Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Yɛ Ɛzonlenlɛ Nu Debie Titili!

Bɛye Ngɛlɛlera Nwuanzanwuanza Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo Ne

Yɛ Ɛzonlenlɛ Nu Debie Titili!

Wɔ November 22, 2019, bɛyele yɛ ɛzonlenlɛ nu debie titili ɛhye: Ngɛlɛlera Nwuanzanwuanza—Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne wɔ Nzema nu.

Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne le ngakyile ɔluakɛ ye edwɛkɛ ne le pɛpɛɛpɛ yɛɛ ɔda Nyamenle edwɛkɛ ne ali nɔhalɛ nu. (2 Timote 3:16) Debie mɔɔ gyegye adwenle wɔ ɛnɛ Baebolo ngilebɛbo nu la boni a ɛnle nu a? Nwane mɔ a yɛle a? Na kɛ ɔkɛyɛ na wɔalie wɔali kɛ Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne le kpalɛ ɛ?

Me Baebolo Ne Di Munli Ɔ?

Maanle maanle avinli gualilɛ nwo abɔlɔba Declan Hayes hɛlɛle kɛ, “Ɛvolɛ biala, Baebolo ne a le buluku mɔɔ bɛtɔ ye kpalɛ wɔ ɛvolɛ ne anu a.” Noko ɔyɛ alɔbɔlɛ kɛ, tɛ Baebolo ne amuala a di munli a. Kɛ neazo la, bie ye edwɛkɛ mɔɔ ye yɛvoma ne bu ye kɛ “ɔnyɛ anyelielɛ” la fi nu. Bie noko kakyi edwɛkɛ agbɔkɛ anzɛɛ ɛdendɛsinli mɔɔ bahola aha ɛnɛ mekɛ ye kengavoma bie mɔ ɛya la. Kɛ neazo la, ɔbɔ mɔdenle kɛ ɔmaa menli bie mɔ anye alie nwolɛ yemɔti ɔfɛlɛ Nyamenle kɛ “Papa-Mame.”

Bie a mɔɔ gyegye adwenle kpalɛ wɔ Baebolo ngilebɛbo nu la fale Nyamenle mumua ne duma, Gyihova ne anwo. (Nwomama bie mɔ kile Nyamenle duma ne abo “Yahweh.”) Wɔ tete Baebolo ne mɔɔ bɛhɛlɛle la anu, bɛvale Hibulu kɔnsɔnante nna YHWH anzɛɛ JHVH bɛgyinlanle ɛkɛ bɛmaanle Nyamenle duma ne. Duma ɛhye mɔɔ le ngakyile la finde Hibulu Ngɛlɛlera * ne angomekye anu fane kɛyɛ 7,000. (Ɛzɛdɔso 3:15; Edwɛne 83:18) Ɔti ɔda ali kɛ, yɛ Bɔvolɛ ne kulo kɛ ye sonvolɛma nwu ye duma ne na bɛfa bɛdi gyima!

Noko, wɔ ɛvoya dɔɔnwo mɔɔ ɛpɛ nu la anu, adalɛ edwɛkɛ bie maanle Dwuuma gyakyile Nyamenle duma ne ɛbɔlɛ. Nzinlii, Kilisienezonlenlɛ noko maanle adalɛ edwɛkɛ ɛhye nyianle ɔ nwo zo tumi. (Gyima ne 20:29, 30; 1 Timote 4:1) Ɛnɛ, menli mɔɔ kile Baebolo bo la ta fa amodinli “Awulae” sie Nyamenle duma ne agyakɛ anu. Ɛnɛ, Nrelenza Baebolo bie mɔ bɔbɔ ye edwɛkɛkpɔkɛ “duma” fi Dwɔn 17:6 ne anu, ɛleka mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ: “Mela wɔ duma ali” la. Good News Translation ne kile ngyɛnu ɛhye abo kɛ: “Mela wɔ ali.”

