yehovha, Wena la tlakukeke la nga murhangeri wa hinkwavo.”—1 Tikronika 29:11.

Ha Yini Hi Lava Mfumo Wa Xikwembu?

6. Hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka vuhosi bya Xikwembu ni Mfumo wa xona?

⁶ Tanihi leswi Yehovha la nga Hosi ya Vuako Hinkwabyo a tirhiseke matimba yakwe ku sukela eku sunguleni, ha yini ku ri ni xilaveko xa Mfumo wa yena? Hosi hakanyingi yi tirhisa vayimeri va yona ku fuma vanhu va yona. Hikwalaho, Xikwembu xi tirhisa Mfumo wa xona ku lawula swivumbiwa swa xona evuakweni hinkwabyo.

7. Ha yini Yehovha a simeke ndlela leyintshwa yo fuma?

⁷ Yehovha u tirhise vuhosi byakwe hi tindlela ni hi minkarhi yo hamba-hambana. U simeke ndlela leyintshwa yo fuma hikwalaho ka xiendlakalo lexintshwa. Leswi swi endleke loko n’wana wa Xikwembu wa moya la xandzukeke, ku nga Sathana, a kote ku hambukisa Adamu na Evha leswaku va xandzukela vulawuri bya Yehovha. Ku xandzuka koloko ku tlhontlhe vuhosi bya Xikwembu. Hi ndlela yihi? Loko a byela Evha leswaku ‘a nga ka a nga fi’ loko a dya mbhandzu lowu yirisiweke, Sathana a a vula leswaku Yehovha a a nga vulavuli ntiyiso, kutani a nga tshembekanga. Sathana u tlhele a byela Evha a ku: “Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka wona, mahlo ya n’wina ma ta pfuleka kutani mi ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva leswinene ni leswo biha.” Sathana a a vula leswaku Adamu na Evha a swi ta va fambela kahle hambiloko va honise nawu wa Xikwembu va famba hi tindlela ta vona. (Genesa 3:1-6) Sweswo a ku ri ku tlhontlhiwa hi ku kongoma ka mfanelo ya Xikwembu yo fuma. Xana Yehovha a a ta endla yini?

8, 9. (a) Xana hosi ya laha misaveni yi nga endla yini loko mfumo wa yona wu xandzukeriwa? (b) Yehovha u angurise ku yini eka nxandzuko lowu endlekeke aEdeni?

⁸ Xana u langutele leswaku hosi yi endla yini loko ku ve ni vaxandzuki emfun’weni wa yona? Lava va tolovelaneke ni matimu va nga tsundzuka swin’wana swa swiendlakalo swo tano. Ematshan’weni yo honisa mhaka ya kona, hi ntolovelo hosi—hambiloko yi fuma hi vululami—yi vona vaxandzuki volavo nandzu wo xenga mfumo. Kutani yi nga ha lerisa un’wana wa vanhu va yona leswaku a ya lwa ni vaxandzuki volavo kutani a kondletela ku rhula. Hilaha ku fanaka, Yehovha u kombise leswaku a a nghenelele hi xiviri eka xiyimo lexi loko a teka goza ra xihatla ro avanyisa vaxandzuki. U swi veke erivaleni leswaku Adamu na Evha a va nga faneriwi hi ku kuma nyiko ya vutomi lebyi nga heriki, kutani u va hlongorile entangeni wa Edeni.—Genesa 3:16-19, 22-24.

⁹ Loko a avanyisa Sathana, Yehovha u paluxe ndlela yakwe leyintshwa yo fuma, leyi a a ta yi tirhisa ku kondletela ku rhula evuakweni byakwe hinkwabyo. Xikwembu xi byele Sathana  xi ku: “Ndzi ta veka vulala exikarhi ka wena ni wansati ni le xikarhi ka mbewu ya wena ni mbewu ya yena. Yi ta ku pfotlosa nhloko kutani wena u ta yi luma xirhendze.” (Genesa 3:15) Xisweswo Yehovha u swi veke erivaleni leswaku a ku ri xikongomelo xa yena ku nyika “mbewu” matimba yo pfotlosa Sathana ni mavandla yakwe ni ku kombisa leswaku mfumo wa Yena wu lulamile.—Pisalema 2:7-9; 110:1, 2.

