Leswi Nga Ku Pfunaka Ku Kota Ku Vulavurisana Ni Nkataku

‘LOKO a ndzi nga swi vulanga sweswo.’ ‘A ndzi tiphofulanga kahle.’ Xana u tshame u titwa hi ndlela yoleyo endzhaku ko ringeta ku vulavurisana ni munghana wa wena wa vukati? Ku vulavurisana i vutshila lebyi munhu a faneleke a byi antswisa. Ku fana ni vutshila byin’wana ni byin’wana, vanhu van’wana swa va olovela ku va na byona, kasi van’wana swa va tikela. Hambiloko swi ku tikela, u nga swi kota ku dyondza ku phofula ndlela leyi u titwaka ha yona hi ndlela leyi tsakisaka, u vulavula hi ndlela leyinene.

Minkarhi yin’wana, ndhavuko wu kucetela ndlela leyi vanhu va va khomaka ha yona vanghana va vona va vukati. Swi nga ha endleka vavanuna va dyondzisiwe leswaku, ‘loko u ta va wanuna wa xiviri, a wu fanelanga u vulavula ngopfu.’ Vavanuna lava vulavulaka ngopfu va nga ha languteriwa ehansi va tekiwa tanihi vakanganyisi.  I ntiyiso, Bibele yi ri: “Munhu un’wana ni un’wana u fanele a hatlisa emhakeni yo twa, a nonoka emhakeni yo vulavula.” (Yakobo 1:19) Hambiswiritano, ndzayo yoleyo yi tirha eka vavanuna ni vavasati naswona yi kombisa leswaku ku vulavurisana a hi ku vulavula ntsena. Vanhu vambirhi va nga ha vulavurisana nkarhi wo leha, kambe ku vuriwa yini loko va tsandzeka ku yingiselana? Swi le rivaleni leswaku ku ta va ku nga ri na ku vulavurisana ka xiviri. Xiphemu lexikulu xa ku vulavurisana loku humelelaka, hilaha tsalwa leri nga laha henhla ri kombisaka hakona, i vutshila bya ku yingisela.

Ku Miyela

Etindhawini tin’wana, vavasati a va fanelanga va phofula mavonelo ya vona. Vavanuna a va fanelanga va khathala hi timhaka ta ndyangu. Exiyin’weni xo tano, nuna kumbe nsati a nga swi tivi leswi laviwaka hi lowun’wana hi nkarhi wo karhi, u fanele a mbambela kunene. Vavasati van’wana va swi kota ngopfu ku xiya swilaveko swa vanuna va vona kutani va swi enerisa hi ku hatlisa. Eswiyin’weni swo tano, nuna na nsati va le ku vulavurisaneni hi ndlela yo karhi. Kambe, hakanyingi i munhu un’we la endlaka xo karhi. Hambileswi wansati a nga ha dyondzaka ku xiya leswi nuna wa yena a swi anakanyaka kumbe ndlela leyi a titwaka ha yona, wanuna a nga tali ku languteriwa ku va ni vutshila lebyi fanaka kutani a twisisa ndlela leyi nsati wa yena a titwaka ha yona.

I ntiyiso leswaku eka mindhavuko yin’wana vavanuna va swi xiya swilaveko swa mintlhaveko swa vasati va vona kutani va ringeta ku swi enerisa. Kambe ni le ka mindhavuko yo tano, vukati byo tala a byi ta vuyeriwa loko va vulavurisana kahle.

