Skip to content

Skip to table of contents

Ba Nazi Bakaalilwa Kundicinca

Ba Nazi Bakaalilwa Kundicinca

Ba Nazi Bakaalilwa Kundicinca

Akaluulwa aba Hermine Liska

LUUMUNO ndotwakajisi nindakali mwana lwakamana mu 1938 ciindi Adolf Hitler ankamu yakwe ya Nazi niyakatalika kulela mucisi cesu ca Austria. Tiilyakalampa, mebo abasicikoloma twakeelede kutembaula Hitler kwiinda mukwaamba kuti “Hitler Ngomufwutuli!,” kwiimba nyimbo zya Nazi, alimwi akusangana kabunga kabakubusi ka Hitler. Kunyina nindakazicita zyoonse eezyi. Andipandulule.

Ndakali kukkala mumunzi wa St. Walburgen mu Carinthia mucisi ca Austria, mwalo mundakakomenena abapati bangu basankwa bone. Bazyali bangu bakali ba Johann aba Elisabeth Obweger. Mu 1925, bataata bakaba ba Bibelforscher, naa Basikwiiya Bbaibbele, kweelana ambobakali kwiitwa Bakamboni ba Jehova kuciindi eeco. Bamaama bakabbapatizyigwa mu 1937. Bakatalika kundiyiisya njiisyo zyamu Bbaibbele kuzwa nindakali mwana alimwi bakandigwasya kuba aluyando muli Leza azilenge zyakwe. Mucikozyanyo, bakandiyiisya kuti taciluzi kukomba muntu uuli woonse. Jesu Kristo wakaamba kuti: “Ngu Jehova Leza wako ngoelede kukomba, alimwi ngonguwe alikke ngoelede kubelekela mulimo uusetekene.”—Luka 4:8.

Bazyali bangu bakali kusamausya beenzu. Beenzu banji bakali kutuswaya, alimwi babelesi baafaamu yesu bakali kukkala amukwasyi wesu mwalo mwakali bantu bali ciloba. Twakali kwiimba kapati—cilengwa cicidumide amazuba aano mu Carinthia—alimwi twakali kubandika makani manji aakkomanisya aamu Bbaibbele. Ndicaayeeya mazuba aalya mukwasyi wesu niwakali kukkala antoomwe muŋanda kwiiya Bbaibbele mu Nsondo mafwumofwumo.

Lwaanguluko Lwamana

Cisi ca Germany cakatalika kweendelezya cisi ca Austria nindakajisi myaka yakuzyalwa iili lusele. Kuzwa buyo ciindi eeci, nkamu ya Nazi yakatalika kusinikizya bantu boonse kuti nobaanzyanya kabaamba kuti “Hitler Ngomufwutuli!” Mebo tiindakali kucita oobo nkaambo Hitler tanaakali “mufwutuli” wangu pe. Ndakalizyi kuti Jesu Kristo ngomufwutuli wangu. (Milimo 4:12) Akaambo kazyintu nzindakali kusyoma, ndakali kusekwa alimwi akufwubaazyigwa abasicikoloma kubikkilizya abamayi. Nindakajisi myaka iili 11 yakuzyalwa, bapati bacikolo bakandaambila kuti: “Hermine, ndilakupilusya mugiledi 1. Mebo tandiyandi mwana uulaankazi boobu mukkilasi yangu.”

Akaambo kakuti mebo abapati bangu boonse twakakaka kutembaula Hitler, bataata bakatolwa kunkuta. Bakaambilwa kuti basaine foomu imwi yaamba kuti baleke kuba Bakamboni ba Jehova. Alimwi foomu eeyi yakali kwaamba kuti beelede kukomezya bana babo kweelana anjiisyo zya Nazi. Akaambo kakuti bakakaka kusaina foomu eeyi, bakanyangwa bana babo, (swebo), mpoonya mebo ndakatolwa kuyookkala kucikolo cili kulamfwu, kwalo kulampa makkilomita aali 40 kuzwa kuŋanda.