10. (a) I vamani lava veke “mbewu”? (b) Pawulo u vule yini malunghana ni ku hetiseka ka vuprofeta byo sungula?

¹⁰ “Mbewu” yoleyo a ku ri Yesu Kreste, swin’we ni ntlawa wakwe wa vafumi-kulobye. Hinkwavo va vumba Mfumo wa Xikwembu lowu rhangeriwaka hi Mesiya. (Daniyele 7:13, 14, 27; Matewu 19:28; Luka 12:32; 22:28-30) Hambiswiritano, hinkwaswo leswi a swi paluxiwanga hi ku hatlisa. Entiyisweni, ku hetiseka ka vuprofeta lebyi byo sungula ku tshame ku ri “xihundla xo kwetsima lexi tshameke xi ri xihundla ku sukela khale ka khaleni.” (Varhoma 16:25) Ku ringana malembe-xidzana yo tala, vanhu lava nga ni ripfumelo a va wu langutele hi mahlo-ngati nkarhi lowu “xihundla xo kwetsima” xi nga ta hlavuteriwa ha wona kutani ku hetiseka vuprofeta byo sungula bya ku lweriwa ka vuhosi bya Yehovha.—Varhoma 8:19-21.

Ku Hlavuteriwa Ka “Xihundla Xo Kwetsima” Hakatsongo-ntsongo

11. Yehovha u n’wi tivise yini Abrahama?

¹¹ Loko nkarhi wu ri ka ri wu famba, Yehovha hakatsongo-tsongo u paluxe “xihundla xo kwetsima xa mfumo wa Xikwembu.” (Marka 4:11) Van’wana va lava Yehovha a va paluxeleke xihundla lexi a ku ri wanuna loyi a vuriwaka Abrahama, loyi a a vuriwa “nakulobye wa Yehovha.” (Yakobo 2:23) Yehovha u tshembise Abrahama leswaku A a ta “endla tiko lerikulu” ha yena. Endzhakunyana, Xikwembu xi tivise Abrahama xi ku: “Tihosi ti ta huma eka wena” naswona “tinxaka hinkwato ta misava ti ta tikatekisa hi mbewu ya wena.”—Genesa 12:2, 3; 17:6; 22:17, 18.

12. Mbewu ya Sathana yi tikombise njhani endzhaku ka Ndhambi?

¹² Enkarhini wa Abrahama, vanhu a va sungule ku simeka tindlela to fuma van’wana ni ku va tshikilela. Hi xikombiso, malunghana na Nimrodo, ntukulu-xinguwe wa Nowa, Bibele yi ri: “Hi yena wo sungula ku va munhu wa matimba emisaveni. U ve muhloti wa matimba la lwaka na Yehovha.” (Genesa 10:8, 9) Swi le rivaleni leswaku Nimrodo ni van’wana lava tivekeke eswitshan’wini swa vuhosi a va lawuriwa hi Sathana. Vona swin’we ni vaseketeri va vona va ve xiphemu xa mbewu ya Sathana.—1 Yohane 5:19.

13. Yehovha u vule yini ka ha ri emahlweni hi ku tirhisa Yakobe?

¹³ Ku nga khathariseki matshalatshala ya Sathana yo va ni vafumi lava nga vanhu, xikongomelo xa Yehovha xi ye emahlweni. Hi ku tirhisa ntukulu wa Abrahama, Yakobe, Yehovha u paluxe leswi: “Nhonga ya vuhosi a yi nge hambukisiwi eka Yuda hambi ku ri nhonga ya ndhuna emilengeni yakwe, kukondza ku fika Xilo; naswona vanhu va ta yingisa yena.” (Genesa 49:10) Vito leri nge “Xilo” ri vula “Loyi  Swi Nga Swa Yena.” Xisweswo, marito lawa ya vuprofeta a ma kombisa leswaku a ku ta fika loyi a nga ni mfanelo yo kuma “nhonga ya vuhosi” ni “nhonga ya ndhuna,” leswi vulaka ku va ni vulawuri ehenhla ka vanhu hinkwavo. Xana Yoloye a a ta va mani?

