1, 2. ¿Imatam Jesusqa 11 apostolninkunawan qallarichirqa 33 kaq watapi pascua fiesta ruwayta tukuruspan?

JESUSMI apostolninkunawan kuska 33 watapi 14 nisan killa tutata, pascua fiesta ruwayta tukururqaku. Chay fiestaqa Israel runakuna Egipto nacionmanta librasqa kasqankutam yuyarichirqa. Jesuspa qatiqninkunapas librasqam kananku karqa, ichaqa wiña-wiñaypaqmi. Chay yuyarisqankumanta qepallanmanmi Jesusta hapiruspanku wañuchinanku karqa. Chayna wañukusqanwanmi Jesusqa lliw runakunata huchamantawan wañuymanta libranan karqa (Heb. 9:12-14).

² Lliw cristianokuna Jesuspa wañukusqanta mana qonqanankupaqmi, payqa pascua fiestapa rantinpi huk mosoq yuyarinapaq kaqta qallarichirqa. Mana qonchuyoq tantata partiykuspanmi, 11 apostolninkunaman qoykarispan nirqa: “Kaymi cuerpoy qamkunarayku entregasqa. Chaynatam qamkunapas rurankichik ñoqata yuyariwaspa”, nispa. Chaymantapas, vinoyoq copata qospanmi nirqa: “Kay vinoqa yawarniywan rurasqa mosoq contratom. Yawarniyqa qamkunarayku chaqchusqam”, nispa (Luc. 22:19, 20).

3. a) ¿Imam qallarinan karqa Jesuspa wañukusqan qepata? b) ¿Ima tapukuykunatam ruwakunanchik Juan 17 capitulopi kaq mañakuymanta?

³ Ñam tukunanpaqña kachkarqa Jehova Dios kamachikuyninkunata qospan Israel nacionwan contrato ruwasqanqa. Arí, Jehova Diosqa hanaq pachapaq suyakuyniyoq cristianokunawanñam mosoq contratota qallarichinan karqa. Jesusqa manamá munarqachu ñawpaq Israel runakuna hina qatiqninkuna kanankutaqa. Israel runakunaqa Dios yupaychayninkupim rakinasqa kachkarqaku (Juan 7:45-49; Hech. 23:6-9). Jesusqa munarqam qatiqninkuna huk sonqolla kanankuta chaynapi Diospa sutinta hatunchanankupaq. Chayraykum suma-sumaq mañakuyta ruwarqa (Juan 17:1-26; qaway qallariypi  dibujota). Qatiqninpim chay mañakusqanmanta qawasun, ichaqa tapukusunraq: “¿Diosqa uyarirqachu Churinpa mañakusqanta? ¿Chay mañakuyman hinachu kawsachkani?”, nispa.

4, 5. a) ¿Imatam yachachiwanchik Juan 17 capitulonpi Jesuspa mañakusqanpa qallariynin? b) ¿Imaynatam Jehova Diosqa kikinpaq Jesuspa mañakusqanta uyariykurqa?

⁴ Jesusqa Diospa munayninmanta qatiqninkunaman tutakama willaspanmi hanaq pachata qawarispan mañakurqa: “Taytáy, ñam hora chayaramunña. Churikitaqa hatunchawayñayá chaynapi qamtapas kay Churiki hatunchanaypaq [. . .]. Ñoqam hatuncharqayki kay pachapi, ñoqaqa tukuruniñam ruranaypaq kamachiwasqaykita. Taytáy, kunanyá hatunchaway ñawpaqnikipi, chayna hatunchasqamá karqani manaraqpas kay pacha kachkaptin”, nispa (Juan 17:1-5).

⁵ ¿Musyakunkichu mañakuyninpa qallariyninpi Jesus puntapi ima churasqanmanta? Payqa puntataqa munarqa Taytan hatunchasqa kanantam. Chayna munasqanqa sutillatam qawakun Diosta mañakunankupaq qatiqninkunata yachachisqanpi. Chaypim kaynata mañakurqa: “Taytayku, sutiki yupaychasqa [otaq hatunchasqa] kachun”, nispa (Luc. 11:2). Chaymantapas, Jesusqa piensarqam qatiqninkunapi, payqa qatiqninkuna “wiñay kawsay” chaskinankutam munarqa. Chaymantañataqmi kikinpaq Taytanta kaynata mañakurqa: “Hatunchaway ñawpaqnikipi, chayna hatunchasqamá karqani manaraqpas kay pacha kachkaptin”, nispa. Jehova Diosqa uyariykurqam chayna mañakusqantaqa, hinaspam mañakusqanmantapas astawanraq qoykurqa. Arí, Diosqa Jesustam “angelkunamantapas aswan munayniyoqraq” kananpaq churaykurqa (Heb. 1:4).

