Skip to content

Skip to table of contents

Amulindile!

Amulindile!

Amulindile!

“Njoolindila Leza walufutuko lwangu. Leza wangu uyoondiswiilila.”—MIKA 7:7.

1, 2. (a) Mbuti mizeezo mibyaabi mboyakabaletela mapenzi munkanda bana Israyeli? (b) Ncinzi cinga cacitika ku Munakristo uutayandi kusoleka kubaa mizeezo ili kabotu?

KWEELANAA kuyeeya kwesu, kuli zintu zinji zikonzya kusyomwa naa kudoonekwa. Ibana Israyeli nobakali munkanda, bakapegwa mana munzila yamaleele. Bakeelede kulanga nyika mboyakabede kayinyina cintu nociba comwe alimwi akumulumba kapati Jehova kuti wakabaabila cakulya. Ikucita boobo nokwakatondezya kuyeeya kabotu. Muciindi caboobo, bakayeeya zyakulya ziindene-indene nzyobakali kulya ku Egepita alimwi bakatongooka kuti mana tiicakali cilyo cinona pe. Takulikomeneni kaka kuyeeya oko kubyaabi!—Myeelwe 11:4-6.

2 Asunu mbubwenya, kweelanaa mbwayeeya Munakristo ulakonzya kazilanga munzila mbotu zintu naa munzila mbyaabi. Munakristo ulakonzya kutyompwa ikuti naa katajisi mizeezo iiluzi, alimwi eco cilakonzya kumubikka muntenda mpati nkaambo mbubwenya Nehemiya mbwaakaamba: “Lukondo lwa-Jehova ndolu[t]upa inguzu.” (Nehemiya 8:10) Ikubaa mizeezo mibotu, alimwi akuzikkomanina zintu kutugwasya kuba bantu bayumu alimwi kupa kuti kube luumuno alukamantano mumbungano.—Ba-Roma 15:13; Ba-Filipi 1:25.

3. Mbuti kubaa mizeezo mibotu mbokwakamugwasya Jeremiya muciindi cikatazya?

3 Nokuba kuti wakali kupona ciindi nokwakali mapenzi manji, Jeremiya wakatondezya kuti wakajisi mizeezo mibotu. Neliba leelyo naakalibonena mapenzi aakacitikila munzi wa Jerusalemu nowakawa mu 607 B.C.E., wakacili alusyomo lwazintu zili kabotu. Jehova tanaakali kuyoobalekelezya buyo bana Israyeli, icisi eco cakali kuyoofwutuka. Mubbuku lya Malilo Jeremiya wakalemba kuti: “Ndoluzyalo lwa-Jehova lutukasya kunyonyooka, nkaambo buuya bwakwe tabumani. Bulabukuluka cifumo coonse; lusyomo lwako ndupati.” (Malilo 3:22, 23) Kuzwa kaindi, babelesi ba Leza mubukkale bubyaabi kapati basoleka kuzumanana amizeezo mibotu alimwi mane kabakkomene.—2 Ba-Korinto 7:4; 1 Ba-Tesalonika 1:6; Jakobo 1:2.

4. Mizeezo nzi Jesu njaakazumanana kubaanjiyo, alimwi ino yakamugwasya buti?

4 Imyaka iili 600 kuzwa kuciindi ca Jeremiya, Jesu wakagwasigwa kuliyumya akaambo kamizeezo mibotu njaakajisi. Tubala kuti: “Nkaambo kalukondo [Jesu] ndwaakabikilwa kunembo, wakazyandamana [acisamu cakupenzezya, NW] wakaubaula buusu, eno sunu ulikede kululyo lwacuuno ca-Leza.” (Ba-Hebrayo 12:2) Kubije kube buti kukazigwa akupenzyegwa koonse kwakali kunoomucitikila Jesu—nokuba kupenga kwaacisamu cakupenzezya—wakagamika mizeezo yakwe ‘kulukondo ndwaakabikkilidwe kunembo.’ Oolo lukondo cakali coolwe cakusinizya nguzu zya Jehova zyakulela alimwi akusalazya zina lyakwe kubikkilizyaa bulangizi bwakali kuyooleta zilongezyo zinji kubantu bamumvwida kumbele.

