Skip to content

Skip to table of contents

“Ndilizyi Kuti Uyoobuka”

“Ndilizyi Kuti Uyoobuka”

“Mulongwe wesu uloona, pele ndilaunka kuyoomubusya.”—JOH. 11:11.

NYIMBO: 142, 129

1. Ino ncinzi Marta ncaakasinizyide kujatikizya mwanookwabo? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

MARTA imulongwe wa Jesu alimwi sikwiiya wakwe wakali mubuumba. Mwanookwabo, Lazaro wakalifwide. Sena kuli cintu cili coonse icakali kukonzya kumana buumba bwakwe? Inzya. Jesu wakamusyomezya kuti: “Imunyoko ulabuka.” Majwi aayo ambweni kunyina naakali kukonzya kumana buumba bwakwe boonse; pele, Marta wakacisyoma cisyomezyo ca Jesu. Wakaamba kuti: “Ndilizyi kuti uyoobuka mububuke mubuzuba bwamamanino.” (Joh. 11:20-24) Wakali masimpe kuti eeco cakali kuyoocitika kumbele. Mpoonya Jesu wakacita maleele. Wakamubusya Lazaro mbubwenya buzuba oobo.

2. Ino nkaambo nzi ncomuyandila kuba acisinizyo mbuli ncaakajisi Marta?

2 Tatujisi twaambo itutupa kulangila kuti Jesu naa Bausyi mazuba aano bayootucitila maleele aali boobo. Nokuba boobo, sena muli masimpe mbubwenya mbuli Marta kuti bayandwa banu bayoobuka kumbele? Ambweni mwakafwidwa ngomwakakwetene limwi, banyoko, bauso, naa bakaapanyoko mbomwakali kuyandisya. Naa ambweni mujisi buumba akaambo kakufwidwa mwana. Muliyandide kuyoomukumbata, kwaambaula anguwe, alimwi akuseka amuyandwa wanu ooyo. Mbubwenya mbuli Marta, cilakkomanisya kuti mulijisi twaambo tubotu itumupa kwaamba kuti, ‘Ndilizyi kuti muyandwa wangu uyoobuka mububuke.’ Nokuba boobo, cilakonzya kugwasya ku Munakristo umwi aumwi kuyeeya kaambo bulangizi oobu ncobusinizyide.

3, 4. Ino mbuti lusyomo lwa Marta mbolwakayumizyigwa acintu Jesu ncaakazwa aakucita?

3 Kulangilwa kuti Marta, iwakali kukkala munsi a Jerusalemu, tanaakamubona Jesu kabusya mwana musankwa wamukaintu mukamufwu afwaafwi amunzi wa Naini mu Galilaya. Nokuba boobo, kulangilwa kuti wakamvwa kujatikizya makani aayo. Alimwi ncimwi buyo amakani aa Jesu aakubusya mwana musimbi wa Jairo, aalangilwa kuti akacitika ku Kapernauma. Aabo ibakali kuŋanda yamusimbi “bakalizyi kuti wakalifwide.” Mbubwenya buyo, Jesu wakajata janza lyamusimbi ooyo akwaamba kuti: “Omwana, buka!” Aboobo wakabuka mpoonya-mpoonya. (Lk. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Boonse bobilo Marta amwanookwabo Mariya, bakalizyi kuti Jesu wakali kukonzya kuponya baciswa. Aboobo bakalimvwa kuti, ikuti Jesu naakaliko, Lazaro naatakafwa. Lino mbwaanga mulongwe wa Jesu wakalifwide, ino mbulangizi nzi ibwakaliko kumbele? Amubone kuti Marta wakaamba kuti Lazaro uyoobuka kumbele, “mubuzuba bwamamanino.” Ino nkaambo nzi ncaakasinizyide boobo? Alimwi nkaambo nzi ncomukonzya kuba masimpe kuti kunooli bubuke kumbele ibuyoobikkilizya ambweni abayandwa banu?

4 Kuli twaambo tumvwika ncomweelede kuba acisinizyo. Ciindi notulanga-langa twaambo tumwi, mulakonzya kujana zintu zimwi mu Jwi lya Leza kanji-kanji nzyomutaswaanganyi abulangizi bwanu bwakuyoobonana alimwi abayandwa banu.

