Nywaga ya Mahlalagadi—Nako ya go Lokišeletša go ba Motho yo Mogolo

NAGANA o sa tšwa go tšea leeto la go tloga sehlakahlakeng seo se fišago gomme o eya lefelong leo le tonyago kudu. Ge o fetša go fologa sefofane, o lemoga gore moo o lego gona go tloga go tonya. Na o ka tlwaelana le boemo bjoo? Ee, eupša o tla swanelwa ke go dira diphetogo tše sego kae.

Ge o le motswadi, o lebeletšana le boemo bjo ge bana ba gago ba tsena mahlalagading. Gateetee go bonagala boemo bo fetogile. Mošemane yo a bego a sa nyake go tloga kgauswi le wena o šetše a nyaka go phela a na le dithaka tša gagwe. Ngwanenyana yo a bego a dula a fagahletše go go botša gore o hlwele bjang o šetše a fo go nea dikarabo tše dikopana.

Ge o botšiša gore: “O sepetše bjang sekolong?”

O araba ka gore: “Gabotse.”

Go ba le setu.

Ge o botšiša gore: “Na go na le seo o se naganago?”

O araba ka gore: “Aowa.”

Go ba le setu le go feta.

Go diragetše’ng? Puku ya Breaking the Code e re malobanyana mo “go be go le bjalo ka ge eka o kgona go ikhweletša tsebišo e nngwe le e nngwe yeo o e nyakago go bana ba gago. Ga bjale o fo phutha matsogo wa lebelela seo se diregago, e bile mohlomongwe go dira bjalo ga go nape go go kgotsofatša.”

Na ga go kgonege gore o dule o na le tswalano ya kgauswi le bana ba gago ge ba le mahlalagading? Go a kgonega. O ka dula o na le tswalano ya kgauswi le bana ba gago nywageng ka moka ya mahlalagading. Lega go le bjalo, sa pele o swanetše go kwešiša seo se diregago nakong ye e kgahlišago ya kgolo ya ngwana yeo ka dinako tše dingwe e lego ya tlhakatlhakano.

Go Tloga Bjaneng go ya go Beng Motho yo Mogolo

Banyakišiši ba kile ba nagana gore bjoko bja ngwana bo ba bo šetše bo godile ka mo go feletšego ge a na le nywaga e mehlano. Ga bjale ba dumela gore le ge bogolo bja bjoko bo sa fetoge kudu ka morago ga moo, go ka se bolelwe seo ka mošomo wa bjona. Ge bafsa ba tsena mahlalagading, ba thoma go ba le dihomoune tšeo di fetošago tsela yeo ba naganago ka yona. Ka mohlala, ge bana e sa le ba banyenyane gantši ba lebelela dilo ka mokgwa woo di lego ka gona, mola bafsa ba nagana ka mo go tseneletšego ka go lebelela modu wa taba. (1 Bakorinthe 13:11) Ba kgomarela dipono tša bona e bile ga ba tšhabe go di tšweletša.

Paolo yo a tšwago Italia o lemogile phetogo yeo ngwaneng wa gagwe yo a lego mahlalagading. O re: “Ge ke lebelela morwa wa ka yo a lego mahlalagading ga ke sa bona mošemanyana, ke bona monna. Ga a fetoge mmeleng feela. Ke makatšwa kudu ke tsela yeo a naganago ka yona. Ga a tšhabe go tšweletša dipono tša gagwe le go di emelela!”

Na o lemogile se se swanago ngwaneng wa gago yo a lego mahlalagading? Mohlomongwe o be a fo theetša seo o se bolelago ge e be e sa le ngwana. O be a kgotsofala ge o be o ka fo re: “Ka gobane ke rile bjalo.” Ga bjale ka ge a le mahlalagading o nyaka mabaka, e bile mohlomongwe o  sola melao yeo lapa le phelago ka yona. Ka dinako tše dingwe ge a botšološiša o bonagala okare ke lerabele.

