1. Andi apösutu Paulosu bi sikifi da dee Keesitu sëmbë u Kolosën? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

APÖSUTU Paulosu bi sikifi wan biifi manda da dee Keesitu sëmbë u Kolosën, di a bi dë a dunguwosu a Loomë a wan pisiten u di jaa 60 te go miti di jaa 61. A bi konda da de faandi mbei de bi musu abi ’di fusutan ku telu di di santa jeje u Gadu ta da u’, hën da u de ko abi di köni u si soni kumafa Jehovah ta si soni (Kolosën 1:9). Paulosu bi taki taa: „Nöö mi ta konda dee soni aki da unu, dee sëmbë, u sëmbë an musu ko ganjan unu ku dee bödjëëbödjëë fan u de. Nöö un haika, dee sëmbë. Un musu köni e, be na wan sëmbë musu ko lei unu wan oto fasi fuun dini Gadu. Biga de o ko biinga u de wini unu ku dee sösö lei u di goonliba aki taa ee i kë dini Gadu nöö i musu hoi dee peipei wëti u de, dee deseei mbei. Ma wan musu piki e. Biga dee lö lei dë an kumutu a Keesitu, ma a libisëmbë pakisei ku dee makiti dee ta tii goonliba de kumutu” (Kolosën 2:4, 8). Baka di dë, hën a konda da de faandi mbei di fasi fa sömëni sëmbë ta pakisei an bunu, ma a bi taki tu faandi mbei sömëni sëmbë lo’ u pakisei sö. Di fasi fa dee sëmbë aki ta pakisei ta mbei de si kuma de köni möön  wotowan, nasö taa de bunu möön wotowan. Di soni aki mbei Paulosu bi sikifi di biifi aki u heepi dee baaa ku dee sisa u de köni ku di fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, söseei u de an go du dee soni di de ta du.​ —Kolosën 2:16, 17, 23.

2. Faandi mbei woo taki u peipei fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei?

² Sëmbë di ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, an ta kë hoi dee wëti u Jehovah, nöö ee wa luku bunu, nöö di fasi fa dee sëmbë aki ta pakisei sa mbei taa pikipiki wa ko ta futoou Gadu möön. Hiniwan daka u ta jei di fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta taki unfa de ta pakisei, te u ta luku teefei, te u nango a Internet, te u dë a wooko, söseei te u dë a siköö. Andi u sa du fu wa ko ta pakisei kuma dee sëmbë aki? A di woto aki, woo luku feifi fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, söseei woo luku unfa u sa köni be wa ko ta pakisei sö tu.

3. Andi sömëni sëmbë lo’ u taki? Nöö faandi mbei de lo’ u taki sö?

³ „Mi sa dë wan bumbuu sëmbë hii fa ma ta biibi a Gadu.” A sömëni köndë sëmbë ta taki di soni aki. Kandë dee sëmbë dee ta taki di soni aki an go sindo pakisei ee Gadu dë tuutuu, u di de kë ta du andi de kë. (Lesi Psalöm 10:4.) So sëmbë ta taki taa: „Mi sa abi bunu manii hii fa ma ta biibi a Gadu.”

4. Andi u sa taki, u heepi wan sëmbë di an ta biibi taa wan Gadu dë?

⁴ I si kuma wan sëmbë sa taki taa Gadu an dë u? Te so sëmbë ta luku dee soni di dee könima u di goonliba aki ta öndösuku u de ko sabi ee wan Gadu dë tuutuu, nöö a ta buuja de. Ma an taanga u ko sabi ee Gadu dë tuutuu. I si kuma wan wosu sa ko fu hënseei ö? Wë nönö! A musu u dë sö taa wan sëmbë hën mbei ën. Ma libilibi soni möön kofaliki u mbei möön wosu. Dee cel fuu sinkii ta pai u de ko möön hia. Ma wan wosu an sa du di soni aki. Ambë mbei dee cel a sö wan fasi taa de sa ta du di soni aki? Di Bëibel ta piki u taa: „Hiniwan wosu ta abi hën basi, ma di gaan basi a hii soni liba nöö hën da Masa Gaangadu.”​ —Hebelejën 3:4.