ZINTU ZYAKACITIKA IZIPA BULANGIZI!

5. Ino ncinzi cakapa kuti Marta asinizye ncobeni kuti Lazaro wakali kukonzya kubusyigwa?

5 Amubone kuti Marta tanaakaamba kuti: ‘Ndisyoma kuti mukwesu uyoobuka.’ Wakaamba kuti: “Ndilizyi kuti uyoobuka mububuke.” Kulibonya kuti Marta wakalisinizyide akaambo kamaleele ngaakazyi kale akacitika nociba ciindi mulimo wa Jesu kautanatalika. Wakaiya kujatikizya maleele aaya kacili muniini kuŋanda alimwi akucikombelo. Zibalo zyotatwe izilembedwe mu Bbaibbele izyakasololelwa amuuya zilakonzya kuboola mumizeezo.

6. Ino maleele nzi aagambya ngaakacita Elija, alimwi ino aswaangene buti a Marta?

6 Bubuke bwakusaanguna bwakacitika ciindi Leza naakapa musinsimi wakwe Elija nguzu kutegwa kacita maleele. Ku Zarefati, munzi iwakali kunkomwe yaku Fonike, mukamufwu mucete wakasamausya musinsimi. Mpoonya camaleele Leza wakazumanana kumupa fulaulu alimwi amafwuta kutegwa walo alimwi amwanaakwe bazumanane kuba abuumi. (1Bam. 17:8-16) Mukuya kwaciindi, mwanaakwe wakaciswa mpoonya akufwa. Elija wakaboola akumugwasya. Naakali kujata mutunta, Elija wakapaila kuti: “Leza wangu, komubusya mwanooyu.” Mpoonya cakacitika! Leza wakamuswiilila Elija, kumane mwana wakabuka. Oobo mbobwakali bubuke bwakusaanguna bulembedwe mu Bbaibbele. (Amubale 1 Bami 17:17-24.) Tacidoonekwi kuti Marta wakaamvwa makani aaya aajatikizya cintu eeci cigambya icakacitika.

7, 8. (a) Amupandulule Elisha ncaakacita kutegwa amane buumba mbwaakajisi mukaintu. (b) Ino maleele ngaakacita Elisha atondezya nzi kujatikizya Jehova?

7 Bubuke bwabili ibwaambwa mu Magwalo bwakacitwa amusinsimi Elisha, simulyazina wa Elija. Mukaintu muna Israyeli iwakali aampuwo mu Sunemu wakamusamausya kapati Elisha. Kwiinda mumusinsimi, Leza wakamulongezya mukaintu ooyu iwatakajisi mwana amulumi wakwe uucembeede kwiinda mukumupa mwana musankwa. Myaka yakatobela, mwana musankwa ooyu wakafwa. Amubuyeeyele buyo buumba mbobakajisi banyina. Kwiinda mukuzumizyigwa amulumi wakwe, wakeenda kwamakkilomita aatandila ku 30 kuunka kuli Elisha a Cilundu ca Karimeli. Musinsimi wakaambila sikumugwasyilizya Gehazi kuti atalikizye kujokela ku Sunemu. Gehazi tanaakali kukonzya kumubusya mwana musankwa iwakafwide. Mpoonya banyina mwana musankwa ooyu ibakali mubuumba bakasika a Elisha.—2Bam. 4:8-31.

8 Kali aamutunta muŋanda ku Sunemu, Elisha wakapaila. Camaleele, mwana musankwa iwakafwide wakabuka eelyo wakasangana abanyina lino ibakakkomene kapati! (Amubale 2 Bami 4:32-37.) Kweelede kuti wakayeeya kujatikizya mbwaakapaila Hana iwatakali kuzyala kumatalikilo ciindi naakatola Samuele kuyoobelekela kutente lyakukombela kuti: “Jehova . . . ulanjizya mu Cuumbwe akubusya.” (1Sam. 2:6) Cilasalala kuti, Leza munzila njemunya eeyi mbwaakabusya mwana musankwa mu Sunemu, utondezya kuti ulakonzya kubabusya bafwide.