Ndakali kukuyeeya kuŋanda, alimwi akulila kapati. Aabo ibakali kutulanganya bakandisinikizya kusangana kabunga kabakubusi ka Hitler, pele ndakakaka. Basicikoloma bamwi bakandijata kujanza kusola kundisinikizya kuti ndisaliyute ndembela ya Nazi, pele tiibakazwidilila. Ndakalimvwa mbuli mbobakalimvwa babelesi ba Leza ibakaamba kuti: “Ncitutondedwe kuleka Jehova akumanina mizimu imbi milimo.”—Joshua 24:16.

Bazyali bangu tiibakazumizidwe kundiswaya pe. Nokuba boobo, bakajana nzila yakusisikizya yakuti katuswaangana munzila yakucikolo naa kucikolo. Ikuswaangana ambabo kuli boobu kwakandigwasya kuti ndizumanane kusyomeka kuli Jehova. Aciindi cimwi nitwakaswaangana abataata munzila yakucikolo, bakandipa ka Bbaibbele kasyoonto kalo nkondakali kusisa kunsi aabulo bwangu. Eelo ndakali kukkomana kapati kukabala, nokuba kuti ndakali kusisikizya buya! Bumwi buzuba, ndakatiijatwe, pele cakufwambaana ndakakasisa ka Bbaibbele mumapayi.

Ndakatolwa Kubusena Kukkala Bamasiite

Akaambo kakuti bakaalilwa kundiyiisya nzila zyabo, basololi bakandiyeeyela kuti ndakakaka akaambo kakuti ndakacili kuyungwa abazyali bangu. Eelyo, mu September 1942, bakanditola acitima ku Munich, mucisi ca Germany, akundinjizya mucikolo caba Katolika ciitwa kuti Adelgunden, akwalo kwakali kukkala bamasiite. Ciindi cakulonga, bamasiite bamwi bakakabona ka Bbaibbele kangu akundinyanga.

Nokuba boobo, ndakalikanzide kuzumanana kusyomeka, alimwi akukaka kuunka kucikombelo cabo. Ciindi nindakamwaambila siite umwi kuti bazyali bangu bakali kundibalila Bbaibbele mu Nsondo lyoonse, ncaakacita cakandigambya. Wakandijolela ka Bbaibbele kangu! Eeci cakatondezya kuti ncindakaambide cakamunjila mumoyo. Akaambo kaceeci, mane wakandizumizya akuti ndimubalile Bbaibbele.

Aciindi cimwi, bayi bangu bakandaambila kuti: “Hermine, uli mu German, ikutali mu Juda pe. Nkaambo Jehova ngu Leza waba Juda.”

Ndakaingula kuti: “Pele Jehova ngookalenga zyintu zyoonse. Ngookatulenga toonse!”

Bapati bacikolo abalo bakasola kundisinikizya. Aciindi cimwi, bakandaambila kuti: “Kolanga, imupati wako wanjila mulimo wabusikalumamba. Ncikonzyanyo cibotu ncokonzya kutobela.” Ndakalizyi kuti mupati wangu ncobeni wakaba sikalumamba, pele kunyina nindakajisi makanze akutobela cikozyanyo cakwe.

Ndakaingula kuti: “Tandili mutobeli wamwanookwesu. Ndili mutobeli wa Jesu Kristo.” Mpoonya, bapati bacikolo bakandikonga kuti ndilatolwa kuŋanda yabantu basondokede, mane bakaambila bamasiite kuti balibambile kunditola kuŋanda eeyo. Nokuba boobo, tiibakacita kweelana ambobakakanzide.

