Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAKULUULA

Jehova Kunyina Naandilekelezya Pe!

Jehova Kunyina Naandilekelezya Pe!

Ndakali akati kabasimbi baniini bone ibakasalwa kupa Adolf Hitler maluba-luba naakamana kwaamba mulumbe ciindi cimwi. Ino nkaambo nzi ncondakasalilwa? Bataata bakali basungu mumilimo yambunga ya Nazi alimwi bakali banamutekenya bamusololi wambunga eeyo mucooko motwakali kukkala. Bamaama bakali basungu mubukombi bwaci Katolika alimwi bakali kuyanda kuti ndikabe siite. Nokuba kuti kwakali bukkale oobu bobilo ibwakali kukonzya kundiyunga kapati, kunyina nondakanjila mbunga ya Nazi naa kuba siite. Andimwaambile kaambo ncocakali boobo.

NDAKAKOMENENA mu Graz, Austria. Nondakakkwanya myaka yakuzyalwa iili ciloba, ndakatumwa kucikolo kuyooyiya zyabukombi. Nokuba boobo, ndakalibonena bukkale bubyaabi bwakutalilemeka mumakani aakoonana ibwakali kucitwa akati kabapaizi abamasiite. Aboobo bamaama bakandizumizya kuti ndizwe acikolo kautanamana mwaka.

Mukwasyi wesu a Bataata kabasamide yunifoomu yabusikalumamba

Kuzwa waawo, ndakaunka kucikolo nkobakkala akoona basicikolo. Busiku bumwi, Bataata bakaboola ooko kutegwa bandibweze akunditola kubusena bukwabilidwe nkaambo mu Graz kwakali kudubulana kupati. Twakaakuyubila mudolopo lya Schladming. Notwakasika buyo alimwi akuzabuka bbiliki limwi, bbiliki eelyo lyakanyonyoonwa lyoonse abbomba. Alimwi aciindi cimbi, ndeke izyakali kuulukila mumulenga-lenga zyakadubula mulubuwa motwakabede mebo abakaapa. Kuzikusika kumamanino aankondo, kulibonya kuti cikombelo alimwi amfwulumende iyakali kulela zyakatulekelezya.

KWIIYA LUGWASYO LWINI-LWINI

Mu 1950, Kamboni wa Jehova umwi wakatalika kukambaukila bamaama mulumbe wamu Bbaibbele. Ndakali kuswiilila kumibandi yabo alimwi buya ndakali kuunka abamaama kumiswaangano yambungano imwi. Nobakasyoma kuti Bakamboni ba Jehova mbebakajisi kasimpe, bakabbapatizyigwa mu 1952.

Aciindi eeco, mbungano yakaliko mubusena oobo kulindime yakali mbuli busena ooko bamacembele balikke-likke nkobaswaangana. Nokuba boobo, kumbele twakaswaya mbungano ooko ikwakali bakubusi banji—ikutali kabunga kabamacembele balikke-likke pe! Notwakajokela ku Graz, ndakatalika kujanika kumiswaangano yoonse, alimwi kalitanalampa andime ndakasinizya kuti nzyondakali kwiiya kakali kasimpe. Kuyungizya waawo, ndakazoozyiba kuti Jehova ngu Leza uupa babelesi bakwe lugwasyo lwini-lwini. Ulacita oobo noliba leelyo notulimvwa kuti tuli tolikke mubukkale bukatazya mbotutakonzyi kuzunda.—Int. 3:5, 6.

Ndakali kuyanda kwaambila bamwi kasimpe. Ndakasaanguna kwaambila banabokwesu. Bapati bangu bone basimbi bakalizwide kale aŋanda kuyoobeleka kabali bamayi muzikolo. Pele ndakabaswaya muminzi iindene-indene mobakali kukkala akubakulwaizya kwiiya Bbaibbele. Mukuya kwaciindi, banabokwesu boonse bakacita oobo akuba Bakamboni ba Jehova.