5. A dë sö tuu taa wan sëmbë an abi Gadu fanöudu u lei ën unfa a musu libi ö?

⁵ So sëmbë ta pakisei taa de an abi Gadu fanöudu faa lei de unfa de musu libi. I si kuma sö a dë tuutuu ö? Wë, a dë sö tuu taa di Wöutu u Gadu ta piki u taa sëmbë di an ta biibi a Gadu seei sa ta du bunu soni (Loomë 2:14, 15). Wan sëmbë sa lobi hën mama ku hën tata, nöö a sa ta lesipeki de tu. Ma ee an ta hoi dee wëti u Jehovah, nöö a sa pasa taa a go du wanlö gaan hogi soni (Jesaaja 33:22). Sömëni sëmbë u di ten aki ta fusutan taa Gadu wanwan sa ko puu dee hogi soni dee ta pasa a di goonliba aki. (Lesi Jelemia 10:23.) Fëën mbei nöiti u musu pakisei taa wa abi Gadu fanöudu faa lei u unfa u musu libi, nasö taa an dë fuu ta hoi dee wëti fëën.​—Psalöm 146:3.

6. Unfa sömëni sëmbë ta si keiki?

⁶ „I sa abi wan piizii libi hii fa ja nango a keiki.” Sömëni sëmbë ta feni taa i ta fuufei te i go a keiki, nasö taa keiki an abi na wan heepi da i. So keiki ta lei sëmbë taa Gadu o tjuma sëmbë a faja u teego, de ta puu möni a sëmbë, söseei de ta nama ku politiki soni. Wë hii dee soni aki ta mbei sömëni sëmbë ta feni taa i sa abi wan piizii libi hii fa ja nango a keiki! Kandë de ta taki taa: „Mi lobi Gadu e, ma ma kë go a keiki.”

7. Unfa di tuutuu biibi sa heepi i fii abi wan piizii libi?

⁷ Wan sëmbë sa abi wan piizii libi hii fa an nango a keiki ö? Wë aai. Wan sëmbë sa dë waiwai, ee an nango a poipoi keiki. Ma na wan sëmbë sa abi wan piizii libi ee an dë wan mati u Jehovah, „di piizii Gadu” (1 Timoteo 1:11, NW). Hii soni di Jehovah ta du, ta heepi wotowan. U dee  dinima u Jehovah ta dë waiwai u di useei ta suku fasi u heepi wotowan tu (Tjabukama 20:35). Pakisei unfa di tuutuu biibi ta heepi sëmbë u wan wosudendu u de sa abi wan piizii libi. A ta heepi u fuu ta lesipeki di sëmbë di u ku ën tööu, söseei fuu ta hoi useei nëën. A ta heepi fuu sa kiija dee mii fuu u de sa abi lesipeki, söseei fuu sa ta lobi u na u a di wosudendu. Di tuutuu biibi ta heepi dee dinima u Jehovah u de sa ta wooko fiifii makandi ku deseei a di kemeente, söseei u de ta lobi de na de.​—Lesi Jesaaja 65:13, 14.

8. Unfa Lukasi 11:28 ta heepi u fuu ko fusutan andi ta mbei wan sëmbë ta dë waiwai tuutuu?

⁸ Wan sëmbë sa abi wan piizii libi ee an ta dini Gadu ö? Andi ta mbei sëmbë ta dë waiwai? So sëmbë lobi di wooko u de, de lobi sport, nasö de lobi woto soni. Wotowan ta fii bunu te de ta sölugu dee sëmbë u de wosudendu, söseei te de ta heepi dee mati u de. Hii fa dee soni aki sa ta mbei wan sëmbë ta dë waiwai, tökuseei möön fanöudu soni dë möön dee soni aki. Wa dë kuma dee mbeti. Fëën mbei u sa ko sabi soni u di Gadu di mbei u, söseei u sa dini ën tu. A mbei u a sö wan fasi taa u sa ta dë waiwai te u ta dini ën. (Lesi Lukasi 11:28.) U ta dë waiwai seei te u ta ko makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu u dini Jehovah, söseei u ta feni taanga (Psalöm 133:1). U ta dë waiwai tu u di u abi baaa ku sisa a hii së u goonliba, u di u ta libi limbolimbo a Gadu wojo, söseei u di u sabi taa woo feni wan möön bunu libi a di ten di ta ko.

