Fesili Mai le ʻAufaitau

Po ua faaalia i le alaga a Setefano lea e taʻua i le Galuega 7:59 e faapea, e tatau ona tatalo atu iā Iesu?

Ua faapea mai le Galuega 7:59: “Ua fetogi foʻi i latou iā Setefano, o valaau o ia, ua faapea atu, ‘Le Alii e Iesu, ia e talia mai loʻu nei agaga.’” O lenei mau ua lāgā ai ni fesili i mafaufau o nisi, talu ai o lea e faapea mai le Tusi Paia, o Ieova o le “faafofoga tatalo.” (Salamo 65:2) Pe sa tatalo moni atu Setefano iā Iesu? Po ua faaalia ai i lenei mea e tutusa Iesu ma Ieova?

Ua faapea mai le King James Version, o Setefano sa “valaau i le Atua.” Ona o lea, e toʻatele ua manatu e pei o Matthew Henry o se tagata faitofā o le Tusi Paia e faapea: “I lenei mau, o loo tatalo ai Setefano iā Keriso, ma e tatau foʻi ona tatou faia faapea.” Ae peitaʻi, e sesē lenā manatu. Aiseā?

Ua faaalia i le tusi Faamaumauga a Barnes i le Feagaiga Fou i le faa-Peretania lenei manatu: “O le upu Atua, e lē o iai i uluaʻi tusitusiga ma sa lē tatau ona iai i le faaliliuga. E leai se upu o iai i [manusikulipi] po o tusitusiga anamua.” Na faapefea ona faaofi atu le upu “Atua” i le mau lea? Na taʻua e le tagata poto o Abiel Abbot Livermore lenei mea “o se faailoga lea o talitonuga faalotu o le ʻaufaaliliu. O le mea lea, o le tele o faaliliuga i aso nei ua lē o tusia ai le upu Atua i lenei mau.

Ae peitaʻi, e tele faaliliuga ua faapea mai, na “tatalo” atu Setefano iā Iesu. Ua faaalia i le faamatalaga i lalo e faatatau i lenā mau i le New World Translation e faapea, o le faaupuga, o “valaau o ia” e mafai foʻi ona uiga i le “ʻaiʻoi atu; po o le tatalo.” Po ua lē faaalia ai i lea faaupuga o Iesu o le Atua e Ona le Malosi Uma Lava? E leai. Ua faamatala mai e le Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words e faapea, e tusa ai ma lenei tulaga, o le upu i le faa-Eleni, o le e·pi·ka·leʹo, o lona uiga: “Augani atu, ole atu; . . . po o le ʻaiʻoi atu i se alii pule.” Na taʻu atu foʻi e Paulo lenei lava upu i lona faapea mai: “Ou te valaau iā Kaisara.” (Galuega 25:11) Ua talafeagai ai la le faapea mai o le New English Bible, na “augani atu” Setefano iā Iesu.

O le ā na uunaʻia Setefano e valaau atu? E tusa ma le faamatalaga i le Galuega 7:55, 56, o Setefano, “ua tumu o ia i le Agaga Paia, ua pulatoʻa i le lagi, ua iloa atu le pupula o le Atua, ma Iesu o loo tū i le itu taumatau o le Atua.” E pei lava ona masani ai, sa valaau Setefano iā Ieova e ala i le suafa o Iesu. Ae ona sa vaaia e Setefano Iesu i le faaaliga, sa mafai e Setefano ona valaau saʻo atu iā te ia, i le faapea atu: “Le Alii e Iesu, ia e talia mai loʻu nei agaga.” Sa iloa e Setefano ua tuuina atu iā Iesu le pule e toe faatutū ai ē ua oti. (Ioane 5:27-29) O lea la na ia talosaga atu ai iā Iesu ina ia talia mai lona agaga, po o le malosi o le ola seʻia oo i le aso o le a toe faatūina mai ai o ia e Iesu i le soifuaga faalelagi e lē mafai ona oti.

Po ua faataatia i upu puupuu a Setefano se faaaʻoaʻoga ina ia tatalo atu iā Iesu? E matuā leai lava. Sa manino lava ona faaeseese e Setefano Iesu mai iā Ieova, auā ua faapea mai le faamatalaga, na ia iloa atu Iesu “o loo tū i le itu taumatau o le Atua.” Sa ese foʻi tulaga na iai. E na o le pau lava le isi tulaga na faia ai se faaupuga faapea na fetalai tuusaʻo atu le aposetolo o Ioane iā Iesu, ina ua ia vaaia o Ia i se faaaliga.—Faaaliga 22:16, 20.

E ui lava e tatalo tuusaʻo atu Kerisiano iā Ieova le Atua i aso nei, ae ua iai foʻi lo latou faatuatua lē maluelue iā Iesu e faapea, o ia “o le toe tū ma le ola.” (Ioane 11:25) I le pei ona faia iā Setefano, o lea, o le faatuatua i le tomai o Iesu e toe faatutūina ai ona soo mai le oti, e mafai ona fesoasoani ma faamalosia ai i tatou i taimi o tofotofoga.