Amube Bantu Balindila

5. Mmuubukkale buli buti oomo kulindila mokunga kwatugwasya kuyeeya zintu munzila ili kabotu?

5 Ikuti twabaa mizeezo mbuli yeeyo yakajisi Jesu, tatukaleki kukkomanina Jehova neliba leelyo zimwi ziindi izintu noziteendi mbuli mbotwali kuziyeeyela. Imusinsimi Mika wakati: “Pele mebo njoolangila Jehova, njoolindila Leza walufutuko lwangu.” (Mika 7:7; Malilo 3:21) Aswebo tulakonzya kulindila. Munzila nzi? Munzila zinji. Ambweni cimwi ciindi tulakonzya kulimvwa kuti mukwesu umwi ujisi bweendelezi walubizya alimwi akuti zintu ziyandika kululamika mpoonya-mpoonya. Kulindila kuyootugwasya kuyeeya kuti, ‘Sena ncobeni wakalubizya naa ndime ndilubizizye? Ikuti naa nguwakalubizya, sena inga calangilwa kuti Jehova uli mukupa ciindi cakuti zintu zyoonse izijatikizidwe zicitike kutegwa alilulamike mwini alimwi akuti kubweza ntaamu zyakumululamika cakubindaana takuyandiki aciindi eco?’

6. Ino kulindila inga kwamugwasya buti muntu uujisi penzi limwi limukatazya?

6 Kulindila inga kwayandika ikuti naa tujisi penzi limwi lili mukutukatazya naa tuli mukusoleka kuleka cilengwa cakukompama kumwi. Ambweni twakalomba Jehova kuti atugwasye, pele ipenzi licizumanana. Ncinzi ncotunga twacita? Tweelede kuzumanana kucita kufwumbwa eeco ncotukonzya kutegwa tumanizye penzi elyo alimwi tweelede kusyoma mumajwi aa Jesu aakuti: “Amukumbile muzoopegwa, amuyandaule muzoojana, amukonkomone muzoojulilwa.” (Luka 11:9) Amuzumanane kupaila alimwi amumulindile Jehova. Aciindi ceelede alimwi munzila njayanda mwini, Jehova uyooyiingula mipailo yanu.—1 Ba-Tesalonika 5:17.

7. Muunzila nzi kulindila mokuyootugwasya kujana mpindu mukusalazigwa kucitwa bucebuce mukuteelela kwesu kwa Bbaibbele?

7 Ibusinsimi bwamu Bbaibbele mbobuzuzikizigwa, akwalo kuteelela Magwalo kwesu kulasalazigwa. Pele, zimwi ziindi tulakonzya kubona kuti kusalazigwa kwamakani amwi kwamuka kapati. Ikuti tiikwacitwa leelyo notuyanda kuti kucitike, sena tulilibambilide kulindila? Kamuyeeya kuti, Jehova wakabona kuti cakali cibotu ikuyubununa “makani aasisidwe aa-Kristo” bucebuce alimwi muciindi icakatola myaka iili 4,000. (Ba-Efeso 3:3-6) Aboobo sena kuli kaambo ncotweelede kwiintila? Sena tuladooneka kuti “muzike musyomesi uucenjede” wakabikkwa kuti aabile bantu ba Jehova “zilyo zyabo kuciindi ceelede”? (Matayo 24:45) Nkaambo nzi ncotuyanda kuliimya lukkomano lwabunaleza akaambo kakuti tatuziteeleli kabotu zintu? Katuyeeya kuti Jehova nguusala nayooayubununa alimwi ambwayooayubununa “maseseke aakwe.”—Amosi 3:7.

8. Mbuti kukkazika moyo kwa Jehova mbokwabagwasya bantu banji?

8 Ibamwi balakonzya kutyompwa akaambo kakuti balimvwa kuti bamana kubeleka kwamyaka minji mumulimo cakusyomeka, tabanooli baumi pe kusikila “buzuba bwa-Jehova obo bupati buyoosya.” (Joeli 2:30, 31) Nokuba boobo, balakonzya kukulwaizigwa ikuti kabajisi bulangizi bubotu. Petro wakalaya kuti: “Amuyeeye kuti kukazika moyo kwa-Mwami nkokuleta lufutuko.” (2 Petro 3:15) Ikukkazika moyo kwa Jehova kwapa kuti ituulunzuma twabantu babombe myoyo bambi baiye kasimpe. Sena taali mmabotu makani ayo? Kunze lyaboobo, mbwazumanana Leza kukkazika moyo, aswebo tunoojisi ciindi cinji ‘cakulibelekela lufutuko lwesu cakuyoowa acakuzyangama.’—Ba-Filipi 2:12; 2 Petro 3:11, 12.

