Skip to content

Skip to table of contents

Ino Nzyeelelo Zyani Nzyomunga Mwasyoma?

Ino Nzyeelelo Zyani Nzyomunga Mwasyoma?

Ino Nzyeelelo Zyani Nzyomunga Mwasyoma?

Imweenzu umwi wakaswaya Afulika ciindi cakusaanguna wakagambwa kubona mwaalumi wakaimvwi cakutazungaana mumbali aamugwagwa. Wakabona kuti inga kwainda buyo maminiti masyoonto, mwaalumi oyu wakali kuswenya maulu asyoonto-syoonto kumbali pesi mubili woonse kautazungaani. Nokwakainda ciindi cili mbocibede, imweenzu oyu naakazyiba icakali kupa kuti mwaalumi oyu kaswena boobu. Wakali kuyanda kuzumanana mucimvule cacisamu caluwaile. Cimvule cakali kuyaabuswena asyoonto-syoonto mbolyakali kuyaabuya kumazuba izuba.

MBUBONYA mbuli cimvule eco cipangwaa zuba, bukkale bwabantu alimwi azyeelelo ziyaabucinca lyoonse. Mukwiimpana, Jehova Leza, “Taata wakalenga mimuni” tacinci pe. Sikwiiya Jakobo wakalemba kuti, “walo uutasanduki alimwi kubala kwakwe takuzimaani aasyoonto mbuli cimvule.” (Jemusi 1:17, Ci) Imusinsimi muna Hebrayo Malaki wakalemba kwaambilizya kwa Leza mwini kwakuti: “Ndime Jehova, nsisanduki pe.” (Malaki 3:6) Kubana Israyeli bakuciindi ca Isaya, Leza wakaamba kuti: “Akusikila kubucembele bwanu ndime oyo nguwenya. Akusikila kuciindi camvwi noocimuyumwide. Ndime ndakamucita.” (Isaya 46:4) Aboobo, ikwiinda kwaciindi takucinci lusyomo ndotujisi muzisyomezyo zya Singuzuzyoonse.

Ciiyo Kuzwa ku Mulawo

Mbubwenya buyo zisyomezyo zya Jehova mbozisyomeka alimwi mbozitacinci, azyeelelo zyakwe zijatikizya bubotu abubi mbozibede. Sena inga mwamusyoma musambazi uubelesya zipimyo zyobile, pesi kakuli ncomwe buyo cibeleka kabotu? Peepe. Ncimwi buyo, “zipimyo zibeja zilasesemya Jehova, pele ceelesyo ciluleme cilamubotezya.” (Tusimpi 11:1; 20:10) Mu Mulawo ngwaakapa bana Israyeli, Jehova wakabikkilizyaa kulailila oku kwakuti: “Mutaciti citaluleme mukubeteka mumakani aakweeleka bulamfu nanka kupima bulemu nanka kweeleka. Muleelede kuba azipimyo ziluleme amabwe aaluleme kukupimya bulemu, acisuwo ciluleme cakweelesya ankomeki iiluleme. Ndime Jehova Leza wanu iwakamugwisya munyika ya-Egepita.”—Levitiko 19:35, 36.

Kutobela mulawo oyo kwakapa kuti bana Israyeli babe bantu mbakkomanina Leza alimwi akubaa zintu zyakumubili zinji. Ncimwi buyo, ikukakatila kuzyeelelo zya Jehova zitacinci, kutali buyo mumakani aazipimyo alimwi azyeelesyo, pele amubukkale boonse bwabuumi, kuletela zilongezyo kumukombi uumusyoma. Leza waambilizya kuti: “Ndime Jehova Leza wako. Ndime uukwiiyisya kuti ugwasigwe. Ndime uukweenzya munzila njoelede kutola.”—Isaya 48:17.

Nkaambo nzi Sunu Zyeelelo Ncoziya Buyaansi?

