Skip to content

Skip to table of contents

Tongola

Nzyotwiiya Kuzwa Kubayuni Bauluka Mujulu

Nzyotwiiya Kuzwa Kubayuni Bauluka Mujulu

“Pele kobuzya, . . . bayuni bauluka mujulu, eelyo balakwaambila. Ino ncili akati kazyeezyi zyoonse icitazyi kuti janza lya Jehova ndilyacita boobu?”—Jobu 12:7, 9.

MYAKA iinda ku 3,000 yainda, sinsiku Jobu wakazyiba kuti kuli zintu zinji nzyotukonzya kwiiya kumilimo ya Leza iijatikizya bayuni bauluka mujulu. Pele alimwi mbobapona bapa zikozyanyo zibotu nzyotukonzya kwiiya. Mu Bbaibbele, bunji bwazibalo mobaambwa bayuni bauluka mujulu batuyiisya ziiyo ziyandika kapati kujatikizya buumi alimwi acilongwe cesu a Leza. Atulange-lange zikozyanyo zisyoonto.

NKOTUYAKILA ZITEENTE TUMEMBYA

Kamembya

Bantu baku Jerusalemu bakalituzyi kabotu tumembya, twalo tujisi cilengwa cakuyakila ziteente munsi aziluli zyamaanda. Tumwi twakali kuyaka ziteente mutempele lya Solomoni. Kulangilwa kuti, tumembya ooto itwakali kupanga ziteente mubusena bwatempele mwaka amwaka twakalikwabilidwe, mwalo twana motwatakali kukonzya kunyonganizyigwa.

Mulembi wa Intembauzyo 84—umwi wabana ba Kora, walo iwakali kubelekela atempele kwansondo yomwe mumyezi iili cisambomwe, wakazibona ziteente eezyo mubusena bwatempele. Kalombozya kuba mbuli tumembya twalo twakajisi munzi muŋanda ya Jehova, wakaamba kuti: “Eelo kaka ndibotu tente lyako lipati lyakukombela, O Jehova wamakamu! Moyo wangu uliyandide kapati, inzya, ndagonkelwa akaambo kakuyeeya, mabuwa aa Jehova. . . Nokaba kayuni kalijanina ŋanda ooko akalo kamembya kalibambila citeente, mokalanganizyila bana bankako munsi-munsi acipaililo cako cipati, O Jehova wamakamu, O Mwami wangu alimwi O Leza wangu!” (Intembauzyo 84:1-3) Sena swebo alimwi abana besu tulatondezya muuya ooyu wakuyanda kujanika lyoonse kumbungano abantu ba Leza?—Intembauzyo 26:8, 12.

TONGOLA ULICIZYI CIINDI CAKWE

Musinsimi Jeremiya wakalemba kuti: “Tongola wakujulu ulizizyi kabotu ziindi zyakwe.” Wakalizyi mbobakali kulonga ciindi nobakali kwiinda Munyika Yakasyomezyedwe. Ciindi camupeyo, batongola batuba ibainda ku 300,000 balalonga kuzwa mu Africa akuunka ku Northern Europe kwiinda mu Jordan Valley. Akaambo kambobapangidwe, balazyiba ciindi nobeelede kujokela mumasena aabo nobazyalana ciindi cacilimo. Mbubwenya mbuli bayuni bambi ibalonga, batongola ‘balazitobela kabotu ziindi zyabo zyakupiluka.’—Jeremiya 8:7.

Bbuku litegwa Collins Atlas of Bird Migration lyaamba kuti: “Cintu cigambya kujatikizya ciindi cakulonga kwabayuni ncakuti, ncintu cakabikkilwa limwi muli mbabo.” Jehova Leza wakabapa busongo bayuni ibalonga ibwakuzyiba ciindi, pele bantu wakabapa nguzu zyakucikonzya kuzyiba ziindi. (Luka 12:54-56) Mukwiindana abusongo mbwajisi tongola, luzyibo lwa Leza ncecintu ciyandika kapati mukuzyiba zintu izicitika mazuba aano ngotupona. Bana Israyeli bamuciindi ca Jeremiya tiibakazizyi zintu eezyi. Leza wakapandulula penzi ndyobakajisi, wakati: “Balikaka jwi lya Jehova, aboobo ino mbusongo nzi mbobajisi?”—Jeremiya 8:9.

Mazuba aano tujisi bumboni bunji butondezya kuti tupona muciindi Bbaibbele ncolyaamba kuti ‘mazuba aamamanino.’ (2 Timoteyo 3:1-5) Sena mulaiya cikozyanyo catongola akubikkila maano ‘kuziindi’?