Ka gona o se ke wa phetha ka gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading o ikemišeditše go tshela melao ya gago. Go ka direga gore o thatafalelwa ke go phela ka melao ya gago, go bona kamoo a ka e dirišago ka gona bophelong bja gagwe. Ka mohlala, akanya o hudugela ntlong e nngwe gomme o tšea dithoto tša gago. Na go tla ba bonolo go hweletša thoto e nngwe le e nngwe sekgoba ka ntlong ya gago e mpsha? Ga go bonagale go le bjalo. Eupša re kgodišegile ka selo setee, o ka se lahle selo le ge e le sefe seo o se lebelelago se le bohlokwa.

Ngwana wa gago yo a lego mahlalagading o lebeletšana le boemo bjo bo swanago ge a itokišeletša nako yeo a “tlago go tlogela tatagwe le mmagwe.” (Genesi 2:24) Ke therešo gore letšatši leo le ka ba le le kgole kudu eupša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading ga se a tšwa a e ba motho yo mogolo. Lega go le bjalo, re ka re o šetše a phutha. Nywageng ya gagwe ka moka ya mahlalagadi, o hlahloba melao yeo a godišitšwego ka yona gomme a kgetha yeo a tlago go e diriša ge a godile. *

Taba ya gore ngwana wa gago a ka dira phetho e bjalo e ka go tšhoša. Lega go le bjalo, o ka kgodišega gore ge e šetše e le motho yo mogolo, o tla diriša feela melao yeo yena a bonago e le bohlokwa. Ka gona, ga bjale—ge ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a sa le ka gae—ke nako yeo a nyakišišago ka mo go tseneletšego melao yeo a tlago go phela ka yona.—Ditiro 17:11.

Ge e le gabotse, ke gabohlokwa gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a dire bjalo. Le gona ge e ba a amogela ditekanyetšo tša gago a sa di hlahlobišiše, ka morago go ka ba bonolo gore a amogele ditekanyetšo tša ba bangwe. (Ekisodo 23:2) Beibele e hlalosa mofsa yo bjalo e le yo a goketšwago gabonolo ka ge a na “le pelo ya bošilo”—polelwana yeo ka dinako tše dingwe e bolelago go se be le temogo. (Diema 7:7) Mofsa yo a sego a kgodišega ka seo a se dumelago a ka “akgaakgwa ke maphoto le go išwa kua le kua ke phefo e nngwe le e nngwe ya thuto ka bohwirihwiri bja batho.”—Baefeso 4:14.

O ka phema bjang gore seo se se ke sa diragalela ngwana wa gago? Kgonthišega gore o na le dilo tše di latelago tše tharo:

1 MATLA A GO HLATHA

Moapostola Paulo o ngwadile ka “batho ba ba godilego moyeng, bao ba tlwaeditšego matla a bona a go hlatha . . . e le gore ba kgethologanye se se nepagetšego le se se fošagetšego.” (Baheberu 5:14) Mohlomongwe o ka re: ‘Eupša ke kgale ke rutile ngwana wa ka se se nepagetšego le se se fošagetšego.’ Ka gona ga go pelaelo gore tlwaetšo yeo e mo hotše ka yona nako yeo gomme ya mo lokišetša mogato wo wa kgolo ya gagwe. (2 Timotheo 3:14) Go sa dutše go le bjalo, Paulo o itše batho ba swanetše go tlwaetša matla a bona a go hlatha. Le ge bana ba banyenyane ba ka tseba se se nepagetšego le se se fošagetšego, bafsa bao ba lego mahlalagading e swanetše go ba bao “ba  gotšego ka mo go feletšego matleng a go kwešiša.” (1 Bakorinthe 14:20; Diema 1:4; 2:11) Le wena o ka se rate ge ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a fo latela melao ntle le go naganišiša ka yona, eupša o nyaka gore a diriše matla a gagwe a go nagana. (Baroma 12:1, 2) O ka mo thuša bjang gore a dire seo?