Nwomama bie mɔ ka kɛ saa bɛfa amodinli “Awulae” bɛsie Nyamenle duma ne agyakɛ anu a, ɛnee bɛlɛdi amaamuo nzi. Bie mɔ noko ka kɛ bɛkulo kɛ bɛtɔ Baebolo ne kpalɛ yemɔti a bɛzile kpɔkɛ zɔhane a. * Noko Gyisɛse dendɛle tiale amaamuo mɔɔ ɛnwula Nyamenle anyunlunyia mɔɔ yɛbali ɔ nzi la. (Mateyu 15:6) Bieko, adwenle mɔɔ bɛlɛ kɛ bɛfa amodinli bɛazie duma ne agyakɛ anu la ɛnlɛ ngyinlazo biala wɔ Ngɛlɛlera ne anu. Gyisɛse Kelaese lɛ amodinli dɔɔnwo, bie a le “Nyamenle Edwɛkɛ Ne” nee “arelemgbunli Belemgbunli.” (Yekile 19:11-16) Asoo ɔwɔ kɛ bɛfa amodinli ɛhye mɔ anu ko bɛsie Gyisɛse duma ne agyakɛ anu ɔ?

Edwɛkɛ ɛhye anwo hyia kpalɛ. Suzu edwɛkɛ ɛhye mɔɔ Baebolo ngilebɛbo nwo folɛtuvolɛ bie mɔɔ wɔ India la hanle wɔ Nyamenle duma ne mɔɔ bɛye bɛvi Baebolo ne anu la anwo nea: “Hinduma anye ɛnlie Nyamenle amodinli ne anwo; bɛkulo kɛ bɛnwu Nyamenle duma mumua ne, na kyesɛ bɛnwu duma ne anrɛɛ bɛnrɛde ahenle mɔɔ ɔla ɔ nwo zo la edwɛkɛ bo.” Nɔhalɛ nu, yɛbahola yɛaha ɛhye yɛavale awie biala mɔɔ ɛlɛkpondɛ Nyamenle la anwo. Ɔhyia kɛ yɛnwu Nyamenle duma ne amaa yɛanwu kɛ ɔnle tumi bie ala, emomu Awie​​—mɔɔ yɛbahola yɛanwu ye la. (Ɛzɛdɔso 34:6, 7) Ɔti Baebolo ne ka kɛ: “Awie biala mɔɔ kɛbɔ Gyihova duma la, bɛbalie ye ngoane.” (Wulomuma 10:13) Ɔwɔ kɛ Nyamenle sonvolɛma bɔ ye duma!

Ngilebɛbo Mɔɔ Di Nyamenle Eni

Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne fa Nyamenle duma ne, Gyihova di gyima

Ɔti ɛnee ɔle debie titili wɔ mekɛ mɔɔ bɛlimoale bɛyele Nrelenza Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo Kilisiene Giliki Ngɛlɛlera ne wɔ 1950 la. Ɔ nzi ɛvolɛ bulu, bɛyele Hibulu Ngɛlɛlera ne ngyikyingyikyi. Bɛyele Baebolo ne amuala Nrelenza nu wɔ 1961. Mɔɔ hyia kpalɛ la, Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne hilele Nyamenle duma ne abo kɛ “Gyihova” wɔ ɛleka biala mɔɔ ɛnee ɔfinde wɔ Ngyekyeleɛ Dɛba ne anu la, kɛyɛ 7,000. Mɔɔ tɛla biala la a le Nyamenle duma ne mɔɔ eza finde Kilisiene Giliki Ngɛlɛlera * ne anu fane kɛyɛ 237 la.

Duma ne mɔɔ bɛva bɛli gyima la di Nyamenle eni yɛɛ eza ɔmaa yɛ ndelebɛbo yɛ kpole. Kɛ neazo la, Baebolo dɔɔnwo kile Mateyu 22:44 abo kɛ: “Awulae zele me Awulae.” Nwane a ɛlɛtendɛ ahile ɔ gɔnwo a? Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne kile Mateyu 22:44 abo kɛ: “Gyihova zele me Awulae,” ɔyele ɔvile Edwɛne 110:1. Ɛhye ati, kengavoma kola nwu ngakyile mɔɔ wɔ Gyihova Nyamenle nee ɔ Ra ne avinli la.