Munsondo yabili kandili mumulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda, ndakayaanya mukaintu wakajisi myaka yakuzyalwa iili kuma 30 walo ngondakatalika kwiiya limwi Bbaibbele. Wakayaambele cakuti wakabbapatizyigwa, mpoonya nokwakainda ciindi, balumi bakwe abana bakwe basankwa bobilo abalo bakacita oobo. Ciiyo eeci cakaluyumya lusyomo lwangu. Ino nkaambo nzi? Akaambo kakuti kunyina wakayiide kale Bbaibbele andime. Ndakali kulibambila kabotu ciiyo cimwi acimwi. Munzila imwi, ndakali kusaanguna kucita oobo kutegwa ndiliyiisye ndemwini mpoonya akucikonzya kuyiisya sikwiiya wangu. Eeci cakapa kuti ndikamvwisye kapati kasimpe. Mu April 1954, ndakatondezya kulyaaba kwangu kuli Jehova kwiinda mukubbapatizyigwa mumeenda.

“TULAPENZYEGWA, PELE TATULEKELEZYEGWI PE”

Mu 1955, ndakajanika kumuswaangano waakati kamasi ku Germany, France, aku England. Notwakali mudolopo lya London, ndakayaanya mukwesu Albert Schroeder. Wakali mwiiyi ku Cikolo Cakwiiya Bbaibbele ku Gileadi, alimwi kumbele wakaba umwi wamu Kabunga Keendelezya. Notwakali kweendeenda mu British Museum, Mukwesu Schroeder wakatutondezya malembe aakaindi aa Bbaibbele amwi. Malembe aaya akajisi zina lya Leza mumabala aa Chihebrayo, mpoonya wakatupandulwida ncaakali kuyandika kapati. Eeci cakayungizya luyando lwangu kuli Jehova alimwi akukasimpe, akundipa kuti ndibe amakanze aakuzumanana kusumpula kasimpe kajanika mu Jwi lya Leza.

Kandili angotwakali kubeleka limwi (kululyo), notwakali bapainiya baalubazu ku Mistelbach, Austria

Mu January 1, 1956, ndakatalika kubeleka kandili mupainiya waciindi coonse. Nokwakainda myezi yone, ndakatambwa kubeleka kandili mupainiya waalubazu mu Austria. Kuciindi eeco, kwakanyina Bakamboni mu Mistelbach, dolopo mwalo mondakeelede kubelekela. Pele kuli buyumuyumu bumwi mbondakajana. Mebo alimwi amupainiya ngotwakali kubeleka limwi twakaliindene kapati. Ndakajisi myaka yakuzyalwa iitandila ku 19 alimwi ndakali kuzwa mudolopo; walo wakajisi myaka yakuzyalwa iili 25 alimwi wakali kuzwa kumunzi. Ndakali kumuka kubuka; walo wakali kufwambaana kubuka. Masiku, ndakali kumuka koona; walo wakali kufwambaana koona. Nokuba boobo, kutobela lulayo lwamu Bbaibbele, kwakatugwasya kumana buyumuyumu oobo akukkomana akaambo kakuzwidilila katuli bapainiya babelekela antoomwe.

Mubwini, twakayaanya buyumuyumu bupati bumbi. Kwakali akupenzyegwa buya, pele ‘tiitwakalekelezyegwa pe.’ (2Kor. 4:7-9) Ciindi cimwi, notwakali kukambauka mumunzi umwi, bantu bakaangununa babwa babo kutegwa batulume. Mebo angotwakali kubeleka limwi mukaindi kasyoonto twakazingulukwa ababwa bapati-pati kabakuwa akutondezya menyo aabo. Twakajatana mumaanza, mpoonya ndakapaila, “akaka, Jehova, batuluma, tufwe cakufwambaana!” Ciindi babwa nobakasika afwaafwi andiswe, bakaima, bakatalika kunyanyaasya micila yabo, mpoonya bakaunka. Twakalimvwa kuti Jehova ngowakatukwabilila. Notwakamana, twakakambauka mumunzi woonse, alimwi cakatukkomanisya kapati ncakuti, bantu bakali kututambula kabotu. Ambweni bakagambwa kuti babwa tiibakatuluma naa kuti tiitwakacileka akaambo kakucitikilwa cintu ciyoosya cili bobuya. Mukuya kwaciindi, bamwi babo bakaba Bakamboni.

Twakacitikilwa acimbi cintu ciyoosya. Bumwi buzuba bamukamwini ŋanda mpotwakali kukkala bakaboola kabakoledwe, akutalika kukonga kuti balatujaya kabaamba kuti twakali kunyonganya bantu mucilawo. Bakaintu babo bakasoleka kubatontomeka pele cakaala. Twakali kuswiilila zyoonse zyakali kucitika katuli muŋanda yesu yamujulu. Cakufwambaana twakayaamika zyuuno kumulyango wesu akutalika kubikka zintu muzibbeeke zyesu. Ciindi notwakajalula mulyango, twakabona baalumi aabo bamukamwini ŋanda kabaimvwi, kumwi kabajisi cipeni cipati. Aboobo twakatija kubelesya mulyango wakunze aŋanda, twakaselemuka akwiinda kazila kainda mugaadeni katujisi azintu zyesu alimwi tiitwakajokela limbi pe.