SIKWAZE ULABONA ZINTU ZILI KULAMFWU KAPATI

Sikwaze

Sikwaze ulaambwa ziindi zinji mu Bbaibbele, alimwi bayuni aaba bakali kuvwula kujanika Munyika Yakasyomezyedwe. Ciindi nakkede muciteente cakwe atala aajeleele, sikwaze “ulayandaula cakulya; meso aakwe alabona zintu zili kulamfwu kapati.” (Jobu 39:27-29) Meso aasikwaze alabona kapati cakuti aambwa kuti alakonzya kubona kasulwe, musinzo uulampa kkilomita lyomwe ampokabede.

Mbubwenya mbuli sikwaze mbwakonzya ‘kubona zintu zili kulamfwu kapati,’ Jehova ulakonzya kubona zintu izili kumbele kapati. Aboobo, Jehova Leza waamba kuti: “Kuzwa kumatalikilo ndaambila limwi ciyoocitika kumbele, alimwi kuzwa kaindi ndaambila limwi zintu zitanacitika.” (Isaya 46:10) Kwiinda mukutobela lulayo lwa Jehova, tulakonzya kugwasyigwa kapati abusongo bwakwe bwakuzyiba zyakumbele butakonzyi kweezyanisyigwa.—Isaya 48:17, 18.

Alimwi Bbaibbele lyeezyanisya baabo basyoma Leza kuli sikwaze: “Aabo balangila Jehova bayooba anguzu alimwi. Bayakuuluka kuya mujulu amababa mbuli basikwaze.” (Isaya 40:31) Sikwaze ulauluka kwiinda mukubelesya muya uukasaala uuya mujulu kuzwa ansi. Kufwumbwa kuti sikwaze wazyiba kuli muya uupya, ulavwungulula mababa aakwe akuzinguluka waawo aali muya akuyaabuya mujulu kapati. Sikwaze tasyomi buyo nguzu zyakwe mwini ciindi nauluka mujulu. Mbubwenya buyo, aabo basyoma muli Jehova balakonzya kulanga kulinguwe walo uubasyomezya “nguzu zigambya iziinda zyabantu.”—2 Bakorinto 4:7, 8.

“MBUBONYA NKUKU NSEKE MBOIFWUKATILA TWANA TWANJIYO”

Nkuku nseke atwana twanjiyo

Kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti afwe, Jesu wakaima kutegwa alange munzi mupati waba Juda. Mpoonya wakati: “Aakaka Jerusalemu, Jerusalemu, yebo oojaya basinsimi akubapwaya mabwe aabo batumwa kulinduwe—lyoonse ndakali kuyanda kubafwukatila bana bako mbubonya nkuku nseke mboifwukatila twana twanjiyo mumababa aanjiyo! Pele nywebo tiimwakali kuyanda.”—Matayo 23:37.

Akati kabusongo mbobapedwe bayuni, nduyandisisyo lwakukwabilila bana babo. Bayuni ibakomezya bana babo ansi, mbuli nkuku nseke, beelede kupakamana kujatikizya ntenda. Ikuti nkuku nseke yabona ciyuni cipati cilya twana, ilacenjezya, aboobo twana tulabalika akuyuba mumababa aanjiyo. Mumababa oomo, twana tulakonzya kujana mayubilo ciindi nokupya kapati alimwi anokuli mvwula. Awalo Jesu wakali kuyanda kubapa cimvwule alimwi alukwabililo lwakumuuya bantu bamu Jerusalemu. Mazuba aano, ulatutamba kuti tuunke kulinguwe kutegwa tukakatalusyigwe alimwi akukwabililwa kumikuli iiminya alimwi akuzintu zilibilisya mubuumi bwesu.—Matayo 11:28, 29.

Masimpe, nzinji nzyotukonzya kwiiya kuzwa kubayuni. Ciindi nomulanga zintu nzyobacita, amusole kuyeeya zikozyanyo zyamu Magwalo izyaamba kujatikizya mbabo. Kwiinda mukuyeeya kamembya, akumugwasye kubona mbociyandika kuba muŋanda ya Jehova yakukombela. Amulangile kuli Leza kubulangizi bwalo bukonzya kumugwasya kuba mbuli sikwaze. Amulangile kuli Jesu kutegwa mujane kasimpe kakumuuya kalo kakonzya kumukwabilila mbubwenya mbuli nkuku nseke mboifwukatila twana twanjiyo. Tongola aamuyeezye kupakamana kuzintu zicitika munyika izitondezya ciindi ncotupona.