9. (a) Unfa sömëni sëmbë ta si di duumi di wan womi ku wan mujëë di an tööu, ta duumi ku deseei? (b) Faandi mbei di Wöutu u Gadu ta taki taa wan womi ku wan mujëë di an tööu an musu duumi ku deseei?

⁹ „Faandi mbei ma sa duumi ku wan sëmbë di mi ku ën an tööu?” Sëmbë lo’ u taki taa: „Andi da dee wëti dee i ta hoi dë? Du soni fii. I dë fii a i ten.” Ma di Wöutu u Gadu ta taki taa wa musu ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. * (Luku di pisi a basu.) (Lesi 1 Tesalonika 4:3-8.) Jehovah hën abi di leti u buta wëti da u, u di hën mbei u. A ta piki u taa wan womi ku wan mujëë di tööu nöö sa duumi ku deseei. Jehovah ta buta wëti da u u di a lobi u. A sabi taa libi fuu o waka möön bunu ee u ta hoi dee wëti fëën. Sëmbë u wan wosudendu di ta hoi dee wëti u Jehovah, ta möön lobi deseei, de ta möön lesipeki deseei, söseei de an ta dë pantapanta. Ma Gadu o sitaafu dee sëmbë dee sabi dee wëti fëën, ma de an ta hoi de.​—Hebelejën 13:4.

10. Andi sa heepi wan Keesitu sëmbë fu an libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni?

¹⁰ Di Bëibel ta lei u unfa u sa kule da fanafiti libi. U musu ta köni ku dee soni dee u ta luku. Jesosi bi taki taa: „Di sëmbë di ta luku wan mujëë kuma a kë tei ën, nöö nëën hati a tei ën kaa e. Dee sëmbë o, ee di fa i ta luku soni ku di wojo fii hën ta manda i fii du hogi, nöö a möön bëtë i diki ën puu tuwë e” (Mateosi 5:28, 29). Fëën mbei wa musu ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë, söseei wa musu ta haika poku di ta taki u dee soni dë tu. Paulosu bi sikifi taa: „Wë nöö dee sëmbë, di un sabi sö kaa, nöö un musu kaba ku dee takulibi u di goonliba aki e, kuma mötjö libi sö” (Kolosën 3:5). U musu ta köni ku dee soni dee u ta pakisei, ku dee soni dee u ta taki tu.​—Efeise 5:3-5.

11. Andi sa mbei taa u ko kë wan bumbuu wooko nömönömö?

¹¹ „Joo ta dë waiwai te i abi wan bumbuu wooko.” So sëmbë sa ta piki u fuu tei di ten ku  di kaakiti fuu u du wan wooko di sa mbei u ko dë wan nëbai sëmbë, wan sëmbë di abi makiti, nasö wan sëmbë di gudu. U di sömëni sëmbë ta pakisei taa joo ta dë waiwai te i abi wan bumbuu wooko, mbei useei sa ko ta pakisei sö tu.

