1-3. (a) Ino ntenda iyakali kulangilwa kucitika muŋanda ya Abigayeli yakatalika buti? (b) Ino tulaiya nzi kujatikizya mukaintu ooyu uulibedelede?

ABIGAYELI wakabona mwaalumi mwana-mwana iwakayoowede. Kwakali kaambo kamvwika kakamupa kuyoowa. Kuli ntenda mpati yakali kulangilwa. Aciindi nciconya eeco, basikalumamba babalilwa ku 400 bakali kweenda kabakanzide kujaya kufwumbwa mwaalumi wamuŋanda ya Nabala, imulumi wa Abigayeli. Ino nkaambo nzi?

² Zyintu zyoonse zyakatalikila kuli Nabala. Mbuli lyoonse, wakacita calunya alimwi cakulisumpula. Aciindi eeci, wakatukila mwaalumi uutatukilwi—mupati wabasikalumamba bampi basyomeka bayiisyidwe kabotu. Lino, mubelesi wa Nabala umwi iwakacili mwana-mwana, ambweni mweembezi, wakaboola kuli Abigayeli, kasyoma kuti mukaintu ooyu ulakonzya kuba amuzeezo wakufwutula bamuŋanda ya Nabala. Pele ncinzi mukaintu omwe buyo ncaakali kukonzya kucita kunkamu yabasikalumamba?

³ Cakusaanguna, atulange-lange makani amwi kujatikizya mukaintu ooyu uulibedelede. Ino Abigayeli wakali ni? Ino penzi eeli lyakatalika buti? Alimwi ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo cakwe calusyomo?

4. Ino Nabala wakali muntu uuli buti?

⁴ Abigayeli alimwi a Nabala tiibakali kweelela kukwatana pe. Abigayeli wakali mukaintu mubotu kapati pele Nabala wakali mwaalumi mubyaabi kapati. Masimpe kuti mwaalumi ooyu wakalijisi mali. Aboobo, wakali kulibona kuti ulayandika kapati, pele ino bamwi bakali kumubona buti? Cilakatazya kujana muntu waambidwe mu Bbaibbele uupandululwa amabala aakusampaula aali boobu. Izyina lyakwe lyaamba “Mufwubafwuba” naa “Ciyanga.” Sena bazyali bakwe mbebakamuulika zyina eeli naakazyalwa, naa ndizyina ndyaakapegwa akaambo kambwaakali kupona? Kufwumbwa mbocakabede, wakapona kweelana ancolipandulula zyina lyakwe. Nabala wakali “sicizindwe, ayalo milimo yakwe yakali mibi.” Bantu  banji bakali kumuyoowa alimwi tiibakali kumuyanda nkaambo wakali sikakomokomo alimwi mukolwi.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Ino mbube nzi bubotu mbomuyeeyela kuti Abigayeli wakalijisi? (b) Nkaambo nzi keelede kuti nkekakapa kuti Abigayeli akwatwe kuciyanga cili boobu?

⁵ Abigayeli wakaliindene kapati a Nabala. Izyina lyakwe lyaamba kuti “Bataata Balijanina Lukkomano.” Bamatata banji balakkomana kuba amwana musimbi mubotu, pele wisi musongo ulakkomana kapati kubona bubotu bwamumoyo mbwajisi mwanaakwe. Kanji-kanji muntu uuboneka kabotu ciwa ulaalilwa kubona mbociyandika kuba abube mbuli busongo, busicamba alimwi alusyomo. Pele Abigayeli tanaakali boobo pe. Ibbaibbele lilamulumbaizya akaambo kabusongo bwakwe alimwi akubota kwaciwa cakwe.—Amubale 1 Samuele 25:3.

⁶ Bamwi mazuba aano balakonzya kubuzya kaambo mukaintu mwana-mwana uucenjede boobo ncaakakwatilwa kuciyanga. Amuyeeye kuti, zikwati zinji kaindi zyakali kubambwa abazyali. Kuti kakutali boobo, bazyali mbubwenya buyo bakali kuyandika kucizumizya cikwati. Sena bazyali ba Abigayeli bakacizumizya cikwati eeci naa kucibamba, akaambo kakuyanda lubono lwa Nabala ampuwo yakwe? Sena bakacita oobo akaambo kabucete? Kufwumbwa mbocakabede, lubono lwa Nabala tiilwakali kumupa kweelela kuba mulumi mubotu.