Ku Vulavurisana I Ka Nkoka

Ku vulavurisana lokunene ku nga sivela timholovo kumbe ku fikelela swiboho leswi hoxeke. Eku sunguleni ka matimu ya Vaisrayele, nyimba ya ka Ruveni, ya ka Gadi ni hafu ya nyimba ya Manase leti a ti tshama evuxeni bya Nambu wa Yordani ti ake “alitari leyikulu ngopfu” etlhelo ka Yordani. Tinyimba letin’wana ti xi teke hi ndlela yin’wana xiendlo xexo. Leswi a ti anakanya leswaku vamakwavo lava nga le ntsungeni wa Yordani va gwinehile, tinyimba leti nga le vupela-dyambu ti tilunghiselele ku lwa na vona hi ku anakanya leswaku i “vaxandzuki.” Kambe, loko tinyimba leti nga le vupela-dyambu ti nga si ya enyimpini, ti rhumele vanhu leswaku va ya vulavurisana ni tinyimba ta le vuxeni. Rolero a ri ri goza ra vutlhari! Va kume leswaku alitari yoleyo a yi nga ri ya ku endla magandzelo yo hisiwa kumbe switlhavelo leswi nga riki enawini. Ku ri na sweswo, tinyimba ta le vuxeni a ti chava leswaku enkarhini lowu taka tinyimba letin’wana ti nga ku eka vona: “A mi na xiavelo eka Yehovha.” Alitari yoleyo a yi ta va vumbhoni bya leswaku na vona a va ri vagandzeri va Yehovha. (Yoxuwa 22:10-29) Alitari yoleyo va yi thye vito leri nge Vumbhoni, kumbexana hileswi a yi ri vumbhoni eka vona leswaku Yehovha a a ri Xikwembu xa ntiyiso.—Yoxuwa 22:34.

Nhlamuselo ya vona yi ti khorwisile tinyimba letin’wana, lerova ti tshike mhaka ya ku lwa ni tinyimba letin’wana timbirhi ni hafu. Ina, ku vulavula hi ku ntshunxeka ni hi ku kongoma swi sivele nyimpi. Endzhakunyana, loko Vaisrayele va xandzukele Yehovha Xikwembu, nuna wa vona wo fanekisela, u va byele leswaku u ta ‘vulavula ni mbilu ya vona’ hi tintswalo. (Hosiya 2:14) Wolowo i ntila lowunene lowu vanhu lava tekaneke va nga wu landzelaka! Ina, tikarhatele ku fikelela mbilu ya munghana wa wena wa vukati leswaku a ta twisisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Leswi i swa nkoka, ngopfu-ngopfu loko mhaka leyi ku faneleke ku buriwa ha yona yi khumba mintlhaveko swinene. Pattie Mihalik, mutsari wa maphepha-hungu le United States, u ri: “Van’wana va ri marito ma vuleka hi ku olova, kambe marito ma nga tlhela ma va ya risima ku tlula mali. Hambileswi van’wana swi va tikelaka ku tiphofula, vuyelo bya ku vulavula byi nga va byikulu ku tlula mali leyi nga ebankini.”

Ku Hlakulela Vuswikoti Byo Vulavurisana

Van’wana va nga ha ku, ‘vukati bya hina a byi nga ri byinene ku sukela eku sunguleni.’ Van’wana va nga ha gimeta hi ku, ‘vukati lebyi a byi nge he lunghi.’ Va nga ha vona onge a swi nge koteki ku antswisa vuswikoti bya vona byo vulavurisana endzhaku ko tekana. Kambe, anakanya hi lava va tshamaka etindhawini leti munghana wa vukati va ngo laveriwa kunene hi maxaka. Vanhu vo tala  etindhawini to tano va hetelela va swi kota ku vulavurisana kahle evukatini.

Mpatswa wun’wana wa le tikweni ra le Vuxeni wu lo hlanganisiwa kunene. Ku komberiwe nandza leswaku a teka riendzo ro leha a ya lavela n’wini wa yena nsati. Hambiswiritano, mpatswa lowu tekaneke lowu hanyeke kwalomu ka malembe ya 4 000 lama hundzeke, wu kombise vuswikoti lebyi hlamarisaka bya ku vulavurisana. Wanuna loyi, ku nga Isaka u hlangane ni nandza wakwe swin’we ni loyi a a ta va nsati wakwe enhoveni. Nandza loyi u “rungulel[e] Isaka hinkwaswo leswi a swi endleke.” Rungula ra le Bibeleni leri vulavulaka hi vukati lebyi ri ya emahlweni ri ku: “Endzhaku ka sweswo Isaka a . . . tisa [Raveka] entsongeni wa Sara mana wakwe [goza leri a ri kombisa vukati bya ximfumo]. Hiloko a teka Raveka a va nsati wakwe; kutani a n’wi rhandza.”—Genesa 24:62-67.

Xiya leswaku Isaka u rhange a runguleriwa timhaka ivi “endzhaku ka sweswo” a teka Raveka a va nsati wa yena. Muvulavuleri loyi a a ri nandza wo tshembeka loyi a a tinyiketele eka Yehovha Xikwembu, lexi a xi gandzeriwa hi Isaka. Isaka a a ri ni xivangelo lexi twalaka xo tshemba wanuna loyi. Endzhaku ka sweswo, Isaka u ‘rhandze’ Raveka, loyi a n’wi tekeke.