9. Mbuti kulindila mbokuyootugwasya kuliyumya mubukkale ikuti naa tulalezya mumulimo wesu kuli Jehova?

9 Ikulindila kulatugwasya kutegwa tutatyompwi notukakilwa kucita mbuli mbotuyanda mumulimo wa Bwami akaambo kakukazigwa, kuciswa, kucembaala naa mapenzi aambi aali woonse. Jehova uyanda kuti tumubelekele amoyo woonse. (Ba-Roma 12:1) Pele Mwanaa Leza walo ‘uubafwida luzyalo bacete abatengwana,’ kunyina nalangila kuti tucite zintu nzyotutakonzyi; awalo Jehova mbubwenya buyo taciti obo. (Intembauzyo 72:13) Aboobo tulakulwaizigwa kucita mbuli mbotukonzya, kulindila cakukkazika moyo kusikila leelyo bukkale bwesu nobwacinca—mubweende bwazintu obu naa oobo bulangilwa. Kamuyeeya kuti: “Leza tali sikampenda, takonzya kuluba milimo yanu akuyanda nkomwatondezya nkaambo kezina lyakwe, mbomwakabelekela basalala, asunu mucibabelekela.”—Ba-Hebrayo 6:10.

10. Nkampenda nzi katali kabunaleza ikakonzya kweelebwa amuntu uulindila? Amupandulule.

10 Kulindila alimwi kulatugwasya kutaba bantu balisumpula. Ibamwi ibakaba basiluleyo tiibakalibambilide kulindila. Balakonzya bakalimvwa kuti kwakali kuyandika kucinca ambweni mukuteelela Bbaibbele naa mumakani aajatikizya mbunga. Pele bakakakilwa kuzyiba kuti muuya wa Jehova ulabasololela baciinga camuzike musyomesi uucenjede kucinca muciindi cakwe Mwini, ikutali leelyo swebo notulimvwa kuti kuyandika kucita boobo. Alimwi kucinca kuli koonse kweelede kakweendelana akuyanda kwa Jehova, ikutali kwamizeezo yesu tobeni pe. Basiluleyo balekela kulisumpula kunyonganya mizeezo yabo alimwi akubawisya. Pele ikuti nobakajisi mizeezo yakajisi Kristo, nobakalikkomene alimwi nobacili akati kabantu ba Jehova.—Ba-Filipi 2:5-8.

11. Mbuti mbotunga twacibelesya munzila iigwasya ciindi cakulindila, alimwi nzikozyanyo zyabani nzyotunootobela naa twacita boobo?

11 Ee, ikuzumanana kulindila tacaambi kuba bantu batolo naa batabeleki milimo. Kuli zintu nzyotweelede kucita. Mucikozyanyo, tweelede kubaa ciiyo cesu ca Bbaibbele alimwi akutondezya luyando lwazintu zyakumuuya lwakajisi basinsimi basyomeka alimwi mane abaangelo. Kaamba kuyandisisya oko, Petro waamba kuti: “Nkubona olo lufutuko mbulubede ncibakali kuyandaulisya akufwemfweta basinsimi . . . Aya makani ngengao ngobayandisya abaangelo kwaazibisya.” (1 Petro 1:10-12) Tacili buyo ciiyo cesu tobeni ciyandika, pele akwalo ikujanika lyoonse kumiswaangano alimwi akuswenenena kuli Leza mumupailo zilayandika kapati. (Jakobo 4:8) Aabo ibatondezya kuti bayandisisya kwiiya zinji munzila yakumuuya kwiinda mukulya zyakulya zyakumuuya alimwi akuyanzanaa Banakristonyina batondezya kuti bajisi mizeezo mbuli yakajisi Kristo.—Matayo 5:3.

Amuzilange Munzila Iigwasya

12. (a) Nkulyeendelezya kuli buti ba Adamu a Eva nkobakacita? (b) Ncinzi cacitika akaambo kakuti bantu batobela nzila yabukkale yaba Adamu a Eva?