12. Joo ko dë waiwai te i abi wan bumbuu wooko, nasö te i ko dë wan nëbai sëmbë u?

¹² I si kuma te i abi wan bumbuu wooko, di sa mbei i ko abi makiti, nasö di sa mbei i ko dë wan nëbai sëmbë, nöö joo ta dë waiwai ö? Wë nönö. Pakisei di soni aki. Saatan seei bi kë ko dë wan gaan nëbai sëmbë. U sa taki taa a feni di soni di a bi ta suku. Ma tökuseei an dë waiwai. Ka faa ta dë waiwai, hën hati fëën hën bia ta boonu (Mateosi 4:8, 9; Akoalimbo 12:12). Ma pakisei unfa u ta dë waiwai te u ta heepi wotowan u de ko sabi soni u Gadu, ku dee bunu soni dee a paamusi u taa a o da u a di ten di ta ko. Na wan wooko di u sa du a di goonliba aki sa mbei u ko abi di lö piizii dë. Te wan sëmbë ta suku nömönömö faa ko abi wan bunu wooko, nasö faa ko dë wan nëbai sëmbë, nöö möön gaanfa a ta pasa taa a ta ko dë wan sëmbë di ta fia ku wotowan, hati fëën ta boonu hesi, nasö a ta haun ku wotowan. Wë dee soni aki an ta mbei a ta dë waiwai. Di Bëibel ta taki taa dee lö sëmbë aki ta „biinga u kisi ventu ku maun”.​—Peleikima 4:4.

13. (a) Unfa u musu ta si di wooko di u ta du? (b) Andi bi heepi Paulosu faa bi ta dë waiwai?

¹³ A dë sö tuu taa u musu sa sölugu useei ku dee sëmbë fuu wosudendu, söseei an föutu u du wan wooko di u lobi. Ma di wooko fuu an musu dë di möön fanöudu soni a u libi. Jesosi bi taki taa: „Na wan sëmbë sa dini tu masa makandi e. I musu fu lobi wan möön wan, ee nasö joo hëngi a wan möön wan. Nöö söseei tu, ja sa waka a Masa Gadu baka ku dee gudu u goonliba aki baka makandi e, kwetikweti” (Mateosi 6:24). Di dini di u ta dini Jehovah, ku di konda di woo ta konda soni u Bëibel da wotowan, hën o mbei u ta dë waiwai tuutuu. Apösutu Paulosu seei bi ko si di soni aki. Di a bi njönku, nöö a bi ta mbei möiti faa ko dë wan heihei sëmbë. Ma bakaten, di a si unfa di Wöutu u Gadu bi ta mbei dee sëmbë dee a bi ta peleiki da, bia libi, hën a bi ko ta dë waiwai tuutuu. (Lesi 1 Tesalonika 2:13, 19, 20.) Wooko an dë a goonliba aki di sa mbei u ko dë waiwai kuma te u ta dini Jehovah, ku te u ta heepi wotowan u de ko sabi soni fëën!

14. Faandi mbei sëmbë lo’ u taki taa libisëmbë sa puu deseei a dee fuka di de abi?

¹⁴ „Libisëmbë sa puu deseei a dee fuka di de abi.” Sömëni sëmbë ta taki di soni aki. Faandi mbei de ta taki sö? Wë ee di soni aki bi dë sö tuu, nöö a bi o dë taa wa abi Gadu fanöudu, söseei a bi o dë taa u sa du andi u kë. Kandë i ta  jei so sëmbë ta taki taa feti, hogidu, siki, ku hangi pena, an ko ta dë sö hia möön. Wan buku ta taki taa: „Di soni di mbei soni ko ta waka möön bunu da libisëmbë, hën da u di de buta taa de o seeka di goonliba ko möön bunu.” Ma sö di soni aki dë tuutuu ö? Libisëmbë ko sabi andi de musu du u de sa puu dee fuka dee dë a goonliba aki ö? Boo luku ee sö a dë tuutuu.