Nwane mɔ a yɛle a?

Watch Tower Bible and Tract Society mɔɔ le mɛla adenle zo debie mɔɔ gyi ɛkɛ ne maa Gyihova Alasevolɛ la a yɛle Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne a. Gyihova Alasevolɛ ɛpelente Baebolo na bɛhyɛ ye wɔ ewiade amuala wɔ ɛvolɛ mɔɔ bo ɛya ko la anu. Gyihova Alasevolɛ ekpunli bie mɔɔ bɛfɛlɛ bɛ Ewiade Fofolɛ Baebolo Abohilelɛ Kɔmatii la a yɛle Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne a. Kɛ anrɛɛ bɛbamaa bɛawula bɛ anyunlunyia la, kɔmatii ne anu amra ɛzɛlɛ kɛ bɛmmabɔ bɛ aluma, bɔbɔ wɔ bɛ ewule nzi.​—1 Kɔlentema 10:31.

Duzu ati a bɛfɛlɛ gyima ɛhye kɛ Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo a? Ɛvolɛ 1950 ɛdeɛ ne mukenye ne hilehilele nu kɛ edwɛkɛtile ne da diedi kpundii mɔɔ bɛlɛ kɛ alesama “ɛbikye ewiade fofolɛ ne” mɔɔ 2 Pita 3:13 bɔ nwolɛ ɛwɔkɛ la ali. Kɛ mɔɔ kɔmatii ne hanle la, wɔ “mekɛ ɛhye mɔɔ ewiade dɛba ne bahakyi ayɛ tenlene ewiade fofolɛ ne la” anu, nwolɛ hyia kɛ Baebolo ngilebɛbo ne mɔ bamaa “Nyamenle Edwɛkɛ ne anu nɔhalɛ tagyee ne” ada.

Ngilebɛbo mɔɔ di munli

Ɛnee edwɛkɛ ne mɔɔ ɔyɛ pɛpɛɛpɛ la a anwo hyia kpalɛ a. Nrelenza edwɛbohilelɛma ne nleanle mɔlebɛbo Hibulu, Elam nee Giliki aneɛ nu ɛdeɛ ne mɔ azo, bɛvale kpalɛ ne mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ ne la. Bɛnleanle boɛ kɛ bɛbahile tete ngɛlɛlera ne abo nɔhalɛ nu kɛ mɔɔ ɔde la​​—noko wɔ aneɛ mɔɔ ɛnɛ kengavoma bade ɔ bo ndɛndɛ la anu.

Ɔnyɛ nwanwane kɛ, nwomama bie mɔ ɛha Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne anwo edwɛkɛ kpalɛ kɛ bɛhile ɔ bo nɔhalɛ nu yɛɛ ɔle pɛpɛɛpɛ. Nwomanli Benjamin Kedar-Kopfstein, Hibulu abɔlɔba bie mɔɔ wɔ Yizilayɛ la hanle ye wɔ 1989 kɛ: “Wɔ me aneɛ nwo neɛnleanu mɔɔ fale Hibulu Baebolo ne nee edwɛkɛbohilelɛ nwo la anu, meta metwe adwenle mekɔ Nrelenza Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne azo. Ɔlua zo, ɔmaa mete nganeɛ dahuu kɛ bɛvale nɔhalɛlilɛ nee mɔdenlebɔlɛ a bɛyɛle gyima ɛhye a amaa bɛade ngɛlɛlera mɔɔ ɔle pɛpɛɛpɛ la abo.”