6. ¿Imatam apostolkunaqa ruwananku karqa wiñay kawsayta haypanankupaq, hinaspa imaynatam yachanchik wiñay kawsayniyoq kasqankuta?

⁶ Mañakuyninpiqa Jesusqa nirqataqmi lliw runakuna wiñay kawsayta chaskinankupaq ima ruwanankumantapas (leey Juan 17:3). Nisqanman hinaqa, hinallam kallpanchakunanchik Jehova Diosta hinaspa Jesucristota reqsinapaq. Chaypaqqa paykunamantam tukuy atisqanchikta yachananchik. Ichaqa manam yachayllachu-yachananchik, aswanqa kallpanchakunanchiktaqmi yachasqanchikman hina kawsanapaq. Chaytam apostolkunapas ña ruwachkarqakuña, chaymi Taytanta Jesus nirqa: “Ñam willaruniña qowasqayki palabraykitaqa chaymi chaskiykurqaku”, nispa (Juan 17:8). Ichaqa wiñay kawsayta chaskiyta munaspankuqa, apostolkunaqa Diospa yachachikuyninkunapi hinalla yuyaymanaspankum wañukunankukama kasukunanku karqa. ¿Chaynatachu paykuna ruwarqaku? Arí, chaynatamá ruwarqaku. Chayna kasqanmantam yachanchik Mosoq Jerusalen llaqtapa 12 cimiento rumipi paykunapa sutin wiñaypaq qellqasqa kasqanrayku (Apoc. 21:14).

7. ¿Imaynatam qawachichwan Dios reqsisqanchikta, hinaspa imanasqam ancha allin?

⁷ Griego rimayta estudiaq runakunapa nisqankuman hinaqa, “reqsiqkunam” niq rimayqa tikrakunmantaqmi “hinalla reqsiqkunam” nispa. Chayna kasqanqa ancha allinmi hina chayllamanta rimasqanrayku. Hinaptinqa, Diosta “reqsiqkunam” nispa Bibliapa nisqanqa, Diosta hinalla reqsinamantam rimachkan. Chayna kaptinpas, Tukuy Atiyniyoq Diosmanta yachayqa manam munayninmanta otaq sumaq kayninkunamanta yachayllachu. Aswanqa kuyasqanchikraykum Dioswan hinaspa iñiqmasinchikkunawanpas allin amistad kananchik. Bibliam nin: “Mana kuyakuqqa Diostam mana reqsinchu”, nispa (1 Juan 4:8). Diosta allinta reqsispaqa kasukunanchiktaqmi (leey  1 Juan 2:3-5). ¡Mayna sumaqmi Jehova Diosta reqsiq runakunawan amistad kayqa! Ichaqa, Judas Iscariote hinam Dioswan amistadninchikta chinkarachichwan. Chaynaqa, kallpanchakusunyá mana chinkarachinapaq, chaynapim wiñay kawsay suyakuyta chaskisun (Mat. 24:13).

8, 9. ¿Imatam Jesusqa imamantapas astawan munarqa, hinaspa ima costumbretataq qepancharqa?

⁸ Juan 17 capitulonpi Jesuspa mañakusqanta leeruspaqa, manamá iskayrayachwanchu apostolninkunata Jesus kuyasqanmantaqa hinaspa ñoqanchikta kuyawasqanchikmantapas (Juan 17:20). Ichaqa, kay Pachaman salvawananchikpaq Jesus hamuspanpas, astawanqa Diospa sutinta hatunchaspan chuyanchananpaqmi hamurqa. Chaytam ruwarqa wañunankama kay Pachapi Diosmanta willakuspan. Nazaretpi kaq huñunakuna wasiman yaykuykuspanmi, imapaq hamusqanmanta runakuna yachanankupaq Isaiaspa qellqanta kichaykuspan leerqa: “[Jehova] Diospa Espiritunmi ñoqapi kachkan. Paymi aceitewan talliwaspan sapaqchawarqa. Wakchakunaman allin noticiata willanaypaqmi sapaqchawarqa”, nispa. Chayta leespanqa sutillatachá Taytanpa sutinta rimarqa (Luc. 4:16-21).

