Skip to content

Skip to table of contents

SENA NYIKA IYOONYONYOONWA?

Zisaka

Zisaka

BASYAAZIBWENE bamwi bakozyanisya zisaka kumapunga alo aapa kuti muntu kapona. Nkaambo nzi ncotwaambila boobu? Mbubwenya mbuli mapunga, zisamu zilasalazya muya. Zibelesya muya uutegwa carbon dioxide, walo uujaya kuti naa twauyoya. Alimwi zilagusya muya ngotuyoya uuyandika kapati kulindiswe uutegwa oxygen. Bantu alimwi abanyama babalilwa ku 80 pesenti bakkala muzisaka. Kuti kakunyina zisaka tatukonzyi kuzumanana kupona.

Ncinzi Cicitika Kuzisaka?

Mwaka amwaka, zisamu zinji kapati zilagonkwa kutegwa bantu bajane busena bwakulima. Myaka iili 75 yainda, cisela cacibeela cazisaka munyika yoonse cagonkwa.

Ciindi zisaka nozyanyonyoonwa, zisyango alimwi azintu zyoonse zipona zilajatikizyigwa.

Nyika Ibambidwe Munzila Yakuti Kainooliko Lyoonse

Mumasena aamwi zisamu mozyakagonkwa zilakonzya kutalika alimwi kusyuuka. Basyaazibwene mumakani aambozikomena zisamu, bakagambwa kubona masamu aakagonkwa mbwaasyuuka cakufwambaana akuba zisaka alimwi. Amubone zikozyanyo zitobela:

  • Basikuvwuntauzya balabona cicitika mumasena oomo masamu mwaakagonkedwe kutegwa bantu kabalima mpoonya mobakaleka kusyanga alimwi. Kuvwuntauzya kwakacitwa kutondezya kuti masena aali 2, 200 mu America alimwi a West Africa, nyika ilatalika alimwi kubukuluka calo cipa kuti masamu atalike alimwi kusyuuka kaitanakkwana myaka iili 10.

  • Kweelana amagazini imwi ya Science, basikuvwuntauzya bayeeyela kuti mumyaka iibalilwa ku 100, zisaka eezyo izyakagonkwa zilajokela mbubwenya mbozyakabede kumatalikilo masamu kaatanagonkwa.

  • Basayaansi ku Brazil caino-ino bakajana kuti zisaka zilakomena cakufwambaana ciindi nokusyangwa masamu aambi.

  • Kabaamba kujatikizya buvwuntauzyi oobu bwakacitwa, ba National Geographic balo baamba kuti: “Kutalika kusyanga masamu alimwi nkulisowela buyo ciindi.” Mumyaka buyo yosanwe kwakajanwa kuti mumasena mwatakasyangidwe zisamu, “masamu akatalika alimwi kumena cakufwambaana.”

Bantu Ncobasola Kucita Kumana Penzi

Munyika yoonse, bantu basolekesya kusikila mpobagolela kutegwa zisaka zizumanane kubako alimwi akusyanga zisamu mumasena aayo mozyakagonkwa. Kweelana ambobakaamba ba United Nations, “kugonkwa kwazisamu kwacesyegwa amapesenti aayinda ku 50” mumyaka yiinda ku 25 yainda.

Pele kuciyandika kusolekesya kwiinda waawo kutegwa tukwabilile zisaka zyesu. Bambunga iitegwa Global Forest Watch bakaamba kuti: “Kunyina kucinca kupati kwacitwa kujatikizya kunyonyoonwa kwazisaka.”

Makkampani manji aagonka masamu kakunyika kuzumizyigwa amfwulumende, apanga mali manji kapati alimwi aaka nkakaambo kapa kuti azumanane kugonka masamu.

Basikulanganya masamu bayanda kukwabilila zisaka kwiinda mukugonka zisamu zisyoonto mpoonya akusyanga zimbi zyeendelana azyeezyo nzyobakagonka

Mbulangizi nzi Bbaibbele Mbolitupa?

“Jehova a Leza wakameneka zisamu zyamisyobo-misyobo anyika izyakali kukkomanisya kulanga alimwi izyakali zibotu kulya.”—Matalikilo 2:9.

Mulengi wazisaka wakazilenga munzila yakuti katukonzya kugwasyigwa anzizyo lyoonse. Uyanda kuti zizumanane kubako alimwi kazyeebeka kweelana ambwaakazilenga munzila yakuti kazilibambulula.

Bbaibbele litondezya kuti Leza takalekeli bantu babyaabi kuti bainyonyoone nyika alimwi azintu zipona zili muli njiyo. Amubone cibalo cakuti: “Leza Usyomezya Kuti Nyika Inooliko Lyoonse,” icili apeeji 15.

a Jehova ndezina lya Leza limugeme.—Intembauzyo 83:18.