Bɛyɛ bie wɔ aneɛ dɔɔnwo anu

Ɛhye ati, ɔfɛta kɛ Gyihova Alasevolɛ ɛhile Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne abo ɛvi Nrelenza nu ɛhɔ aneɛ gyɛne nu la. Bɛhile ɔ muala anzɛɛ ye foa bie abo bɛhɔ aneɛ 184 anu. Amaa bɛahola bɛayɛ ɛhye la, bɛyɛle adenle bie mɔɔ bɛdua zo bɛkile Baebolo bo la anwo ngyehyɛleɛ, ɔmaa bɛkola bɛfa Baebolo nu edwɛkɛ agbɔkɛ bɛgua kɔmpita zo. Bɛdele Edwɛkɛbohilelɛ Gyimalilɛleka kɛ bɛboa edwɛkɛbohilelɛma. Gyihova Alasevolɛ Neazo Eku ne dua ye Mbulukuhɛlɛlɛ Kɔmatii ne anwo zo maa ɔ nye ku Baebolo ngilebɛbo gyima ne anwo kpalɛ. Noko kɛzi bɛyɛ gyima ɛhye ɛ?

Mɔɔ limoa, bɛkpa Kilisienema mɔɔ bɛyila bɛ nwo zo la ekpunli bie kɛ bɛhile edwɛkɛ bo. Anwubielɛ ɛmaa yela ali kɛ saa edwɛbohilelɛma bɔ nu yɛ gyima na yeanyɛ sonla ko ala a, bɛkile edwɛkɛ ne abo bɛmaa nuhua da ɛkɛ ne kpalɛ. (Mrɛlɛbulɛ 11:14) Nɔhalɛ nu, edwɛkɛbohilelɛma ne anu biala ɛnyia anwubielɛ kɛ awie mɔɔ kile Gyihova Alasevolɛ mbuluku bo. Bɛfa Baebolo ngilebɛbo nwo adehilelɛ mɔɔ hyia nee kɛzi bɛfa ninyɛne titili mɔɔ bɛyɛ bɛgua kɔmpita zo bɛdi gyima la anwo ndetelɛ kpalɛ bɛmaa ekpunli ne.

Bɛse bɛ kɛ bɛyɛ Baebolo mɔɔ di munli na eza koahweabanema te ɔ bo la. Ɔwɔ kɛ bɛkile ɔ bo kɛ mɔɔ ɔde ala la, noko eza ɔnle kɛ ndelebɛbo ne kakyi. Kɛzi bɛyɛ ɛhye ɛ? Suzu Baebolo fofolɛ ne mɔɔ bɛye la anwo nea. Edwɛkɛbohilelɛma ne dimoa kpondɛ edwɛkɛ agbɔkɛ wɔ Nzema nu mɔɔ ɔ nee Baebolo nu edwɛkɛ titili ne mɔ mɔɔ bɛva bɛli gyima wɔ Nrelenza Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne anu yia la. Watchtower Translation System mɔɔ wɔ kɔmpita zo la maa bɛnwu Baebolo nu edwɛkɛ ne mɔ mɔɔ bɛzɔho bɛ nwo la. Eza ɔmaa bɛnwu mɔlebɛbo Giliki anzɛɛ Hibulu edwɛkɛ agbɔkɛ mɔɔ bɛnyianle Nrelenza edwɛkɛ agbɔkɛ ne mɔ bɛvile nu la amaa edwɛkɛbohilelɛnli ne ahola azukoa kɛzi bɛhilele Giliki anzɛɛ Hibulu edwɛkɛ agbɔkɛ zɔhane mɔ abo wɔ ɛleka ngakyile la. Saa ekpunli ne die edwɛkɛ agbɔkɛ ɛhye mɔ to nu a, akee bɛbɔ ɔ bo bɛkile Baebolo ne abo, na kɔmpita ne maa bɛnwu edwɛkɛ agbɔkɛ ne mɔ wɔ Nzema nu wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛyɛ ngyɛnu ko biala anwo gyima la.