9. Amupandulule Elisha mbwaakajatikizyigwa mububuke bwatatu ibwaambidwe mu Bbaibbele.

9 Pele cintu eeco icakacitika icigambya tiicakali camamanino icakali kujatikizya Elisha. Wakabeleka kwamyaka iinda ku 50 kali musinsimi, mpoonya ‘wakaciswa bulwazi ibwakazoopa kuti afwe.’ Mukuya kwaciindi, mubili wa Elisha nowakaba mafwuwa alikke-likke, basinkondo bakasika mucisi. Bana Israyeli bamwi bakali kuunka kuyoozikka mwaalumi. Nobakali kutija basinkondonyina, bakasowela mwaalumi uufwide mucuumbwe imwakali mafwuwa aa Elisha. Tubala kuti: “Lino mwaalumi ooyo naakaguma mafwuwa aa Elisha, mpoonya aawo wakabuka akwiimikila.” (2Bam. 13:14, 20, 21) Amuciyeeyele buyo zibalo eezyo zyabubuke ncozyakali kwaamba kuli Marta! Masimpe kuti Leza ulijisi nguzu zyakuzunda lufwu. Alimwi amuyeeye ncozyaamba kulindinywe. Cakutadooneka zyeelede kumupa kusyoma kuti nguzu zya Leza tazyeeli pe.

ZINTU IZYAKACITIKA MUMWAANDA WAMYAKA WAKUSAANGUNA

10. Ino ncinzi cakacitika kumucizyi Munakristo wazina lya Tabita alimwi ino Petro wakacita nzi?

10 Mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki, alimwi tubala kuti bubuke bwakacitika kumbele lyabaiminizi ba Leza. Tulizyi oobo kuzwa kububuke mbwaakacita Jesu ciindi naakali anze aamunzi wa Naini alimwi aciindi naakali muŋanda ya Jairo. Mwaapostolo Petro wakajatikizyigwa mububuke bumwi, bwamukaintu Munakristo Dorika (Tabita). Petro wakaunka mpowakabede mubili kulindila kuti uzikkwe. Kali munsi-munsi amutunta, Petro wakapaila. Mpoonya, wakaamba kuti: “Tabita, buka!” Wakabuka mpoonya-mpoonya, eelyo Petro ‘wakabatondezya kuti muumi’ Banakristonyina. Eeci icakacitika bwakali bumboni buzulide ibupa kusyoma cakuti “banji bakatalika kusyoma mu Mwami.” Basikwiiya bapya aaba bakali kukonzya kwaambila bamwi makani mabotu kujatikizya Jesu alimwi akubaambila boonse kuti Jehova ulakonzya kubabusya bafwide.—Mil. 9:36-42.

11. Ino ncinzi musilisi Luka ncaakaamba kujatikizya icakacitikide kumulombwana umwi, alimwi ino eeci cakabajatikizya buti bamwi?

11 Bamwi bakalibonena ameso bubuke abumbi. Ciindi cimwi, mwaapostolo Paulo wakajanika kumuswaangano iwakacitilwa muŋanda yamujulu mu Trowa, aano mazuba busena buli kunyika lwaambo mucisi ca Turkey. Paulo wakaambaula kusikila akati kamasiku. Mulombwana wazina lyakuti Yutiko wakali kuswiilila, kakkede awindo. Pele zyakamutola ŋonzi aboobo wakawa kuzwa muŋanda yatatu yamujulu kusikila aansi. Ambweni musilisi Luka nguwakali wakusaanguna kusika aali Yutiko alimwi Luka wakamulanga-langa kubelesya luzibo lwakwe lwabusilisi: Yutiko tanaakaliciside buyo pele wakalifwide. Paulo wakaseluka kuzwa muŋanda yamujulu akukumbatila mutunta, mpoonya wakaambilizya munzila iigambya kuti: “Muumi.” Eelo kaka ceelede kuti cakabajatikizya kapati aabo ibakalibonena ameso! “Bakakkomana citaambiki” kuzyiba makani aamasimpe aaya akumvwisya kuti bubuke bwakacitika.—Mil. 20:7-12.

BULANGIZI BUSINIZYIDE

12, 13. Kweelana amakani aabubuke aabandikwa, ino mibuzyo nzi njotweelede kulanga-langa?