Ibbaibbele lilaamba capa kuti sunu zyeelelo kaziyaansi. Ibbuku lyamamanino mu Bbaibbele ilya Ciyubunuzyo, lipandulula nkondo yakalwanwa mujulu, yalo imamanino aayo aakacinca bukkale bwabantu boonse kuzwa leelyo mane kusikila sunu. Imwaapostolo Johane wakalemba kuti: “Kwakali inkondo mujulu. Mikayeli abaangelo bakwe bakalwanisya Simwaaba, alakwe Simwaaba wakalwa, abaangelo bakwe, pele teebakazunda pe, nkabela busena bwabo bwamujulu teebwakajanwa limbi. Lino Simwaaba mupati wakawisigwa ansi, nguwenya muzoka waciindi, uutegwa Diabolosi a-Saatani, nguuena bantu boonse baansi. Wakawisigwa ansi, abalo baangelo bakwe bakawisigwa awe.”—Ciyubunuzyo 12:7-9.

Ino ncinzi cakacitika mpoonya-mpoonya akaambo kankondo eyo? Johane wakayaambele kwaamba kuti: “Nkaambo kaako sekelela ojulu anywebo nomukkala muli ndilyo! Pele maawe kuli ndinywe nonyika alwizi! Nkaambo Siluuni wamuselukila abukali bupati, kayi ulizi kuti ciindi ncacijisi ncisyoonto kapati.”—Ciyubunuzyo 12:12, Ci.

‘Mapenzi kubantu bamunyika’ akatalika eelyo Nkondo Yanyika Yakusaanguna noyakatalika mu 1914, alimwi ndendilyo nokwakamanizyigwa ciindi cazyeelelo zisiyene kapati kuli zeezyo zyamazubaano. Sikwiiya zyakaindi wazina lya Barbara Tuchman waamba kuti: “Inkondo Mpati yamu 1914-18 yaba mbuli munyinza waandaanya ciindi eco aciindi cesu sunu anyika. Kwiinda mukujaya bantu banji bakali kunoogwasya alimwi akuleta mpindu myaka yakali kuboola kumbele, kwiinda mukunyonganya lusyomo, ikucinca mizeezo alimwi akusiya bantu kabatyompedwe kapati mumizeezo, inkondo eyo yakaleta kucinca kupati mukuyeeya kwabantu kujatikizya ciindi kaitanatalika nkondo anoyakamana.” Aumwi sikwiiya zyaciindi Eric Hobsbawm wakazuminizya mukwaamba kuti: “Kuzwa mu 1914 kwalibonya kuyaansi muzyeelelo zyakali kubonwa kuti zili buyo kabotu kuciindi eco mumasi aasumpukide . . . Mukubula coolwe, cilakatazya kuteelela mbotuyaabupilukila cakufwambaana kapati kuzyeelelo eezyo bamasyaanene bamumwaanda wamyaka wa 19 nzyobakali kunga baamba kuti nzyeelelo nzyakutalyeendelezya.”

Mubbuku lyakwe litegwa HumanityA Moral History of the Twentieth Century, sikulyaanza Jonathan Glover waamba kuti: “Citondezyo cimwi cakuciindi cesu nkuyaabumana kwamilawo yakulilemeka.” Nokuba kuti ulaidooneka milawo yakulilemeka iimbi akaambo kazintu zibi zicitika muzikombelo zyaku Masi Aabukuwa, ucenjezya kuti: “Swebo notutasyomi mumilawo yakulilemeka yabukombi tweelede kulibilika mbubonya buyo akaambo kakuyaabumana kwamilawo eeyi.”

Ikutasyomeka kwamazubaano—mube mumakwebo, mutwaambo twacisi, mubukombi nomuba mubulongwe abamwi alimwi amubukkale bwamumukwasyi—amapenzi aatobela akaambo kazeezi ndubazu lwamizeezo mibyaabi ya Diabolosi yakuleta mapenzi kubantu bakkala munyika. Saatani ukanzide kuzumanana kulwa munkondo yakwe mane kusikila kumamanino alimwi ukanzide kunyonyoona boonse abo bayanda kupona kweelanaa zyeelelo zya Leza.—Ciyubunuzyo 12:17.