Mu 1943, ciindi cacilimo dolopo lya Munich bakalinyonyoona amabbomba alimwi bana bakabalonzya kuzwa ku Adelgunden akutolwa kunze aamunzi ooyu. Muciindi eeco ndakali kwaayeeya majwi ngobakali kundaambila bamaama aakuti: “Ikuti tukaandanizyigwe anduwe cakuti tacikonzyeki akulembelana magwalo, weelede kuyeeya kuti Jehova alimwi a Jesu bali anduwe. Kunyina nobaya kukusiya pe. Aboobo kozumanana kupaila.”

Kuzumizyigwa Kuunka Kuŋanda

Mu March 1944, bakandijosya ku Adelgunden, kwalo nkotwakali kukkala buyo muŋanda ciindi coonse masiku asyikati akaambo kakuti dolopo lya Munich lyakali kubbombwa. Aciindi eeci, bazyali bangu bakali kulomba lyoonse kuti ndipiluke kuŋanda. Kumamanino aamwezi wa April mumwaka wa 1944, kulomba kwabo kwakazumizyigwa mpoonya ndakapiluka kuŋanda.

Nicakasika ciindi cakulayana abapati bacikolo, bakandaambila kuti: “Hermine, waakusika kuŋanda ukatulembele lugwalo. Alimwi kozumanana kuba mwana mubotu.” Eelo ooku kwakali kucinca kupati kaka! Ndakamvwa kuti mbondakazwida buyo kubusena ooku, basimbi bali fwuka alimwi abamasiite botatwe bakajaigwa amabbomba. Masimpe nkondo nimbi kapati.

Kulubazu lumwi, ndakakkomana kapati kusangana alimwi amukwasyi wangu. Mu May 1944, inkondo noyakacili kuzumanana, ndakabbapatizyigwa kutondezya kulyaaba kwangu kuli Jehova. Noyakamana nkondo mu 1945, ndakatalika mulimo waciindi coonse, kandijisi luyandisisyo lwakukambaukila bantu makani mabotu aa Bwami bwa Leza, aapa bulangizi bwaluumuno alimwi alukwabililo kubantu.—Matayo 6:9, 10.

Mu 1950, ndakaswaangana aba Erich Liska, mulangizi weendeenda wa Bakamboni ba Jehova iwakazwa kudolopo lya Vienna, ku Austria. Twakakwatana mu 1952, nokwakainda buyo kaindi kasyoonto, ndakabasangana mumulimo wabo wakuswaya mbungano akuziyumya-yumya kumuuya.

Mwaneesu wakusaanguna wakazyalwa mu 1953, alimwi twakazyala abamwi bobilo. Akaambo kamikuli yakayungizyigwa, twakauleka mulimo waciindi coonse kutegwa tulanganye mukwasyi wesu. Ndakabona kuti ikuti wakakatila kuli Jehova, kunyina nayookulekelezya pe, pele uyookupa nguzu. Kunyina naakandilekelezyede pe. Kwaambisya ciindi nindakafwidwa balumi bangu mu 2002, Jehova walikunduumbulizya akundiyumya-yumya.

Nendiyeeya buumi bwangu, ndilabalumba kapati bazyali bangu akaambo kakundiyiisya kuti kandimuyanda Leza alimwi a Jwi lyakwe, lyalo lili nkakasensa kabusongo bwini-bwini. (2 Timoteyo 3:16, 17) Kwiinda zyoonse, ndilamulumba kapati Jehova, walo uuzumanana kundipa nguzu kutegwa ndiliyumye mumapenzi aangu.

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 11]

“Tandili mutobeli wamwanookwesu . . . Ndili mutobeli wa Jesu Kristo”

[Cifwanikiso icili apeeji 11]

Mebo antoomwe abanamukwasyi afaamu yesu ku St. Walburgen

[Zifwanikiso izili apeeji 11]

Bazyali bangu, ba Elisabeth alimwi aba Johann Obweger

[Kulumba]

Zifoto zyoonse zyobilo: Foto Hammerschlag

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Mebo abalumi bangu, ba Erich