Tsela e nngwe ke ka go mo kgopela gore a ntšhe sa mafahleng. O se ke wa mo tsena ganong gomme o pheme go galefa—gaešita le ge a bolela selo seo o sa nyakego go se kwa. Beibele e re: ‘O akgofele go kwa, o diege go bolela o be o diege go galefa.’ (Jakobo 1:19; Diema 18:13) Go feta moo, Jesu o boletše gore: “Molomo o bolela go tšwa go se se tletšego pelong.” (Mateo 12:34) Ge e ba o theetša, o tla kgona go tseba seo ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a tlogago a tshwenyegile ka sona.

Ge e le nako ya gago ya go bolela, leka go diriša dipotšišo go e na le go fo phatloga. E le go kgothaletša barutiwa ba gagwe le batho ba dihlogo tše thata gore ba ntšhe sa mafahleng, Jesu o be a fela a ba botšiša gore: “Le nagana’ng ka se?” (Mateo 21:23, 28) Le wena o ka dira se se swanago ngwaneng wa gago yo a lego mahlalagading, gaešita le ge pono ya gagwe e fapana le ya gago. Ka mohlala:

Ge ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a re: “Ga ke kgodišege gore Modimo o gona.”

Go e na le go araba ka gore: “Akere re go rutile—o a tseba gore Modimo o gona!”

O ka re: “Ke’ng seo se dirago gore o ikwe ka tsela yeo?”

Ke ka baka la’ng o nyaka gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a ntšhe sa mafahleng? Ka gobane gaešita le ge o šetše o kwele seo a se bolelago, o swanetše go tseba seo a se naganago. (Diema 20:5) Bothata e ka ba e le go latela ditekanyetšo tša Modimo e sego go belaela gore Modimo o gona.

Ka mohlala, mofsa yo a ikwago a gateletšega go se kwe melao ya Modimo ya boitshwaro a ka leka go lokafatša seo ka gore yena ga a dumele go Modimo. (Psalme 14:1) A ka re: ‘Ge e ba Modimo a se gona, gona ga go nyakege gore ke phele ka ditekanyetšo tša Beibele.’

Ge e ba go bonagala ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a nagana ka tsela yeo, go ka nyakega gore a ipotšiše potšišo ye, Na ke tloga ke dumela gore ditekanyetšo tša Modimo di a nkhola? (Jesaya 48:17, 18) Ge e ba a dumela gore di a mo hola, mo kgothaletše go bona gore o swanetše go šoma ka thata gore a atlege.—Bagalatia 5:1.

Ge ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a re: “Bodumedi bjo ke bja gago, ga se bja ka.”

Go e na le go araba ka gore: “Ke bodumedi bja rena, o ngwana wa rena, gomme o tla dumela seo re go botšago gore o se dumele.”

O ka re: “Ke a thoma go kwa o bolela ka mokgwa wo. Ge e ba o gana seo ke se dumelago, go ra gore go na le seo o se dumelago. O dumela’ng? O nagana gore ke ditekanyetšo dife tše di nepagetšego tšeo re swanetšego go phela ka tšona?”

Ke ka baka la’ng o nyaka gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a ntšhe sa mafahleng? Ka gobane go boledišana le yena ka tsela ye go ka mo thuša go hlahloba tsela yeo a naganago ka yona. A ka makatšwa ke go hwetša gore seo yena a se dumelago se swana le seo o se dumelago, eupša o fo ba a tshwenyegile ka taba e nngwe.

Ka mohlala, go ka direga gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading ga a tsebe go hlalosetša ba bangwe seo a se dumelago. (Bakolose 4:6;  1 Petro 3:15) Goba mohlomongwe a ka ba a kgahlegela motho wa bong bjo bo fapanego yo a sa dumelego seo yena a se dumelago. Hwetša modu wa bothata gomme o thuše ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go bona bothata bjoo. Ge a dutše a diriša matla a gagwe a go hlatha, o tla ba a itokišeletša gabotse go ba motho yo mogolo.