12 Leza naakalenga banabukwetene bakusaanguna, wakaba yooyo wakali kuyoobabikkila zyeelelo zyazintu ziluzi azitaluzi. (Matalikilo 2:16, 17) Ba Adamu a Eva bakayanda kuti balyeendelezye beni muciindi cakweendelezyegwaa Leza, eelyo eco cakaleta bukkale mbotubona sunu munyika. Imwaapostolo Paulo wakati: “Cibi mbucakanjila munyika kumaanza aamuntu omwe buyo, alwalo lufu nkaambo kacibi, nkabela mbubonya obo lufu mbulwakazida bantu boonse, nkaambo kakuti boonse ba[ka]bisya.” (Ba-Roma 5:12) Imyaka iili zyuulu zili cisambomwe yabukkale bwabantu kuzwa kuciindi ca Adamu yatondezya kuti majwi aa Jeremiya ngamasimpe aaya aakuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe.” (Jeremiya 10:23) Ikuzumina kuti majwi aa Jeremiya ngamasimpe tacaambi kuti twazumina kuti twakakilwa kuzwidilila pe. Kulagwasya. Kupandulula myaanda yamyaka yoonse eelyo ‘muntu naayendelezya muntunyina kukumubisizya’ akaambo kakuti bantunsi balyeendelezya balikke kakunyina kusololelwaa Leza.—Mukambausi 8:9.

13. Nkulanga zintu munzila iigwasya kuli buti nkobajisi Bakamboni ba Jehova kujatikizya zyeezyo zikonzya kucitwaa bantunsi cakuzwidilila?

13 Akaambo kabukkale bwabantu, Bakamboni ba Jehova balizi kuti nzisyoonto buyo zintu zilaampindu zikonzya kujanwa mubweende obu bwazintu. Ikubaa bulangizi bubotu bwazintu kulakonzya kutugwasya kuzumanana alukkomano lwesu, pele eyi taili njenzila yakululamika zintu zyoonse pe. Kumatalikilo kwamyaka yakuma 1950, musololi wacikombelo umwi waku Amelika wakamwaya bbuku ibantu banji ndyobakayanda kapati litegwa The Power of Positive Thinking. Mubbuku eli mwakalembedwe muzeezo wakuti imapenzi manji alakonzya kumana ikuti kwasolwa kucitwa boobo kwiinda mukubelesya mizeezo ili kabotu. Ikubaa mizeezo ili kabotu ncintu cilombozyeka kapati. Pele iciindi cainda catondezya kuti luzibo, buhaazibwene, lubono alimwi ambazu zimbi zinji zisinkilizya zintu umwi aumwi wandiswe nzyakonzya kucita cakuzwidilila. Alimwi munyika yoonse, imapenzi mmapati kapati alimwi taakonzyi kumanizigwa cakuzwidilila nokuba kuti kuli kuyeeya kuli kabotu!

14. Sena Bakamboni ba Jehova bajisi mizeezo mibyaabi? Amupandulule.

14 Akaambo kakuti bazilanga munzila iili kabotu zintu ezi, Bakamboni ba Jehova zimwi ziindi balatamikizigwa kuti bajisi mizeezo mibyaabi. Muciindi caboobo, balisungweede ikwaambila bantu kujatikizya Ooyo alikke uukonzya kubotya bukkale bwabantu mane kukabe kutamani. Amumakani aaya baiya mizeezo Kristo njaakajisi. (Ba-Roma 15:2) Alimwi bajisi bubi kugwasya bantu kubaa cilongwe a Leza. Balizi kuti mukuya kwaciindi, eci ciyoobagwasya kapati.—Matayo 28:19, 20; 1 Timoteo 4:16.