12 Zibalo izyaambwa atala aawa zyeelede kumupa cintu cimwi ncaakajisi Marta. Nkokuti, cisyomezyo cakuti Leza wesu alimwi Sikupa Buumi ulakonzya kumubusya muntu ufwide. Pele, cilakkomanisya kuti babelesi ba Leza basyomeka, mbuli Elija, Jesu, naa Petro, bakaliko nozyakali kucitika eezyi, ciindi Jehova naakali kucita maleele. Sena aabo ibakafwa ciindi maleele naatakali kucitwa bayoobusyigwa? Ikuti aciindi cimwi Leza tanaakali kubusya bantu bafwide, sena bamaalumi abamakaintu basyomeka bakali kukonzya kulangila Leza kuti uyookonzya kubabusya bafwu aciindi cimwi kumbele? Sena bakali kukonzya kulimvwa mbuli mbwaakalimvwa Marta, iwakaamba kuti: “Ndilizyi kuti [mwanookwesu] uyoobuka mububuke mubuzuba bwamamanino”? Ino nkaambo nzi ncaakali kukonzya kusyoma boobo, alimwi ino nkaambo nzi ncomukonzya kusyoma boobo andinywe?

13 Mubwini kuli zibalo zinji zijanika mu Jwi lya Leza lyakasololelwa amuuya zitutondezya kuti babelesi ba Jehova basyomeka bakalizyi kuti muciindi cakumbele kunooli kubuka. Amulange-lange zisyoonto buyo.

14. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya bubuke kucibalo caamba Abrahamu?

14 Amuyeeye Leza ncaakaambila Abrahamu kuti acite kuli Izaka, simulyazina iwakali kulindilwa kwaciindi cilamfwu. Jehova wakati: “Kobweza mwanaako musankwa uuli alikke ngoyandisya kapati Izaka, . . . ukamutuule kali cituuzyo cuumpwa.” (Matl. 22:2) Amweezyeezye buyo mbwaakalimvwa Abrahamu kujatikizya malailile aayo. Jehova wakasyomezyede kuti kwiinda mulunyungu lwa Abrahamu masi oonse akali kuyoolongezyegwa. (Matl. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18) Kuyungizya waawo, Jehova wakaamba kuti zilongezyo zyakali kuyooboola kwiinda “muli Izaka.” (Matl. 21:12) Pele ino cakali kuyoocitika buti eeco ikuti naa Abrahamu wamujaya Izaka kali cipaizyo? Paulo wakasololelwa amuuya kupandulula kuti Abrahamu wakasyomede kuti Leza wakali kukonzya kumubusya Izaka kuzwa kubafwu. (Amubale Bahebrayo 11:17-19.) Ibbaibbele talyaambi kuti Abrahamu wakalimvwa kuti, ikuti naa watobela ncaakaambilwa, mumawoola buyo masyoonto, mubuzuba bomwe naa mumvwiki, Izaka wakali kuyoobuka. Abrahamu tanaakali kukonzya kuzyiba mwanaakwe naakali kuyoobusyigwa kutegwa atalike kupona alimwi. Pele wakalijisi lusyomo kuti Jehova wakali kuyoomubusya Izaka.

15. Ino mbulangizi nzi sinsiku Jobu mbwaakajisi?

15 Sinsiku Jobu awalo wakali kulangila bubuke bwakumbele. Wakalizyi kuti ikuti naa cisamu buyo cagonkwa, cakali kukonzya kusyuuka alimwi akuba mbuli cisamu cipya. Tacili boobo kujatikizya muntu. (Job. 14:7-12; 19:25-27) Ikuti muntu wafwa, takonzyi kulibusya alikke kuzwa mucuumbwe akutalika kupona alimwi. (2Sam. 12:23; Int. 89:48) Nokuba boobo, eeco tacaambi kuti Leza takonzyi kumubusya muntu. Mubwini, Jobu wakali kusyoma kuti Jehova wakali kuyoobikka ciindi cakumuyeeya. (Amubale Jobu 14:13-15.) Jobu tanaakali kukonzya kuzyiba nocakali kuyoosika ciindi eeco kumbele. Nokuba boobo, wakali kusyoma kuti ooyo iwakalenga buumi bwamuntu cakutadooneka wakali kukonzya kumuyeeya alimwi akumubusya.