2 TLHAHLO YA MOTHO YO MOGOLO

Ditšong tše dingwe lehono, dingaka tše dingwe tša monagano di bolela gore ga go bonagale go na le mathata le dikgateletšego tšeo di swanetšego go letelwa baneng bao ba lego nywageng ya mahlalagadi. Banyakišiši ba hweditše gore bafsa ba ditikologong tšeo ba lebelelwa e le batho ba bagolo e sa le ba banyenyane. Ba šoma le batho ba bagolo, ba tšea magang le batho ba bagolo e bile ba newa boikarabelo bja batho ba bagolo. Mantšu a swanago le “bophelo bja bafsa,” “go seleka ga bana” le “mahlalagadi” ga a gona.

Go fapana le seo, ela hloko phihlelo ya bafsa bao ba lego dinageng tše dintši tšeo di nago le dikolo tše di tletšego kudu moo batho feela bao ba ka kgonago go gwerana le bona e lego bafsa ba bangwe. Ge ba fihla gae, ga go na motho. Tate le mma ba a šoma. Ba leloko ba dula kgole. Batho bao go lego bonolo go gwerana le bona ke dithaka tša bona. * Na o bona kotsi? Ga se feela taba ya gore ba fo ya le mogofe. Banyakišiši ba hweditše gore gaešita le bafsa bao ba beago mohlala o mobotse ba ka thoma go itshwara ka tsela e fošagetšego ge e ba ba se ba gwerana le batho ba bagolo.

Setšhabeng sa Isiraele ya bogologolo bafsa ba be ba sa arolwe go batho ba bagolo. * Ka mohlala, Beibele e re botša ka Usia yo e bilego kgoši ya Juda e sa le yo mofsa. Ke’ng seo se thušitšego Usia go rwala boikarabelo bjo bjalo bjo boima? Go bonagala bonyenyane e bile tutuetšo ya motho yo mogolo yo a bitšwago Sakaria yoo Beibele e mo hlalosago e le “yena yo a bego a mo hlahla gore a boife Modimo wa therešo.”—2 Dikoronika 26:5.

Na ngwana wa gago yo a lego mahlalagading o na le motho goba batho ba bagolo bao a tlwaelanego le bona bao ba lebelelago dilo ka tsela yeo wena o di lebelelago ka yona? O se ke wa hufegela tswalano yeo ngwana wa gago a nago le yona le batho ba bjalo. Go gwerana le batho bao go tla thuša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go dira se se nepagetšego. Seema sa Beibele se re: “Yo a sepelago le ba bohlale o tla hlalefa.”—Diema 13:20.

3 GO BA LE BOIKARABELO

Dinageng tše dingwe, molao o thibela bafsa go šoma diiri tše itšego ka beke mošomong wa boiphedišo goba go dira mehuta e itšego ya mošomo. Dithibelo tše bjalo di be di direlwa go šireletša bana maemong a kotsi a lefelong la mošomo—seo se bakile diphetogo intasetering ya mošomo lekgolong la bo-18 le la bo-19 la nywaga.

Le ge melao ya go thibela bana go šoma e šireletša bafsa dikotsing le ditlaišong, ditsebi tše dingwe di bolela gore dithibelo tše bjalo di dira gore bana ba se be le boikarabelo. Puku ya Escaping the Endless Adolescence, e re ka baka leo bafsa ba  bantši ba thoma “go ba le makoko, e lego kgopolo ya gore ba swanelwa ke go hwetša selo se sengwe le se sengwe ntle le go se šomela.” Bangwadi ba bolela gore kgopolo e bjalo “e bonagala e le e tlwaelegilego lefaseng leo le hlametšwego kudu go thabiša bafsa go e na le go letela go hwetša selo se itšego go bona.”