15. Ino mbuti mulimo wa Bakamboni ba Jehova mbougwasya kusumpula bukkale bwabantu?

15 Bakamboni ba Jehova kunyina nobaalanga buyo mapenzi aabukkale—ikapati zilengwa zibyaabi zikasigwa mumagwalo izicitika mumasena mobakkede. Imuntu uujisi luyandisisyo natanaba umwi wa Bakamboni ba Jehova, kuli kucinca kumwi nkwayelede kucita, kanjikanji weelede kuleka zintu zimwi zibyaabi nzyazibide kucita izitamukkomanisyi Leza. (1 Ba-Korinto 6:9-11) Aboobo Bakamboni ba Jehova babagwasya bantu bayanda kucinca kuzunda budakwi, kubelesya misamu iikola, bwaamu alimwi akubbeja. Ibantu bacinca munzila eyi baiya kulanganya mikwasyi yabo munzila iigwasya alimwi iisyomeka. (1 Timoteo 5:8) Imuntu omwe-omwe alimwi amikwasyi nobagwasigwa boobu, imapenzi alacesegwa—ibantu babelesya misamu iikola balaceya, ikulwana mumikwasyi kulaceya alimwi azimwi-zimwi. Mbobali basicisi batobela milawo alimwi ibagwasya bamwi kucinca bukkale bwabo kuti bubote, Bakamboni ba Jehova baubya-ubya mikuli yankamu zigwasilizya kumanya mapenzi aabantu.

16. Nkaambo nzi Bakamboni ba Jehova ncobatatoli lubazu munkamu zikulwaizya kucinca?

16 Aboobo sena Bakamboni ba Jehova babucinca bukkale bwabantu munyika? Mumyaka iili kkumi yainda, imweelwe wa Bakamboni basungu wakayaambele kuzwaa bantu bali 3,800,000 kusika kubantu batandila ku 6,000,000. Ooku kwakali kuyungizigwaa bantu basika ku 2,200,000, ibanji akati kabaaba bakaleka micito mibyaabi nobakaba Banakristo. Ibukkale bwabantu banji bwakabota! Nokuba boobo, imweelwe oyu mmusyoonto kapati twaweezyanisyaa mweelwe wabantu bakayungizigwa mumweelwe wanyika yoonse kuciindi eco ncoona—ibantu bali 875,000,000! Cilabakkomanisya Bakamboni ba Jehova ikugwasya bantu bazumina nokuba kuti balizi kuti mbasyoonto buyo akati kabantu munyika ibayootobela nzila iisololela kubuumi. (Matayo 7:13, 14) Bakamboni nobacilindila kucinca kubotu kuyoocitikaa nyika yoonse mbwiizulwa kwalo kuyoocitwa buyo a Leza, tabajatikizigwi munkamu zikulwaizya kucinca, zyalo kanjikanji zitalika amakanze mabotu pele kumbele zitalisya mapenzi mane akulwana.—2 Petro 3:13.

17. Ncinzi Jesu ncaakacita kutegwa agwasye baabo mbocakali limwi, pele ino ncinzi ncaatakacita?

17 Mukubaa bukkale buli boobu, Bakamboni ba Jehova batondezya lusyomo muli Jehova, eeco awalo Jesu ncaakacita naakali anyika. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Jesu wakacita maleele aakuponya. (Luka 6:17-19) Alimwi mane wakabusyaa bantu bakafwide. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Pele tanaakalimanizya penzi lyamalwazi nokuba kuzunda sinkondoma lufwu. Wakalizi kuti tiicakaninga kusika ciindi Leza ncabikkide cakucita obo. Mbwaanga wakali muntu uulondokede iwakajisi nguzu zisumpukide, Jesu wakali kukonzya kucita zintu zimbi kutegwa amanizye mapenzi aatwaambo twamuzisi alimwi aabukkale. Kulangika kuti ibantu mbocakali kukkala limwi bakali kuyanda kuti apegwe nguwe nguzu kuti abeleke milimo eyi, pele Jesu wakakaka. Tubala kuti: “Nkaambo kaako nobakabona malele ngaakacita bakati, Ncobeni oyu ngomusinsimi uuelede kusika ansi. Mpoonya Jesu, mbwaakaziba kuti bali kuyanda kumutola cakumusungilizya kuti abe Mwami wabo, wakabweeda alimwi kudundu alike.”—Johane 6:14, 15.

18. (a) Mbuti Jesu lyoonse mbwaatondezya kuti ulalindila? (b) Mbuti milimo ya Jesu mboyacinca kuzwa mu 1914?