⁹ Judiokunapa costumbrenkuman hinaqa, Diospa kamachikuyninkunamanta yachachiq runakunam manaraq Jesus kay Pachaman hamuchkaptin manaña Diospa sutintaqa yachachiqkuchu. Jesusmi ichaqa chay costumbreta qepancharqa, chaymi cheqniqninkunata nirqa: “Ñoqaqa hamurqani Taytaypa sutinpim hinaptinmi mana chaskiwankichikchu, huk hamunman kikinpa sutillanpi hinaptinmi ichaqa chaskiwaqchik”, nispa (Juan 5:43). As punchawllaña wañukunanpaq kachkaptinpas kaynatam mañakurqa: “Taytáy, sutikitayá hatunchayña”, nispa (Juan 12:28).

10, 11. a) ¿Imatam Jesus ruwarqa Taytanpa sutinta qatiqninkunaman yachachinanpaq? b) ¿Imapaqmi kunan tiempopi tukuy sonqowan Diospa sutinmanta willakunanchik?

¹⁰ Jesusmi Taytanta mañakuspan nirqa: ‘Kay pachamanta horqospa qowasqaykikunamanmi, ñoqaqa sutikita reqsichirqani: Qampam paykunaqa karqaku, ichaqa ñoqamanmi  paykunata qowarqanki, paykunaqariki simikitam waqaycharqaku’, nispa. Nirqataqmi: ‘Ñoqaqa manam kay pachapiñachu kani, paykunam ichaqa kay pachapiraq kanku; ñoqaqa ñam qanmanña hamuchkani. Qapaq yaya, qampa sutikirayku tukuymanta waqaychay llapa chay ñoqaman qowasqaykikunata, chayna huklla kanankupaq, imaynam ñoqanchikpas huklla kanchik’, nispa (Juan 17:6, 11, Sagrada Biblia Quechua-Castellano, escritura actualizada).

¹¹ Qatiqninkunaman Taytanpa sutinmanta Jesus yachachispanqa manam rimayllachu-rimarqa, aswanqa yanaparqataqmi Diospa sutin ima ninan kasqanmanta entiendenankupaq. Jesusqa yachachirqataqmi Diospa sumaq kayninkunamantawan ñoqanchikwan imayna kasqanmantapas (Ex. 34:5-7). Kunanñataqmi Jesusqa hanaq pachamanta yanapamuwachkanchik enteron Pachapi runakunaman Jehova Diospa sutinta reqsichinapaq. ¿Imapaqtaq willakunanchik? Manaraq Diospa piñakuynin punchaw chayamuchkaptin achkallaña runakuna Diosmanta yachanankupaq. Chay punchaw chayaramuptinqa Diosqa payman sonqo Testigonkunatam libranqa hinaptinmi Diospa sutinqa ancha reqsisqa kanqa (Ezeq. 36:23).

12. ¿Ima kimsa kaqkunatam kasukunanchik Diosmanta willakuyninchik allinpi tukunanpaq?

¹² Jesusqa tukuytam ruwarqa qatiqninkunata imayna kasqankupi yanapananpaq, chayna ruwasqanmi allinpuni karqa Diosmanta hinalla willakunankupaq. Mañakuspanmi nirqa: “Imaynam ñoqata kachamuwarqanki kay pachapi kaq runakunaman chaynataqmi paykunatapas kachani kay pachapi kaq runakunaman”, nispa. Mañakusqanpim Jesusqa sutillata qawachirqa Diosmanta hinalla willakunankupaq kimsa ancha allin kaqkunata. Puntatam Jesusqa Taytanta mañakurqa qatiqninkuna kay Pachapi mana allin ruwaykunaman mana chaqrukunankupaq. Mañakurqataqmi Diospa Palabranta kasukunankupaq hinaspa chuya runakuna kanankupaqpas. Achka kutitataqmi mañakurqa Taytanwan kuyanakusqankuman hina qatiqninkunapas kuyanakuspanku huk sonqolla kanankupaq. Chaymi sapakama tapukunanchik: “¿Jesuspa chay kimsa mañakuyman hinachu kawsachkani?”, nispa. Jesusqa manam iskayrayarqachu qatiqninkuna chay mañakusqanman hina ruwaptinku runakuna paypi creenankumanta (leey Juan 17:15-21).

13. ¿Imaynatam punta cristianokunapa tiemponpi Jesuspa mañakusqanta Taytan uyariykurqa?

¹³ ¿Taytan uyariykurqachu Jesuspa mañakusqanta? Arí, uyariykurqam. Chayna kasqantam qawachin Bibliapa Hechos sutiyoq libron. Allinta yuyaymanaykusqaqa, chayllam punta cristianokunaqa huk sonqolla kasqankumanta rakinakurunmanku karqa. ¿Imanasqa? Paykunaqa manam llapankuchu judiokuna karqaku, paykunapiqa karqataqmi apukunawan wakchakunapas hinaspa patronkunawan sirvientekunapas. Chayna kaspankupas llapallankum huk sonqolla karqaku, chaymi Bibliaqa paykunata tupachin huk cuerpoman, umanñataqmi karqa Jesucristo (Efes. 4:15, 16). Chayqa, ¡mayna admirakuypaqmi karqa! Chayna kanankupaqqa Jehova Diosmá chuya espiritunwan yanaparqa (1 Cor. 3:5-7).