Xana Isaka na Raveka va byi hlakulerile vuswikoti byo vulavurisana kahle? Endzhaku ka loko n’wana wa vona Esawu a teke vanhwanyana vambirhi va Vaheti, ku ve ni xiphiqo lexikulu endyangwini. Raveka “a tshamela ku byela” Isaka a ku: “Ndzi fike laha ndzi nyenyaka vutomi lebyi bya mina hikwalaho ka vana lava va Heti va vanhwanyana. Loko Yakobe [n’wana wa vona lontsongo] o tshuka a teke nsati eka vana lava va Heti . . . , xana vutomi byi ni mpfuno wihi eka mina?” (Genesa 26:34; 27:46) Swi le rivaleni leswaku u phofule leswi a swi n’wi karhata hi ndlela leyi twalaka.

Isaka u byele Yakobe, hahlwa ra Esawu leswaku a nga teki nsati eka vanhwanyana va le Kanana. (Genesa 28:1, 2) Xirilo xa Raveka a xi twakarile. Mpatswa lowu wu vulavurisane kahle hi mhaka leyi vavisaka leyi khumbaka ndyangu, hi ndlela yoleyo wu hi vekela xikombiso lexinene namuntlha. Kambe, ku vuriwa yini loko vatekani va nga twanani emhakeni yo karhi? Xana ku nga endliwa yini?

Loko Ku Ri Na Timholovo

Loko wena ni munghana wa wena wa vukati mi holovile, u nga miyeleli munghana wa wena wa vukati. Sweswo swi ta vula leswaku u ri: A wu tsakanga, kutani u lava leswaku munghana wa wena wa vukati na yena a nga tsaki. Kambe, munghana wa wena wa vukati swi nga ha endleka a nga swi twisisi hi ku helela leswi u swi navelaka ni ndlela leyi u titwaka ha yona.

Wena ni munghana wa wena swi nga ha lava mi humeselana ta le mbilwini. Loko mhaka ya kona yi ta hlundzukisa lowun’wana, a swi nge olovi ku vulavula hi ndlela yo rhula. Abrahama na Sara, vatswari va Isaka va tshame va langutana ni xiyimo xo tika. Leswi Sara a a ri mhika, u landzele mukhuva wa le nkarhini wolowo kutani a teka Agara, nandza wa yena wa xisati, a n’wi nyiketa eka nuna wa yena leswaku a va nhlantswa leyi nga ta tswala vana. Agara u tswalele Abrahama n’wana wa mufana, Iximayele. Hambiswiritano, endzhakunyana Sara na yena u vuye a tika, kutani a tswalela Abrahama n’wana wa mufana, Isaka. Loko Isaka a ta lumuriwa, Sara u vone Iximayele a ri karhi a vungunya n’wana wa yena. Hikwalaho, leswi Sara a a vona khombo leri a ri ta humelela n’wana wa yena, u kombele Abrahama leswaku a hlongola hlonga leri ra xisati na Iximayele. Ina, Sara u phofule ndlela leyi a a titwa ha yona handle ko jika-jika. Kambe leswi a a swi kombela a swi nga n’wi tsakisi Abrahama.

Xana mhaka leyi yi lulamisiwe njhani? Rungula ra le Bibeleni ri ri: “Xikwembu xi ku eka Abrahama: ‘U nga pfumeleli nchumu xa leswi Sara a tshamelaka ku ku byela swona malunghana ni mufana ni hlonga ra wena ra xisati xi ku hetela ntsako. Yingisa rito rakwe, hikuva leswi swi nga ta vitaniwa mbewu ya wena swi ta huma eka Isaka.’” Abrahama u ma yingisile marito ya Yehovha Xikwembu kutani a endla hi ku pfumelelana na wona.—Genesa 16:1-4; 21:1-14.

U nga ha ku: ‘Loko Xikwembu a xo vulavula na hina xi ri etilweni, a hi ta hatla hi twanana!’ Sweswo swi hi tisa eka xilotlelo xin’wana xo tlhantlha timholovo evukatini. Mimpatswa leyi tekaneke yi nga xi yingisa Xikwembu. Njhani? Hi ku hlaya Rito ra Xikwembu swin’we yi tlhela yi amukela leswi ri swi vulaka tanihi nkongomiso lowu humaka eka Xikwembu.—1 Vatesalonika 2:13.

