Kumbi Yesu Wawonekanga Wuli?
Vo Bayibolu Limuka
Palivi yo wangakonkhoska umampha mo Yesu wawonekiyanga, chifukwa Bayibolu likonkhoskapu chechosi cha pa kawonekeru kaki. Ivi vilongo kuti kuziŵa mo Yesu wawonekiyanga nkhwakukhumbika viŵi cha. Kweni Bayibolu likonkhoska fundu zinyaki zo zingatiwovya kuziŵa mo Yesu wawonekiyanga.
Vo vingatiwovya kumuziŵa umampha: Yesu wenga Myuda ndipu iyu watenere kuti wangutoliyaku mijalidu yinandi ya Chiyuda kutuliya kwa anyina. (Aheberi 7:14) Mwaviyo, pengavi vinthu vinyaki vapade vo Yesu waziŵikanga navu. Nyengu yinyaki, iyu wangwenda mwachisisi kutuwa ku Galileya kuluta ku Yerusalemu kwambula ŵanthu kumuziŵa. (Yohane 7:10, 11) Ndipu iyu wapambananga cha ndi mo akusambira ŵaki awonekiyanga. Kumbukani kuti Yudasi wa ku Keriyoti, wanguchita vinthu vo vinguwovya gulu la ŵanthu wo akhumbanga kuko Yesu kuti amuziŵi.—Mateyu 26:47-49.
Sisi laki: Viwoneke limu kuti Yesu wengavi sisi litali chifukwa Bayibolu likamba kuti “ntchakuchitiska soni asani munthulumi we ndi sisi litali.”—1 Akorinto 11:14.
Mwembi: Yesu wasunganga mwembi. Iyu walondonga dangu la Ayuda lo lakanizganga anthulumi ‘kumeta mumphepeti mwa mwembi wawu.’ (Ŵalevi 19:27; Agalatiya 4:4) Kweniso Bayibolu likamba za mwembi waku Yesu mu uchimi wo wakambanga za kusuzgika kwaki.—Yesaya 50:6.
Liŵavu: Maukaboni ngalongo kuti Yesu wenga ndi liŵavu lanthazi. Panyengu ya uteŵeti waki, iyu wayendanga mitunda yitaliyitali. (Mateyu 9:35) Yesu wangutoweska kaŵi nyumba yakusopiyamu ya Ayuda, wangugudubuwa mathebulu ngaku wo asinthanga ndalama ndipu wangudikiska ŵanthu wosi wo ŵenga ndi mbereri kweniso ng’ombi ndi likhwechu. (Luka 19:45, 46; Yohane 2:14, 15) Buku linyaki likamba kuti: “Nkhani zosi za m’mabuku nga uthenga wamampha zilongo kuti [Yesu] wenga ndi nthazi ndipuso liŵavu lambula kutamatama.”—McClintock and Strong’s Cyclopedia, Volume IV, peji 884.
Mo chisku chaki chawonekiyanga: Yesu wenga wakuzika ndipuso wakujiyuyuwa. Ivi vilongo mo chisku chaki chawonekiyanga. (Mateyu 11:28, 29) Ŵanthu akupambanapambana azanga kwaku iyu kuti waŵawovyi ndipuso kuti azisisipuliki. (Luka 5:12, 13; 7:37, 38) Chinanga mbana nawu, azanga mwakufwatuka kwaku Yesu.—Mateyu 19:13-15; Mariko 9:35-37.
Fundu zaboza zakukwaskana ndi mo Yesu wawonekiyanga
Fundu yaboza: Ŵanthu anyaki akamba kuti Yesu watenere kuti wenga waku Africa chifukwa buku la Chivumbuzi liyeruzgiya sisi laki ndi weya utuŵa ndipuso maphazi ngaki nge “mkuŵa wakuyengetulika pa nyengu yo usongonoreka mu ng’anju.”—Chivumbuzi 1:14, 15, The New Jerusalem Bible.