14. ¿Imaynatam kunan tiempopi Jesuspa mañakusqanta Taytan uyariykurqa?

¹⁴ Ichaqa, apostolkuna wañukuptinkum chayna huk sonqolla kasqankuqa chinkarurqa. Hinaptinmi rikurimurqa cristiano tukuq pantachikuqkuna, chayraykum achkallaña cristiano tukuq pantay religionkuna rikurirurqa (Hech. 20:29, 30). Ichaqa 1919 watapim Jesusqa hanaq pachapaq suyakuyniyoq cristianokunata pantay yachachikuykunamanta horqorurqa, chaynapi kuyanakuspanku huk sonqolla kanankupaq (Col. 3:14). Paykunaqa Diosmanta willakusqankuwanmi qanchis millon masnin  ‘sapaq ovejakunata’ huñurqaku huk sonqolla kanankupaq, paykunam “llapallan nacionkunamanta, ayllukunamanta, castakunamanta hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta” kanku (Juan 10:16; Apoc. 7:9). Arí, Jehova Diosqa uyarirqamá Jesuspa kayna mañakusqanta: “Runakuna[m] yachanqaku qampuni kachamuwasqaykita, yachanqakutaqmi kuyawasqaykipi hina paykuna kuyasqaykitapas” (Juan 17:23).

15. ¿Imatam Jesusqa hanaq pachapaq suyakuyniyoq cristianokunapaq mañakurqa?

¹⁵ Chay 14 punchaw nisan killapi mañakuyta manaraq Jesus qallaykuchkaspanmi, payqa apostolninkunata hatunchaykurqa. ¿Imaynata? Paykunawan Diospa Gobiernonpi kamachinankupaq huk contratota ruwaspan (Luc. 22:28-30; Juan 17:22). Chaymantañataqmi Jesusqa lliw hanaq pachapaq suyakuyniyoq cristianokunapaq kaynata mañakurqa: “Taytáy, qanmi qowarqanki paykunata chaymi munani paykunapas ñoqapa kasqaypi ñoqawan kanankuta chaynapi hatunchawasqaykita qawanankupaq. Manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinmi qamqa kuyawarqanki”, nispa (Juan 17:24). Sapaq ovejakuna otaq kay Pachapaq cristianokunam ichaqa, hukmanyanankumantaqa chay cristianokunapa suyakuyninkumanta kusikunku. Chayna kasqankum qawachin cheqap cristianokuna huk sonqolla kasqankuta.

16, 17. a) ¿Imata hinalla ruwananmantam Jesusqa mañakuyninpa tukuyninpi nirqa? b) ¿Imata ruwanapaqmi hinalla kallpanchakunanchik?

¹⁶ Pantay religionkuna achkallaña kasqanraykum, yaqa llapallan runakuna mana yachayta munankuchu Jehova Diospa huk sonqolla llaqtan kasqanmanta. Chaynam karqa punta cristianokunapa tiemponpipas, chaymi Jesusqa sumaq rimaykunawan mañakusqanta kaynata nispan tukurqa: “Chuya Taytáy, kay pachapi kaq runakunaqa manam reqsisunkichu, ñoqam ichaqa reqsiki, qowasqayki runakunapas yachantaqmi qam kachamuwasqaykitaqa. Yachachirqanim pim kasqaykita, chaywanpas hinallaraqmi yachachisaq chaynapi kuyawasqaykiman hina paykunapas kuyanakunankupaq chaynataq ñoqapas paykunapi kanaypaq”, nispa (Juan 17:25, 26).

¹⁷ Manamá iskayrayachwanchu mañakusqanman hina Jesus ruwasqanmantaqa. Payqa congregacionpa umanmi hinaspam kunankama hinalla yanapawachkanchik Diospa sutinmantawan munayninmanta runakunaman yachachinapaq. Chaynaqa hinallayá yanapachikusun, kasukusuntaq runakunaman Diosmanta yachachinapaq kamachiwasqanchiktapas (Mat. 28:19, 20; Hech. 10:42). Amataq saqesunchu iñiqmasinchikkunawan huk sonqolla kasqanchiktapas. Chaynapim Jesuspa mañakusqanman hina kawsasunchik hinaspapas Diospa sutinta hatunchaspam wiña-wiñaypaq kusisqallaña kasunchik.