7. (a) Ncinzi bazyali mazuba aano ncobeelede kutantamuka kuti kabayanda kuyiisya bana babo kucilanga munzila iili kabotu cikwati? (b) Ncinzi Abigayeli ncaakakanzide kucita?

⁷ Bazyali basongo balabikkila maano kuyiisya bana babo mbobeelede kucilanga munzila iili kabotu cikwati. Taakwe nobakulwaizya bana babo kukwata naa kukwatwa akaambo kakuyanda mali naa kubasungilizya kutalika kweebana kabatanasima kulanganya mikuli yeelede mulumi naa mukaintu. (1 Ko. 7:36) Nokuba boobo, cakaliindide kale ciindi cakuyeeya zyintu zili boobo kuli Abigayeli. Kufwumbwa mbocakabede, wakakwatwa kuli Nabala, alimwi wakalilibambilide kululamika zyintu mubukkale bukatazya.

8. Ino Nabala wakatukila ni, alimwi nkaambo nzi ncomukonzya kwaamba kuti tiicakali cabusongo kucita boobo?

⁸ Nabala wakapede kuti bukkale bwa Abigayeli buyume kapati kwiinda kaindi. Mwaalumi ngwaakatukila wakali Davida, imuntu iwakazyibidwe kapati. Davida wakali mubelesi wa Jehova uusyomeka walo musinsimi Samuele ngwaakananika, kutondezya kuti ngowakasalwa a Leza kunjila mubusena bwa Saulo kuba mwami. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Akaambo kakuccija Mwami Saulo simunyono alimwi mujayi, Davida wakali kukkala munkanda abasikalumamba bakwe bali 600 ibasyomeka.

9, 10. (a) Muubukkale buli buti Davida abaalumi bakwe mobakaliyumya kutegwa bazumanane kupona? (b) Nkaambo nzi Nabala ncaakeelede kulumba kuzyintu Davida abaalumi bakwe nzyobakamucitila? (Amubone amajwi aamunsi mumuncali 10.)

⁹ Nabala wakali kukkala mu Maoni pele wakali kubeleka alimwi  wakajisi nyika munsi aku Karimeli. * Minzi eeyi yakali akati kanyika yakajisi bwizu iyakali atala calo cakapa kuti kube bwizu bubotu bwambelele, zyalo Nabala nzyaakavwubide izili 3,000. Nokuba boobo, masena oonse aakazingulukide lyakali buyo syokwe. Kumusanza kwakali nkanda mpati ya Parani. Kujwe, nzila iyakali kutozya ku Lwizi Lwamunyo yakali kwiinda mubusena butakwe ciliko alimwi mwakali majeleele amampangala. Mumasena aaya, buumi bwakamuyumina Davida alimwi abaalumi bakwe, cakutadooneka kuyandaula zyakulya alimwi akuliyumya mumapenzi manji. Kanji-kanji bakali kuswaangana abaalumi ibakacili bana-bana ibakali kubeleka kabali beembezi ba Nabala iwakavwubide kapati.

¹⁰ Ino basikalumamba aabo ibakali kubeleka canguzu bakali kubalanganya buti beembezi? Cakali cuubauba kulimbabo kubweza naa kubba mbelele kufwumbwa ciindi bayanda, pele taakwe nobakacita cintu cili boobo. Mukwiimpana, bakali basikukwabilila butanga bwa Nabala alimwi ababelesi bakwe. (Amubale 1 Samuele 25:15, 16.) Mbelele alimwi abeembezi bakali kuswaanganya ntenda zinji. Banyama bamusyokwe bakali banji alimwi munyinza wakumusanza wamu Israyeli wakali afwaafwi cakuti babbi bakumasena aambi bakali kusika kanji-kanji. *

11, 12. (a) Mbuti Davida mbwaakatondezya bupampu abulemu mukulomba kwakwe kuli Nabala? (b) Ncinzi cakalubide kuli Nabala munzila njaakaingula kulomba kwa Davida?