15. Faandi mbei u sa taki taa dee soni dee ta pasa a goonliba aki hogi gaanfa seei?

¹⁵ Libisëmbë seeka soni u gaan feti an dë a goonliba möön u? Wë a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti ku di u Tu Goonliba Feti, nöö möön leki 60 milion sëmbë dëdë. A di jaa 2015, nöö 12.4 milion sëmbë bi musu foloisi kumutu ka de bi ta libi, u di sëmbë bi ta du ku de, nasö u di gaan feti bi dë a di köndë u de. Di soni aki bi mbei söwan 65 milion sëmbë bi ko dë lowema. Unfa a dë ku dee hogi di sëmbë ta du? A so kamian, sëmbë an ko ta du so u dee hogi soni di de bi ta du möön. Ma tökuseei de ta du woto soni. De ta fufuu sëmbë soni a Internet, dee womi ta fon de mujëë, sëmbë ta du gaan hogi u fia ku lanti, söseei sëmbë ta ganjan wotowan. Ma nöö unfa a dë ku siki? Wë u sa taki taa libisëmbë feni deesi da so u dee siki di ta kisi sëmbë. Ma a di jaa 2013, wan buku taki taa hiniwan jaa nëigi milion sëmbë di an dou 60 jaa jeti, ta dëdë u di hati u de an ta wooko bunu möön, u di buuu naki de, u di kankël kisi de, u di de an ta böö bunu, nasö u di de ko abi suki siki. Nöö unfa a dë ku pena? Di banku di ta luku möni soni u di goonliba bi taki taa a di jaa 1990, nöö 280 milion sëmbë bi ta pena gaanfa na  Afiikanköndë, ma a di jaa 2012, de bi ko dë 330 milion sëmbë di ta pena di lö pena aki.

16. (a) Faandi mbei di Könuköndë u Gadu nöö sa puu dee fuka dee dë a goonliba aki? (b) Andi Jesaaja ku wan Psalöm sikifima bi taki taa di Könuköndë bi o du?

¹⁶ Dee soni aki an ta foondo u. A di ten aki, dee sëmbë dee ta tei fesi a dee ölganisaasi dee ta luku möni soni ku politiki soni u di goonliba, ta pakisei deseei nöö. Dee sëmbë aki an sa puu gaan feti ku hogidu. Söseei de an sa puu siki ku hangi pena tu. Di Könuköndë u Gadu wanwan tö sa puu dee soni aki. Pakisei dee soni dee Jehovah o du da libisëmbë. Di Könuköndë fëën o puu hii dee soni dee ta mbei sëmbë ta feti. Dee soni aki da di pakisei di sëmbë ta pakisei deseei nöö, di ganjan di sëmbë ta ganjan wotowan, di lobi di sëmbë ta lobi di köndë u de pasa maaka, ku dee poipoi biibi. Söseei Saatan an o dë möön tu (Psalöm 46:8, 9). Di Könuköndë u Gadu o puu hogidu. Di Könuköndë aki ta heepi milionmilion sëmbë nöunöu kaa u de ta lobi de na de, söseei u de ta futoou de na de. Na wan woto tii dë di sa du di soni aki (Jesaaja 11:9). Abiti möön Jehovah o puu siki, nöö na wan sëmbë o ta siki möön (Jesaaja 35:5, 6). Jehovah o puu pena, nöö a o mbei hii sëmbë ko abi wan piizii libi, söseei de o ko dë gaan mati ku ën. Ja sa tei möni maaka ku na wan u dee soni aki.​—Psalöm 72:12, 13.

17. Andi i sa du fu ja ko ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei?

¹⁷ Wë ee wan sëmbë ko taki wan soni da i di sömëni sëmbë u di goonliba aki guwenti u taki, nöö i musu go luku andi di Bëibel ta taki u di soni dë. Söseei i sa hakisi wan baaa nasö wan sisa di taanga a di biibi faa heepi i. Pakisei luku faandi mbei gaansë u sëmbë lo’ u taki di soni dë, söseei faandi mbei di soni dë an bunu, nöö luku andi i sa du sö taa iseei an ko ta pakisei sö. U sa ta köni fu wa ko ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, te u ta du di soni di Paulosu bi taki. A bi taki taa: „Te un dë a dee sëmbë dendu dee an ta biibi Masa Jesosi, nöö un musu mëni unu seei fuun ta libi ku fusutan e. . . . Un musu sabi fa fuun ta piki dee sëmbë dee o ta hakisi unu soni.”​—Kolosën 4:5, 6.