 Wansati un’wana la nga Mukreste la wupfeke u te: “Hakanyingi, loko muntshwa la ha ku tekiwaka a ta eka mina a ta lava xitsundzuxo malunghana ni vukati byakwe, ndza n’wi vutisa loko yena ni nuna wa yena va yi hlaya swin’we Bibele. Vo tala lava nga ni swiphiqo evukatini bya vona a va yi hlayi swin’we.” (Tito 2:3-5) Hinkwerhu hi nga vuyeriwa eka leswi a swi vuleke. Hlaya Rito ra Xikwembu nkarhi na nkarhi ni munghana wa wena wa vukati. Hi ndlela yoleyo, mi “twa” marito ya Xikwembu malunghana ni ndlela leyi mi faneleke mi tikhoma ha yona siku ni siku. (Esaya 30:21) Hi lexi xitsundzuxo: U nga hlayeli munghana wa wena wa vukati tindzimana ta Bibele leti u vonaka onge wa tsandzeka ku ti tirhisa. Ku ri na sweswo, ringeta ku vona ndlela leyi havambirhi ka n’wina mi nga swi tirhisaka ha yona leswi mi swi hlayaka.

Loko mi langutane ni xiphiqo xo tika, ha yini mi nga kambisisi Watch Tower Publications Index * malunghana ni leswi swi mi karhataka? Kumbexana mi khathalela vatswari lava dyuhaleke, kutani sweswo swi vanga ntshikilelo evukatini bya n’wina. Ematshan’weni yo phikizana hileswaku munghana wa wena u fanele a endla yini kumbe a nga fanelanga a endla yini, ha yini mi nga kambisisi Index swin’we? Xo sungula, kambisisani nhloko-mhaka leyi nge “Parents” (Vatswari). Mi nga ha tsakela ku kambisisa tinhlamuselo leti nga ehansi ka swihlokwana swo tanihi leswi nge “caring for aged parents” (ku khathalela vatswari lava dyuhaleke). Swi hlayeni swin’we swihloko leswi fambisanaka ni mhaka leyi etibukwini ta Timbhoni ta Yehovha. U ta hlamarisiwa hi ndlela leyi wena ni munghana wa wena wa vukati mi nga vuyeriwaka ha yona eka rungula leri sekeriweke eBibeleni, leri pfuneke Vakreste vo tala va timbilu letinene.

Ku kambisisa tinhlamuselo toleto ni ku hlaya rungula rolero swin’we swi ta mi pfuna leswaku mi va ni langutelo lerinene hi xiphiqo xa n’wina. Mi ta kuma Matsalwa lama tshahiweke ni lama kombisiweke kunene lama nga ta kombisa langutelo ra Xikwembu hi xiphiqo xa n’wina. Ma hlayeni swin’we eBibeleni. Ina, mi ta twa leswi Xikwembu xi swi vulaka hi xiphiqo lexi mi langutaneke na xona!

Tshamani Mi Ri Karhi Mi Vulavurisana Kahle

Xana u tshame u ringeta ku pfula nyangwa lowu se wu nga ni nkarhi wo leha wu nga pfuriwi? Timeremere leti kurheke ti ta pfuleka hakatsongo-tsongo ti ri karhi ti ba huwa. Kambe ku vuriwa yini loko nyangwa lowu a wu tirhisiwa nkarhi na nkarhi naswona timeremere ta wona ti cheriwe mafurha kahle? A wu ta pfuleka hi ku olova. Swi tano ni hi ku vulavurisana. Loko mi titoloveta ku vulavurisana naswona mi chela timeremere ta nyangwa wo vulavurisana hi rirhandzu ra Vukreste, mi nga tiphofula hi ku olova hambiloko mi nga twanani eka timhaka tin’wana letikulu.

Leswi a swi olovi. Hambileswi eku sunguleni ku vulavurisana ku nga lavaka matshalatshala lamakulu, tikarhate swinene. Kutani eku heteleleni u nga tiphina hi vuxaka lebyinene ni munghana wa wena wa vukati, leswi nga ta endla leswaku mi twisisana vutomi bya n’wina hinkwabyo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Loko mi nga twanani emhakeni yo karhi, xana mi ta wu lava nkongomiso wa Xikwembu?