¹¹ Kweelede kuti cakali ciyumu kapati kusanina baalumi boonse aabo munkanda. Aboobo, buzuba bumwi Davida wakatuma baalumi kuli Nabala kulomba lugwasyo. Davida wakasala ciindi eeci cabusongo. Cakali ciindi capobwe lyakugela mbelele, ciindi bantu nobakali baabi alimwi anobakali kupobola. Davida alimwi wakasala majwi mabotu, majwi aabulemu kulinguwe. Mane buya wakalyaamba kuti “Davida mwanaako,” ambweni kutondezya bulemu kuli Nabala walo iwakali mupati muciimo. Ino Nabala wakavwiila buti?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Wakanyema kapati! Mwaalumi iwaambwa kumatalikilo naakali kupandulwida Abigayeli icakacitika wakati: “Wakabakalalila loko.” Nabala iwakali muunyu kapati wakatongooka cakupozya kujatikizya cinkwa cakwe cibotu, maanzi alimwi anyama. Wakaamba Davida kuti muntu uutakwe mulimo alimwi wakamupandulula kuti mubelesi iwakaccija. Nabala wakali kubona zyintu mbubwenya mbuli Saulo, walo iwatakali kumuyanda Davida. Boonse bobilo taakwe wakali kubona zyintu mbuli mbwazibona Jehova. Leza wakali kumuyanda Davida alimwi wakali kumubona mbuli mwami wakumbele wa Israyeli kutali mbuli muzike wakazanga.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Ino Davida wakacita buti naakamvwa buyo matusi aa Nabala? (b) Ino njiisyo iilembedwe mulugwalo lwa Jakobo 1:20, ituyiisya nzi kujatikizya mbwaakacita Davida?

 ¹³ Ciindi batumwa nobakapiluka akumwaambila Davida icakacitika, wakanyema kapati. Wakalailila kuti: “Amulyaangile umwi aumwi ipanga lyakwe.” Kalibambila kulwana, Davida wakasololela baalumi bakwe bali 400 kuti bakalwane. Wakakonka kujaya baalumi boonse bamuŋanda ya Nabala. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Kaambo kakapa Davida kunyema kakali kulimvwisya, pele mbwaakali kuyanda kubutondezya bukali bwakwe ncecakalubide. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Bukali bwamuntu tabuleti bululami bwa Leza.” (Jak. 1:20) Pele mbuti Abigayeli mbwaakali kukonzya kuvwuna bamuŋanda yakwe?

14. (a) Muunzila nzi Abigayeli mwaakabweza ntaamu yakusaanguna kutegwa alulamike cibi Nabala ncaakacita? (b) Nciiyo nzi cigwasya ncotukonzya kwiiya kujatikizya kwiimpana kwakaliko akati ka Nabala alimwi a Abigayeli? (Amubone amajwi aamunsi.)

¹⁴ Munzila imwi twabona kale Abigayeli mbwaakabweza ntaamu yakusaanguna kutegwa alulamike cintu eeci cibyaabi kapati. Mukwiimpana amulumaakwe Nabala, walo wakaliyandide kuswiilila. Kujatikizya kaambo kakuzyibya Nabala makani aaya, mubelesi mwana-mwana wakaamba boobu kujatikizya nguwe: “Mwana wa-Saatani uutakonzyi kwaambilwa ijwi niliba lyomwe.” * (1 Sam. 25:17) Cuusisya ncakuti, kulibona kuba muntu uuyandika kapati kwakapa kuti Nabala kataswiilili nzyobaamba bamwi. Kulisumpula kuli boobo kulidumide kapati amumazuba aano. Pele mubelesi mwana-mwana wakalizyi kuti Abigayeli wakaliindene, calo cakapa kuti aunke kulinguwe apenzi eeli.

15, 16. (a) Mbuti Abigayeli mbwaakatondezya kuti wakali mbuli mukaintu mubotu uupanduludwe mubbuku lya Tusimpi? (b) Nkaambo nzi ntaamu njaakabweza Abigayeli ncokutali kuzangila busilutwe bwamulumaakwe?

