Skip to content

Skip to table of contents

Ino-ino, Bantu Boonse Bayooba Azyakulya Zijisi Busani

Ino-ino, Bantu Boonse Bayooba Azyakulya Zijisi Busani

Ino-ino, Bantu Boonse Bayooba Azyakulya Zijisi Busani

MULAKONZYA kubelesya nzila zigwasya kutegwa zyakulya zyanu kazijisi busani. Nokuba boobo, tamukonzyi kuzicita zyintu zyoonse zijatikizyidwe. Mucikozyanyo, inga tamukonzyi kuzilanga-langa zyakulya zyoonse kamutanaula naa kuzibamba. Mulakonzya kuula zyakulya zyakabambwa kale kuzwa kuzisi zili kule. Alimwi zyakulya zimwi nzyomuula ambweni zyakasofwaazyigwa amisamu iikola mumuwo, mumeenda alimwi amubulongo.

Mumakani amwi aakajisi mutwe wakuti “Foodborne Disease Control: A Transnational Challenge,” babelesi bamucibeela ca World Health Organization baamba kuti penzi lyakubamba zyakulya zijisi busani “talikonzyi kumanizyigwa amfwulumende zyamuzisi zilikke pe; kuyandika kubelekela antoomwe azisi zyoonse munyika.” Malwazi aaboola kwiinda muzyakulya nkwaali nyika yoonse.

Masimpe, bantu balakonzya kubuzya kaambo ncotwaamba kuti ino-ino bantu boonse bayooba azyakulya zijisi busani. Nkaambo kakuti “Jehova Mwami wanyika yoonse” usyomezya nzila iigwasya kumapenzi aabantu aajatikizya zyakulya. (Joshua 3:13) Bamwi baamba kuti kuba azyakulya zitali kabotu citondezya kuti Leza takonzyi kusyomwa pe. Pele amuciyeeyele buyo: Kuti sikwaaba cakulya, cabuyamba walekela cakulya cili kabotu kuti cinyongane, sena inga ceelela kutongooka sikujika? Peepe!

Mbubwenya buyo, ibantu—kutali Mulengi—mbabasofwaazya zyakulya munyika. Kuvwula kwazyakulya zitali kabotu ndipenzi liletwa abantu. Cisyomezyo ca Leza “[n]cakunyonyoona baabo banyonyoona nyika.”—Ciyubunuzyo 11:18.

Masimpe ngakuti Leza watondezya kale kuti ulabikkila maano kujatikizya musyobo wacakulya cesu. Ngonguwe wakalenga nyika amisamu “iiebeka kumeso” pele alimwi “mibotu yakulya.” (Matalikilo 2:9) Noliba leelyo bantu nobakatalika kuciswa, Jehova Leza wakapa malailile aagaminide aakali kukonzya kukwabilila zyakulya zyabo alimwi amibili yabo.—Amubone kabbokesi kajisi mutwe wakuti “Milawo Yaamba Zyabuumi Buli Kabotu.”

Ino musyobo nzi wazyakulya Leza ngwayanda kuti katulya? Bbaibbele litwaambila kuti: “Ulamenekela iŋombe bwizu, azisyu zigwasya bantu, kuti kujanwe zilyo muvu, awaini uubotezya moyo wamuntu, amafuta aakusyukizya busyu bwakwe, acilyo cipa moyo wamuntu inguzu.” (Intembauzyo 104:14, 15) Bbaibbele alimwi litwaambila kuti “baumi boonse bayavula ansi bayoomubeda zilyo.”—Matalikilo 9:3.

Kujatikizya buumi bwesu kumbele, Jwi lyakwe lisyomezya kuti: “Lino uyootuma imvula zyakumeneka imbuto zyako nzyobyala munyika, akukupa cilyo, micelo yamunyika, cinone akuvula. Mubuzuba obo iŋombe zyako ziyoocela mumacelelo mapati.” (Isaya 30:23) Inzya, ino-ino mitwe yamakani iiyoosya mazuba aano iyoonjililwa busena akwaambilizya kwakuti: “Kubantu boonse, zyakulya zijisi busani!”

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 19]

Mulengi utusyomezya zyintu zibotu kumbele alimwi azyakulya zinji zibotu

[Kabbokesi kali apeeji 18]

“MILAWO YAAMBA ZYABUUMI BULI KABOTU”

Myaka iibalilwa ku 3,500 yainda, bana Israyeli bakapegwa Mulawo wa Musa. Mulawo ooyo wakali kubakwabilila bana Israyeli kumalwazi aaboola kwiinda muzyakulya. Amulange-lange malailile aaya:

● Tamweelede kubelesya zibelesyo izyaguma munyama uufwide: “Cileelede kubikwa mumaanzi, acisofwaale mane likabbile izuba; elyo cilasalala.”—Levitiko 11:31-34.

● Mutalyi munyama walifwida: “Tamweelede kulya cintu neciba comwe cilifwida.”—Deuteronomo 14:21.

● Zyakulya zyasyaala zyeelede kuligwa cakufwambaana: “Iisyaala inooligwa mubuzuba butobela bwabili, pele na kwasyaala nyama mubuzuba bwatatu, ileelede kutentwa mumulilo.”—Levitiko 7:16-18.

Mulawo wa Musa nookeezyanisyigwa amilawo yabamasi iyakeengelede ciindi eeco, ba Dr. A. Rendle Short bakagambwa kuti Mulawo wa Musa ulijisi “milawo mibotu alimwi iigwasya yabuumi buli kabotu.”