18 Jesu wakakaka kujatikizigwa mutwaambo twacisi naa mumilimo yakugwasya bantu bapengede akaambo kakuti wakalizi kuti ciindi tiicakaningasika cakuti atalike kweendelezya kali mwami alimwi acakucita maleele aakuponya bantu boonse koonse-koonse. Neliba leelyo naakapiluka kubuumi butafwiki kujulu, wakalilisungwide kulindila ciindi ncabikkide Jehova katana kubweza ntaamu. (Intembauzyo 110:1; Incito 2:34, 35) Nokuba boobo, kuzwa leelyo naakabikkwa acuuno kali Mwami wa Bwami bwa Leza mu 1914, ‘uyaabuzunda akumanizya luzundo lwakwe.’ (Ciyubunuzyo 6:2, NW; 12:10) Tulalumba kapati kaka kuti tulalibombya kubweendelezi bwakwe, nokuba kuti bamwi ibalyaamba kuti Mbanakristo basala kuti kabanyina luzibo lukkwene kujatikizya njiisyo zya Bbaibbele zyaamba Bwami!

Sena Kulindila Kuletela Kutyompwa naa Lukkomano?

19. Ndilili kulindila ‘nokucisya moyo,’ alimwi ndilili nokuletela lukkomano?

19 Solomoni wakalizi kuti kulindila kulakonzya kutyompya. Wakalemba kuti: “Bulangizi butafwambi kuzuzikizigwa bulacisya moyo.” (Tusimpi 13:12) Masimpe, ikuti muntu umwi kajisi bulangizi butasinizidwe, imoyo ulakonzya kucisa akaambo kakutyompwa. Pele ikulindila zintu zibotu—ambweni bwiinga, kuzyalwa kwamwana naa kubonanaa muntu ngotuyanda—kulakonzya kutupa bulangizi bwalukkomano ibuzuba obo kabucili kule kuti zintu ezyo zicitike. Ilukkomano olo lulayungizigwa ikuti iciindi cakulindila twacibelesya camaanu, ikulibambila kujatikizya cintu eco ncotulangila.

20. (a) Nzintu nzi zitaliboteli nzyotulangila calusyomo kuti ziyoocitika? (b) Mbuti mbotunga twajana lukkomano notucilindila kuzuzikizigwa kwamakanze aa Jehova?

20 Notusyoma cakumaninina kuti bulangizi bwesu buyoozuzikizigwa nokuba kuti tatuzi naa ndiilili nobuyoozuzikigwa, iciindi notulindila taceelede ‘kucisya moyo’ pe. Bakombi ba Leza basyomeka balizi kuti Bulelo bwa Kristo bwamyaka ili Cuulu buli afwaafwi. Balasyoma cakumaninina kuti bayoolibonena mamanino aalufwu amalwazi. Kabalindila cakupakamana kapati, balalindila cakukondwa ciindi nobayootambula zyuulu-zyuulu zyatuulunzuma zyabantu bafwide kubikkilizyaa bayandwa babo ibafwide. (Ciyubunuzyo 20:1-3, 6; 21:3, 4) Kuciindi ecino nokuli mapenzi muzilawo zikkalwa, balombozya bulangizi butadoonekwi bwakubona kutalisigwa kwa Paradaiso anyika. (Isaiah 35:1, 2, 7) Aboobo, ncamaanu kapati kubelesya ciindi cakulindila munzila iigwasya, ‘kupangika myoyo yesu lyoonse kumilimo ya-Mwami’! (1 Ba-Korinto 15:58) Amuzumanane kulya cakulya cakumuuya. Lyoonse kamuyumya cilongwe canu a Jehova. Amuyandaule bambi ibajisi myoyo iibakulwaizya kubelekela Jehova. Amubakulwaizye basyominyoko. Amucibelesye kabotu ciindi cili coonse ncacinoozumizizye Jehova. Ikuti mwacita obo, kulindila Jehova ‘takukaucisyi moyo’ wanu. Muciindi caboobo, kuyoomupa lukkomano lunji!

Sena Inga Mwapandulula?

• Mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti ulalindila?

• Muubukkale buli buti Banakristo mobayandika kulindila?

• Nkaambo nzi Bakamboni ba Jehova ncobatalibiliki nobalindila Jehova?

• Mbuti kulindila Jehova mbotunga twakucita kuti kube ciindi calukkomano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Jesu wakaliyumya akaambo kalukondo ndwaakabikkilidwe kunembo

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Neliba leelyo notwabeleka mumulimo kwamyaka minji, tulakonzya kuzumanana katukkomene

[Zifwanikiso izili apeeji 26]

Ituulunzuma twabantu basumpula bukkale bwabo kwiinda mukuba Bakamboni ba Jehova