¹⁵ Abigayeli wakayeeya alimwi wakacita zyintu cakufwambaana. Tubala kuti: “Abigayeli wakafwambaana.” Ziindi zyone mucibalo eeci tujana bbala lya “kufwambaana” kalibelesyegwa kujatikizya mukaintu ooyu. Wakabamba cipego cakupa Davida abaalumi bakwe. Cakali kubikkilizya azinkwa, waini, nyama yambelele, maila aakangidwe, mitunge yamisaansa azibunge zyankuyu. Cilasalala kuti Abigayeli wakalizyi kabotu zyintu nzyaakajisi muŋanda alimwi wakali kweendelezya kabotu mikuli yakwe yaaŋanda, mbubwenya mbuli mukaintu mubotu iwakapandululwa mubbuku lya Tusimpi. (Tus. 31:10-31) Wakasolozya zyakulya kumbele  alimwi ababelesi bakwe bamwi, mpoonya walo wakatobela musyule alikke. Tubala kuti: “Pele mulumaakwe Nabala takakamwaambila cintu pe.”—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Sena eeci caamba kuti Abigayeli wakali kuzangila busilutwe bwamulumaakwe? Peepe; amuyeeye kuti Nabala wakacita cibi kumubelesi wa Jehova uunanikidwe, cintu cakali kukonzya kupa kuti bantu banji banyina mulandu bamuŋanda ya Nabala bafwe. Kuti Abigayeli naatakabweza ntaamu eeyi, sena awalo naakaba amulandu mucintu ncaakacita mulumaakwe? Mubukkale oobu, wakasaanguna kulibombya kuli Leza wakwe muciindi cakulibombya kumulumaakwe.

17, 18. Ino Abigayeli wakamusikila buti Davida, ncinzi ncaakaamba, alimwi ncinzi cakapa kuti majwi aakwe agwasye?

¹⁷ Kakutanainda ciindi, Abigayeli wakaswaangana a Davida abaalumi bakwe. Alimwi wakafwambaana, aciindi eeci kuseluka ambongolo yakwe akulibombya kuli Davida. (1 Sam. 25:20, 23) Mpoonya wakaamba mbwaakali kulimvwa kuli Davida, akulomba canguzu kulekelelwa ikwiiminina mulumaakwe alimwi abamuŋanda yakwe. Ncinzi cakapa kuti majwi aakwe agwasye?

¹⁸ Wakauzumina mulandu alimwi wakalomba Davida kuti amulekelele. Wakazumina kuti mulumaakwe wakali mufwubafwuba kweelana azyina lyakwe ncolyakali kwaamba, ambweni wakacita oobo kutondezya kuti tiicakali kweelela kuti Davida asubule muntu uuli boobo. Wakatondezya lusyomo muli Davida kuti mwiiminizi wa Jehova, akuzyiba kuti wakali kulwana “inkondo zya-Jehova.” Alimwi wakatondezya kuti wakalicizyi cisyomezyo ca Jehova kujatikizya Davida alimwi abwami, nkaambo wakaamba kuti: ‘Jehova ncobeni uyookubikka kuba musololi wa Israyeli.’ Kuyungizya waawo, wakaambila Davida kuti ataciti cintu cili coonse cikonzya kupa kuti abe amulandu wabulowa naa kumuletela “buusu”—nkokuti kunyonganya manjezeezya. (Amubale 1 Samuele 25:24-31.) Majwi aakwe akali mabotu, alimwi akamunjila mumoyo Davida.

19. Ino Davida wakaamba nzi kumajwi ngaakaamba Abigayeli, alimwi nkaambo nzi ncaakamulumbaizya?

¹⁹ Ino Davida wakacita buti? Wakatambula zyintu Abigayeli nzyaakaleta akwaamba kuti: “Alumbwe Jehova Leza wa-Israyeli! Nguwe wakutuma sunu kuzoondicinga. Bulumbwe busongo bwako, ayebo omwini ulumbwe, nkaambo nduwe wandikasya sunu kutila bulowa.” Davida wakamulumbaizya akaambo kabusicamba akufwambaana kubweza ntaamu kuti aswaangane anguwe, alimwi Davida wakazumina kuti Abigayeli ngowakamukasya kuti atatili bulowa. Wakamwaambila kuti: “Koya aluumuno kulinduwe” alimwi cakulibombya wakayungizya kuti: “Ndaswiilila majwi aako.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Ncinzi ncomulombozya kujatikizya Abigayeli mbwaakalilibambide kupiluka kumulumaakwe? (b) Mbuti Abigayeli mbwaakatondezya busicamba abusongo mukusala ciindi cakubandika a Nabala?