“Kukondza Ku Fika Xilo”

14. I ntwanano wihi lowu Yehovha a wu endleke na Davhida?

¹⁴ Eka vatukulu va Yuda, munhu wo sungula ku hlawuriwa hi Yehovha leswaku a va hosi ehenhla ka vanhu va yena a ku ri murisi Davhida, n’wana wa Yese. * (1 Samuwele 16:1-13) Ku nga khathariseki swidyoho ni swihoxo swa yena, Davhida u tsakeriwe hi Yehovha hileswi a a namarhela vuhosi bya Yehovha. Loko a nyikela vuxokoxoko bya vuprofeta byo sungula bya le Edeni, Yehovha u endle ntwanano na Davhida a ku: “Kunene ndzi ta yimisa mbewu ya wena endzhaku ka wena, leyi nga ta huma eka swirho swa wena swa le ndzeni; hakunene ndzi ta wu simeka wu tiya mfumo wa yona.” Laha a ku vulavuriwa hi munhu la tlakukeke ku tlula Solomoni, n’wana tlhelo mutlhandlami wa Davhida, hikuva ntwanano lowu wu te: “Kunene ndzi ta simeka xiluvelo xa mfumo wa yona xi tiya hilaha ku nga riki na makumu.” Ntwanano wolowo lowu endliweke na Davhida wu swi veke erivaleni leswaku “mbewu” ya Mfumo leyi tshembisiweke a yi ta huma endyangwini wa Davhida hi ku famba ka nkarhi.—2 Samuwele 7:12, 13.

15. Ha yini mfumo wa Yuda a wu langutiwa wu ri lowu yimelaka Mfumo wa Xikwembu?

¹⁵ Davhida hi yena wo sungula endlwini ya vuhosi ku totiwa hi mafurha yo kwetsima hi muprista lonkulu. Xisweswo tihosi teto a ti vuriwa vatotiwa kumbe vamesiya. (1 Samuwele 16:13; 2 Samuwele 2:4; 5:3; 1 Tihosi 1:39) A ti tekiwa ti ri leti tshamaka exiluvelweni xa Yehovha, ti fuma hi ku yimela Yehovha eYerusalema. (2 Tikronika 9:8) Hi mukhuva wolowo, mfumo wa Yuda a wu yimela Mfumo wa Xikwembu, ku nga xikombiso xa vuhosi bya Yehovha.

16. Ku fuma ka tihosi ta le Yuda ku ve ni vuyelo byihi?

¹⁶ Loko hosi ni vanhu va yona va titsongahatela vuhosi bya Yehovha, yena a a va sirhelela ni ku va katekisa. Hi nkarhi wa ku fuma ka Solomoni a ku ri ni ku rhula naswona swilo a swi famba kahle swinene, leswi nyikeke vuthala bya leswi Mfumo wa Xikwembu a wu ta endla swona loko nkucetelo wa Sathana wu ta va wu herisiwe hi ku helela ni loko vuhosi bya Yehovha byi hlurile. (1 Tihosi 4:20, 25) Lexi khomisaka gome hi leswaku tihosi to tala endlwini ya Davhida ti tsandzeke ku fikelela swilaveko swa Xikwembu, kutani vanhu va sungule ku gandzela swifaniso ni ku tikhoma hi ndlela yo biha. Eku heteleleni, Yehovha u pfumelele leswaku mfumo wolowo wu lovisiwa hi Vababilona hi 607 B.C.E. Swi tikombe onge Sathana a a humelerile eka matshalatshala ya yena yo sola vuhosi bya Yehovha.