16. Ino nkukulwaizya nzi mungelo nkwaakapa musinsimi Daniele?

16 Daniele mwaalumi aumwi iwakajisi lusyomo ngotuzyi kuzwa mu Magwalo aa Chihebrayo. Wakamubelekela Leza cakusyomeka kwamyaka minji, alimwi Jehova wakali kumugwasya. Aciindi cimwi, imungelo iwakatumwa wakaambila Daniele, “muntu uuyandwa kapati,” kuti “koba aluumuno” alimwi “koyuma.”—Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Ino ncisyomezyo nzi cakumbele ncaakapegwa Daniele?

17 Daniele wakajisi myaka iitandila ku 100 ciindi naakali kulondelela kulufwu lwakwe. Kweelede kuti wakali kuyeeya kujatikizya buumi bwakwe bwakumbele. Sena Daniele wakali kuyoopona alimwi? Eeco tacidoonekwi buya! Kumamanino aabbuku lya Daniele, tubala cisyomezyo eeci ca Leza kulinguwe: “Yebo, koya buyo mane ukasike kumamanino. Uyoolyookezya.” (Dan. 12:13) Mudaala Daniele wakalizyi kuti bafwide balalyookezya, kakunyina “kuyeeya noluba luzyibo naa busongo mu Cuumbwe.” Kalitanalampa, Daniele wakali kuyakuunka nkomunya ooko. (Muk. 9:10) Pele aayo tanaakali kuyooba mamanino aakwe pe. Wakasyomezyegwa buumi kumbele.

18 Mulumbe wakazumanana kumusinsimi Daniele: “Uyakwiimikila kutegwa ukabweze caabilo cako kumamanino aamazuba.” Kunyina buzuba naa bulamfwu bwaciindi ibwakapegwa. Daniele wakali kuyoofwa mpoonya akulyookezya. Nokuba boobo, ikwaamba kuti ‘uyakwiimikila kutegwa akabweze caabilo cakwe’ kumbele cakali kutondezya cisyomezyo cisalede cabubuke ibwakali kuyoocitika kumbele, nkokuti kakwiindide ciindi cilamfwu kuzwa naakafwa. Eeco cakali kuyoocitika “kumamanino aamazuba.” The Bible in Tonga lyamu 1963 lyaamba boobu kujatikizya cisyomezyo eeci kuli Daniele: “Uyooima kubusena mbobambilidwe kumamanino aaciindi.”

Mbubwenya mbuli Marta, mulakonzya kusinizya kuti kuyooba bubuke (Amubone muncali 19, 20)

19, 20. (a) Ino mbuti nzyotwalanga-langa kusika waawa mboziswaangene amajwi a Marta ngaakaamba kuli Jesu? (b) Ino ncinzi acimbi ncotuyoolanga-langa?

19 Cilasalala kuti Marta wakalijisi kaambo ikakali kumupa kusyoma kuti mwanookwabo uusyomeka, Lazaro, wakali ‘kuyoobuka mububuke mubuzuba bwamamanino.’ Cisyomezyo ncaakapegwa Daniele, kubikkilizya acisinizyo cijanika mubwiinguzi bwa Marta kuli Jesu, ceelede kubapa bulangizi Banakristo mazuba aano. Kuyooba bubuke.

20 Twabona kuti zintu izyakacitika ncobeni kaindi zitondezya kuti bubuke bulakonzyeka—bafwu balakonzya kubusyigwa. Alimwi baalumi abamakaintu ibakali kubelekela Leza bakali kulangila kuti bubuke bwakali kuyooba aciindi cimwi kumbele. Pele, sena kuli citondezyo cili coonse cakuti bubuke bwakali kukonzya kucitika kwainda ciindi cilamfwu kuzwa nobwakasyomezyegwa? Ikuti kacili boobo, eeci cilakonzya kutupa kaambo akambi kakulangila, mbubwenya mbwaakacita Marta, kuciindi cabubuke. Pele, ino ndilili nobwakali kuyoocitika? Tuyootubandika twaambo ootu mucibalo citobela.