²⁰ Naakapiluka, Abigayeli wakacili kuyeeya kujatikizya mubandi  ngobakajisi; alimwi wakabona lwiindano akati kamwaalumi uulya uusyomeka, siluse alimwi amwaalumi sikakomokomo iwakamukwete. Pele tanaakazumanana kubikkila maano kumizeezo iili boobo. Tubala kuti: ‘Kumane Abigayeli wakapiluka kuli Nabala.’ Wakapiluka kumulumaakwe akuzumanana mbuli lyoonse kuzuzikizya mikuli yakwe kali mukaintu kusikila mpagolela. Wakamwaambila zipego nzyaakapa Davida abaalumi bakwe. Nabala wakaleelede kuzyiba. Alimwi wakamwaambila oobo katanaamvwida kumbi makani kutegwa atafwi nsoni kapati kujatikizya ntenda njaakasinkilila kuti itacitiki. Pele tanaakamwaambila mpoonya-mpoonya pe. Wakali kupobola mbuli mwami alimwi wakalikoledwe kapati.—1 Sam. 25:36.

²¹ Alimwi kutondezya busicamba alimwi abusongo wakalindila kusikila mafwumofwumo nobwakaca ciindi naakakololokwa. Wakali kukonzya kumuswiilila mukaakwe, pele alimwi wakali muntenda akaambo kabukali bwakwe. Nokuba boobo, wakamusikila akumwaambila makani woonse. Cakutadooneka, weelede kuti wakali kuyeeya kuti ulanyema kapati, ambweni akutalika kumulwana. Muciindi caboobo, wakakkede buyo.—1 Sam. 25:37.

22. Ncinzi cakacitika kuli Nabala, alimwi ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya twaambo toonse twalunya tucitika mumaanda?

²² Ncinzi cakalubide amwaalumi ooyu? “Wakafwida mumoyo, wakaba mbuli ibbwe.” Ambweni wakaciswa bulwazi bwakulebuka mubili. Nokuba boobo, nokwakainda mazuba andiza aali kkumi—wakafwa—pele kutali buyo akaambo kakuciswa. Cibalo citwaambila kuti: ‘Jehova wakauma Nabala, aboobo wakafwa.’ (1 Sam. 25:38) Abigayeli wakaanguluka kumapenzi aamucikwati oonse ciindi Nabala naakajaigwa. Nokuba kuti Jehova tanjililili mumakani aamucikwati mazuba aano kwiinda mukujaya munzila yamaleele, cibalo eeci cituyeezya kuti taakwe kaambo kalunya kacitika mumaanda nkataboni. Muciindi cakwe ceelede, uyoocita cabululami.—Amubale Luka 8:17.

23. Ino ncilongezyo nzi cimbi ncaakajana Abigayeli, alimwi ncinzi citondezya kuti tanaakacinca akaambo kacoolwe ncaakajana?

²³ Kuyungizya akwaanguluka mucikwati citali kabotu, Abigayeli wakajana cilongezyo cimbi. Ciindi Davida naakamvwa kuti Nabala wafwa, wakatuma bantu kuti bakamubambile cikwati. Abigayeli wakavwiila kuti: “Ndemulanda wako nkoombe muzike wakusanzya maulu aabalanda bamwami wangu.” Cilasalala kuti tanaakacinca akaambo kacoolwe cakuba mukaintu wa Davida; mane buya wakalyaaba kuba  mubelesi wababelesi ba Davida. Mpoonya alimwi tubala kujatikizya mbwaakafwambaana, aciindi eeci kulibambila kuunka kuli Davida.—1 Sam. 25:39-42.

24. Mbuyumuyumu nzi Abigayeli mbwaakajana mubuumi bwakwe bupya, pele mbuti mulumaakwe alimwi a Leza wakwe mbobakali kumubona?

²⁴ Eeci tacaambi kuti mapenzi oonse akali kuyoomana kuli Abigayeli akaambo kakukwatwa kuli Davida. Davida wakalikwete kale Ahinoamu, alimwi nokuba kuti Leza wakali kuzumizya maali, ceelede kuti eeci cakali kubayumina bamakaintu basyomeka kuciindi eeco. Alimwi Davida tanaakaningaba mwami; kwakali kuyakuba buyumuyumu amapenzi katanatalika kubelekela Jehova munzila eeyo. Pele Abigayeli naakali kugwasyilizya Davida mubuumi, mukuya kwaciindi akumuzyalila mwana musankwa, wakabona kuti wakakwetwe kumulumi iwakali kumubikkila maano alimwi akumukwabilila. Aciindi cimwi wakamuvwuna kulibaabo bakamutolede mubuzike. (1 Sam. 30:1-19) Aboobo, Davida wakaiya Jehova Leza, walo uubayanda akubabikkila maano bamakaintu bacenjede, basicamba alimwi basyomeka.