Twakaunka kuhotela akubuzya naa kwakali luumu. Kweelana azintu mbozyakaba, twakakkala aawo kutandila kumwaka omwe, calo icakagwasya kapati mulimo wesu. Munzila nzi? Hotela lyakali akati kadolopo, alimwi basikwiiya Bbaibbele besu bamwi bakali kuyanda kuti kababoola kwiiya ahotela. Kalitanalampa, twakatalika kuba amuswaangano waciiyo cabbuku a Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi nsondo ansondo muluumu yesu ahotela, kwakali kujanika bantu babalilwa ku 15.

Twakakkala mu Mistelbach kwaciindi ciinda kumwaka omwe. Mpoonya ndakatumwa alimwi ku Feldbach, Graz nkoili kumusanza lwaajwe. Ndakaba amupainiya wakubeleka limwi mupya, pele alimwi akwalo kwakanyina mbungano. Twakali kukkala mukaluumu kasyoonto muŋanda yamujulu yabili yazisamu. Muwo wakali kunjila mutusena twakali akati kazisamu, aboobo twakali kusola kutusinka tusena kubelesya mapepa aamiteende. Meenda twakali kuteka kumugoti. Pele zyoonse eezyi tiizyakaba zyabuyo. Mumyezi misyoonto buyo, kabunga kakatalisyigwa. Mukuya kwaciindi, banamukwasyi bali 30 bamwi mbotwakali kwiiya limwi bakaboola mukasimpe!

Zintu zyakacitika zili boobo zyakayumya kulumba nkondijisi kulugwasyo lwini-lwini lwa Jehova kuli baabo ibabikkila maano kuzintu zya Bwami. Nokuba kuti bantu tabakonzyi kutupa lugwasyo ndotuyandika, walo Jehova nkwali lyoonse.—Int. 121:1-3.

KUGWASYIGWA ‘AJANZA LYA LEZA LYALULYO LYABULULAMI’

Mu 1958 muswaangano waakati kamasi wakali kuyoocitika mu New York City, mu Yankee Stadium alimwi aku Polo Grounds. Ndakalembela kutegwa ndikajanike, alimwi bakumutabi wa Austria bakandibuzya kuti naa inga ndayanda kunjila Cikolo ca Gileadi canamba 32. Ino mbuti mbondakali kukonzya kukaka coolwe cili boobo? Mpoonya-mpoonya ndakaingula kuti, “Ndilayanda!”

Mukkilasi ku Gileadi, ndakali kukkala munsi-munsi aba Martin Poetzinger. Bakaliyumya kuzintu zibyaabi zyakali kucitika munkambi zyaba Nazi. Abalo nokwakainda ciindi bakabeleka mu Kabunga Keendelezya. Katwiiya mukkilasi, ba Martin zimwi ziindi bakali kubuzya caansaansi kuti, “ba Erika, ino eeco caamba nzi mumwaambo waci German?”

Notwakasika akati kalwiiyo lwesu, ba Nathan Knorr bakaambilizya nkotwakali kuyootumwa kuyoobelekela. Mebo ndakali kuyootumwa ku Paraguay. Akaambo kakuti ndakali muniini, ndakali kuyandika kuzumizyigwa abazyali bangu kutegwa ndinjile mucisi eeco. Nondakamana kubweza pepa eelyo lindizumizya, ndakasika ku Paraguay mu March 1959. Ndakatumwa kuŋanda yabamisyinali ku Asunción, ooko nkondakaba amupainiya mweenzuma mupya.

Kakutanainda ciindi cilamfwu, ndakaswaangana aba Walter Bright, bamisyinali ibakanjila cikolo mukkilasi yanamba 30. Mukuya kwaciindi, twakakwatana alimwi twakali kukonzya kulwana mapenzi aamubuumi antoomwe. Kufwumbwa twajana penzi, twakali kubala cisyomezyo ca Jehova icili kulugwalo lwa Isaya 41:10 cakuti: “Utayoowi pe, nkaambo ndilaanduwe. Utalibiliki pe, nkaambo ndime Leza wako. Ndilakuyumya, inzya ndilakugwasya.” Eeci cakatuyumya kuti kufwumbwa kuti twasolekesya kuzumanana kusyomeka kuli Leza akubikka Bwami bwakwe mubusena bwakusaanguna, kunyina naakali kuyootulekelezya.