Fundu yauneneska: Buku la Chivumbuzi ligwiriskiya ntchitu “vinthu vakumiya vinthu vinyaki.” (Chivumbuzi 1:1) Pakukamba za mo sisi ndipuso maphazi ngaku Yesu vawonekiyanga, Bayibolu likonkhoska kawonekeru kaliŵavu laki chayilu cha, kweni liyeruzgiya waka mijalidu yamampha yo iyu wenga nayu wati wayuskika. Lemba la Chivumbuzi 1:14, likamba kuti “mutu waki ndi sisi laki venga vituŵa nge weya wakuti tuu nge ayisi.” Venivi vimiya zeru zo wenazu chifukwa chakuti waja ndi umoyu kwa nyengu yitali. (Chivumbuzi 3:14) Vesi ili liyeruzgiya mo sisi laku Yesu lawonekiyanga nge mo weya uwoneke cha, mumalu mwaki liyeruzgiya sisi laki nge mo ayisi wawoneke.
Maphazi ngaku Yesu ngenga “nge mkuŵa wakuyengetulika pa nyengu yo usongonoreka mu ng’anju.” (Chivumbuzi 1:15) Chisku chaki nachu chenga “nge lumwi lakuŵala ukongwa.” (Chivumbuzi 1:16) Palivi mtundu wewosi wa ŵanthu wo we ndi mtundu wa liŵavu lo lakonkhoskeka mumavesi yanga. Mwaviyo, chiwona ichi che ndi mazu ngakuyeruzgiya, ngo ngamiya Yesu yo “waja kumalu nga ukweru wakuti munthu wangafikaku cha.”—1 Timote 6:16.
Fundu yaboza: Yesu wenga wambula nthazi kweniso wakufoka.
Fundu yauneneska: Yesu wenga ndi nthazi kweniso chiganga. Mwakuyeruzgiyapu, panyengu yo chigulu cha ŵanthu chakhumbanga kumuko, iyu wangujiziŵikiska yija. (Yohane 18:4-8) Yesu watenere so kuti wenga ndi nthazi chifukwa chakuti wagwiriskiyanga ntchitu vipangizu vo vakhumbanga nthazi pa ntchitu ya ukalipentala.—Mariko 6:3.
Nanga ntchifukwa wuli Yesu wakhumbanga munthu munyaki kuti wamupingiyi chimiti chakutombozgekiyapu? Ndipu ntchifukwa wuli iyu ndiyu wangwamba kufwa anyaki wo wangupayikika nawu limoza ŵechendafwi? (Luka 23:26; Yohane 19:31-33) Yesu wati wapumika, liŵavu laki lenga lambula nthazi ukongwa. Iyu wenga pa chimiti chakutombozgekiyapu usiku wosi ndipu wangusuzgika maŵanaŵanu ukongwa. (Luka 22:42-44) Ndi usiku, Ayuda angumuchitiya vinthu va nkhaza ukongwa ndipu ndimulenji, Aroma angumutombozga so ukongwa. (Mateyu 26:67, 68; Yohane 19:1-3) Venivi vinguchitiska kuti wafwi liŵi.
Fundu yaboza: Nyengu zosi Yesu wawonekanga wakulopwa ndipuso wachitima.
Fundu yauneneska: Yesu wenga ndi mijalidu yamampha yo Awisi akuchanya ŵenayu, ndipu Bayibolu likamba kuti Yehova ndi “Chiuta walikondwa.” (1 Timote 1:11; Yohane 14:9) Ndichu chifukwa chaki Yesu wasambizanga ŵanthu mo angajaliya ndi likondwa. (Mateyu 5:3-9; Luka 11:28) Fundu zenizi zilongo kuti Yesu wenga walikondwa.
Mungayanja Kuŵerenga so Nkhani Izi
ESSENTIAL BIBLE TEACHINGS
Kumbi Tingasimikizga Wuli Kuti vo Bayibolu Likamba Vauneneska?
Asani Bayibolu likulembeka ndi Chiuta ndikuti palivi buku lelosi lo lingayanana nalu.
VAKUKWASKANA NDI ISI
Pemphani Kuti Musambirengi Bayibolu
Kambiskanani fumbu la mu Bayibolu pamwenga ziŵani vinandi vakukwaskana ndi Akaboni aku Yehova.