Noko, edwɛkɛbohilelɛ ɛngile kɛ ɛfa edwɛkɛkpɔkɛ ko wɔazie fofolɛ agyakɛ anu. Ɔhyia gyima ɛsesebɛ amaa bɛanwu kɛ edwɛkɛ mɔɔ bɛkpa wɔ Nzema nu la da adwenle mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la ali wɔ edwɛkɛ ko biala anu. Bɛnea bɛnwu ye kɛ aneɛmɛla nee edwɛkɛmgbɔkɛ mɛla ne mɔ anu la ɛkɛ yɛɛ zɔhane ala a bɛka ye a. Gyima ɛsesebɛ mɔɔ bɛyɛ la di nwolɛ daselɛ. Nzema aneɛ nu Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ɛhye kile Nyamenle Edwɛkɛ ne abo wɔ adenle mɔɔ ye ɛgengalɛ ɛnyɛ se, nuhua la ɛkɛ yɛɛ ɔ bo ɛdelɛ ɛnyɛ se la anu, yɛɛ ɔkile tete ngɛlɛlera ne abo nɔhalɛ nu. *

Yɛmaa wɔ anwosesebɛ kɛ ɛgenga Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne. Ɛbahola wɔagenga ye wɔ Yintanɛte anzɛɛ JW Library ne azo, anzɛɛ ɛbahola wɔalie mɔɔ bɛpelente la bie wɔ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ asafo ne ko anu. Ɛbahola wɔava anwodozo wɔagenga ɔluakɛ ɔda Nyamenle anloa anu edwɛkɛ ne ali nɔhalɛ nu wɔ wɔ aneɛ nu. Ɔda ali kɛ, ɔnrɛhyɛ ɛ nee yɛ bayɛ adwenle kɛ Baebolo ɛhye mɔɔ bɛye ye kenlensa ye la amgba le yɛ ɛzonlenlɛ nu debie titili!

 

Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo Ne Anu Ninyɛne

 

Nyamenle Edwɛkɛ Ne Mukenye: Baebolo ngyehyɛnu mɔɔ bua mɔlebɛbo Baebolo ngilehilelɛ anwo kpuya 20 la a wɔ nu a

Ngilebɛbo mɔɔ di munli: Bɛnleanle boɛ amaa bɛahile mɔlebɛbo Hibulu, Elam nee Giliki aneɛ ne abo bɛahɔ Nrelenza nee Nzema nu pɛpɛɛpɛ yɛɛ bɛhilele ɔ bo nɔhalɛ nu kɛ mɔɔ ɔde ala la

Nwolɛ Edwɛkɛ Bieko: Ɔmaa kengavo ne nwu Baebolo tɛkese mɔɔ nee ye le ko la

Mokanwo A: Ɔka Baebolo ne mɔɔ bɛyɛ ye fofolɛ la anwo edwɛkɛ, bie a le kɛzi bɛhyehyɛ edwɛkɛ ne nee edwɛkɛ agbɔkɛ ngakyile yɛɛ Nyamenle duma ne mɔɔ bɛva bɛli gyima la

Mokanwo B: Ɔgua ye foa 15 yɛɛ mape nee nvoninli boka nwo

^ ɛden. 7 Bɛta bɛfɛlɛ ye Ngyekyeleɛ Dɛba ne.

^ ɛden. 9 Kɛ neazo la, New International Version ngilebɛbo ne anwo ngitanwodivolɛ ne hɛlɛle kɛ: “Gyihova le Nyamenle duma mɔɔ le ngakyile, na anrɛɛ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛyɛ gyima. Noko yɛvale dɔla mgbe 2 1/4 a yɛwulale ngilebɛbo ɛhye anu a, na adenle kpalɛ mɔɔ yɛdua zo a ɔnrɛyɛ mgbane la a le kɛ yɛbahile Edwɛne 23 abo kɛ, ‘Yahweh le me neavolɛ.’ Ɛkɛ ne ala, anrɛɛ yɛhilele ɔ bo mgbane.”

^ ɛden. 12 Bɛta bɛfɛlɛ ye Ngyekyeleɛ Fofolɛ.

^ ɛden. 24 Saa ɛkpondɛ Baebolo ngilebɛbo ne anwo adehilelɛ yɛɛ Nzema ɛdeɛ ne anu ninyɛne dɔɔnwo anwo edwɛkɛ a, nea Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne mokanwo A1 nee A2.