Sena kuli nzila yakumanizya kutasyomeka ooku kudumide kapati? Imwaapostolo Petro wiingula kuti: “Swebo tulangila ijulu ipya anyika impya, mbubonya mbuli mbwaakatusyomezya [Leza]. Mulinzizyo momukala bululami.” (2 Petro 3:13) Eeco cisyomezyo tulakonzya kucisyoma nkaambo Leza tajisi buyo nguzu zyakucita makanze aakwe, pele ulakusinizya kuzuzikizyigwa kwangawo. Kujatikizya ‘ijwi lyakwe lyoonse lizwa kumulomo wakwe,’ Jehova waambilizya kuti: “Talikooyooboola kulindime cabuyo pe, liyoozuzikizya makanze aangu akucita kabotu makani ngendalitumina.” Cilasyomeka kaka cisyomezyo eci!—Isaya 55:11; Ciyubunuzyo 21:4, 5.

Kupona Kweelanaa Zyeelelo zya Leza

Munyika eyi izyeelelo mozicinca-cinca alimwi akuyaansi lyoonse, Bakamboni ba Jehova balasola kupona kweelanaa zyeelelo zyakulilemeka Ibbaibbele nzyolijisi. Akaambo kaceeci, baliindene abanabunji, kanjikanji eci capa kuti babonwe kabotu akuyandwa abamwi—pele alimwi akusampaulwa abantu bamwi.

Kumuswaangano mupati umwi wa Bakamboni ba Jehova mudolopo lya London, imwiiminizi wabo umwi wakabuzigwa asimubweza twaambo waa TV kuti naa Bakamboni ba Jehova Mbanakristo ncobeni. Wakaingula kuti: “Inzya, tuli Banakristo ncobeni nkaambo Jesu ncecitondezyo cesu. Kuli kuliyanda kapati munyika alimwi swebo tulabikkila maanu kapati kukutobela Jesu Kristo kali nzila, bwini alimwi abuumi. Tusyoma kuti Mmwana wa Leza, kutali umwi wacibeela ca Butatu pe, aboobo ikuteelela kwesu kwa Bbaibbele kuliindene akooko kudumide muzikombelo zinji.”

Eelyo kubuzya-buzya ooku nokwakatondezegwaa cipekupeku ca BBC, simubweza twaambo wakamanizya pulogilamu kwiinda mukwaamba kuti: “Ndaiya zinji kujatikizya kaambo Bakamboni ba Jehova ncobaboolela akukonkomona amilyango yamaandeesu. Alimwi tandisyomi kuti ndalina buzuba ndabona bantu bali 25,000 basamide kabotu alimwi balilemekede kabotu boonse bakkede caantoomwe, abusena bomwe aciindi comwe kunze lyabaaba.” Tabuliboteli kaka bumboni bwakapegwaa sikulangilila wakunze kujatikizya busongo bwakutobela zyeelelo zya Leza zitacinci!

Nokuba kuti bamwi balakonzya kuukaka muzeezo wakupona kweelanaa zyeelelo nzyobatakalibambila beni, tumukulwaizya kuti mulange-lange mu Bbaibbele lyanu alimwi akwiiya mbozibede zyeelelo zya Leza. Pele mutagoleli aakulanga-langa kwaatala-tala buyo pe. Amutobele kulaya kwamwaapostolo Paulo wakati: “Mutakozyanizigwi aziyanza zyaciindi ecino, pele amusanduke kukucitululwa kwamyoyo yanu, kuti mukasimpikile makani ngaayanda Leza, makani mabotu aatambulika aalondokede.” (Ba-Roma 12:2) Amuunke ku Ŋanda ya Bwami iili mucilawo canu alimwi amubazibe Bakamboni bakooko. Mulajana kuti mbantu buyo bajisi lusyomo muzisyomezyo zya Bbaibbele alimwi batondezya lusyomo muli Leza kwiinda mukusola kupona kweelanaa zyeelelo zyakwe.

Kukakatila kuzyeelelo zya Leza zitacinci alimwi zisyomeka mubuumi bwanu, mubwini kuyoomujanya zilongezyo. Amuswiilile kukutamba kwa Leza mwini kwakuti: “Nicakabota niwakaswiilila milazyo yangu! Lino luumuno lwako nilwakaba mbuli mulonga, abululami bwako nibwakaba mbuli mayuwe aalwizi.”—Isaya 48:18.

[Zifwanikiso izili apeeji 5]

Sunu kuli kutasyomeka mutwaambo twacisi, mubukombi, mumakwebo alimwi amumikwasyi