Mukuya kwaciindi, twakatumwa kuyoobelekela kubusena buli afwaafwi amunyinza wa Brazil. Okuya musololi wacikombelo wakayunga bakubusi kuti bafwuse mabwe kuŋanda yesu yabumisyinali, yalo yatakali kale kabotu. Mpoonya ba Walter bakatalika kwiiya Bbaibbele amupati-pati wamapulisa. Mupati-pati wamapulisa wakabona masimpe kuti bamapulisa nkobali afwaafwi aŋanda yesu kwansondo yoonse, alimwi basikupenzya kunyina nobakatupenzya limbi. Kalitanalampa, twakalonzyegwa akuya kukkala kumaanda aakali kabotu kutala aamunyinza wa Brazil. Eeci cakaba coolwe nkaambo twakali kucikonzya kuba amiswaangano koonse kobilo ku Paraguay aku Brazil. Katutanazwa ooku, kwakali mbungano zisyoonto zyobilo.

Kandili abalumi bangu ba Walter, ciindi notwakali bamisyinali ku Asunción, Paraguay

JEHOVA WAZUMANANA KUNDILANGANYA

Bamadokotela bangu bakandaambilide kuti tandikonzyi kuba amwana, aboobo mu 1962 cakatugambya notwakazyiba kuti ndakalimitide! Mpoonya twakaakukkala mudolopo lya Hollywood, ku Florida, afwaafwi amukwasyi waba Walter. Kwamyaka iili mbwiibede, bukkale tiibwakali kuzumizya kuti ba Walter andime katucita bupainiya. Twakeelede kulanganya mukwasyi. Nokuba boobo, twakazumanana kubikka mubusena bwakusaanguna ziyandika zya Bwami.—Mt. 6:33.

Notwakasika mu Florida mu November 1962, twakagambwa kujana kuti mizeezo iyakali kupegwa mucilawo kujatikizya kwaandaana kwamibala yakali kupandulula kuti bakwesu basiya bakeelede kucita miswaangano yabo balikke kakunyina kusangana abakwesu bakuwa, alimwi akuti bakali kukambaukila mumasena aandeene. Pele Jehova kunyina nasalulula mibala yabantu, alimwi kalitanalampa mbungano zyakaswaanganizyigwa kakunyina kusalana mubala. Janza lya Jehova lyakalibonya mububambe oobu, nkaambo lino kuli mbungano zinji mubusena oobo.

Cuusisya ncakuti, ba Walter bakafwa abulwazi bwakkansa yakubongo mu 2015. Bakali balumi bali kabotu kwamyaka iili 55, bakali kumuyanda Jehova alimwi bakagwasya bakwesu banji. Ndilangila ciindi nondiyoobabona alimwi kabali kabotu ciindi baakubusyigwa.—Mil. 24:15.

Ndilalumba kapati akaambo kakuba mumulimo waciindi coonse kwamyaka iinda ku 40, kandikkomene alimwi akulongezyegwa kapati. Mucikozyanyo, mebo aba Walter twakacikonzya kujanika ciindi ziiyo zyesu zya Bbaibbele zili 136 nozyakali kubbapatizyigwa. Nokuba boobo, kwakali abuyumuyumu. Pele tiitwakabubona kuba twaambo itukonzya kutulesya kubelekela Leza wesu uusyomeka. Muciindi caboobo, twakaswena afwaafwi anguwe, kusyoma nguwe kubamba makani aciindi cakwe ceelede alimwi munzila njayanda mwini. Alimwi ulacita oobo!—2Tim. 4:16, 17.

Ndilabayeeya kapati ba Walter, pele bupainiya bulandigwasya kuliyumya. Ndajana kuti cilagwasya kapati kuyiisya bamwi, ikwaambisya kwiiya kujatikizya bulangizi bwabubuke ambabo. Mubwini, munzila zinji nzyonditakonzyi kubala, Jehova kunyina naandilekelezya pe. Mbubwenya mbwaakasyomezya, wali kundilanganya, kundiyumya alimwi akundijatilila ‘ajanza lyakwe lyalulyo lyabululami.’—Is. 41:10.