17. I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha a a ha fuma hambileswi mfumo wa Davhida a wu lovisiwile?

¹⁷ Ku herisiwa ka mfumo wa Davhida—ni ku herisiwa ka mfumo wa le n’walungwini wa Israyele emahlweni ka sweswo—swi nyikele vumbhoni bya vuyelo lebyi vavaka bya nkucetelo wa Sathana ni ku va munhu a nga lavi ku fumiwa hi Xikwembu, kutani sweswo a swi nga kombisi leswaku Yehovha a a nga ri na yona mfanelo yo fuma vanhu kumbe a a nga swi koti ku fuma hi ndlela leyinene. (Swivuriso 16:25; Yeremiya 10:23) Leswaku Yehovha a kombisa leswaku a a ha fuma, u tirhise muprofeta Ezekiyele ku vula marito lawa: “Susa xifunengeto xa nhloko, u tlakusa harhi. . . . Ndzi ta xi onha, ndzi xi onha, ndzi xi onha. Lexi, xi nga ka xi nga vi xa munhu kukondza ku fika loyi mfanelo yi nga ya yena, ndzi fanele ndzi n’wi nyika xona.” (Ezekiyele 21:26, 27) Marito lawa ma kombisa leswaku “mbewu” leyi tshembisiweke, ku nga Loyi “mfanelo yi nga ya yena,” a a nga si fika.

18. I yini leswi ntsumi Gabriyele yi swi tiviseke Mariya?

 ¹⁸ Sweswi a hi vulavuleni hi lembe ra kwalomu ka 2 B.C.E. Ntsumi Gabriyele yi rhumiwe ku ya eka Mariya, nhwana wa le Nazareta, muti wa le Galeliya en’walungwini wa Palestina. Yi te: “Waswivo, u ta tika embelekweni wa wena, u ta veleka n’wana wa jaha, vito ra yena u ta n’wi thya Yesu. Yena u ta va lonkulu naswona u ta vuriwa N’wana wa La nge Henhla-henhla; Yehovha Xikwembu u ta n’wi nyika xiluvelo xa Davhida tata wakwe, naswona u ta va hosi ehenhla ka yindlu ya Yakobe hi masiku, mfumo wakwe a wu nge vi na makumu.”—Luka 1:31-33.

19. I nkarhi wa swiendlakalo swihi leswi tsakisaka lowu tshineleke?

¹⁹ Eku heteleleni, nkarhi wo hlavutela “xihundla xo kwetsima” se a wu tshinele. Munhu wa nkoka eka “mbewu” leyi tshembisiweke a a ta humelela ku nga ri khale. (Vagalatiya 4:4; 1 Timotiya 3:16) A a ta lumiwa xirhendze hi Sathana. Kambe “mbewu” yoleyo a yi ta pfotlosa nhloko ya Sathana, yi herisa nkucetelo hinkwawo lowu vangiwaka hi yena swin’we ni vaseketeri vakwe hinkwavo. Nakambe a a ta nyikela vumbhoni bya leswaku swilo hinkwaswo leswi onhiweke hi Sathana swi ta tlhela swi lunghisiwa naswona vuhosi bya Yehovha byi ta lweriwa hi ku tirhisa Mfumo wa Xikwembu. (Vaheveru 2:14; 1 Yohane 3:8) Yesu a a ta swi hetisisa njhani leswi? Hi xihi xikombiso lexi a hi vekeleke xona leswaku hi xi tekelela? Hi ta kuma tinhlamulo eka xihloko lexi landzelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

U Nga Hlamusela Xana?

• Ha yini Yehovha a ri ni mfanelo ya ku va Hosi ya vuako hinkwabyo?

• Ha yini Yehovha a simeke Mfumo?

• Yehovha u xi hlavutele njhani “xihundla xo kwetsima” hakatsongo-tsongo?

• I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha a a ha fuma hambileswi mfumo wa Davhida a wu lovisiwile?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso eka tluka 23]

I yini leswi Yehovha a swi vuleke ka ha ri emahlweni hi ku tirhisa Abrahama?

[Swifaniso eka tluka 25]

Ha yini ku lovisiwa ka mfumo wa Davhida ku nga ri vumbhoni nikatsongo bya leswaku vuhosi bya Yehovha byi tsandzekile?