Go fapana le seo, Beibele e re botša ka bafsa bao ba ilego ba rwala boikarabelo bjo bogolo e sa le ba banyenyane. Ela hloko Timotheo, yo go bonagalago e be e sa le yo mofsa ge a be a kopana le moapostola Paulo—monna yo a bilego le tutuetšo e matla go yena. Nakong e nngwe, Paulo o boditše Timotheo gore: “O kgohletše bjalo ka mollo mpho ya Modimo yeo e lego go wena.” (2 Timotheo 1:6) Le ge go ka direga gore Timotheo o be a obelela nywaga e 20 goba a sa tšwa go e feta, o ile a tloga gae gomme a sepela le moapostola Paulo a mo thuša go thea diphuthego le go matlafatša bana babo. Ka morago ga mo e ka bago nywaga e lesome a šoma le Timotheo, Paulo o ile a kgona go botša Bakriste ba Filipi gore: “Ga ke na yo mongwe yo a nago le kgopolo e swanago le ya gagwe yo a tlago go hlokomela e le ka kgonthe dilo tše di lego mabapi le lena.”—Bafilipi 2:20.

Gantši bana bao ba lego mahlalagading ba fagahlela go rwala boikarabelo kudukudu ge ba bona gore go dira bjalo go akaretša mošomo wo o nago le mohola woo o dirago gore go be le diphetogo. Ga se feela gore se se ba tlwaeletša go ba batho ba bagolo bao ba nago le boikarabelo nakong e tlago eupša se dira gore ba ntšhe bokgoni bja bona gona bjale.

Go Tlwaelana le Maemo a Mafsa

Go etša ge go boletšwe mathomong a sehlogo se, ge e ba o le motswadi wa ngwana yo a lego mahlalagading, go ka direga gore o bona gore o maemong a fapanego le ao o bego o le go ona nywageng e sego kae e fetilego. Kgonthišega gore o tla tlwaelana le ona, go etša ge o ile wa tlwaelana le megato e mengwe ya kgolo ya ngwana wa gago.

Lebelela nywaga ya ngwana wa gago yo a lego mahlalagading e le sebaka sa gago sa (1) go mo thuša go hlagolela matla a gagwe a go hlatha, (2) go mo nea tlhahlo ya motho yo mogolo le (3) go dira gore a be le boikarabelo. Ka go dira bjalo, o tla be o lokišeletša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go ba motho yo mogolo.

[Mengwalo ya tlase]

[Box/​Picture on page 20]

“GA GO NA BATSWADI BAO BA PHALAGO BA KA”

Batswadi bao e lego Dihlatse tša Jehofa ba ruta bana ba bona ka mantšu le ka ditiro go phela ka go dumelelana le melao ya motheo ya Beibele. (Baefeso 6:4) Lega go le bjalo, ga ba ba gapeletše go dira bjalo. Batswadi ba Dihlatse ba a lemoga gore ge morwa goba morwedi wa bona a gola, o tla swanela go ikgethela gore o tla phela ka ditekanyetšo dife.

Aislyn wa nywaga e 18, o kgethile go phela ka ditekanyetšo tšeo a godišitšwego ka tšona. O re: “Bodumedi bja ka ga se selo seo ke se dirago ka letšatši letee ka beke. Ke tsela yeo ke phelago ka yona. Bo kgoma selo se sengwe le se sengwe seo ke se dirago le phetho e nngwe le e nngwe yeo ke e tšeago—go tloga go bagwera bao ke nago le bona go ya go dithuto tšeo ke di kgethago gotee le dipuku tšeo ke di balago.”

Aislyn o tloga a leboga tsela yeo batswadi ba gagwe ba Bakriste ba mo godišitšego ka yona. O re: “Ga go na batswadi bao ba phalago ba ka, ke tloga ke na le mahlatse ka gore ba ntirile gore ke be le kganyogo ya go ba Hlatse ya Jehofa le go dula ke le yona. Ke tla dula ke hlahlwa ke batswadi ba ka ge ke sa dutše ke phela.”

[Seswantšho go letlakala 17]

Dumelela ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go ntšha sa mafahleng

[Seswantšho go letlakala 18]

Motho yo mogolo yo a tlwaelanego le ngwana wa gago a ka ba le tutuetšo e botse go yena

[Seswantšho go letlakala 19]

Mošomo wo o nago le mohola o thuša bana bao ba lego mahlalagading go ba batho ba bagolo bao ba nago le boikarabelo